PEZHVAKEIRAN.COM نگاهی به زندگی و روزگار ابوالحسن يغما جندقی
 

نگاهی به زندگی و روزگار ابوالحسن يغما جندقی
اسماعیل وفا یغمایی

 

1161-1239خورشیدی
گرد آوری،تصحیح و تلخیص از اسماعیل وفا یغمائی
***
چه بارهاست به دوش از سبوی باده فروشم
که بار منت سجاده برگرفت زدوشم
صلاح و تقوی و پرهیز و عقل و دانش و هوشم
به جرعه ای تو بخر!،کافرم اگر نفروشم
امام شهر بپرداخت تن زخرقه هستی
قبای عید مرا گو بیاورند! بپوشم
***
بازگشت به سبک خراسانی و طلوع یغما جندقی
پس از اینکه ادیبان و شاعران برجسته فارسی زبان ازسبک هندی خسته شدند، در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم گروهی از آنان با اجتماع در انجمن‌های ادبی آن زمان که به خصوص در شهراصفهان تشکیل میشد‌ شیوه‌های جدیدی را در معرض آزمایش و امتحان گذاردند،‌ اما در پایان پیروی از شیوه‌ی شعرای پیشین و به عبارت دیگر بازگشت به سبک خراسانی و تا حدودی سبک عراقی مورد قبول اکثر نام آوران این دوره گردید.
در این میان  کسی برجسته‌تر بود که بتواند به خوبی از حیث شکل و محتوی، از آثار پیشینیان اقتباس کند. آغاز کنندگان این راه آذر بیگدلی، سید محمد سحاب، عاشق اصفهانی، نشاط اصفهانی و بخصوص ملک الشعرا فتحعلی‌خان صبا بودند. شعرای نسل بعد همچون قاآنی، فروغی بسطامی، فتح الله خان شیبانی، یغمای جندقی و محمود خان ملک الشعرا ادامه دهندگان این راه بودند.
‌اما شعر یغما در بین آثار تمام این گویندگان ویژگی‌های خاصی دارد. مهمترین جنبه شعر او این است که یغما به طور کلی مانند سایر معاصران صرفا پیرو راه گذشتگان نیست. وی به لحاظ شکل و نوع اشعار، تغییراتی هر چند مختصر در شعر فارسی ایجاد نمود. برای نمونه باید از اشکال خاصی که برای مراثی و نوحه ها ابداع کرده است نام برد.
 از لحاظ مضمون و محتویات اشعار نیز آثار یغما با هم عصران او کاملا متفاوت است. وی از مدیحه سرایی که حرفه اغلب شعرای دوره قاجاری بوده  و باعث تقرب آنان به دستگاه سلطنت و صدرات میگردیده اجتناب ورزیده است و از این نظر در کلیات مفصل او از قصیده که خاص مدیحه سرایان است خبری نیست. اما از قطعه و غزل و مرثیه و رباعی که هر یک در زمینه خاصی مورد استفاده شعرا قرار میگیرد مملو است.
 او که از محیط اطراف خود دل زده است به همه مسایل با دیدی انتقادی  و هزل آمیز می‌نگریسته، لیکن در زمانه ای که هنوز از تحولات اساسی در جامعه خبری نیست و اجتماع در حالت سکون و سکوت چند صد ساله به سر میبرد، نمیتوان توقع داشت که افکار شاعری ناگهان و بدون توجه به واقعیات موجود  رنگ انقلابی به خود بگیرد. این است که می‌بینیم یغما با همه استعداد و ظرفیتی که برای تبیین مسایل سیاسی و اجتماعی و انتقادی داشته ، به دلیل نبود شرایط مناسب اجتماعی راه دیگری پیموده است که بیشتر ناظر به انتقاد از اشخاص مختلف یا شکایت از امرا و حکام وقت بوده و یا حداکثر قشر خاصی از جامعه را به بتد انتقاد گرفته و آن هم با بیانی هزل آمیز، کمتر در پی این بوده که مصائب و مشکلات را بطور بنیانی و عمیق بررسی نماید.

 

با همه این اوصاف، او در زمان خود فردی ممتاز است که تماشاگر مغلوب حوادث نیست و سعی میکند که بدی ها و خوبی ها را جدا از هم ببیند و در شناساندن آنها به دیگران نیز کوشش نماید. کثرت اشعار هزل آمیز وی موجب شهرت یغما در این گونه شعر شده است. اما حقیقت این است که اگر دیوان یغما را از کلیه اشعار هجو و هزل وی نیز بپیراییم، بقیه آثارش بسیار شایسته توجه است.
بسیاری ازتک بیت های اشعار او حکم ضرب المثل را پیدا کرده و ابیات دیگری از او به دلیل شهرت فراوانی که یافته به نام شعرای دیگر آن زمان نیز مشهور شده است. از جمله بیت زیر بصورت ضرب المثلی در آمده که بیشتر مردم آن را از بر دارند از یغماست:
گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله‌ی من
آنچه البته به جایی نرسد فریاد است
همچنین یغما بسیاری از ضرب المثل‌های متداول را به خوبی در اشعار خود بکار گرفته است.
 

 


در باره خورو بیابانک زادگاه یغما جندقی
 بیابانک, نام متأخر ناحیه ای قدیمی در دشت کویر و نیز دهستانی به همین نام در استان اصفهان  ناحیة بیابانک . ناحیه ای قدیمی (تقریبا برابر با بخش خور و بیابانک امروزی ) در حاشیة جنوبی دشت کویر * که در گذشته بر سر راه اصفهان (نایین ) به خراسان (نیشابور) قرار داشت . در اصل ناحیة بیابانک قسمتی از بیابان بزرگ و قدیمی است که در منابع عربی از آن به نام «مفازه » یاد شده است . بیابانک به عنوان یک اصطلاح جغرافیایی به معنای بیابان کوچک یا نیمة کویر است و این نام در منابع و مآخذ قبل از قرن دهم دیده نشده است (هدین ص 562 حکمت یغمائی ص 96.
نشانه هایی از مسکونی بودن این منطقه پیش از اسلام وجود دارد از جمله آتشکده ای در نزدیکی مهرجان / مهرنجان . بعلاوه جندق در این منطقه به زندان انوشیروان معروف است و گنبدی قدیمی به نام «هشت درب » متعلق به دورة ساسانیان دارد ( د. اسلام چاپ دوم ذیل ماده حقیقت ص 351). به روایتی در صدر اسلام فرش ابریشمی بافت جندق تا بازار مکه راه یافته بود ( رجوع کنید به مقدسی اردبیلی ص 383). فرای دربارة اسلام آوردن مردم این منطقه دو روایت نقل می کند که صحت هردو محل تردید است . در یکی از این روایتها مسلمان شدن مردم این ناحیه به زمانی بازمی گردد که عربها در تعقیب یزدگرد سوم بودند و براساس روایت دیگر پذیرش اسلام در این منطقه به   آغاز   قرن سوم در عهد امام رضا  بازمی گردد ( د. اسلام همانجا)
 
در قرن چهارم اصطخری (ص 229 231) آن را «جرمق » و موضع سه دیه معرفی کرده است . ابن حوقل (ص 144) آن را سه ده نزدیک به هم ضبط کرده است . به نوشتة وی در این ناحیه سه ده جرمق (گرمه ) بیادق / بیاذق / پیاده (امروزه آبادی بیاضه / بیاضیه ) و ارابه (احتمالا آبادی ایراج کنونی ) در کنار راه بیابان (کویر) قرار داشت . همچنین وی می نویسد: «تا جرمق چهار منزل و هر دو یا سه فرسخی گنبدی و برکة آبی است ... در آنجا خرما و کشت و چارپایان بسیار بود.» وی جمعیت آنجا را هزار تن ذکر کرده است . در اواخر همین قرن مقدسی (ص 437  )جرمق  را حاصلخیزترین و پردرخت ترین و ارزانترین شهرها آورده است . به نوشتة وی (ص 46) گروهی می گویند آتش حضرت ابراهیم علیه السلام در جرمق بوده است . ناصرخسرو در نیمة اول قرن پنجم راه نایین به کرمه / گرمه را 43 فرسنگ ضبط کرده و آن را در ناحیة بیابان آورده است . به نوشتة او در آن ناحیه ده دوازده پاره دیه با آب و هوای گرم قرار داشته و در هر دو فرسخی در مواضعی که شورستان نبوده گنبدکها و مصانع (محل جمع شدن آب باران ) ساخته بودند که علاوه بر استراحتگاه راهنمای مسافران بوده است . به روایت وی این ناحیه در دست امیر گیلکی ] ابوالحسن گیلکی بن محمد امیر اسماعیلی مذهب طبس [ بوده و او برای جلوگیری از غارت کوفجان   کوفج کوچ و بلوچ  در بیادق که حصاری نیز داشته نایبی منصوب کرده بوده است ناصرخسرو یادآور می شود که به واسطة حضور این امیر راهها ایمن بوده است .وی از ریگهای روان و عظیم آن ناحیه و رباط زبیده / مرامی که پنج چاه آب داشته یاد کرده است و می نویسد که اگر این رباط و آب نبود کسی از آن بیابان نمی توانست عبور کند (ص 139ـ140). از این مطالب چنین برمی آید که ظاهرا این ناحیه از توابع طبس و نیز قلعة بیاضه از پایگاههای اسماعیلیه بوده است ( رجوع کنید به حکمت یغمائی ص 53 ـ54 134). در قرن هفتم جرمق را شهری در فارس آورده اند (یاقوت حموی ج 2 ص 64). گفته های یاقوت در قرن هفتم (همانجا) و حمدالله مستوفی (ص 142) در قرن هشتم دربارة جرمق تکرار مطالب جغرافی دانان قرن چهارم است.
 

پس از قرن هشتم اطلاعات چندانی از این ناحیه در دست نداریم ولی در دورة صفویه شاه عباس اول از همین راه عازم مشهد شد و در مسیر خود به شنهای روان برخورد و دستور داد تا برای راهنمایی مسافران ستونهای آجری در این ریگزار برپا کنند. همچنین به دستور او برای آسایش زوار مشهد رضوی مزرعه و رباطی احداث کردند که به مزرعة «عباس آباد» معروف است . در 1007 نیز سپاهیان وی از همین مسیر به خراسان رفتند ( دایرة المعارف فارسی ذیل ماده باستانی پاریزی ص 93 هنر یغمائی ص 46 فلسفی ج 4 ص 1445). در همین دوره خواجه حمام الدین نامی در آنجا ریاست داشت (یغمائی 1303ش ص 414). همزمان با به قدرت رسیدن آقامحمدخان (1193ـ1222) امیراسماعیل خان عرب عامری تا 1222 در آنجا حکومت می کرد و آثار و ابنیه و املاک زیادی از خود به جا گذاشت . سپس پسرش امیررفیع خان تا 1238 در آنجا حکومت کرد که به سبب متشنج کردن اوضاع جندق و بیابانک نوروز علیخان مأمور قلع و قمع او شد. نوروز علیخان اشرار بلوچ منطقه را نیز در 1254 سرکوب کرد (همانجا هنر یغمائی ص 120 157ـ 158). این نواحی از حملات بلوچها که تا 1338 نیز ادامه داشت
 
صدمات زیادی دید.  
در اواخر 1325 عده ای راهزن در جندق و بیابانک به تاخت و تاز و راهزنی می پرداختند که به «دزدهای حسن » شهرت یافته بودند (هنر یغمائی ص 136). نایب حسین کاشی نیز در 1327 کویر بیابانک را به دلیل حصار طبیعی آن مرکز خود قرار داد و به مدت سه سال به همراه پسرانش دهات منطقه را غارت کرد و به آتش کشید ولی نتوانست قلعة بیاضه را تسخیر کند. پس از وی نیز منطقه گرفتار غارت رمضان خان باصری و ایل وی شد. در 1337 نیروهای قوام السلطنه والی خراسان رمضان خان و افرادش را از منطقه بیرون راندند (همان ص 6 70 131ـ132 155ـ157 یغمائی 1303ش ص 414ـ415). ظاهرا علت این غارتگریها محروم بودن این ناحیه از بودجة مملکتی بود و ازین رو نایب الحکومه به عناوین مختلف از مردم اخاذی می کرد.
بعدها با کوشش حبیب یغمائی بودجة مخصوص و معینی به آنجا اختصاص داده شد. همو اهالی جندق و بیابانک را فقیر و زحمتکش معرفی کرده و آورده است که هر کس می توانست از املاک خود ارتزاق کند جزو متمولان و اشراف محل محسوب می شد (1303ش ص 412 415).

