کتاب «نگاهی به سازمان بینالمللی کار، نقض حقوق بنیادین کار در ایران» - ایرج مصداقی
ایرج مصداقی
«نگاهی به سازمان بینالمللی کار
نقض حقوق بنیادین کار در ایران» به قلم ایرج مصداقی توسط انتشارات آلفابت ماکزیما در سوئد انتشار یافت. این کتاب به خاطره تابناک کارگران جانباخته در راه آزادی میهن به ویژه «بهترین عموی دنیا» محمدعلی ابرندی یکی از فعالان جنبش کارگری که در آبان ۶۶ در زندان گوهردشت جان باخت تقدیم شده است.
در پیشگفتار این کتاب آمده است:
درآمد
موضوع این کتاب، بررسی گذرای وظایف و عملکرد سازمان بینالمللی کار( آی، ال، او) و پرونده نقض حقوق بنیادین کار توسط دولت جمهوری اسلامی در این سازمان است. شناخت عمیقتر کارکردهای سازمان بینالمللی کار این فرصت و امکان را برای علاقهمندان و فعالان مسائل کارگری فراهم میآورد تا بتوانند با ایجاد ارتباط، حداکثر تأثیرگذاری را بر سیاستها و برنامهریزیها و مصوبات این سازمان مهم جهانی داشته باشند. این تأثیرگذاری، بهخصوص در ارتباط با دفاع از حقوق کارگران ایرانی و بهبود وضعیت آنها اهمیتی مضاعف پیدا میکند.
***
جدای از تمایلات غرب و سازمانهای بینالمللی برای تعامل و سازش با نظام جمهوری اسلامی، کوتاهی و عدم شناخت نیروهای اپوزیسیون و ندادن بهای لازم به سازمان بینالمللی کار، بستر مناسب برای فریب دستگاههای نظارتی از سوی دولت جمهوری اسلامی را به وجود آورده است. متأسفانه جنبش کارگری ایران و فعالان و مدافعان حقوق کارگران آشنایی لازم و درخوری با حقوق بنیادین کار، سازمانهای بینالمللی و نحوه کار آنها و مهمتر از همه زبان، مفاهیم و اصطلاحات به کارگرفته شده در این ارگانها ندارند. اگر روزگاری عدم آشنایی با زبانهای خارجی و نیز عدم دسترسی به منابع و مآخذ جهانی، «تا حدودی» میتوانست توجیهگر کم کاری در انتشار قوانین و مصوبات و کارکردهای سازمانهای جهانی از جمله سازمان بینالمللی کار باشد، اکنون با بودن هزاران فعال یا علاقهمند به مسایل کارگری در خارج از میهنمان، و آشنایی آنان با یکی از زبانهای غربی، عدم انتشار آثار و نوشتههای مستند که بر پایهی اسناد و مدارک رسمی سازمانهای جهانی نوشته شده باشند، چندان توجیهگر نمیتواند باشد. به زمانهی ما و با داشتن این همه امکانات و شرایط مساعد، هیچگونه کاهلی و بیتفاوت بودن نمیتواند قابل توجیه باشد.
***
نگارنده، به دفعات، تجربه شرکت در اجلاس سالانه کنفرانس جهانی کار را داشته و در ۱۳ سال گذشته با اشتیاق موضوعات مربوط به حقوق کار در ایران و شکایتهای مربوط به نقض حقوق کار در ایران نزد سازمان بینالمللی کار را دنبال و پیگیری کرده؛ بارها با اعضا و رؤسای کمیته متخصصان و مسئولان بخشهای مختلف سازمان بینالمللی کار و اعضای هیأتهایی که در دههی ۹۰ عازم ایران بودند دیدار و گفتگو کرده؛ با صدها نفر از اعضای هیأتهای کارگری و کارفرمایی شرکت کننده در کنفرانس بینالمللی کار و دهها نفر از رهبران اتحادیههای مهم و تراز اول کارگری و کارفرمایی در سطح جهانی دیدار و بحث و گفتگو داشته؛ با دهها حقوقدان و کارشناس شناخته شده جهانی در زمینه حقوق کار دیدار و گفتگو داشته و از تجربیاتشان استفاده کرده؛ و از این طریق تجربیاتی را در ارتباط با این ارگان مهم بینالمللی کسب کرده است.
