از تسلط سپاه بر اقتصاد ایران تا قرار گرفتن در لیست تروریستی آمریکا
نیره انصاری
- به گزارش صدای آمریکا، دولت ایالات متحده امروز (8،4،2019) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد.
- اتحادیه اروپا امروز (دوشنبه8،4،2019) تحریم‌های حقوق بشری علیه رژیم ایران را به مدت یک سال دیگر یعنی تا 13،4،2020تمدید کرد.
فرمانده کل سپاه پاسداران در واکنش به این اقدام امریکا در اظهاراتی تهدیدآمیز گفته بود: گر آمریکایی‌ها دست به چنین حماقتی بزنند و امنیت ملی ما را به مخاطره بیندازند، مطابق سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی اقدامات مقابله به مثل را عملیاتی و در دستور کار قرار خواهیم داد و نیروهای آمریکا دیگر آرامش امروز را نخواهند داشت.
وزیر امور خارجه آمریکا در نشست وزیران خارجه ناتو در واشنگتن اعلام کرد که رژیم ایران مشکل ساز شده است.
به گزارش ایرنا، مایک پمپئو افزود: «شبه نظامیان شیعه مورد حمایت رژیم ایران در عراق، تحت نظر دولت بغداد قرار ندارند و این کار باعث می شود که ناتو و کشورهای غربی امنیت کمتری داشته باشند و این همان چیزی است که با اعضای ناتو درباره آن صحبت کردیم.»
این در حالیست که پیش تر برایان هوک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور مربوط به ایران گفته بود که براساس داده های اطلاعاتی محرمانه، رژیم ایران مسئول مرگ بیش از 600 سرباز آمریکایی در عراق است.
سناتور تد کروز از اعضای ارشد سنای آمریکا در این باره در یک توئیت اعلام کرد: وزارت خارجه اطلاعاتی سری را علنی کرده که براساس آن رژیم ایران مسئول کشتن 600 آمریکایی در عراق است.
من مدتها تلاش کردم تا مردم آمریکا در مورد کشته شدن صدها آمریکایی توسط رژیم ایران در عراق آگاه شوند.از سوی دیگر سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام این خبر را نگران کننده خواند و گفت: آمریکا بدنبال افزایش تنش با حکومت ایران است.
ما در برابر این اتهامات هشدار می دهیم، این اقدامات می تواند عواقب فاجعه باری برای کل خاورمیانه داشته باشد، منطقه ای که بدون اینها نیز دچار بحران است.ماتیو تولر، سفیر سابق آمریکا در یمن، سفیر جدید آمریکا در بغداد شده است.
ناظران می‌گویند تولر یکی از سرسخت‌ترین سفرای آمریکا در برابر حکومت ایران است. یک نماینده عراقی گفته: تغییر سفیر به این معنی است که استراتژی آمریکایی جدیدی وجود دارد.
از دیگر سو
- وزیران خارجه گروه هفت از فعالیت‌های موشکی، حمایت از گروه‌های تروریستی و نقش بی‌ثبات کننده رژیم ایران در منطقه ابراز نگرانی کرده‌اند. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی میگوید: گروه هفت تحت تاثیر آمریکاست و این "اتهامات واهی" برای جلب نظر واشنگتن طرح می‌شوند.
وزرای امورخارجه هفت کشور صنعتی جهان (گروه هفت)، در بیانیه پایانی نشست خود در فرانسه بار دیگر نسبت به فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده رژیم ایران در منطقه، به ویژه ادامه حمایت این رژیم از سازمان‌های تروریستی و شبه‌نظامیان مسلح شدیدا ابراز نگرانی کردند.
به گزارش رادیو فرانسه، وزرای امورخارجه کشورهای فرانسه، بریتانیا، آمریکا، ایتالیا، آلمان، ژاپن و کانادا از رژیم ایران خواسته‌اند تا هرگونه توسعه مستقیم و غیرمستقیم توانایی بالیستیکی، هواپیماهای بدون سرنشین، و ظرفیت‌های موشکی را به اطلاع برساند.
در بیانیه این وزرا، فعالیت‌های موشکی رژیم ایران مغایر با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد دانسته شده است.
در بیانیه پایانی وزرای امورخارجه گروه هفت تأکید شده که رژیم ایران از هرگونه اقدام در جهت برهم زدن امنیت منطقه پرهیز کند.
همچنین هفت کشور صنعتی جهان از رژیم ایران خواسته‌اند که به تعهدات بین‌المللی خود در زمینه رعایت حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین پایبند باشد.
در واکنش به این بیانیه، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی مواضع وزرای امورخارجه گروه هفت را «نادرست و غیرواقع بینانه» خواند.و گفت که این بیانیه مبتنی بر «اتهامات واهی و ناشی از برداشت و تفسیر نادرست از نقش منطقه‌ای و برنامه موشکی جمهوری اسلامی است».