 
جندق و بیابانک در دورة ناصری به قرای سبعه معروف بود. این هفت قریه عبارت بود از: جندق فرخی خور بیاضیه اردیب ایراج و مهرجان . اعتمادالسلطنه جمعیت این ناحیه را 500 2 تن ذکر کرده است . وی می نویسد: در سالهایی که برف زیاد می آمد تخمی شبیه به تخم یونجه که اهالی به آن «معاش » می گفتند می رویید و اهالی آن را آرد می کردند و نان می پختند. در زمان او حرفة اهالی ساختن مشک آب و نیم چکمه ای به نام «عربی » بود (ج 4 ص 2260ـ2261). مک گرگور که در 1292/ 1875 از منطقة بیابانک دیدن کرده می نویسد که بیابانک در وسط کویر واقع نیست و پنجاه مایل با آن فاصله دارد (ج 1 ص 94). در آن زمان بیابانک از بخشهای سمنان بود و ده روستا داشت . در 1340 ش به نوشتة حقیقت (ص 267) بیابانک به کلیة دهات این منطقه بویژه به آبادی بیاضیه 59کیلومتری «رباط پشت بادام *» اطلاق می­شد.
از آثار باستانی و تاریخی این ناحیه قلعة بیاضیه (نارنج قلعه ) به سبک دورة ساسانی است . زیربنای این قلعه حدود هزار مترمربع است . داخل قلعه اتاقکها و راهروهای پیچ در پیچ در پنج طبقه دیده می شود که سابقا انبار غله بوده است . در کنار دیوار قلعه مسجدی قرار دارد که در قرن هشتم استاد دهنوی آن را مرمت کرده است . همچنین ساختمان مخروبه ای به نام «هفت برادران » و مقبرة امامزاده ابراهیم منسوب به یکی از فرزندان امام موسی کاظم علیه السلام در این ناحیه قرار گرفته است . در گرمه محلی مشهور به «قبرستان کشته ها» قرار دارد که به روایتی گورستان کسانی است که در جنگ علویان و قوای سهراب گبر ] ؟ [ در این محل کشته شده اند. در مهرجان مزار عارف و صوفی بیابانکی شمس الدین حاجی محمدشاه از قرن هشتم به جای مانده است (حقیقت ص 352ـ353 حکمت یغمائی ص 81 83 ـ84 86) .
در فرخی مسجدی قدیمی با گنبد و ایوانی بزرگ و ساختمانی به نام «عمارت شیخ » که بسیار قدیمی است وجود دارد. آثار چند چهارطاقی در گورستان فرخی دیده می شود که یکی از آنها به «پیر» معروف است و جنبة تقدس دارد. در اردیب زندانی معروف به دیوان خانة مسعود لشکر یاغی حاج ابراهیم بیک پسر قدرت الله نایب الحکومه جندق و بیابانک قرار دارد که بنای آن از ساروج است (حقیقت ص 351ـ353 حکمت یغمائی ص 80 برای آثار تاریخی خوررجوع کنید به خور .
به دلیل محصور بودن این منطقه در کویر نمک بسیاری از آداب و رسوم قدیمی در آنجا محفوظ مانده است از جمله بزرگداشت آخرین شب ماه اسفند معروف به «شب بی بی هور» که اهالی معتقدند در این شب فرشتة برکت به خانة آنها فرود می آید و بر برکت آنها می افزاید. همچنین تا دهه های اخیر جشن «سده » در این ناحیه مرسوم بود و در خور و برخی روستاها با افروختن آتش این روز را جشن می گرفتند (حکمت یغمائی ص 411ـ413 نیز رجوع کنید به خور).
دهستان بیابانک . واقع در بخش خور و بیابانک در شهرستان نایین استان اصفهان در قسمت جنوبی دشت کویر. از شمال به دهستان جندق * از جنوب به دهستان نخلستان و از مغرب به دهستان چوپانان (در بخش انارک ) محدود است

 
. شهرستان طبس در مشرق آن قرار دارد. مرکز آن فرخی و شهر آن خور است . دارای نوزده آبادی است . از ارتفاعات مهم آن کوه کبود هفت چنگ و گودگاه را می توان نام برد. گود جگارگ در شمال آبادیهای طاهرآباد و میان آباد واقع شده است . تپه های شنی در این دهستان دیده می شود. رودشور خور در این دهستان جریان دارد. این رود در 35 کیلومتری شمال شرقی شهر خور به دشت کویر می ریزد (جعفری ج 2 ص 303). آب موردنیاز برای کشاورزی و آشامیدن اهالی از چاه نیمه عمیق آب انبار و کاریز به دست می آید. از حیوانات بز کوهی قوچ میش آهو کفتار گرگ روباه شغال خرگوش و از پرندگان کبک دارد. از گیا درخت بنه گل تلخو آویشن پرسیاوش روناس گز تاغ قدومه و کلپوره در برخی آبادیها دیده می شود. محصولات عمدة آن گندم جو پنبه ارزن تخمة آفتابگردان پسته سنجد خرما انجیر زردآلو و بادام کوهی است . طناب بافی و فرشبافی با طرح نایینی از صنایع دستی آن است . اهالی عمدتا به دامداری و باغداری مشغول اند. راه اصلی نایین ـ طبس و نایین ـ دامغان از آن می گذرد.
از نظر اداری و سیاسی جندق و بیابانک تا اواخر حکومت فتحعلی شاه قاجار (1212ـ 1250) ضمیمة یزد بود. در 1240 تابع ایالت کومس (دامغان و سمنان ) و در 1337 تابع ایالت خراسان و سیستان شد. از 1301 تا 1306 ش ولایتی مستقل بود و در همین سال دوباره جزو خطة یزد شد. در 1327 ش به صورت یکی از بخشهای شهرستان نایین در استان اصفهان درآمد (هنر یغمائی ص 117). در 1332 ش دهستان جندق و بیابانک در بخش خور و بیابانک جزو شهرستان نایین به شمار می آمد (رزم آرا ج 10 ص 58). در 1345 ش بخش خور و بیابانک مشتمل بر جندق و ناحیة بیابانک بود ( دایرة المعارف فارسی ذیل ماده ). طبق تصویبنامة هیئت وزیران در خرداد 1369 دهستانهای بیابانک جندق و نخلستان در بخش خور و بیابانک در شهرستان نایین از استان اصفهان تشکیل شد.
 
آبادی فرخی مرکز آن در هفده کیلومتری شمال غربی خور در ارتفاع 806متری واقع است . آب و هوای آن گرم و خشک است . از کوههای مهم آن کوه «برچو» در شمال و کوه «دهنة حسن سوخته » در مغرب آبادی دیده می شود. رود فصلی شور در آن جریان دارد. روناس آن معروف است . ظاهرا این آبادی از بناهای پسر فرخ زردشتی ] ؟ [ است و به همین دلیل فرخی نامیده شده است (یغمائی 1303ش ص 409 ایران . وزارت دفاع . ادارة جغرافیائی ارتش ج 62 ص 17). آثاری از دهکدة سلمگان که قدیمتر بوده به جا نمانده است . مسجد جامع این آبادی در 1256 به همت حاج سیدمیرزا جندقی (مجتهد و قاضی جندق و بیابانک ) ساخته شده است . این آبادی زیارتگاهی به نام شیخ عبدالله صالح دارد و آثار تاریخی نیز در آن دیده می شود ( رجوع کنید به بخش اول مقاله حکمت یغمائی ص80 .
خور در 58 درجه و 20 دقيقه طول جغرافيايي و 32 درجه و 47 دقيقه عرض جغرافيايي قرار دارد .فاصله آن از مرکز استان (اصفهان ) 420 کيلومتر است .آب خور از قنات هاي  کلاغو  و  دهزير و چشمه درياشو تامين مي شود .
(گرد آوریمعصومه بادنج)
منابع :
ابن حوقل صورة الارض ترجمة جعفرشعار تهران 1345ش ابراهیم بن محمد اصطخری کتاب مسالک الممالک چاپ دخویه لیدن 1967 محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه مرآة البلدان چاپ عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث تهران 1367ـ 1368ش ایران . وزارت دفاع . ادارة جغرافیائی ارتش فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ج 62: فرخی تهران 1364ش ایران . وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی . دفتر تقسیمات کشوری سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران تهران 1376ش محمد ابراهیم باستانی پاریزی سیاست و اقتصاد عصر صفوی تهران 1367ش جدیدترین نقشة راهها و تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران مشهد: مؤسسة جغرافیایی و انتشارات ماهوان 1377ش عباس جعفری گیتاشناسی ایران ج 1: کوهها و کوهنامة ایران ج 2: رودها و رودنامة ایران تهران 1368ـ 1376ش عبدالرفیع حقیقت تاریخ قومس تهران 1362ش عبدالکریم حکمت یغمائی بر ساحل کویر نمک تهران 1370ش حمدالله بن ابی بکر حمدالله مستوفی کتاب نزهة القلوب چاپ گی لسترنج لیدن 1915 چاپ افست تهران 1362ش دایرة المعارف فارسی به سرپرستی غلامحسین مصاحب تهران 1345ـ1374ش حسینعلی رزم آرا فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها ) ج 10: استان دهم ( اصفهان ) تهران 1355ش نصرالله فلسفی زندگانی شاه عباس اول تهران 1364 ش مرکز آمار ایران سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1375: شناسنامة آبادیهای کشور استان اصفهان شهرستان نائین تهران 1376ش احمدبن محمد مقدس اردبیلی حدیقة الشیعة تهران 1353ش محمدبن احمد مقدسی کتاب احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم چاپ دخویه لیدن 1967 چارلز متکاف مک گرگور شرح سفری به ایالت خراسان و شمال غربی افغانستان ج 1 ترجمة مجید مهدی زاده مشهد 1366ش ناصرخسرو سفرنامة ناصرخسرو علوی برلین ] تاریخ مقدمه 1341 [ چاپ افست تهران ] بی تا. [ نقشة تقسیمات کشوری ایران تهران : گیتاشناسی 1377ش نقشة تقسیمات کشوری سال 1370: استان اصفهان تهران : مرکز آمار ایران ] بی تا. [ سون اندرس هدین کویرهای ایران ترجمة پرویز رجبی تهران 1355 ش اسماعیل هنر یغمائی جندق و قومس در اواخر دورة قاجار چاپ عبدالکریم حکمت یغمائی تهران 1363ش یاقوت حموی معجم البلدان چاپ فردیناند ووستنفلد لایپزیگ 1866ـ1873 چاپ افست تهران 1965 حبیب یغمائی «شرح حال یغما» ارمغان دورة 5 ش 7و8 (مهر و آبان 1303) همو «واحة جندق و بیابانک یا کویرنشینان مرکزی » مجلة مردم شناسی دورة 2 (فروردین و اردیبهشت و خرداد 1337)
 
ولادت و دوران کودکی یغما
ميرزا رحيم يغما، پسر حاجي ابراهيم قلي به سال 1196 ه. ق. در يک ولايت بسيار فقير و کم جمعيت   ايران، منطقه خور بيابانک دهکده خور از توابع جندق، که هم اکنون در کویر نمک و از توابع استان اصفهان است به دنيا آمد.
پدر یغماحاج ابراهيم قلي فرزند كربلا ميرزا خان اهل اردكان يزد بود.او داراي سه پسر و هفت دختر بوده است.نام فرزندان او این چنین ثبت شده است .ميرزا رحيم ( يغما)  ،ميرزا ابو محمد،يعقوبعلي،معصومه،.تاج خانم،فاطمه،مريم،.طوبي،.زهراوصديقه.
یغما فرزند بزرگ ابراهیم قلی بود.روزگار کودکي وي با رنج و سختي فراوان گذشت. ازسن شش هفت سالگي کار مي کرد . در بيرون ده و در بیابانهای وسیع اطراف شتر مي چراند، تا برای معاش خانواده خود همیاری کند. نوشته اند روزي يغما با شتران خود در دشت مشغول حرکت بود، امير اسماعيل خان عرب عامري(ازریشه های اصلی خاندان عامری در خور و بیابانک) که يکي از مالکين عمده و فرمانرواي آن سامان بود، بر او بگذشت و او را نزد خود خواند و پرسشها کرد. يغما جواب گفت و امير را حاضر جوابي و ادب او پسند افتاد. امير او را از پدرش طلب نمود و یغما را نزد خود برد و پسر خود خواند و به تربيتش همت گماشت و همین حادثه موجب شد سرنوشت یغما دیگرگون شود.
نخستین شعری که یغما سرود
اولين شعري كه يغما سرود، در 12 سالگي بود او از همان دوران کودکی داراي غريزه شاعري بود و در همان موقعيت سنَي احساساتي لطیف داشت و به دختركي هم سن و سال خود عشق مي ورزيد. آن دختر هم متوجه بوده كه يغما عاشق اوست. شدت عشق يغما به اين دختر طوري بوده كه دلش مي خواست يكي دوبار در روز دخترک را ببینید و به سراغ او میرفت.يك روز كه دختر مشغول پختن نان است، يغما از گوشه اي به تماشاي معشوق کوچک میایستدو اين رباعي را كه اولين شعر اوست   مي سرايد:
از دور نظاره مي كنم پشتت را
چشمك زدن و خمير در مشتت را
ناني بپز و نانك گرمم بفرست
تا بوسه زنم جا يك انگشت تو را
  در هر حال يغما طی چند سال خواندن و نوشتن و رسوم و کمالات مرسوم را از سواري و تيراندازي آموخت و در شمارمنشیان وپیکهای  پدرخوانده خود درآمد و چندي نگذشت که امير به استعداد فوق العاده اين جوان در نويسندگي پي برد و وي را منشي خصوصي خود ساخت. در اين هنگام بود که يغما براي بطور جدی و دایمی با تخلص " مجنون " به سرودن اشعار آغاز کرد.
شکنجه یغما و غارت اموال او
در سال 1216 ه. ق. مناسبات اسماعيل خان با دولت تيره شد و دولت مرکزی، سپاه بر سر او فرستاد. اسماعيل خان در جنگ شکست خورد و به خراسان گريخت و دارايي او به دست فاتحان افتاد و مردي به نام جعفر سلطان از طرف سردار ذوالفقار خان حاکم سمنان و دامغان برايرسیدگی به  امور جندق گمارده شد. جعفر سلطان بودن جواني باسواد و شايسته مانند يغما را در سپاه خود لازم دانسته، منشي جوان را به کار سربازي و سپاهيگري واداشت. اما يغما به اين ظلم فاحش تن در نداد و به حمايت خود سردار به منشيگري او منصوب شد و شش سال با اين سمت نزد او ماند و روزگارش بالا گرفت. اما اين ترقي براي او مايه نکبت و وبال شد، همکاران يغما بر وي رشک بردند و نزد سردار که مردي تند خو و بد زبان بود از او سعايت کردند تا سردار بر وي خشمگين شد و به چوبش بست و او رابه سختی شکنجه داده و در سياهچال انداخت و کساني براي ضبط دارايي و سرکوبي خويشان او به جندق فرستاد. بدینگونه تمام اموال و دارائیهای یغما به غارت رفت و از اینرو او تخلص شعری خود را از مجنون یه یغما یعنی غارت تغییر داد
نمی گویم به بزمم باش، ساقی می به مینا کن
چو با یاران کشی می یاد خوش آشامی ما کن
به من از مال دنیا یک تخلص مانده، مجنون است
بکار آید گر ای لیلی وش  آن را نیز یغما کن
 