به حکم وظیفه و نیازی که احساس میکردم و به منظور آشنایی با سازمان بینالمللی کار و حقوق بنیادین کار و پروندههای مربوط به نقض حقوق بنیادین کار توسط دولت جمهوری اسلامی، گزارش پیشرو را تهیه کردهام. مطمئناً این گزارش میتواند فتح بابی باشد برای تحقیق بیشتر در ارتباط با یکی از نیازهای جامعه کارگری کشورمان. آرزویی که امیدوارم هر چه سریعتر به تحقق به پیوندد و شاهد انتشار آثار متعددی در این زمینه باشیم. آثاری که بیگمان پربارتر و غنیتر خواهند بود و جامعهی ما و کارگران رنجدیدهی میهنمان را در تلاش برای به دست آوردن ابتداییترین حقوق انسانی و کاری مدد رسان خواهند بود.
***
این کتاب از سه بخش تشکیل شده است. در بخش نخست به تاریخچه تشکیل سازمان بینالمللی کار، ساختار تشکیلاتی آن و همچنین مقاولهنامههای بینالمللی مربوط به حقوق کار میپردازد.
در بخش دوم پرونده دولتهای ایران در سازمان بینالمللی کار و گزارش نهادهای گوناگون این سازمان در مورد چگونگی نقض حقوق کار در ایران مورد رسیدگی قرار میگیرد.
و در بخش سوم اساسنامه سازمان بینالمللی کار و ترجمهی پارهای از مقاولهنامهها و ... آمده است.
فهرست مطالب این کتاب به شرح زیر است:
چگونگی شکل گیری سازمان بینالمللی کار................... 1
سازمان بینالمللی کار در تاریخ اجتماعی............... 11
هدفها و ساختار سازمان بینالمللی کار................... 15
هدفهای سازمان بینالمللی کار........................... 15
ساختار سازمان بینالمللی کار........................... 15
کنفرانس بینالمللی کار..................................... 16
دفتر بینالمللی کار.......................................... 17
شورای حکام....................................................... 17
کمیتهی آزادی انجمن.......................................... 18
کمیتهی حقیقتیاب و مصالحهی آزادی انجمن.......... 19
کمیتهی مسائل قانونی و استانداردهای بینالمللی کار 19
کمیتهی متخصصین در رابطه با اجرای مقاولهنامهها و توصیهها 20
پیمانهای بینالمللی مربوط بهحقوق کار.............. 21
تصویب مقاولهنامهها - حرکت بهسوی حقوق بشر و حقوق بنیادینکار 22
معیارهاى بینالمللى كار و حقوق اقتصادى و اجتماعى 27
اعلامیهی اصول و حقوق بنیادین کار.................... 27
مقاولهنامههای پذیرفته شده توسط دولتهای ایران.... 31
مقاولهنامهی تعطیلات هفتگی................................ 31
مقاولهنامهی برابری رفتار در زمینهی حوادث ناشی از کار 31.................................................