این مقام جمهوری اسلامی همچنین این بیانیه را «در تناقض صریح با برجام و تعهدات سه کشور اروپایی» و «تحت تأثیر رفتار غیرقانونی و قلدرمآبانه آمریکا» دانست.
و اما شورای اروپا در خصوص تمدید تحریم های مرتبط با حقوق بشر علیه ج.ا تا تاریخ (13،8،2020) اعلام کرده که تحریم ها شامل موارد زیر میشود:
- ممنوعیت سفر و ضبط دارایی (82) فرد ایرانی و یک نهاد ایرانی.
- منع صادرات تجهیزاتی که می‌تواند برای سرکوب مردم در داخل مورد استفاده قرار گیرد و یا تجهیزات نظارت بر ارتباطات از راه دور.
و این در حالی است که آقای ظریف گفته است:« وظیفه ما بعنوان دستگاه دیپلماسی این است که به اروپایی‌ها فشار آوریم که موظفند به تعهداتشان عمل کنند. اما هیچ‌گاه به آنها چشم امید نداشته باشیم.»
حتا یک عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هم گفته که اروپایی‌ها ج.ا را بازی داده‌اند و بهتر است رهبران نظام در فکر توسعه مبادلات بازرگانی با کشورهای آسیایی باشند. این عضو گفته دلائل اوضاع وخیم اقتصادی و معیشتی کشور خروج آمریکا از برجام، تشدید تحریم های بین‌المللی علیه تهران و کاهش صادرات نفت است و در این بین کشورهای اروپایی به تعهدات خود در چارچوب برجام عمل نکرده اند. و به همین جهت کارکرد اروپایی‌ها همان کارکرد ترامپ از طریق تشدید تحریم هاست!
و این در حالی است که اینها نمی‌گویند که وضعیت اسفبار اقتصادی و معیشتی مردم در داخل ایران محصول حمایت های مالی به سازمان های تروریستی در لبنان و عراق و سوریه و…از یک‌سو و از دیگر فراز تسلط سپاه پاسداران بر اقتصاد ایران از دیگر سو است.
در این خصوص می‌توان به زلزله کرمانشاه و بی خانمانی مردم که نتیجه تخریب بخش بزرگی از خانه‌های ساخته شده توسط مسکن مهر بود اشاره داشت که بر اساس« دستورالعمل اجرایی آئینامه اجرایی بند«د» تبصره (6) ازقانون بودجه سال(1386) وزارت مسکن و شهرسازی در جهت اجرایی شدن اهداف طرح یاد شده تهیه و در تاریخ (13،4،1386) توسط وزیر مسکن و شهرسازی ابلاغ گردید که بر اساس تبصره (4) ذیل آن کلیه وظایف وزارت یاد شده در خصوص اجرای طرح مسکن مهر به «بنیاد مسکن انقلاب اسلامی وابسته به سپاه پاسداران» واگذار گردید که پس از تهیه و طرح لایحه یک فوریتی در تاریخ(1،3، 1386) به منظور تصویب تقدیم مجلس اسلامی و در پی آن به تائید شورای نگهبان (نهاد موازی مجلس اسلامی) رسید.
حال آنکه اهرم بازدارنده ی اقتصاد در ایران«سپاه پاسداران و اتاق بازرگانی» است. البته شکل سود سپاه با اتاق بازرگانی متفاوت است زیرا در حال حاضر سپاه بیشتر در گیر واردات است تا صادرات. واضح است که سپاه هم از افزایش نرخ ارز استقبال میکند.
سپاه و اتاق بازرگانی در حال حاضر آنقدر قدرت دارند که حجم زیاد دلار (ارزی که دولت ادعا میکند به بازار تزریق کرده) را جمع کنند تا اجازه پایین آمدن نرخ آن را ندهند. این هر دو در بانک مرکزی عواملی دارند که بواسطه آنها از هر تصمیمی پیش از اجراء مطلع شوند
بدین اساس و نظر به آنچه پیش گفته؛ «نظرگاه این قلم بر این پایه استوار است که:« در نظام اقتصادی ایران؛ فساد ساختاری و تنومند شده و در حرکت پیوسته از دولت به دیگر نهادها و برعکس انتقال یافته است. بدین اعتبار به نظر می‌رسد که تنها راه از میان بردن این فساد، نابود کرده، ریشه‌کن ساختن و از میان بردن نهادهای «ویژه خوار و رانت طلب» از جمله« سپاه پاسداران» است که خود به نحوی مستقیم و غیرمستقیم دست‌اندرکار قاچاق کالا و ارز هستند.»