 سفرها و آوارگی ها
شاعر پس از خلاصي از زندان ، جامه درويشي پوشيد و سالها " از بيداد سردار در فراخاي ايران در بدر بود و هر ماه و هر هفته پيدا و نهفته به مرزي ديگر پاي فرسا و آسيمه سر"، یغما در این دربدریها و سفرها نقاط مختلف ایران راد ید و مردمان را تجربه نمود و خوب و بد سرزمین خود را شناخت.
 در اين ميان سفري هم به بغداد و کربلا رفت تا آنکه سرانجام " بيگناهي او و روسياهي بدخواه " روشن شد و سردار " اندک اندک از ديو خويي باز آمد و به مردم رويي انباز گشت " و با شاعر " از آن بيش که شايد و در بند ستايش آيد، ساز سازش و شناخت و راز مهر و نواخت سرود و ديگر هر کس هر چه گفت گوش نداد" و يغما به زادگاه خود بازگشت. و چون اقامت در جندق و ياد روزهاي پيشين و ظلم و ستمي که بر او و خانواده اش گذشته بود، بر وي سخت ناگوار و از هر کاري بيزار بود. لاجرم شش ماه بعد، از راه يزد روانه تهران شد. به حکم تصادف با حاجي ميرزا آقاسي، وزير مقتدر ايران، ملاقات کرد. وزير که با همه علايق دنيوي ميل وافر به تصوف داشت و خود را از صوفيان صافي عقيدت مي دانست، به زودي مريد او شد. ستاره اقبال يغما از سر نو اوج گرفت و با سلطه و نفوذي که در وزير داشت، به زودي در دربار محمد شاه داراي عزت و احترام و صاحب نام و نشان شد. ولي از اين قدرت و نفوذ استفاده نکرد و يگانه عطيه اي که از شاگرد عاليقدر خود پذيرفت، وزيري حکومت کاشان بود.
واقعه کاشان و تکفیر یغما
در موقع اقامت وي در کاشان واقعه ننگيني اتفاق افتاد. يغما اين واقعه را در منظومه اي به نام خلاصةالافتضاح به رشته نظم کشيد و استعداد خود را در هجاگويي به بروز رساند. خانواده اي که تحقير شده بود، به تمام وسايل متشبث شد که گويند انتقام بکشد. رشوه و افترا کار خود را کرد امام جمعه کاشان او را به شرب خمر و بي اعتنايي به قواعد شرع متهم کرد و در نماز جماعت بي دين و مرتدش خواند. از طرف ديگر جمعي به حمايت از او برخاستند و حاجي ملا احمد نراقي، روحاني دانشمند مشهور که محکمه فتوي داشت، در اين راه کوشش فراوان کرد و يغما بر حسب ظاهر به جهت رفع تهمت توبه کرد و لباس زهد پوشيد. 
اين دو غزل محصول همان زمان است:
بهار ار باده در ساغر نمي کردم، چه مي کردم؟
ز ساغر گر دماغي تر نمي کردم، چه مي کردم؟
هوا تر، مي به ساغر، من ملول از فکر هشياري
 اگر انديشه ديگر نمي کردم، چه مي کـــردم؟
تا آنجا که:
ز شيخ شهر جان بردم به تـــزوير به مسلماني                    
مدارا اگر به اين کافــر نمي کردم، چه مي کردم؟
اما اين همه سودي نبخشيد و يغما ديگر نتوانست در کاشان بماند و ناچار باز از خانه و خانمان خود دست کشيده و به سير و سياحت پرداخت و چندي در هرات زيست و بالاخره درحدود هشتاد سالگي به ميهن خود بازگشت و روز چهارشنبه 16 ربيع الثاني از سال 1276 ه. ق. مطابق با بیست و یکم آبان 1238شمسی ومطابق با دوازده نوامبر 1859در ده خور درگذشت و همانجا نزديک مقبره سيد داود از مقدسین ان دیار به خاک سپرده شد.
نثر يغما
آثار منثور يغما عبارت از همان مجموعه نامه هاي فراوان اوست که به پسران متعدد خود ( ميرزا اسماعيل هنر، ميرزا محمد علي خطر، ميرزا احمد صفايي و ميرزا ابراهيم دستان ) و بعضي از شاهزادگان و دانشمندان و دوستان و کسان خود نوشته است. اين نامه ها که ثلث ديوان او را در بر گرفته، اگر چه بسيار مغشوش و مکرر و متاسفانه از قيد تاريخ آزاد و به علاوه همچنانکه ذکر شد، با منشآت ديگران در آميخته است، ماخذ گرانبهايي است براي مطالعه و تحقيق در احوال مولف يغما در اين نامه ها از کسان زيادي که بعضي از آنان اشخاص شناخته اي هستند، نام مي برد؛ از شاهزادگان سيف الدوله و بهاءالدوله و از حاج محمد اسماعيل ، يار ديرينه و جامع ديوان خود، به نيکي ياد ميکند؛ قاآني را « داراي سخن و داناي کهن » و فاضل
 
خان گروسي را « مهربان خداوند » و خود را نــســبــت بـــه او « مملوک ارادتمند » مي نامد.
یغما و زبان عربی
يغما از زبان عربي بيزار بوده و بسياري از نامه هاي خود را به پارسي « سره » نوشته، بدين قرار که به جاي کلمات رايج عربي لغات فراموش شده فارسي به کار برده است. شايد علت اين امر آن باشد که وي تحصيلات عميق نکرده و به رموز دستور زبان و ادبيات عرب به حد کمال آشنا نبوده است. چنانکه خود در نامه اي به يـــکـــي از دوســـتـــان گـويـد « دريغا که عربي ندانم و بيسوادان را فضيلت فروشي بي ادبي است » اما اين عدم تبحر در زبان و ادب عرب موجب شده که زبان ملي فارسي را به خوبي فرا گيرد و بنابراين تنها به تحقيق و تتبع در دواوين اساتيد سخن قناعت نکرده، بلکه فرهنگ بزرگ " برهان قاطع " را با دقت و حوصله زياد تصفح ظاهرا تکلمه اي نيز بر آن نوشته است.
يغما در نتيجه اين مطالعات عاقبت معتقد شده که ايرانيان مي توانند از لغات عربي بي نياز باشند.
شعر يغما
يغما شاعري است بسيار سخن. اشعاري که از وي باقي مانده عبارت است از دو مجموعه غزليات  قديمه و جديده، پنج منظومه کوتاه هزلي و مقدار زيادي مراثي و قطعات و ترجيعات و رباعيات.
اين اشعار را مي توان از حيث مضمون به چهار دسته تقسيم کرد:
1- غزليات معمولي نسبتاً شيوا و دلپذير که به سبک قدما سروده شده و مي رساند که گوينده در هنر شاعري قدرت و استعداد کافي داشته است.
2- هزليات که از همه آثارش جالبتر و شهرت وي در حقيقت مرهون آنهاست و عبارتند از: "سرداريه" که براي سرگرمي سردار ذوالفقار خان سروده، و آن غزلياتي است که بدون پيوستگي خاص در کنار هم قرار گرفته و همه با دشنامهاي رکيک و قبيح شروع و به مدح سردار ختم مي شود؛ "قصابيه" و "احمدا"، که هر دو از حيث شکي و مضمون تفاوتي با سرداريه ندارند؛ مثنوي "خلاصةالافتضاح"، که ذکر آن گذشت؛ مثنوي "صکوک الدليل"، که در هجو سيد قنبر روضه خوان ساخته و او را رستم السادات ناميده؛ و بسياري قطعات و ترجيعات و رباعيات در هجو و هزل.
 
اشعار هزلي يغما از حيث صنعت شعري دست کمي از غزليات او ندارد و صفت مميزهً آنها همان فضاحت فوق العاده و دشنامهاي بي پرده اي است که در سطر سطر آنها ديده مي شود. هزليات يغما شايسته بازگفتن و ترجمه کردن به زبانهاي ديگر نيست. سرتاسر اين اشعار از فحشهاي زشت بازاري و بيرون از حد ادب پر است. تکيه کلام شاعر در هزليات " زن قحبه " است که حتي خودش را نيز بدين صفت مي خواند و اين لطيفترين ناسزايي است که وي در هزليات خود بکار مي برد. يغما سرتاسر دنيا را از زمين و آسمان و پيدا و نهان، از باختر تا حدود خاوران " زن قحبه باز" مي داند و در نظر وي غير از "ارواح مکرم" آنچه از دور و نزديک در نظر آيد، همه زن قحبه و زن قحبه نهادند. يغما حتي از " حساب بار رستاخيز يزدان " تعجب مي کند که براي اين " زن قحبه خر مردم " چه درگاه و ديواني برپا کرده است!
اما نبايد فراموش کرد که اين نفرت و اکراه و اين بدگويي و فحاشي ناشي از فساد و آلودگي محيطي است که شاعر در آن زندگي مي کرده است. راست است که يغما در اغلب موارد به فکر انتقامجويي شخصي است و از اين حيث به هجاگويان مکتب قديم مي پيوندد، اما هيچ شاعر و هجو نويسي تا روزگار يغما معايب و مفاسد زمان خود را مانند او بيرحمانه فاش نکرده است.
شعراي رند و قلندر ايران مانند حافظ و هم مکتبان او از دست کساني که در محراب و منبر جلوه مي کنند، هميشه خون به دل و ناله بر لب داشته اند. اما بدگويي يغما از دين فروشان و رياکاران رنگ و آهنگ ديگري دارد. زباندرازي جسورانه او به شيخ و صوفي و واعظ و همچنين متوليان امور زمان خود دشنام ساده نيست، بلکه حمله اي است به وضع کهنه و فرسوده کشور و همه کساني که مسبب، يا سررشته دار آن هستند. يغما به حوادث و پيشامدهايي که او را ناراحت و مشوش داشته اند، توجه دارد، ولي براي پيکار با علل فساد و ريشه کن کردن آن مجهز نيست. وي که باز آمده محيط خود و پرورش يافته سنن قديمه است، آن وسعت نظر را ندارد که به کنه امور پي ببرد.  اين است که بر همه خشم مي گيرد و از همه کس بيزاري مي جويد و بانگ فرياد او به هر سوي کشور پراکنده مي شود و به گوش ديگر نيکمردان و چاره جويان ايران مي رسد.
3- اشعار مملو از ياس و بدبيني که دنباله يا عکس العمل طبيعي همان جوش و خروش احساسات و هيجانات روحي است.
عهدي که يغما در آن مي زيست، هنوز از تحولات آينده به دور بود و وضع زمان به وي اجازه نمي داد که هنر اصلي خود را، که عبارت از هزل و هجو و انتقاد بود، در امور و شئون اجتماعي بيازمايد. پس به ياس و بدبيني مطلق باز ميگردد و به انديشه هاي عرفاني، که آنهمه از آنها بيزار بوده، مي گرايد و از فحش و ناســزاگـــويــي و بــه قــول خـود از آن " بيهده گفته ها " توبه و انابه مي کند.
4- مراثي يغما، که قسمتي از آنها براي آهنگهاي ضربي ساخته شده و شاعر خود، آنها را نوحه سينه زني يا سنگ زني مي نامد، در ديوان وي جايگاه مخصوصي دارند. شاعر در اينجا از شکل نسبتا جديدي، کــــه در ادبــيــــات فــارسي " مستزاد " ناميده مي شود، بهره مند شده نوع تازه اي از مراثي به وجود آورده است، که به سرودهاي ملي شباهت دارد. اشعار انقلابي بعد از سال 1324 ه. ق. و مقدار زيادي شعرهاي فکاهي که در جرايد عهد مشروطيت مي بينيم، به صورتي که يغما پديد آورده، سروده شده است.

