این بحث اشاره کوتاهی است به حکیم فرزانه، محمد بن زکریای رازی را که حدود هزار سال پیش پای تعقل و خرد را به میان کشید و از استادان یونانی طب و فلسفه، عبور کرد و به دید انتقادی به آنها نگریست، استقلال فکری خود را حفظ کرد و به اهمیت تجربه و مشاهده در علوم پی برد و تصریح نمود با خرد به شناخت زمین و آسمان و ستارگان و حتی آفریدگار نائل میشویم. رازی در کتاب «سیرت فلسفی» اشاره میکند آدمی نباید بناحق به موجود زنده ای رنجی برساند، مگراینکه با این رنج، رنجی شدیدتر از آن را از او دفع کند و چون حکم عقل و عدل آزار به غیر را روا نمیدارد، در نتیجه رساندن آزار به خود نیز روا نیست. من سالها پیش در ویکیپدیا و جاهای دیگر از او نوشتهام و در اینجا نمیخواهم به شرح کامل زندگی و آراء او بپردازم. تبا کمال ادب و فروتنی به دوستانی که نگاه یکسویه به آن حکیم خردمند دارند و در مورد وی راستها را هم نمیگویند یادآور میشوم بدون آشنایی کامل با زبان کتب رازی که غالبا عربی است نمیتوان داوری همه جانبهای در مورد او داشت. کم نیستند کسانیکه اسم رازی از زبانشان نمیافتد اما آشنایی اندکی هم با اصل نوشتههای وی ندارند...
مجموعهای نزدیک به ۶۰ نسخه خطی از آثار آن حکیم در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری میشود. ازجمله قدیمیترین نسخه خطی مفیدالخاص فی علمالخواص - یا «کتابالخواص»... این بحث را از ویدئو یا فایل صوتی گوش کنید. هر جا نام زکریای رازی را میبرَم، منظور «محمد بن زکریای رازی» است.