به حیث اقتصادی
تحریم های سپاه پاسداران جمهوری اسلامی توسط امریکا، علیه اشخاص و سازمان هایی خواهد بود که به نحوی از انحاء به طور کامل یا بخشی از آن تعلق به سپاه دارند که از تروریسم حمایت می کنند، سلاح و مهمات صادر نموده و نیروهای انسانی را به میدان های جنگ در سوریه و… می‌فرستند و یا در حملات سایبری دست دارند.
وزارت مالیه/ دارایی آمریکا در تاریخ (13،10،2017) سپاه پاسداران و سه شرکت ایرانی و یک شرکت چینی را که بر اساس گمان واشنگتن بر همکاری آنها با تروریسم دارد را درجِ لیست خاص و ممنوعه خود نمود.
این لیست به جز سپاه پاسداران چند شرکت ایرانی به نام های « فنا موج، صنایع شهید الم الهدی و نیز شرکت چینیWuhan Sanjiang Import and Export» را شامل می گردد.
پرسش این است که آیا روابط تجاری بازرگانی تنها میان ایران و اتحادیه اروپا (منهای امریکا) برای رسیدگی به منافع اقتصادی ایران کفایت می کند؟
می‌توان پاسخ داد؛ خیر!
فارغ از اینکه آمریکا (¼) اقتصاد جهانی است. اما این کشور اثرات غیرمستقیم و تورش برداری بر موضوعات اقتصاد جهانی همچون تجارت دارد.
- دارا بودن پیچیده‌ترین نظام مالی جهان؛ آمریکا را قادر نموده است تا اثرات غیرمستقیم و شاید نامتناسب خود را بر نظام مالی جهانی غالب کند. همانگونه که در وضع تحریم های مالی این موضوع آشکار است. ناتوانی بانک ها به منظور داشتن فعالیت‌های بین‌المللی برای تأمین مالی در ایران، شامل مراوده با بانک های معتبر اروپایی که تحت تاثیر تحریم های ثانویه امریکاست؛ زیانی بزرگ برای ایران محسوب می گردد. و از آنجا که ایران از منابع داخلی کافی برای تأمین مالی ندارد، قدرمتیقن نیازمند تأمین مالی گسترده از خارج از کشور است.
- دلار آمریکا ارز غالب جهانی است. به این معنا که دادوستد بسیاری از کالاها وسیله ی این ارز انجام می‌گیرد که نیاز است در درون آمریکا تسویه شوند. در حقیقت حدود (90%) از تجارت جهانی، یک سوی معامله دلار آمریکا است. بدین سان ناتوانی در دسترسی به نظام تسویه و پایاپای آمریکا خسارت بزرگی برای هر کشوری است.
- بخش اصلی سرمایه‌گذاری های نهادی از سوی آمریکا است. شرکت های چند ملیتی آمریکا پیچیده‌ترین و حرفه‌ای ترین در جهان اند. این شرکت ها منابع اصلی سرمایه‌گذاری در اقتصادهای نوظهور بشمار می روند.
افزون بر این سرمایه گذاران آمریکایی اصلی‌ترین سرمایه گذاران بین‌المللی در اقتصادهای نوظهور هستند. شکست در داشتن رابطه با این نقش آفرینان برجسته جهانی خُسرانی دیگر خواهد بود.
در حقیقت رفاه اقتصادی بلند مدت ایران بدون مراوده با آمریکا امکان‌پذیر نیست.
افزون بر این موارد آن عضو تشخیص مصلحت این است که :« به همین خاطر است که مجمع تشخیص نظام با الحاق به پیمان های جهانی مبارزه با پولشویی مخالف است. زیرا اروپایی‌ها به تعهدات خدشان در چارچوب برجام عمل نکرده اند. در حالی که دائماً انتظارات خود از ج.ا در همه زمینه‌ها ارتقا داده اند. »
حال آنکه الحاق به قانون جهانی مبارزه با پولشویی اساساً محدود به اروپا نمی‌شود زیرا این قانون جهانی است و با توجه به گستردگی مبادلات بازرگانی جمهوری اسلامی از طریق پولشویی در دیگر کشورها مانند لبنان، مالایزیا، چین و ترکیه پیشتر در رابطه با پرونده رضا ظراب به تفصیل مورد بررسی حقوقی قرار گرفته است. بر این اساس طبیعی است که ملحق شدن ج.ا به گروه اقدام مالی اف آ ت اف و کنوانسیون حمایت مالی سازمان های تروریستی، مبادلات بانکی و تجاری ج.ا را مسدود می کند.
از دیگر موارد اینکه از یک سوعدم رسیدگی و کمک رسانی و حمایت های مالی و قانونی به سیلزدگان[ سیل دوهفته گذشته]توسط دولت ناکارآمد و بی مسئولیت ج.ا است که طی این مدت مردم نه تنها خانه و کاشانه خود و همه هستی اشان را از دست دادند.