 

يغما نسبت به زمان خود مرد روشنفکري است. او مانند قاآني در محيط خود خفه نشده و تماشاگر مطيع و منقاد حوادث نيست. با کمال خشونت و سرسختي به زندگاني موجود اعتراض مي کند و آنچه را که زشت و پليد و ناپسند مي يابد، به باد فحش و ناسزا مي گيرد. يغما پيشاهنگ گويندگان طنزهاي سياسي آينده است. او زود آمد و سرخورد و اگر يک قرن بعد به دنيا آمده بود، شايد در ميان نويسندگان عهد انقلاب ايران جائی شایسته مي يافت.
قطعاتي از هزليات يغما در به طنز گرفتن بهشت
چه جنت؟ نه آن جنت اي خوش عمل                        
که در وي روان است شير و عسل
سبيل از کنــاري شـــراب طــهـــور                           
ســرا پــا لــب بــــام لــبـــريز حـــور
به هر گوشه سالوسکي ديو سالار                           
گـــرفـــته پري پيکري در کــــنـــار
ز غوغاي خر صالحان پيش و پــس                            
چــو بــرانـگــبـــيــن ازدحـــام مگس
فـــقـــيـــران درافــکــنده سجاده ها                           
تـجـرع کــن از گــونه گــون باده ها
به هر محفل اين زمره کـيــسـه بـر                            
شــکــمـهـا ز الــوان فـــردوس پـر
يــکــي چـون خــر بـارکـش در وحل                           
فــرو رفــتــه تــا گــردن انـدر عسل
يــکــي در تغني، يــکـي در سماع                             
يـکــي در تجرع، يــکــي در جماع
يکي همچو دزدان برآورده رخــت                              
پـي مـيـوه بــر شاخـه هاي درخت
يــکــي بــر لب کـوثر افتاده مست                            
فرو هشته نظم تماسک ز دست
سیمای ظاهری یغما
مرحوم خان ملک ساسانی سیمای ظاهری یغما را به نقل از مادرش چنین توصیف کرده است:
«  بلند بالا و باریک اندام بود . چشمانی نافذ و گیرا داشت. از لبهایش تمسخر و طنز می‌ریخت. موهای سر و ریشش بدون حنا بستن رنگ قرمز داشت. عمدتا کفش تیماج قرمز رنگ می‌پوشید. همیشه عبا را تا میکرد و زیر بغل میگرفت، مگر در مواقع لزوم که بر دوش می افکند. چهره اش بشاش و خندان داشت و گفتارش همیشه با شعر و شوخی و هزل آمیخته بود»
فرزندان یغما:
یغما از همسرش سروجهان خاتون که به شوخی او را مس مس الدوله مینامید چهار فرزند داشته که سه تن از آنها دنباله رو پدر و از شعرای برجسته و استاد بوده اند. به دلیل زندگی در منطقه ای  دور افتاده ، شهرت چندانی نیافته اند.
اسمعیل هنر یغمائی(هنر اول)،
 فرزند ارشد یغما که به سال 1225 ه.ق متولد و سال 1288 ه.ق وفات یافته است . نسخه منحصر به فرد دیوان خطی او در دست است.اسماعیل هنر.پس از تحصیلات مقدماتی راهی کاشان شد و در آنجا از محضر ملا احمد نراقی _مجتهد معروف_ استفاده ها برد و سرانجام جهت تکمیل تحصیلات و اخذ درجه اجتهاد رهسپار  کربلا و نجف گردید.هنر اول پس از طی مراحل و اخذ اجتهاد به زادگاهش خور بازگشت و...  اسمعیل هنر یغمائی صاحب دیوان شعر میباشد که در سال 1366 به اهتمام و تصحیح استاد سید علی آل داود  از نوادگان یغما جندقی به چاپ رسیده است.
در باره بر خورد او و پیشوای نامدار مرام بابیت، سید محمد علی باب نوشته اند، زمانی که هنر در کربلا درس میخوانده از جمله همدرسان وی "سید علی محمد باب"-بنیانگذار  بابیه- بوده است ، در سالیان بعد که سید باب ادعای بابیت و امامت نموده و اسمعیل هنر در خور زندگانی را میگذرانده ، سید نامه ای به او نگاشته و وی را با آئین جدید خود دعوت می کند.هنر بعد از دریافت نامه ، دو نامه یکی به گویش "خوری" و دیگری به گویش "فرویگی"_فرخی_ برای سید نوشته وپاسخ او را داده است.  
احمد صفائی یغمائی
، در سال 1236 ه.ق متولد و در سال 1314 وفات یافته است. وی بیشتر دوران زندگانی خود را در روستای جندق گذرانده است . صفائی فردی  مذهبی بوده و مراثی جالبی سروده است. دیوان اشعار او در سال 1370 توسط استاد سید علی ال داوود تصحییح شده و انتشار یافته است
ابراهیم دستان یغمائی
 ابراهیم دستان ملقب به یغمای ثانییا دوم است که در بین سالهای 1236 تا 1340 متولد شده و در سنه 1310 در اثر ابتلا به وبا درگذشت. دیوان اشعار او برجاست اما مقام ادبی او به پای دیگر برادرانش نمیرسد.
محمدعلی خطریغمائی
 ، وی کوچکترین فرزند یغما بود که در جوانی به سمنان رفته و در آنجا فن تلگراف را آموخته و از سوی ناصرالدین شاه به ریاست تلگرافخانه برگزیده شده است.
 
آثار یغما،جمع آوری آثار یغما ، وچاپ دیوانی بر حرف و حدیث
یغما حوصله ای ومیلی به جمع آوری آثار نظم و نثر خود نداشت میسرود میگذشت و یاداشتهایش در دست این و آن بود تا اینکه با شخصی بنام حاجی محمد اسماعیل  که علاقه فراوانی به اثار یغنا داشت آشنا شد. این شخص بنا به گفته ی یغما، آثارش را که جسته و گریخته و پراکنده بود، با کوشش فراوان جمع و هرجا که امکان داشت جستجو کرد و از این و آن درخواست نمود و آنها را ثبت و ضبط کرد  ولی در زندگانی خود امکان انتشار آنها را نیافت.
پس از مرگ حاجی محمد اسماعیل، پسر بزرگش میرزا عبدالباقی طبیب با سعی و کوشش
اعتضادالسلطنه، وزیر علوم و صنایع، در مجلد بزرگی به قطع رحلی در سال 1283 هجری قمری در تهران به چاپ سنگی رساند.
این حاجی محمد اسماعیل، مردی از اهالی دارالخلافه و به طور فطری سلیم النفس و پاک نیت بود؛ اما از دانش و مطالعه بهره ای نداشت. تنها به جهت اشتیاقش، به جمع آوری آثار پراکنده ی یغما همت کرد و از هر جا و هر کس که نظم یا نثری می دید و می شنید و به ذوق و قیاس خود تصور می کرد که از یغماست، نسخه ای بر می داشت و آن را ضبط می کرد؛ اما تا سالها آن را از همه پنهان داشت.
سلطان محمد میرزا سیف الدوله که خود شاعر بود و با عنوان «سلطان» تخلص می کرد و چهل و چهارمین پسر فتحعلی شاه و شاهزاده ای با فضل و دانشی بود و تألیفاتی نیز از نظم و نثر فارسی و عربی دارد و پس از بر تخت نشستن محمد شاه، حدود بیست سال درتهران با یغما حشر و نشر داشت، در مقدمه ای که در سال 1292هجری قمری بر دیوان خود نوشته، می گوید: «مکرر به گوش خود از زبان یغما شنیدم که این دوست عامی ـــ یعنی حاجی محمد اسماعیل ــ مرا در عالم رسوا و بدنام خواهد کرد.خود یغما نیز در نامه ای به ملامحمد حسن اصفهانی که از قضا جزو منشآت او چاپ شده، به این موضوع اشاره کرده، از این کار حاجی محمد اسماعیل شکوه کرده است .حاجی محمد اسماعیل پس از مرگ یغما نیز هر چه هر گروه از مردم از او درخواست می کنند تا نسخه ای از آثار یغما را برای اصلاح و تصحیح و چاپ در اختیارشان بگذارد، راضی نمی شود. تعجب بیشتر زمانی است که پس از فوت حاجی محمد اسماعیل، پسرش میرزاعبدالباقی که خود مردی اهل فضل و از ادیبان معروف دارالخلافه بود، این مجموعه ی پر غلط را به نام یغما چاپ کرد. بعد از چاپ این دیوان، معلوم شد که 79 غزل از آن، متعلق به شاهزاده سیف الدوله، دو سه قطعه از ملامحمد حسن بهرام سمنانی و برخی از منظومات و رسایل میرزا اسماعیل هنر، پسر یغما و قطعه ای که شاهزاده سیف الدوله و هنر با هم نوشته بودند، به نام یغما در آن دیوان ثبت شده است.

نامه های یغمای جندقی
آثار نثر یغما، همان نامه های فراوان اوست که اغلب به پسرانش؛ یعنی میرزااسماعیل هنر، میرزا محمد علی خطر، میرزا احمد صفایی و میرزا ابراهیم دستان و برخی از شاهزادگان و دانشمندان و دوستان و خویشانش نوشته است. گرچه این نامه ها که یک سوم دیوانش را شامل می شود، مغشوش و تکراری و بی تاریخ و نیز گاه با نامه های دیگران درآمیخته است؛ اما منبعی گرانبها برای تحقیق و تفحص در شرح زندگانی یغما است. شاعر در این نامه ها از افراد بسیاری که برخی از آنها بسیار معروفند، از جمله شاهزاده سیف الدوله، بهاءالدوله و حاج محمد اسماعیل و شاعرانی چون قاآنی و فاضل خان گروسی، به نیکی یاد می کند و آنها را می ستاید.
یغما و زبان پارسی
یغما از زبان عربی بیزار بود و بسیاری از نامه هایش را به فارسی سره می نوشت و به جای واژگان متداول عربی، حتی از به کار بردن واژگان مهجور و غیر معمول فارسی نیز دریغ نمی کرد. شاید علتش  تحصیلات او و بیزاریش از شیخ و ملا باشد که به دستور زبان و ادبیات عربی تسلط کافی نداشت؛ به طوری که خود در یکی از نامه هایش چنین می نویسد: «دریغا که عربی ندانم و بی سوادان را فضیلت فروشی بی ادبی است. » همین ندانستن زبان و ادبیات عربی باعث شد تا یغما بر زبان فارسی مسلط شده و تنها به تحقیق و مطالعه در دیوانهای شاعران استاد گذشته بسنده نکرده؛ بلکه فرهنگ بزرگ برهان قاطع را به دقت فراوان مورد مطالعه قرار داده و حتی بر آن تکمله ای هم نوشته است.
یغما بعد از مطالعات فراوان در آثار پارسی، به این نتیجه رسید که فارسی زبانان می توانند از واژگان عربی بی نیاز باشند. با تمام این حرفها، نمی توان گفت که یغما در آثار نثر خود به کلی از به کاربردن لغات عربی پرهیز کرده؛ بلکه او به جز نامه های «بسیط» و یا نوشته های «پارسی نگار» خود، نامه های به دیگران هم دارد؛ اما ادعایش در این باره محدود به این می شود که در برخی موارد تا آنجایی که امکان داشته لغات عربی کمتری به کار برده است.
چنین به نظر می رسد که در دوره ی یغما، نهضتی درباره ی پارسی نویسی به وجود آمده بود. این مطلب از نامه ای که یغما به پسرش میرزا احمد صفایی نوشته برمی آید.
از یغما آثار فراوانی از نظم و نثر برجاست که فهرست وار به آن اشاره ای می‌کنیم:
غزلیات: او در سرودن غزلیات بیشتر به سعدی و حافظ نظر داشته و میتوان سبک او را در غزل سرایی تقلید استادانه از روش دو استاد بزرگ دانست.
مثنوی خلاصة الافتضاح: شرح وقایعی که در کاشان رخ داده است.
مثنوی صکوک الدلیل: در هجو رستم السادات خواری.
مثنوی قاضی نامه: در هجو حاجی سید میرزای جندقی.
مراثی
نوحه سینه زنی
سرداریه: از بهترین آثار یغما در قالب غزل است  و شاعر آنها را به نام سردار ذوالفقارخان سمنانی ساخته است .
قصابیه: غزلیاتی هجو آمیز با تخلص قصاب.
احمدا: این اشعار را با تخلص احمدا سروده و مملو از مطالب هجو آمیز است.
ترجیعات: شامل دو سه ترجیع بند مفصل و هر کدام در هجو کسی .
قطعات: که اغلب از اشعار برگزیده شاعر است .
رباعیات: که به رباعیات سردابیه، قصابیه، انابت نامه و... تقسیم می‌شود.
آثار مرادیه: منظومه ای در هجو علیمرادخان تونی است.
شبیه حجاج کاشی: منظومه ای هجو آمیز به سبک تعزیه خوانی.
منشات ومکاتب: دو بخش است ، نامه هایی که با پارسی سره نوشته شده و نامه های مرکب.
آثار متفرقه
 
غزلی از یغما جندقی
چه بارهاست به دوش از سبوی باده فروشم
که بار منت سجاده برگرفت زدوشم
صلاح و تقوی و پرهیز و عقل و دانش و هوشم
به جرعه ای تو بخر!،کافرم اگر نفروشم
به زلف و کاکلم ای خواجه، گر سریست ببخشا
که آن دو سلسله را من غلام حلقه بگوشم
گواه مستی و هشیاری این نه بس، که تو زاهد
مرا زعربده کشتی و من هنوز خموشم
چه سود پند که هر پنبه ای که ساقی مجلس
گرفت از لب مینای می نهاد به گوشم
امام شهر بپرداخت تن زخرقه هستی
قبای عید مرا گو بیاورند! بپوشم
بگو به پادشه از من کزین معامله بگذر
گدائی سرکویش به سلطنت نفروشم
مرا مگوی که یغما چرا خموش نشستی
بگو ز ناله چه حاصل چو نشنوند خروشم

