برتراند راسل نویسنده کتب ارزشمندی چون «مدخل فلسفه ریاضی»، «تاریخ فلسفه غرب»، «جهان‌بینی علمی» و «بلشویسم در تئوری و عمل»...،  مدافع سرسخت تجربه گرایی و پیشگام تحلیل منطقی بود. او در تآسیس و تکمیل علم منطق جدید و در موضوع معرفت انسانی سهم زیادی داشت.

برای راسل چگونگی کارکرد ذهن، شیوۀ تجربه کردن جهان پیرامون، ذات واقعی معنای کلمات و جملات، بسیار بااهمیت بود، اما دلمشغولی‌های منطقی و جلوس بر بام دانش‌ها، نتوانست او را از سهیم شدن در چالش‌های اجتماعی، بازدارد. با جنگ و بیدادگری کنار نمی‌آمد و به همین دلیل در خلال جنگ جهانی اول از دانشگاه اخراج شد و به زندان افتاد.

به خاطر اعتراض به هیئت حاکمه، علاوه بر زندان مجبور شد جریمه نیز بپردازد و چون توان پرداخت آنرا نداشت، کتابخانه اش به یغما رفت...

از نازیسم، و نیر جزمیت فلسفه حزبی در شوروی و تجاوز آمریکا به ویتنام به شدت انتقاد می‌کرد.

برای جستجوی حقیقت فقط به فرمول‌های خشک منطق و ریاضی محدود نماند، در دفاع از حق رأی زنان، صلح، حقوق مردم جهان سوم و انتقاد شدید از حکومت‌های مستبد و آزادی کش لحظه ای تردید نکرد و حقیقت را فدای مصلحت ننمود.

خودش گفته است:

عشق و دانش تا بدانجا که میُسّر بود مرا به آسمان بردند و به بهشت نزدیکم کردند، ولی همیشه دل سوزاندن بدین و بدان، مرا به زمین بازگردانده و پژواک فریاد و درد، دلم را بلرزه در آورده است، کودکان قحطی‌زده، قربانیان شکنجه‌گران ستمگر، پیران بی پناه که سرباری هستند مورد نفرت فرزندان، و همه ی این جهان تنهایی و بی کسی و فقر و درد برای زندگی انسان صورتی کریه و نیشخندی بدمنظر ساخته است، آرزومندم که از شر بکاهم، ولی نمی‌توانم، و از این بسیار در رنجم.

***

صادقانه بگویم که من به لحاظ فلسفی، دیدگاه راسل را ندارم و نگاهم به مسئله وجود، با خدازدایی همراه نیست، اما به شکاّکان خردمند و صلح جویی چون او که یک عطسه اشان به اوراد هزاران زاهدنمای مستبد می‌ارزد، ارج می‌نهم.

او گرچه روی خدا و باورهای الوهی خط می‌کشد اما کفرش، عطر خرد و مدارا دارد.

خدا و قوری کیهانی Bertrand Russell Interview

http://www.youtube.com/watch?v=Rqeyj93E6lk

پانویس

در ویدیوی ضمیمه، جدا از «خدا و قوری کیهانی» و کفر راسل که خود نوعی ایمان است، به دیدار وی از شوروی که با شور و آغاز آغاز شد و با غم و اندوه پایان گرفت نیز، اشاره نموده ام...

.........................................

.........................................

امیدوارم دوستان عزیزی که برخلاف من به زبان مادری و زبان فلسفی برتدراند راسل آشنایی کافی دارند، متن کامل گفتگوی تاریخی وی را با بی بی سی به فارسی برگردانند.

(BBC interview in "Face to Face" (1959

نوارهای مصاحبه راسل با بی بی سی

http://www.youtube.com/view_play_list?p=1EF418F6C3E0D57F

منبع:پژواک ایران