مقاولهنامهی کار اجباری................................... 32
مقاولهنامهی حفاظت از دستمزد........................... 32
مقاولهنامهی برابری دستمزدها........................... 32
مقاولهنامهی لغو مجازاتهای کیفری، کارگران بومی 32
مقاولهنامهی لغو کار اجباری............................. 32
مقاولهنامهی استراحت هفتگی.............................. 33
مقاولهنامهی کارت هویت دریانوردان................... 33
مقاولهنامهی تبعیض در زمینهی استخدام و اشتغال 33
مقاولهنامهی سیاست استخدام.............................. 33
مقاولهنامهی بدترین انواع کار کودکان.............. 33
مقاولهنامهی توسعهی منابع انسانی.................... 34
مروری بر تاریخچهی تصویب قوانین مربوط بهحقوق کار در ایران 37
مأموریت سازمان بینالمللی کار و نقش کمیتهی آزادی انجمن 49
مروری بر تشکلهای کارگری در جمهوریاسلامی
و مغایرت آنهابا مقاولهنامههای«آزادی انجمن» ...... 53
مقدمه................................................................ 54
تشکلهای کارگری در جمهوریاسلامی و مغایرت آنها با مقاولهنامهی87 56
شوراهای اسلامی کار............................................ 56
انجمنهای اسلامی................................................. 59
انجمنهای صنفی.................................................. 60
خانهی کارگر جمهوریاسلامی.................................. 61
رقابت با جناح های داخلی.................................. 66
فریب کارگران و تلاش برای هدایت فعالیتهای اعتراضی آنها در مسیر دلخواه........................................................................ 67
تلاشخانهی کارگر برای عضویت در کنفدراسیونهای بینالمللی کارگری 69
خانهی کارگرو شورای اسلامیکار عامل سرکوب فعالان سندیکایی 70
مصاحبهی ماهنامهی تولید با علیرضا محجوب نمایندهی حزب اسلامیکار 71
افول خانهی کارگر در دوران احمدینژاد................... 77
تعهدات بنیادین کشورهای عضو در خصوص حقوق بشر
و حقوق تشکلهای کارگری و کارفرمایی...................... 79
وظایف دولت در حفاظت از حقوق تشکلها و............... 81
حقوق تشکلهای صنفی و آزادیهای مدنی................. 81
حق زندگی، برخورداری از امنیت و صیانت جسمی و اخلاقی 82
سرکوب سندیکاهای مستقل کارگری در ایران............... 85
سندیکای کارگران کارخانهی نیشکر هفتتپه.......... 85
سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه.... 88
دستگیریها، بازداشتها و احکام صادره............... 89
سندیکای کارگران خباز سقز................................ 90
اتحادیهی آزاد کارگران ایران........................... 91
کمیتهی همآهنگی برای کمک بهایجاد تشکلهای کارگری 94
احضار و دستگیری اعضای کمیتهی همآهنگی برای کمک بهایجاد تشکلهای کارگری در سال 87........................................................................
سندیکای پروژ های )فصلی( آبادان و حومه.......... 98
تشکلهای کارگری دولتی جمهوریاسلامی از نگاه سازمان بینالمللی کار 101
گزارش هیأت شاخهی آزادی انجمن و امضای تفاهمنامه بین دولت ایران و سازمان بینالمللی کار............................................................
مغایرت روابط موجود در محیط کاربا مقاولهنامهی حق تشكل و قراردادهای دستهجمعی........................................................................... 109
قراردادهای موقت............................................. 111
هیأتهای کارگری شرکتکننده از سوی جمهوریاسلامی در کنفرانس بینالمللی کار........................................................................... 113
هیأت نمایندگیکارگران ایرانی در نود و دومین اجلاس سالهای 2009-2004................................................................ 117-114
سازمان بینالمللی کار و اولین بررسیهای وضعیت کارگران در ایران 119
نگاهی به تاریخچهی شکایت علیه نقض حقوق سندیکایی
و آزادی انجمنهاتوسط دولتهای ایران.................... 121
شکایت علیه نقض حقوق سندیکایی و آزادی انجمنها توسط دولت شاهنشاهی ایران...................................................................... 122
شکایت علیه نقض حقوق سندیکایی و آزادی انجمن
توسط دولت جمهوریاسلامی........................................ 135
نکات مهم توصیههایکمیتهی آزادی انجمن در جریان نودو هشتمین کنفرانس بینالمللیکار.................................................................. 148
پروندههای مورد رسیدگی قرار گرفته
در کمیتهی متخصصین اجرای مقاولهنامهها و توصیهنامهها 151
پروندههای مورد رسیدگی در کمیتهیکنفرانس اجرای استانداردهای سازما ن بینالمللی کار...........................................................