منبع:پژواک ایران


اسماعیل وفا یغمایی

فهرست مطالب اسماعیل وفا یغمایی در سایت پژواک ایران 

* کار شاعران  [2023 Dec] 
*با ملایان/ سه سرود  [2023 Dec] 
* سرود تلخ و اشک الود اندوه  [2023 Jun] 
* جنبش! ارتجاعی پانزده خرداد و بلاهت ما  [2023 Jun] 
*درگذشت ناصر امینی  [2023 May] 
*قصیده با بانگ مرگ بر شاه  [2023 Apr] 
*گلستان من  [2023 Feb] 
*عریان بمان گلشیفته  [2023 Feb] 
*کسی نمیداند  [2023 Feb] 
*مضحکه غریبی است نازنین  [2023 Jan] 
*از میان خاطرات  [2023 Jan] 
*و خدا در جشن پیروزی مردم خواهد رقصید  [2023 Jan] 
*داستان شهادت دو آخوند والا تبار  [2022 Nov] 
*پرچم کاوه  [2022 Oct] 
*متن سخنرانی و شعر خوانی اسماعیل وفا یغمائی در حمایت از جنبش ملت کبیر ایران  [2022 Oct] 
* ارتش ابلیس هم گربر شود؟  [2022 Oct] 
*ای رهبران کجائید  [2022 Sep] 
*غبار روبی از خویشتن  [2022 Aug] 
*با قدیسان عمامه بر سر  [2022 Aug] 
*مدار دافعه و جاذبه  [2022 Aug] 
*به اهل عشق ودل  [2022 Jul] 
*برای عشقی فراتر از هر عشق  [2022 Jul] 
*ما گلهای خندانیم  [2022 Jun] 
*ناخدای عرصه تاریخ برکش بادبان  [2022 May] 
*عاقبت ملت شما را ای فقیهان می....  [2022 May] 
*صدای تو صدای خرد شده دلیرترین فرزندان این میهن است  [2022 May] 
*نوروزی دیگر/ نوروزدو هزار و پانصد هشتاد و یک خجسته باد  [2022 Mar] 
*بهار بزرگ.سرگذشت یک شعر، سر گذشت یک سرود   [2022 Mar] 
*در بدرقه وسوگ پلنگی که به سفر رفت  [2022 Mar] 
*دفتر غزلهای مرا به تیغ جراح مسپار  [2022 Mar] 
*چند رباعی عاشقانه و عارفانه اتمی  [2022 Mar] 
*می دانم شکست خواهم خورد   [2022 Feb] 
*بهمنی دیگر بدان بی شک فرا خواهد رسید   [2022 Feb] 
*رساله مبارکه الضرطه الاحکام فی مکتب الاسلام  [2022 Feb] 
*جشنهای ایرانیان درماه بهمن قبل از اسلام   [2022 Jan] 
*عاشقانه‌ی کافرانه‌ی آزاد عریان  [2022 Jan] 
*عشق نامحدود من   [2022 Jan] 
*ما پیر شده‌ایم  [2022 Jan] 
*۱۲ رباعی برای بکتاش آبتین  [2022 Jan] 
* سرود مهر تو غزلقصیده ای در مدح شیخ شهر و ستایش عشق   [2022 Jan] 
* زیارتنامه عاشقان مناجات و زیارتنامه و زمزمه دوگانه عاشقان یگانه در گوش یکدیگر [2022 Jan] 
*پنجم دی ماه درگذشت زرتشت پیام آور راستی ، نیکی و خرد  [2021 Dec] 
*پنج خطابه. آزادی، دموکراسی و برابری و تاریکتر از تاریکی ودر برافروختن خویش [2021 Dec] 
*زمزمه ای با سردار ادبار و سالار نکبت  [2021 Dec] 
*خوان هفتم  [2021 Dec] 
*هر چند عشق من به تو بیرون ز غایت است  [2021 Dec] 
*خطابه پر اندوه قارقاریه و واق واقیه  [2021 Nov] 
* بر سنگ گور کهنه پرستان همچو من  [2021 Nov] 
*در سفر سیروس آموزگار مرد مهربانی و خرد و ایراندوستی   [2021 Nov] 
*یاداشتی برای امیر  [2021 Oct] 
*بیست غزل عاشقانه عریان  [2021 Sep] 
*حرکت تاریخساز سعید بهبهانی یک حرکت تاریخساز دیگر، تعمق و تدبری در لمپنیزم و شناخت ماتریالیزم توحیدی  [2021 Aug] 
*یادی از ایرج میرزا، و«جهاد اکبر» علیه ایرج ی دیگر و برخی نکات  [2021 Aug] 
*سگبان از سفر باز آمده است  [2021 Jul] 
*مجنون ز عشق  [2021 Jul] 
*عزل نگار  [2021 Jul] 
*غزل/ تو زیبایی  [2021 Jul] 
*سند افتخار! برای نسلهای آینده  [2021 Jul] 
*در دفاع از قهرمانان در زنجیر ویکی دو نکته در مورد ایرج مصداقی  [2021 Jul] 
*غزل  [2021 Jun] 
* قصیده مبارکه الترنا تیویه  [2021 Apr] 
*نوروز من هموست که در گل نشسته است  [2021 Mar] 
*مدیحه ای برای رهبر مدیحه سوم.هنوز مدیحه سرای تو هستم   [2021 Mar] 
* پاسخی کوتاه به یکی از قورباغه ها ی بیت رهبری  [2021 Mar] 
* مدیحه ای برای رهبر مدیحه دوم. مگر از خویشتن  [2021 Mar] 
*مدیحه ای برای رهبر مدیحه یکم. و سالها سرودمت  [2021 Mar] 
*یاداشتی برای استاد! مفلوکعلی آغا رحمت الله علیه  [2021 Feb] 
*نقالی؛ هضم رابع!معده نیرومند و تاریخساز شیرخان! وهضم شدگان  [2021 Feb] 
* درود بر گوز قاطر  [2021 Feb] 
*به یادگار شعری بر دیوار/ پاسخی کوتاه به چند شعر و مقاله  [2021 Jan] 
*قصیده ای در بدرقه عقاب   [2021 Jan] 
*خطابه هفتم بر مزار و در بدرقه مجاهد کبیر   [2020 Dec] 
*دوازده رباعی؛ این عنتر پیر هم بمیدان آمد تقدیم آیه الله حاج شیخ کربلائی مشهدی رحمان غوادیان معروف به جدید الاسلام  [2020 Dec] 
*پیامبر من توئی ای زیبا  از مجموعه عاشقانه های بی تاریخ [2020 Dec] 
*جادوی قدرت وشش خطابه   [2020 Dec] 
*پهلوان پهلوانان!  [2020 Dec] 
*بانوی هزار جامه  [2020 Dec] 
*استقبالی از یک غزل رهی در پاسخ به یک تن از اوباش سیاسی  [2020 Dec] 
*چهار مضراب در ستایش استاد برای استاد ابو دلقک تنبک تبار تنبوری   [2020 Dec] 
*و چنین گفت اسماعیل مرتد  [2020 Dec] 
* کجاست همانندی تو با رامش؟  [2020 Dec] 
*سرودت را فراموش مکن مرد تنها برای ایرج مصداقی   [2020 Dec] 
*غزل . به فتوای عشق   [2020 Nov] 
*قصیده حسنخانیه/ در محاکمه تاریخساز ایرج مصداقی توسط حسنخان والا تبار  [2020 Nov] 
* پیروزی ایران بر رم و شکست والریانوس هفت نوامبر شانزده آبان برگی از تاریخ ایرانزمین و هویت ملی ایرانیان [2020 Nov] 
*وتو باید باشی نسرین  [2020 Oct] 
*استاد حکمت یغمائی شاعر نویسنده و پژوهشگر به سفر رفت  [2020 Aug] 
*غزل غدیرخم   [2020 Aug] 
* بیست و نهمین سالگرد بزرگداشت آخرین نخست وزیر مشروطه ایران دکتر شاپور بختیار   [2020 Aug] 
*چند رباعی در مدح و ستایش و شناخت شاعر! نویسنده! نمایشنامه نویس ، انقلابی استادحسین خر شیفته  [2020 Jun] 
*ماجرای شهادت شهید قاضی منصوری، ضد انقلاب ، ملایان ونقش ایرج مصداقی  [2020 Jun] 
*یاداشت آقای محمد رجوی در انتقاد به اتهام زدن به دیگران  [2020 Jun] 
*چراغداری در حاشیه تخت و جسد (تقدیم به مهدی ابریشم‌چی)   [2020 Jun] 
*قصیده در مدح و شناخت رسم و راه زنقحبگی  [2020 Jun] 
*بخوانیم و عبرت بگیریم  [2020 Jun] 
*عریضه سرگشاده شکوائیه به جناب شیر   [2020 May] 
* مرگ بر مصداقی اما زنده باد مصداقی   [2020 May] 
*اطلاعیه دفتر شیربرای تماشای برنامه جنگ تاریخساز سیاسی   [2020 May] 
*پیرمرد خنزر پنزری، بی بی تمیز خالدار و بنده  [2020 May] 
*در شکافتن نیل و ماه و آن سدیگر   [2020 May] 
*نیرومند تر از فک کروکودیل آب شور  [2020 May] 
*پاسخ به یک درخواست انسانی  [2020 May] 
*پاریس، کرونا، یک جسد تازه و رمضان  [2020 Apr] 
* کرونا و آخرین مباحثه عجقول ابن حکیم با حکیم ابن عجقول در معبد عجاقله. غروب اول  [2020 Apr] 
*دعای منظوم چهارده معصوم برای مصونیت از کرونا  [2020 Apr] 
*چکامه فلسفیه کرونائیه  [2020 Mar] 
*بی کُله مانده سر کعبه و واتیکان هم   [2020 Mar] 
*نه رباعی کرونائی/ کردند فرار حاجیان از کرونا  [2020 Mar] 
* قصیده وداع با فریب   [2019 Dec] 
*تسلیت  [2019 Nov] 
*یاداشتی برای ایرج مصداقی  [2019 Nov] 
*چه سود از کرشمه های تکراری  [2019 Nov] 
* زنده به گور  [2019 Nov] 
*تا ترا بیابم دخترک کوچک  [2019 Oct] 
*قصیده مبارکه ریدیه   [2019 Sep] 
* اگر مرگ نبود  [2019 Jul] 
*انتشار زخم دوزخ.دیوان یزید ابن معاویه   [2019 Jun] 
*جنبش! پانزده خرداد و بلاهت ما   [2019 Jun] 
*عاشقانه رمضانیه  [2019 Jun] 
*نگاهی به شناسنامه خانوادگی امام نخست و خلیفه چهارم‎  [2019 May] 
*غزل رمضان  [2019 May] 
*سالی دگر گذشت  [2019 Mar] 
*نوروزی دیگر.نوروز پیروز شکست ناپذیر  [2019 Mar] 
*رباعی‌های نوروزی  [2019 Mar] 
*سی رباعی. در باره حجاب، مبارزات شیرزنان ایران علیه این نماد ذلت و بردکی  [2019 Mar] 
*غزل پیرانه سر  [2019 Mar] 
*شیخنا حرف تو چون باد هوا خواهد شد  [2019 Feb] 
*ظهور   [2019 Feb] 
*چند شعر برای سرسبزی ملت ایران  [2019 Feb] 
*شاه شاه و خمینی خمینی است .نوشته ای در رابطه با «انقلاب! »نکبت آفرین و جابجائی بیست و دوم بهمن ۱۳۵۷  [2019 Jan] 
*به تکان آمدن و ابراز وحشت! هر«سه بیضه اسلام» علیه آقای ‏رضا پهلوی  [2019 Jan] 
*‏ کنتس خون الیزابت باتوری  [2019 Jan] 
*در باروی الیزابت باتوری(شماره یک)  [2019 Jan] 
*یاداشتی دوستانه به سه یاداشت دشمنانه   [2019 Jan] 
*عاشقانه های بی تاریخ. شماره های بیست و یکم تا سی اماسماعیل وفا یغمائی   [2018 Dec] 
*موسیقی و آواز در دیدگاه اسلام. پیامبر وامامان شیعه  [2018 Nov] 
*ایران وطن ماست   [2018 Oct] 
*شیخ بی ناموس ناموس وطن بر باد داد   [2018 Sep] 
*غلت میزنند (تحلیل سیاسی ایدئولوژیک شرایط روز در ایران)  [2018 Sep] 
*در مقابل گاو به احترام میایستم  [2018 Jul] 
*فریاد ‏‎   [2018 Jul] 
*ترانه آتش امید  [2018 Jul] 
*سهم ما  [2018 Jul] 
*ترس سیاسی  [2018 Jul] 
*هفت تیر- سالگرد جانباختن علی امیر کبیر یغمائی. یک تن از دهها هزار سرو بخاک افتاده با تبر جمهوری اسلامی  [2018 Jun] 
*ریقماسعلیخان  [2018 May] 
*رباعی ها. سی رباعی تازه از ساغر و باده تا به مستی رفتن   [2018 Apr] 
*بابای عزیز هم بمیدان آمد. کتاب سمفونی مقاومت نوشته محمد سیدی کاشانی  [2018 Mar] 
*میپرسی چرا دوستت دارم؟!  [2018 Mar] 
*کتابی از حمید اسدیان در مورد رذائل بنده  [2018 Feb] 
*بیست و پنج رباعی جاکش کوب قرمساق روب برای ممد جان  [2018 Jan] 
*با ملایان  [2017 Dec] 
*یاداشتی از یک رمال  [2017 Dec] 
*سرنوشت حکومت ملایان  [2017 Dec] 
*نوبت لرزیدن سقف و ستون خواهد رسید   [2017 Dec] 
*تفاوت آرامگاه اقبال لاهوری شاعر پاکستانی و آرامگاه یعقوب لیث بنیاد گذار استقلال مجدد ایران و زبان پارسی  [2017 Dec] 
*قصیده خدائیه  [2017 Nov] 
* تفاوت بزرگ امامزاده های راستین و دروغین  [2017 Nov] 
* تاریخ جعلی مردم ایران را فلج کرده  [2017 Nov] 
*شانزده نوامبر،جنگ قادسیه،پایان ایران باستانی وآغاز به ظلمت فرو شدن ایران  [2017 Nov] 
*این یکی(زلزله)دیگر کار الله است یقه آخوند را نگیرید  [2017 Nov] 
*درس ایدئولوژی. وکنکاشی در مورد ایمان بادمجان به ولابت‎!‎   [2017 Nov] 
*در ستایش ملت!  [2017 Oct] 
*چهار آبان سالروز تولد محمد رضا شاه پهلوی آخرین شاه وبهترین شاه دیکتاتور پس ازسقوط دولت ساسانی  [2017 Oct] 
*ایران وطن ماست‎   [2017 Oct] 
*دیگر شعر عاشقانه نخواهم سرود  [2017 Oct] 
*چهار رباعی وپاسخ به چند انتقاد  [2017 Oct] 
*روزگار و سايه روشن هاي زندگي وشعرمهدي اخوان ثالث   [2017 Sep] 
*«پانته آ»،«صفیه»،«محمد»و«کورش»  [2017 Aug] 
*‏ حماسه آریو برزن سردار دلاور و میهن پرست ایرانی  به بهانه سالگرد حماسه و جانباختن دلاورانه آریوبرزن و یارانش ‏دردوازدهم اوت [2017 Aug] 
*جهنم در قرآن‎  [2017 Aug] 
*درود بر آزاده نامداری   [2017 Jul] 
* شاملـو شـاعـري جهـانـي  [2017 Jul] 
*.تو پایدار بمان ای تمامت ایران   [2017 Jul] 
*تمامیت ارضی !   [2017 Jul] 
*بهشت و جهنم برترین پاسداران مدارهای جاذبه و اعتقاد  [2017 Jul] 
* در سالگرد انقلاب کبیر فرانسه ترجمه تازه ای ازسرود مارسیز.  [2017 Jul] 
*سند شماره یک‌ : قتل هولناک فاطمه بنت ربیعه در صدر اسلام   [2017 Jul] 
*عاشقانه های بی تاریخ. شماره های بیست و یکم تا سی ام  [2017 Jun] 
* بپاس پیدا شدن چند خمره شراب از عهد ساسانی  [2017 Jun] 
*ساقي نامه   [2017 Jun] 
*خلقی ست به تجربت کمر بر بسته ... پس از انتخابات   [2017 May] 
*غزل. مفهوم مردم. از دفترغزلها.   [2017 May] 
* غزلهای بی تاریخ   [2017 Apr] 
*نوعی استراتژی! شکلی از زندگی  [2017 Apr] 
*خدا فروشان  [2017 Apr] 
*تجربه  [2017 Mar] 
*درخت باران گسار! سلام! آمد بهار!   [2017 Mar] 
*آمده نو بهار ومن باز گل بهاره ام. شعرهای بهاری  [2017 Mar] 
*سروچون قامت تو قامت رعنا ننمود*   [2017 Mar] 
*ای تازه فقیه سخت دیر آمده ای  [2017 Mar] 
*به پیشواز نوروز برویم غزل بهاری  [2017 Mar] 
*نعلیات. چند رباعی  [2017 Jan] 
*ترانه من بازخواهم گشت(آواز شیپورها)   [2017 Jan] 
*قصیده سفر  [2016 Dec] 
*سمبل رحمت  [2016 Dec] 
*نوئل و پایان سال میلادی خوش.عاشقانه زمستانی  [2016 Dec] 
*پولاد و فرهنگ  [2016 Dec] 
*زنده باد ما!  [2016 Dec] 
*دعا  [2016 Dec] 
*سر ميزند دوباره خورشيد مهرباني  [2016 Dec] 
*از رباعی‌ها  [2016 Nov] 
*سه عاشقانه  [2016 Nov] 
*به بهانه تولد هفتمین امام شیعیان موسی ابن جعفر  [2016 Nov] 
* آنان که تنها نگران خود بودند  [2016 Nov] 
*درود بر مردم!زنده باد کورش  [2016 Nov] 
*روضه خوانهای قدیم و جدید و بشارت زنده بودن شیر!   [2016 Oct] 
*السلام علیک ومع السلامه یا ابا عبدالله   [2016 Oct] 
*کسی جان خود را نمی بوید  [2016 Sep] 
*بخوان كه ابر سيه پاره پاره خواهد شد   [2016 Sep] 
*با همگان.....(مانیفست)  [2016 Aug] 
*کتیبه ای بر دیوار تاریکترین شب  [2016 Aug] 
*سلسله امویان و سیمای واقعی معاویه و یزید بخش دوم   [2016 Aug] 
*آیا متناقض نمیشوید؟  [2016 Aug] 
*هیچ ایم ما شاعران!   [2016 Aug] 
*سلسله امویان و سیمای واقعی یزید و معاویه   [2016 Aug] 
*تمامیت ارضی !  [2016 Aug] 
*به خاطره شاپور بختیار   [2016 Aug] 
*کلمه بی معنای انسانیت   [2016 Jul] 
*جهنم همین جاست باور کنیم  [2016 Jul] 
*خمینی مرد ! خمینی زنده است  [2016 Jun] 
*معنای واقعی دیوث را ازمردم بپرسید  [2016 May] 
*عاشقانه در ماهور. برای ایران. برای تمام مردم ایران.  [2016 May] 
*سر ميزند دوباره خورشيد مهرباني  [2016 May] 
*قـصـیده شـهرها  [2016 May] 
*یادداشتی برای یک هموطن آذری   [2016 May] 
*از مادر خویشتن الی مادر خاک  [2016 May] 
*تغییر قبله خواهم داد!  [2016 May] 
*در ستایش حجاب   [2016 May] 
*گرامی باد روز کارگر.پتک اهنکوب محرومان شود عمامه کوب  [2016 Apr] 
* خطابه متناقض و مغموم اول ماه مه   [2016 Apr] 
*در باره سفر یا دزدیدن صبری حسن پور در ترکیه و دو گزارش  [2016 Apr] 
*شهیدانیم ما  [2016 Apr] 
*شهادت اعضای مرکزیت مجاهدین ، چند نکته و یک سئوال  [2016 Apr] 
*مرگ تبعیدی  [2016 Apr] 
*پیش از آزادی  [2016 Apr] 
*جهان آفرین، شیطان و خدا  [2016 Apr] 
*رباعی‌های نوروزی  [2016 Mar] 
*بهارانه خزانی  [2016 Mar] 
*نوروزی دیگر  [2016 Mar] 
*جشن چهارشنبه سوری خجسته باد. سرود آتش مقدس باستانی  [2016 Mar] 
*شكوه يك خاطره در ستايش دكتر محمد مصدق  [2016 Mar] 
*تمثيل حكيم اصفهانى ماجراى مرد بقال و حكايت انتخابات ملايان  [2016 Feb] 
*امامزاده  [2016 Feb] 
*در ستایش ارتداد   [2016 Feb] 
*به به از آفتاب عالمتاب  [2016 Feb] 
*شاه شاه و خمینی خمینی است   [2016 Feb] 
*درود بر گلنسا! سلام بر داش ابرام!  [2016 Jan] 
*مرگ. بخش چهارم رساله تائودا  [2016 Jan] 
*ای مقصد حقیقت. در بدرقه عباس محمدرحیمی  [2016 Jan] 
*در سفر عباس رحیمی. جانی بی جسد و نه جسدی بی جان   [2016 Jan] 
*سقوط و یادداشتی برای علی خراشادی  [2016 Jan] 
*نوشته سقوط و تعدادی سئوال از نویسنده  [2016 Jan] 
*میزند سر از البرز، آفتاب آزادي   [2016 Jan] 
*مسیح وهمه چیز فقط روی کاغذ.  [2015 Dec] 
*نوئل و پایان سال میلادی خوش.عاشقانه زمستانی  [2015 Dec] 
*به هیچ وجه تعجب نکنید  [2015 Dec] 
*آخر سال و کمی مغز تکانی! که غم انگیزید !  [2015 Dec] 
*غزل های یلدا  [2015 Dec] 
*سر بالین فقیهی بیدار  [2015 Dec] 
*غزل.یکشب اگر...  [2015 Dec] 
* شعری به یاد و برای یاران دلاوردانشگاه  [2015 Dec] 
* قصیده کوچه باغی  [2015 Dec] 
*حرفهای درست و دوربینی ستایش انگیز رئیس جمهور مقاومت !  [2015 Nov] 
*ظهور دوباره ضعفر جنی  [2015 Nov] 
* زمزمه ای بر گور ساعدی. ترانه های مرگ  [2015 Nov] 
* چكامه برای کشتگان راه آزادی شهیدان قتلهای زنجیره ای  [2015 Nov] 
*خدافروشان  [2015 Nov] 
* کلاه از سر بر میگیرم  [2015 Nov] 
*آزادی ئی میخواهم که بنوشمش   [2015 Nov] 
*آش کشک خاله مریم وپاسخی کوتاه به بیست و چند مقاله! بخش اول  [2015 Nov] 
* با ناخدا  [2015 Nov] 
* ملت! ملت! همیشه سردار  [2015 Nov] 
* تمام ماجرا. یک مقاله، یک سند و چند لینک  [2015 Nov] 
*در ضرورت دشنام دادن و یک شعر؛ بیشرفم بیشرفم بیشرف  [2015 Nov] 
*عاشقانه در ماهور. برای ایران. برای تمام مردم ایران  [2015 Nov] 
*باز هم کشتار و نقش آفرینی تیغه های قیچی جنایت  [2015 Oct] 
*موقعیت امام حسین از مبارزه اش با یزید سرچشمه نمیگیرد بلکه در پایه ناشی ازامامت اوست  [2015 Oct] 
* منظومه کاروان.در سوگ شهیدان اشرف  [2015 Oct] 
*یاداشتی کوتاه بر یک مقاله؛   [2015 Oct] 
* العشق اکبر  [2015 Oct] 
* دو غزل پائیزی  [2015 Oct] 
*موسیقی و آواز در دیدگاه اسلام. پیامبر وامامان شیعه   [2015 Oct] 
*زمزمه‌ای با «مرضیه»، در پنجمین سالگرد سفر آن عزیز  [2015 Oct] 
* سرود مهرگانى  [2015 Oct] 
*کعبه منو حاجی  [2015 Sep] 
*سفر تلخ بی بازگشت کعبه  [2015 Sep] 
*خزانی   [2015 Sep] 
*هنوز هجوم ادامه دارد   [2015 Sep] 
*سرود مهرگانى  [2015 Sep] 
*و خویشتن را بنگر.....  [2015 Sep] 
*خدا و انسان(غزل) ا  [2015 Sep] 
*از زمزمه‌های ولگردی پیر که ترانه هم می‌سرود  [2015 Sep] 
*شاعر رسمی شعرهایش را میخواند  [2015 Sep] 
* چه بر جای مانده است؟  [2015 Sep] 
*هیچ ایم ما شاعران!  [2015 Sep] 
* چهار رباعی  [2015 Aug] 
*العشق اکبر. غزل  [2015 Aug] 
*آخرين ترانه‌ي دو زناكار  [2015 Aug] 
*غزل.در کوخ تنفروشان  [2015 Aug] 
*در جواب یک رفیق سابق لر  [2015 Aug] 
* امامزاده  [2015 Aug] 
*قصیده تلخ معرفت  [2015 Aug] 
*آخوندها! آخوندها  [2015 Jul] 
*کتیبه ای بر دیوار تاریکترین شب  [2015 Jul] 
*آدمی بسیارست  [2015 Jul] 
*حجر الاحمر(سنگ سرخ)  [2015 Jul] 
*شاملو شاعری جهانی - گفتگوی با اسماعیل وفا یغمائی   [2015 Jul] 
*دو مرثیه  [2015 Jul] 
* کرد را میکشند اما کرد زنده است   [2015 Jul] 
*تبريك حافظ به مناسبت فرا رسيدن عيد فطر و سخنى چند از هنوز هم تنهائى حافظ   [2015 Jul] 
*پایان ماه رمضان بر روزه داران و روزه خواران مبارک باد   [2015 Jul] 
*اسلام دموکراتیک مطلقا وجود ندارد  [2015 Jul] 
*عریضه شماره دوم ب. فراهانی و چند نکته  [2015 Jul] 
*نگاهی به زندگی و روزگار ابوالحسن يغما جندقی   [2015 Jul] 
*غزلی از گذشته ها در سال 1349و ماه رمضانی در هفده سالگی  [2015 Jul] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره19. در باره «تیمور نبی» پیغمبر اخیر الظهور در تاجیکستان و رعایت انصاف   [2015 Jul] 
* بیزارتر از داعشیان....  [2015 Jul] 
*دو ملودی  [2015 Jul] 
* کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من  [2015 Jul] 
*در رد ارتباط تاریخساز«حاجیه فاطمه اره» باوزیر مقتول قائم مقام فراهانی  [2015 Jun] 
* غزل رمضان  [2015 Jun] 
* فقط دوازده خط و نیم .شماره18. «پدودینی» ممنوع است!  [2015 Jun] 
*با تمام رهبران  [2015 Jun] 
* کتیبه ای بر دیوار تاریکترین شب  [2015 Jun] 
* من هم استحقاق دعوت به ویلپنت را داشتم   [2015 Jun] 
*اگر پرچم آزادى...  [2015 Jun] 
*نعلیات  [2015 Jun] 
*جنبش! پانزده خرداد و بلاهت ما  [2015 Jun] 
* غزل. خدای عاشقان  [2015 Jun] 
*خدا و انسان(غزل)  [2015 Jun] 
* فقط دوازده خط و نیم .شمارها 15 چرا خدا را باور داریم؟  [2015 May] 
* در ستایش تاختن  [2015 May] 
*ساقي نامه  [2015 May] 
*سه عاشقانه  [2015 May] 
*اگر عشق گناه است  [2015 May] 
*دو سر قافان  [2015 May] 
*تقطیر و تغلیظ یک گنداب در یک قطره  [2015 Apr] 
*آینه‌ها (۲)  [2015 Apr] 
*آینه  [2015 Apr] 
* غزل فراچکیدن  [2015 Apr] 
* نگاهی به هستی شناسی مولاناجلال الدین محمد بلخی  [2015 Apr] 
* زیباترین جنگاور جهان  [2015 Apr] 
* ابوسعید ابی الخیر عارف انساندوست  [2015 Apr] 
* قـصـیده شـهرها از مجموعه چهار فصل در طبیعت سوم  [2015 Apr] 
*غزل  [2015 Apr] 
* عاشقانه در ماهور  [2015 Apr] 
*شش عاشقانه   [2015 Apr] 
*فقط دوازده خط و نیم و گاهی بیشترک. شماره 14. لطفا از الله و پیامبر بزرگوارش بپرسیم  [2015 Mar] 
*عاشقانه. چو گسیو میگشائی  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره ۱۳ اسلام دموکراتیک مطلقا وجود ندارد  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره12تئوری آیه الله وحید و زیر سئوال رفتن قران  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره11 بزرگترین شاهکار آخوندها  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره 10.و جناب آقای مقلب القلوب والابصار  [2015 Mar] 