پروندههای مربوط به نقض مقاولهنامهی ۱1۱
توسط دولت جمهوریاسلامی در سازمان بینالمللی کار 155
بررسی اختصاصی در ارتباط با مقاولهنامهی111
تبعیض (در استخدام و اشتغال) 2006-1990.. 170-156
نکات مهم گزارش هیأت اعزامی کمک فنی بهجمهوریاسلامی ایران 173
تبعیض بر مبنای جنسیت..................................... 173
قوانین و مقررات............................................. 173
تبعیض بر پایهی مذهب....................................... 174
تبعیض برای اقلیتهای قومی.............................. 175
مکانیزم حقوق بشر و حل اختلاف......................... 175
بررسی اختصاصی در ارتباط با مقاولهنامهی111
تبعیض (در استخدام و اشتغال) 2009-2008.. 178-177
نتیجهگیری کمیته بررسی استانداردهای کنفرانس جهانی کار
از نقض حقوق کار در ایران................................... 179
وضعیت دولت جمهوریاسلامی، در دورهی میرحسین موسوی
در کمیتهی بررسی استانداردها.............................. 181
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 87....... 182-181
وضعیت دولت جمهوری اسلامی، در دورهی علیاکبر هاشمیرفسنجانی
در کمیتهی بررسی استانداردها.............................. 183
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 89.............. 184
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 90.............. 184
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 93.............. 185
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 96.............. 185
متن پارگراف ویژهی کمیتهی کنفرانس................. 186
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 97.............. 187
متن پارگراف ویژهی کمیتهی کنفرانس................. 188
وضعیت دولت جمهوری اسلامی، در دورهی سیدمحمد خاتمی
در کمیتهی بررسی استانداردها.............................. 189
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 99.............. 191
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 2001-2000 193-192
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 2003.......... 194
وضعیت دولت جمهوریاسلامی، در دورهی محمود احمدینژاد
در کمیتهی بررسی استانداردها.............................. 197
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 2006.......... 198
نتیجهگیری کمیتهی کنفرانس در سال 2009 - 2008 200-199
گزارشهای کمیته بررسی استانداردها
در خصوص نقض مقاولهنامهی 95 ، حفاظت از دستمزد.. 203
گزارش کمیتهی متخصصین در ارتباط با مقاولهنامهی 95 ، حفاظت از دستمزد
سالهای 2003 تا 2009................................ 208-204
گزارش سال 2009 کمیتهی متخصصین تکرار گزارش سال 2008 است 209
گزار شهای کمیته بررسی استانداردها
در خصوص نقض مقاولهنامهی 122 ، بررسی سیاست استخدامی 211
گزارش سال 200۵ کمیتهی متخصصین
در ارتباط با مقاولهنامهی 122، بررسی سیاست استخدامی 212
گزارش سال 2009 کمیته متخصصین
در ارتباط با مقاولهنامهی 122، بررسی سیاست استخدامی 214
عدم گزارش موارد نقض مقاولهنامههای مربوط بهکار اجباری و کار کودکان 217
نقض مقاولهنامههای مربوط بهلغو کار اجباری.... 219
نقض مقاولهنامههای مربوط بهحقوق کودک............ 221
پیوستها................................................................ 227
موارد مهم مقاولهنامههای بنیادین کار................. 229
مقاولهنامههای 87 آزادی سندیکاها و حمایت از حقوق سندیکایی- مصوب 1948...................................................................... 229
بخش اول- آزادی سندیکاها................................ 229
بخش دوم- حمایت از حقوق سندیکاها................... 231
مقاولهنامههای 98-حق تشکل و مذاکرهی دستهجمعی، مصوب ۱۹۴۹ 231
مقاولهنامههای ۱۰-تساوی دستمزد- مصوب ۱۹۵۱.... 233
مقاولهنامههای ۱۱-تبعیض در امور مربوط به استخدام و اشتغال، مصوب ۱۹۵۸...................................................................... 234
مقاولهنامههای ۲۹-کار اجباری - مصوب1930....... 237
مقاولهنامههای ۱۰۵- منع کار اجباری، مصوب ۱۹۵۷ 246
مقاولهنامههای 138-مربوط بهحداقل سن، مصوب 1973 247
مقاولهنامههای ۱۸۲- بدترین اشکال کار کودکان، مصوب ۱۹ 251
مقاولهنامههای مهم- در پیوند باهدفهای حقوق بنیادین کار 255
مقاولهنامههای ۱22- راجع بهسیاست اشتغال، مصوب ۱۹۶۴ 255
مقاولهنامههای شمارهی ۹۵- راجع بهحمایت از مزد، مصوب ۱۹۴۹ 257
اساسنامهی سازمان بینالمللی کار......................... 263
فصل یکم-سازمان............................................... 263