*نوروزی دیگر  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره 9نوروز پیروز شکست ناپذیر  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .شماره 8 مهیب تر از مبارزه مسلحانه نبرد فلسفی است  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم. شماره ۶ و ۷ ؛ سرگذشت الله بخش‌های یک و دو   [2015 Mar] 
*غزل جهانخدائی  [2015 Mar] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس .کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت چهاردهم)   [2015 Mar] 
*در باره رابطه حضرت حدث اصغر با جناب شقیقه  [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم .اگر شیطان خدا بود؟. شماره 5   [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم در باره اعتقاد شماره 4  [2015 Mar] 
*تماشا کنید!با داعش تاریخ تکرار میشود و ما می توانیم بدانیم   [2015 Mar] 
*فقط دوازده خط و نیم (1)روز جهانی زن ربطی به رقیه و سکینه و فاطمه و... ندارد  [2015 Mar] 
*هشت مارس وسه غزل در ستایش زنان ایران  [2015 Mar] 
*هشت مارس .ماجرای سرودن ،سرود کاوه میهن، سرود زن و یادی از مرضیه  [2015 Mar] 
*ترا دوست دارم ای محبوب  [2015 Mar] 
*تو زیبائی ای میهن من  [2015 Feb] 
*آغاز و پایان جهان  [2015 Feb] 
* خدائی تازه خواهد زد هستی  [2015 Feb] 
*میزند سر از البرز آفتاب آزادی  [2015 Feb] 
*به به از آفتاب عالمتاب  [2015 Feb] 
*لبان تلخ تو   [2015 Feb] 
*کمی هم لبخند و ارامش و یک ترانه. حاجی خیلی پیدا میشه تو دنیا  [2015 Feb] 
*مثنوی گربه نامه.  [2015 Feb] 
*آقایان! چند مترش باقی مانده. دقت کنید.   [2015 Jan] 
*ماجرای پیرمردی 120 ساله که قبل از پدرش متولد شده است   [2015 Jan] 
*چی بودیم؟ چی شدیم!! چی میشیم؟عکسی از مرحوم ملک عبدالله در دانشگاه نور   [2015 Jan] 
* یاداشت اسماعیل وفا یغمائی و اطلاعیه جدید کمیسیون شورای ملی مقاومت در مورد فرا خواندن به اقامه دعوا  [2015 Jan] 
*یادداشتی برای دوستان  [2015 Jan] 
*با من بیائین. از مجموعه شعرها و نوشته های خانه خانم مکنزی شماره 3   [2015 Jan] 
*دیباچه و در باره بلیندا مکنزی   [2015 Jan] 
*می توانیم فرض کنیم کمپ لیبرتی جابجا شده است !   [2015 Jan] 
*بعدا بیشتر توضیح خواهم داد شماره 2   [2015 Jan] 
*دایناسورها  [2015 Jan] 
*سفر تلخ بی بازگشت کعبه  [2015 Jan] 
*ضریح   [2015 Jan] 
*مرگ بر مصداقی اما زنده باد مصداقی  [2015 Jan] 
*عاشقانه زمستانی  [2015 Jan] 
*بیاد هوشنگ عیسی بیگلو . در نیستی شناورم و کیف میکنم   [2015 Jan] 
*چه مقتدرند مردگان از مجموعه منتشر نشده آتشکده)   [2015 Jan] 
* مسیح را تعریف کنید انشاءسال 2013 میلادی  [2014 Dec] 
* غزل های یلدا   [2014 Dec] 
*منظومه نيايش نوئل   [2014 Dec] 
*امامت ملت و نه هیچ امام دیگر  [2014 Dec] 
*غزل در ستایش ترکان ودرذم تجزیه طلبی!  [2014 Dec] 
* بهانه زیستن.غزلیات بی تاریخ  [2014 Dec] 
*شعری به یاد و برای یاران دلاوردانشگاه   [2014 Dec] 
*قصیده یائیه در سرنوشت فقیه و ولایتش  [2014 Dec] 
*پیش از آزادی  [2014 Nov] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس .کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت چهاردهم)   [2014 Nov] 
* ز بهر ما زخدا دشنه ای بر آوردند  [2014 Nov] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت سیزدهم)   [2014 Nov] 
*بعد از این شبانه ها  [2014 Nov] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام (قسمت دوازدهم)  [2014 Nov] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت یازدهم)  [2014 Nov] 
*عاشقانه  [2014 Nov] 
*در برکشیدن شمشیر مینائی علیه همنشین بهار  [2014 Nov] 
*لبان تلخ تو  [2014 Nov] 
*عاشورای ایرانی و نگاهی به برخی چشم اندازها  به بهانه سالگرد حماسه و جانباختن دلاورانه آریوبرزن و یارانش دردوازدهم اوت سیصد و سی سال قبل از میلاد مسیح [2014 Nov] 
*درستايش رسالت  [2014 Nov] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا ( قسمت دهم )   [2014 Nov] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت نهم )  [2014 Oct] 
*شهر من باز به گل بشکفی و روح بهار  [2014 Oct] 
*الا یا ایها الساقی  [2014 Oct] 
* قصیده چاووشیه نونیه جمهوریه اسلامیه  [2014 Oct] 
*مزموزما جهانست با آیه های روشن  [2014 Oct] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا(قسمت هشتم)  [2014 Oct] 
*غزل تازه. هوای تازه کجاست  [2014 Oct] 
*مرگ تبعیدی  [2014 Oct] 
*درکارگاه صبح  [2014 Oct] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت هفتم)  [2014 Oct] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت ششم )   [2014 Oct] 
*در این هوا که منم  [2014 Oct] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت پنجم)  [2014 Oct] 
*اى آزادى   [2014 Oct] 
*در ژرفا! بیاد محسن امیر اصلانی  [2014 Sep] 
*سرود مهرگانى   [2014 Sep] 
*خــزانی  [2014 Sep] 
*قـصـیده شـهرها - از مجموعه چهار فصل در طبیعت سوم  [2014 Sep] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت چهارم)  [2014 Sep] 
*لبان تلخ تو   [2014 Sep] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت سوم)  [2014 Sep] 
*كي مهر خرد از دل شبگير برآيد  [2014 Sep] 
*با داعشیان  [2014 Sep] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس کوششی برای تماشای روزگار و سرگذشت حقیقی و زمینی امام رضا (قسمت دوم)  [2014 Sep] 
*چاووشی قصیده چاووشیه نونیه جمهوریه اسلامیه  [2014 Sep] 
*نیایش  [2014 Sep] 
*«خارجه نشین!»  [2014 Aug] 
*سیمای تاریخی و حقیقی یک قدیس. اسماعیل وفا یغمائی(قسمت اول)  [2014 Aug] 
*مرثیه  [2014 Aug] 
*بیزار تر از داعشیان....   [2014 Aug] 
*تائودا، پرنده کوچک و ببر مهربان.قسمت های اول تا چهارم  [2014 Aug] 
*آینه  [2014 Aug] 
*الا یا ایها الساقی  [2014 Aug] 
*چند سفارش به نویسندگان فرامایه   [2014 Aug] 
*ملت! ملت! همیشه سردار  [2014 Aug] 
*عاشقانه  [2014 Aug] 
*غثیان (استفراغ)  [2014 Aug] 
*واق واق سگان به زیر مهتاب جلیل  [2014 Aug] 
* تبريك حافظ به مناسبت فرا رسيدن عيدفطر و سخنى چند از هنوز هم تنهائى حافظ   [2014 Jul] 
*هانا آرنت هم اطلاعاتی بوده است  [2014 Jul] 
*سؤال  [2014 Jul] 
*با ناخدا  [2014 Jul] 
*اندر گسسته شدن بند دهان و بند تنبان  [2014 Jul] 
*دعا  [2014 Jul] 
*در ارتباط «زنده یادگودرزی» با «شادروان شقایقی»  [2014 Jul] 
*شاید آینه ای لازم باشد  [2014 Jul] 
*در ستایش ارتداد  [2014 Jul] 
*تاملاتى آزاد، ناكافى،ساده وپراكنده در باره مذهب و لامذهبى  [2014 Jul] 
*میخ محکم اسلام عزیز و واگذاری آن به مردم بمناسبت ماه رمضان و تاملات و تدبراتی آزاد در رابطه با اسلام عزیز [2014 Jul] 
*سبیل هم سبیل مقاومت!  [2014 Jun] 
*زنده باد شکاف!  [2014 Jun] 
*با مشکل پیامبران چه باید کرد  [2014 Jun] 
*کاردها می‌گریند  [2014 Jun] 
*.شباهتها. عاطفه اقبال. مسیح علینژاد   [2014 Jun] 
*کی بود کی بود من نبودم   [2014 Jun] 
*یک شب اگر  [2014 Jun] 
*با مشکل پیامبران چه باید کرد   [2014 Jun] 
*جنبش!پانزده خرداد و بلاهت ما  [2014 Jun] 
*در قلب مردم در سفر غلامرضا خسروی [2014 Jun] 
*بخوان كه ابر سيه پاره پاره خواهد شد  [2014 Jun] 
*چرا حیرت میکنیم! باور کنیم!   [2014 Jun] 
*خوشاسپیده دم سرخ  [2014 May] 
*بازنویسی و خوانشی تازه از ترانه قدیمی یکی یه پوله خروس. زنده یاد جواد بدیع زاده  [2014 May] 
*با گوش‌های کر  [2014 May] 
*«بوي جوي موليانم آرزوست»  [2014 May] 
*غزل یک شب اگر...  [2014 May] 
*ساقی نامه  [2014 May] 
*برای شما متاسف و غمگینم  [2014 May] 
*عشق  [2014 May] 
*خطابه متناقض ومغموم ومه آلود اول ماه مه  [2014 May] 
*سرود انترناسیونال سرودی که همیشه پاکیزه است  [2014 May] 
*باز هم لیبرتی و باز هم جان ساکنان لیبرتی  [2014 Apr] 
*طعم روشنائی  [2014 Apr] 
*تجربه  [2014 Apr] 
*یادنامه بیستمین سالگرد سفرکمال رفعت صفائی(ک. صبحگاهان). شماره 1 در بیستمین سالگرد سفر کمال رفعت صفایی [2014 Apr] 
*هوای تازه کجاست  [2014 Apr] 
*وقتی همه چیز فراموش میشود قصه کوتاه [2014 Apr] 
*گوی مقدس  [2014 Apr] 
*قصیده سنگشار  [2014 Apr] 
*چه انتظار ؟بهاري نميرسد از راه  [2014 Apr] 
*نوروز من توئی  [2014 Mar] 
*بسوی بهار  [2014 Mar] 
*خوابم به گل نشست و بهار آمدم به خواب  [2014 Mar] 
*هوا شكفت و به جان جهان شراب چكيد  [2014 Mar] 
*بهار عبا پوش  [2014 Mar] 
*نوروزتان خوش باد  [2014 Mar] 
*سرود نوروزی آتش مقدس باستانی   [2014 Mar] 
*به پیشواز بهار؛ غزل‌های بهاری شماره شش تا ده  [2014 Mar] 
*آنکه عالم همه مست است ز رنگ وی و بویش در ستایش زنان و روز زن هشت مارس  [2014 Mar] 
*در خلوت زاهدان اثنی عشری بمناسبت هشت مارس!  [2014 Mar] 
*عاشقانه عریان بهاری  [2014 Mar] 
*غزل بهاری شماره یک  غزل غزل به پیشواز نوروز و بهار رویم [2014 Mar] 
*ترس سیاسی  [2014 Mar] 
*آواز کولی‌ها  [2014 Feb] 
*بازخوانی پنج نوشته به مناسبت سرکوب مجدد درویشان ایران توسط ارتجاع حاکم  [2014 Feb] 
*مکاشفه  [2014 Feb] 
*پنج غزل عاشقانه. پیشکش به اهل دل و عشق  [2014 Feb] 
*خدائی تازه خواهد زاد، هستی  [2014 Feb] 
*درباره مقوله امام وامامت وامامواره ها درتشيع!  [2014 Feb] 
*اگر روزی واقعا انقلاب شد  [2014 Feb] 
*عاشقانه در ماهور. برای ایران. برای تمام مردم ایران  [2014 Jan] 
*آلترناتیوی که از دفاع درست و توضیح عاجز است  [2014 Jan] 
*هوای تازه کجاست   [2014 Jan] 
*کتیبه ای بر دیوار تاریک ترین شب  [2014 Jan] 
*میتوانیم فرض کنیم کمپ لیبرتی جابجا شده است !  [2014 Jan] 
*اجلاس دو روزه شورا ی ملی مقاومت و دو کلمه از مادرعروس  [2014 Jan] 
* در بدرقه رضا مرزبان در نیستی شناورم و کیف میکنم [2014 Jan] 
*زیرا باد می‌وزد  [2014 Jan] 
*نگران مباش!  [2014 Jan] 
*اگر مرگ نبود   [2014 Jan] 
*پنج مکاشفه  [2014 Jan] 
*برای مزید اطلاع و شناخت؛ شاهکار هنری جدید گروه «فنان ابو محمد»  [2014 Jan] 
*عاقبت نيم شبي مست زره مي‌آئي.از دفتر غزلها  [2013 Dec] 
*مسیح را تعریف کنید انشاءسال 2013 میلادی  [2013 Dec] 
*تسلیتی تکراری و بیفایده! و یا تبریک  [2013 Dec] 
*در دفاع از قهرمانان در زنجیر ویکی دو نکته در مورد ایرج مصداقی   [2013 Dec] 
*سه سروده .طعم روشنائی  [2013 Dec] 
*نيايش نوئل   [2013 Dec] 
*مژده! سر زد از البرز، آفتاب آزادي  [2013 Dec] 
*غزل های یلدا  [2013 Dec] 
*آواز شیپورها( من باز خواهم گشت)  [2013 Dec] 
*و حدیث پیرامونیان هفت حصار  [2013 Dec] 
*پایان اعتصاب غذا. تبریک عام، و تبریک خاص! به آقایان قصیم و روحانی !  [2013 Dec] 
*نگاهی به هستی شناسی مولاناجلال الدین محمد بلخی  [2013 Dec] 
*ابراز نگرانی  [2013 Dec] 
*غزل.  [2013 Dec] 
*معجزه! و شرمنده از بی ایمانی خود  [2013 Dec] 
*دعا   [2013 Dec] 
*هنوز سرودتان را مى خوانم   [2013 Dec] 
*سه گفتگو در باره شانزده آذر اسماعیل وفا یغمائی. م. ساقی   [2013 Dec] 
*در ستایش تاختن  [2013 Dec] 
*هفت حصار  [2013 Dec] 
*یک درخواست و یک جواب و نظر شادروان استاد معین  [2013 Nov] 
*درخواست از دوستان  [2013 Nov] 
*واژگونانیم برچنگک به قصابان بگو   [2013 Nov] 
*اعتصاب غذا خبر جدید  [2013 Nov] 
*دیریست، دریغا  [2013 Nov] 
*بیماران عقیدتی  [2013 Nov] 
*محبت نیست جز در ده نشینان!  دو نوشته و دو اشاره  [2013 Nov] 
*اما باران خواهد بارید  [2013 Nov] 
*لطفا در باره امام حسین دهانتان را ببندید  [2013 Nov] 
*غزل.در کوخ تنفروشان  [2013 Nov] 
*ای تازه فقیه سخت دیر آمده ای  [2013 Nov] 
*آخرین دیدار و گفتگو با مرضیه  [2013 Nov] 
*چند شعر در زندگی و مرگ ابراهیم آل اسحاق  [2013 Nov] 
*ساختار ، واشاره ای به ماجرای سعید جمالی   [2013 Oct] 
*و دیریست، دریغا؛ درنظاره چهلمین روز اعتصاب غذا  [2013 Oct] 
*اگر مرگ نبود  [2013 Oct] 
*سخنرانی در مقابل کشتزاری که گاوها در آن میچرند  [2013 Oct] 
*سر بالین فقیهی بیدار؛ نگاهی گذرا به برخی سایه روشن های زندگی آیه الله منتظری  [2013 Sep] 
*در خیل خائنان  [2013 Sep] 
*آتش تاریک  [2013 Sep] 
*یاداشتی در باره درد نامه استاد حمید رضا طاهر زاده!  [2013 Sep] 
*اگر پرچم آزادی...  [2013 Sep] 
*پیش از آنکه کشتار ششم انجام گیرد  [2013 Sep] 
*نگذاریم یعنی نگذارید بچه های اشرف کشته شوند  [2013 Sep] 
*منظومه کاروان- در سوگ شهیدان اشرف  [2013 Sep] 
*من این سوگ بزرگ را هرگز نمی‌توانم هضم کنم  [2013 Sep] 
*از زورخانه خواجه خضر تا زورخانه سیاست وچرخ قجری یاداشتی بر یاداشت آقای جلال گنجه ای   [2013 Aug] 
*عق ام گرفته است (برای ایرج مصداقی)  [2013 Aug] 
*باز هم تهدید  [2013 Aug] 
*در معنا و مفهوم بند از بند جدا کردن  [2013 Aug] 
*الا یا ایها الساقی  [2013 Aug] 
*باور کنید اعضا و هواداران مجاهدین گوسفند نیستند   [2013 Aug] 
*نگذاریم یعنی نگذارید بچه های اشرف کشته شوند  [2013 Aug] 
*اى آزادى…  [2013 Jul] 
*دوستان سابق! بخود آئید  [2013 Jul] 
*با اسلام عزیز چه باید کرد و چه نباید کرد  [2013 Jul] 
*مراد علی و مرید علی تاملی در پدیده مراد علیگری ومرید علیگری در سیاست  [2013 Jul] 
*به یاد شهید راه آزادی علی امیر کبیر یغمایی   [2013 Jun] 
*من باب اطلاع..برهای تازه باغ!  [2013 Jun] 
*پاسخ به دو سئوال و وقتی ته قضیه بالا می‌آید  [2013 Jun] 
*تداعی ها طرحی از سیمای یک مجاهد و یادی از مهدی افتخاری  [2013 Jun] 
*باز خوانی یک نامه(پاسخ نامه اول خانم اکرم حبیب خانی) و درنگی بر برخی نکات  [2013 Jun] 
*اطلاعیه. ممنوعیت پخش آثار من از رسانه های مجاهدین و شورا ورسانه های وابسته  [2013 Jun] 
*نامه خانم اكرم حبيب‌خاني به كميسر عالي حقوق بشر  [2013 Jun] 
*توضیحی بر یک یاداشت دیگر  و در ستایش «شرف» جمال بامداد [2013 Jun] 
*پنج نامه  [2013 Jun] 
*یک نامه و مشتی خاطره. اسماعیل وفا یغمائی  [2013 Jun] 
*یا اکرم حبیب خانی زنده است؟ ۲ تداعی هاو گوشه هائی از یک واقعیت [2013 May] 
*آیا اکرم حبیب خانی زنده است؟ ۱  تداعی هاو گوشه هائی از یک واقعیت قسمت اول  [2013 May] 
*چاووشی  [2013 May] 
*دردناک، مضحک، خطرناک   [2013 Apr] 
*تو پایدار بمان ای تمامت ایران  [2013 Mar] 
*معنای کلام هستی  [2013 Mar] 
*واقعیت تاریخ ایران و دیدگاههای آقای بنی طرف  [2013 Mar] 
*آیا می شود حرف زد؟  [2013 Feb] 
*   [2013 Feb] 
*مسیح را تعریف کنید  [2012 Dec] 
*به پایان میرسد ای دوست هستی  [2012 Dec] 
*شانزده آذر: چهار گفتگو در باره جنبش دانشجوئی  [2012 Dec] 
*عاشورای ایرانی و نگاهی به برخی چشم اندازها  [2012 Nov] 
*بن بست تن شکست و فراخای جان رسید  [2012 Nov] 
*در درگذشت احمد قابل  [2012 Oct] 
*از زمزمه های ولگردی پیر که ترانه هم میسرود  [2012 Oct] 
*رباعیات؛ ای تازه فقیه سخت دیر آمده ای  [2012 Jul] 
*اگر مرگ نبود  [2012 Jul] 
*جماع الوداع ووداع الجماع با مددی از نسیم شمال و استعانت از ابوالحسن یغما جندقی  [2012 Jul] 
*پیش از آنکه ساکنان اشرف کشتار شوند به یاریشان برخیزیم  [2011 Nov] 
*نگذاریم یعنی نگذارید بچه های اشرف کشته شوند  [2011 Nov] 
*حقیقت ساده  [2011 Oct] 
*تخم اشتباه  [2011 Aug] 
*سخنرانی در مقابل کشتزاری که گاوها در آن میچرند  [2011 Jul] 
* در رازهای پیروزی و دوام مقام معظم بی زوال ولایت  [2011 Jul] 
*باور، تناقض و یک مسئله هندسی  [2011 Jun] 
*با تمام رهبران  [2011 Jun] 
*فرمانده فتح الله.در بدرقه مجاهد قهرمان فرمانده و چریک ارتجاع سوز مجاهد مهدی افتخاری  [2011 Jun] 
*چهار خرداد  [2011 May] 
*توجه به چند نکته ساده  [2011 May] 
*منظومه کاروان در سوگ شهیدان اشرف [2011 Apr] 
*به بهانه سخنان دکتر هزار خانی و سخنی با خانم رجوی  [2011 Apr] 
*ننگ و نفرت بر قاتلان فرزندان مجاهد و مبارز مردم ایران  [2011 Apr] 
*تاملاتی ساده و پراکنده در باره مذهب و لامذهبی   [2011 Jan] 
*گفتگوی م. ساقی، با اسماعیل وفا یغمائی( قسمت چهارم) (سری دوم گفتگوها، گفتگوی چهادهم) [2010 Dec] 
*شانزده آذر: گفتگوی م. ساقی، با اسماعیل وفا یغمائی(3)  [2010 Dec] 
*شانزده آذر، گفتگوی م. ساقی با اسماعیل وفا یغمائی(2)  (سری دوم گفتگوها، گفتگوی دوازدهم) [2010 Dec] 
*شانزده آذر، گفتگوی م. ساقی، با اسماعیل وفا یغمائی (سری دوم گفتگوها، گفتگوی یازدهم) [2010 Dec] 
*یادداشتی بر یادداشت همنشین بهار مشکل اصلی ولایت و سلطنت است و بس [2010 Nov] 
*من باب اطلاع  [2010 Nov] 
*مرگ می آید که ما را نو کند  [2010 Nov] 
*مگر راهی جز مردن؟  [2010 Nov] 
*آی ابراهیم....  [2010 Nov] 
*ابراهیم آل اسحاق به معبود پیوست   [2010 Nov] 
*فرهاد هم به خواب شیرین رفت  [2010 Nov] 
*خاتون (به یاد مرضیه)  [2010 Oct] 
*غزل در خاکسپاری مرضیه بی مرگ  [2010 Oct] 
*در بدرقه بانوی بزرگ تبعیدیان و پناهندگان سیاسی، مادر کوشالی  [2010 Sep] 
*خداینامک (بخش نخست) تاملاتی پراکنده در باره مفهوم خدا  [2010 Sep] 
* سفرت خوش ستار!  [2010 Sep] 
*تجربه  [2010 Sep] 
*موجودات فضائی و نظرات پرفسور هاوکینگ بنده!  [2010 May] 
*ماجرای نقاب و برقع و صدور کثافات مکتبی  [2010 Apr] 
*در شانزدهمین سالگرد سفر کمال رفعت صفایی  [2010 Apr] 
*«درس شناخت» ، «همبستگی ملی» و اهالی «آواتار»!  [2010 Mar] 
*چند خاطره ومن بلوچها را دوست دارم  [2010 Feb] 
*بکوشیم! واگر نه بفکر «تعدادی رهبر» باشیم  [2010 Feb] 
*مقداری توضیح واضحات...  [2010 Feb] 
*یا زلزلت الزلزال!، یا اخرجت الاثقال!  [2010 Jan] 
*سر بالین فقیهی بیدار نگاهی گذرا به برخی سایه روشن های زندگی آیه الله منتظری [2010 Jan] 
*یاداشت و توضیحی کوتاه  [2009 Dec] 
*ملایان بر لب باغچه نعنا!  [2009 Nov] 
*دواسلام متضاد! یا مسلمانان متضاد؟  [2009 Oct] 
*هفت شعر تازه  [2009 Oct] 
*در رهائی از میان فک تمساح وپس از آن  [2009 Oct] 
*پایان ماه رمضان بر روزه داران و روزه خواران مبارک باشد  [2009 Sep] 
*در زیر قناره های قصابان  [2009 Sep] 
*در چگونگی انواع ایستادن و نشستن و خوابیدن  [2009 Sep] 
*کودتای پاسداران و ایرانی تحت حاکمیت نظامیان؟!  [2009 Sep] 
*کجا ایستاده ایم؟  [2009 Aug] 
*قبل و بعد از اعتصاب غذا و برخی نکات  [2009 Aug] 
*عاشورای ایرانی و نگاهی به برخی چشم اندازها به بهانه سالگرد حماسه و جانباختن دلاورانه آریوبرزن و یارانش دردوازدهم اوت سیصد و سی سال قبل از میلاد مسیح [2009 Aug] 
*از سه شنبه تا شنبه و نگاهی به حدیث خونین شهر اشرف (بخش دوم)   [2009 Aug] 
*از سه شنبه تا شنبه و نگاهی به حدیث خونین شهر اشرف  [2009 Aug] 
*دو شعر برای شهیدان اشرف   [2009 Jul] 
*قصیده میر حسینیه موسویه  [2009 Jul] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر-گفتگوهای سری دوم - قسمت دهم   [2009 Jul] 
*رهبران کجایید   [2009 Jul] 
*این یه انقلابه  [2009 Jun] 
*نه ! «ندا» نمرده است  [2009 Jun] 
*بپاس حرمت و شرف ملت ایران  [2009 Jun] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر  [2009 Jun] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر- قسمت ششم (ادامه زنان)   [2009 Apr] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر- قسمت پنجم زنان  [2009 Mar] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر- قسمت چهارم   [2009 Mar] 
*اگر روزي واقعا انقلاب شد  [2009 Feb] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر (۳)   [2009 Feb] 
*گفتگو با اسماعیل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر (۲)  [2009 Feb] 
*گفتگو با اسماییل وفایغمایی، شاعر ، نویسنده و پژوهشگر (۱)  [2009 Feb] 
*در مقدارکی تامل کردن در عمق قضایا و توجه به سر کلفت قضیه!  [2008 Dec] 
*ماجرای سخنرانی خاتمی و داستان کربلائی اسلام و آغوش باز ایران  [2008 Dec] 
*در باره آخوندها آخوندی قضاوت نکنیم  [2008 Oct] 
*گفتگو با اسماعیل وفا یغمایی در موضوع مذهب، حکومت مذهبی، قدیسان و....   [2008 Mar] 
*شاه ، شاه! و خمینی، خمینی است! به بهانه سالگرد ۲۲ بهمن۱٣۵۷ [2008 Feb] 
*آی آدمها در باره گروهی از جدا شدگان از ارتش آزادی و رها شدگان از کمپ تیف و شرایط دردناک آنان در اربیل [2008 Feb]