انصراف:........................................................... 264
پذیرش مجدد:.................................................... 264
کنفرانس، جلسات هیئتهای نمایندگی................... 265
مشاورین از سرزمینهای تحتالحمایه:................. 265
تعیین نمایندگان غیردولتی:............................. 265
مقررات مربوط به مشاوران:.............................. 266
اعتبارنامه:.................................................... 266
حق رای............................................................ 266
محل برگزاری جلسات کنفرانس............................. 266
مقر دفتر بینالمللی کار.................................. 267
شورای حکام...................................................... 267
مدیرکل............................................................ 268
کارمندان......................................................... 268
وظایف.............................................................. 269
روابط با دولتها............................................. 270
روابط با سازمانهای بینالمللی........................ 270
امور مالی و بودجه.......................................... 270
فصل دوم- رویه و طرز عمل..................................... 271
دستور کار کنفرانس عمومی................................ 271
ابلاغ دستور جلسه و گزارشها برای کنفرانس ..... 272
اعتراض نسبت بهدستور جلسه.............................. 272
گنجاندن موضوعات جدید توسط کنفرانس............... 272
مسئولین کنفرانس، آئیننامهها و کمیتهها......... 273
کارشناسان فنی................................................. 273
مقاولهنامهها و توصیه نامهها......................... 273
ثبت در سازمان ملل متحد.................................. 277
مقاولهنامههای که بهتصویب کنفرانس رسیدهاند.. 277
گزارش سالانه دربارهی مقاولهنامههای مصوب....... 278
بررسی و ابلاغ گزارشها..................................... 278
عرض حال دربارهی عدم رعایت مقاولهنامهها....... 278
انتشار عرضحال................................................. 278
شکایت بابت عدم رضایت..................................... 279
همکاری با کمیسیون تحقیق................................ 279
گزارش کمیسیون تحقیق....................................... 280
اقدام بر اساس گزارش کمیسیون تحقیق............... 280
عدم تسلیم مقاولهنامهها و توصیهنامهها بهمقامهای صلاحیتدار 280
آرای دیوان بینالمللی دادگستری...................... 280
عدم اجرای توصیهنامههای کمیسیون تحقیق یا دیوان بینالمللی دادگستری...................................................................... 281
رعایت توصیههای کمیسیون تحقیق یا دیوان بینالمللی دادگستری 281
فصل سوم- مقررات عمومی................................... 282
اجرای مقاولهنامهها در سرزمینهای تحت قیمومیت 282
اصلاحیهی اساسنامه............................................ 283
تفسیر اساسنامه و مقاولهنامهها...................... 284
فصل چهارم- مقررات متفرقه.............................. 284
وضع حقوق سازمان............................................. 284
امتیازات و مصونیتها....................................... 285
ضمیمهی اساسنامهی سازمان بینالمللی کا ر
اعلامیهی مربوط به هدفها و مقاصد سازمان بینالمللی كار (اعلامیه ی فیلادلفیا)........................................................................... 287
نگاهی اجمالی بهتاریخچهی کنفدراسیون بینالمللی
اتحادیههای آزاد کارگری و کنفدراسیون جهانی کار 291
نگاهی به تاریخچهی فدراسیون جهانی اتحادیههای کارگری و سندیکاهای عضو آن...................................................................... 293
«فدراسیون جهانی اتحادیههای کارگری»همراه جمهوریاسلامی رو در روی کارگران ایرانی...........................................................................
نکات مهم گزارش سفر هیأت مشاورهی سازمان بینالمللی كار بهایران ۲۹۴
که از تاریخ ٢۷ سپتامبر تا سوم اكتبر سال ٢٠٠٢ صورت گرفت 299
تشكیلات آزاد و مستقل كارگری........................... 299
فعالیتهای سیاسی و استقلال جنبش اتحادیهی صنفی 300
نتیجهگیریها و پیشنهادها................................ 301
نهادهای آزاد و مستقل كارگری......................... 302
فعالیتهای سیاسی و استقلال تشكل صنفی.............. 303
مسائل متفرقه.................................................. 303
نمایه ............................................................ 307
منبع:پژواک ایران