از دیگر فراز و با توجه به کمک‌هایی هم که توسط دولت آلمان برای سیلزدگان صورت گرفته« سپاه» افزون بر اینکه اعلام کرده است سیلزدگان می‌توانند نسبت به آنچه که مورد نیازشان است از برادران سپاه در خیابان ناصرخسرو خریداری کنند. افزون بر این رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفته است:« خانه‌هایی که در مسیر سیل باشد در صورت امکان به آنها زمین دادخ میشود و در صورتی که زمین نداشته باشیم؛ روستائیانی که منازل آنها در مسیر سیل قرار دارد زمینی انتخاب می‌کنند و در آن محل اقدام به ساخت می کنند.»!
سخن پایانی
با توجه به واکنش فرمانده کل سپاه پاسداران نسبت اقدام آمریکا در قرار دادن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی هشدار داده که ارتش و نیروهای امنیتی آمریکا در غرب آسیا، « در صورت چنین حماقتی، دیگر آرامش امروز را نخواهند داشت.»
محمدعلی جعفری گفته:« اگر آمریکایی ها دست به چنین حماقتی بزنند و امنیت ملی ما را به مخاطره بیاندازند، مطابق سیاست‌های ج.ا اقدام‌ها مقابله به مثل را عملیاتی و در دستورکار قرار خواهیم داد.»
در حقیقت تبعات گنجاندن و درج نام سپاه در لیستای تروریستی آمریکا اینگونه است که ناظران و مقامات سابق در خصوص تبعات این تصمیم هشدار داده اند.
پیامد قرار گرفتن سپاه پاسداران در لیست تروریستی امریکا
- نخستین پیامدش قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی آمریکا می‌تواند تشدید تنشها در خاورمیانه باشد. به ویژه که این اقدام تقریباً با موعد انقضای معافیت های فروش نفت ایران همزمان شده است.
در این باره «وندی شرمن» معاون سابق وزیر خارجه آمریکا و مذاکره کننده ارشد این کشور در برجام گفته است:« در خصوص تبعات اقدام تازه برای نیروهای آمریکایی در منطقه نگران است. به گفته او:«اگر رئیس جمهور آمریکا دنبال پایه‌ای برای نزاع نیست، به سختی می‌توان این تصمیم را به نفع آمریکا تلقی کرد.
حال آنکه می‌دانیم سپاه پاسداران از قبل کاملاً تحت تحریم قرار گرفته است و این تشدید تنش قطعاً نیروهای آمریکایی در منطقه را به خطر می اندازد.
حتا در این خصوص عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم در سفر به بیروت با موسوی نماینده تعلیق شده حزب الله در پارلمان لبنان دیدار داشته و گفته است که سوم ماه مای یک روز تاریخی خواهد بود زیرا که در این روز معافیت های فروش نفت ایران منقضی و صادرات نفت ایران متوقف خواهد شد.که در این وضعیت ج.ا دو گزینه خواهد داشت:
- به آمریکا اجازه دهد 70 میلیون ایرانی را به گرسنگی بکشد و در نتیجه حکومت ج.ا را از داخل نابود کند.
- با آمریکا، اسرائیل و متحدانش در منطقه وارد جنگ شود. که به هر روی نتایج هرچه باشد، پاسخ و مقابله به مثل نظامی حتمی خواهد بود
از دیگر مواردی که موجب تحریم سپاه توسط آمریکا شده مرتبط است با
FATFدرباره این مصوبه گفت: FATFروی دو کنوانسیون پالرمو و CFT
اصلاح قانون مبارزه با پولشویی، پیشنهاد گروه ویژه اقدام مالی[FATF] برای خروج قطعی نام ایران از فهرست سیاه این نهاد بود که آخرین مهلت تمدید آن در ماه فوریه سال (2018) منقضی گردید و اساساً این لایحه از مجلس شورای اسلامی به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده شد...و دیگر الحاق به کنوانسیون [CFT] و پالرمو بوده که با هدف مقابله با تأمین مالی گروه های تروریستی و قاچاقچیان مواد مخدر تشکیل شده است.
و اینکه چگونه می‌توان از این رابطه ی به بن‌بست رسیده خارج شد:
- تغییر روابط ایران و آمریکا تنها زمانی میسور خواهد بود که زمینه‌های مشترک روابط مستقیم مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی این دو کشور فراهم شود که در حال حاضرعملن میسر نیست.
زمینه‌های مشترک نیازمند روابط مستقیم مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی این دو کشور است.
و پاک سازی تروریسم و تندروهای تکفیری از دیگر موضوعات مورد مذاکره در این نشست خواهند بود.
اگرچه بدون تردید اظهارات بالا ساده نیست؛ اما گزینه های جایگزین را باید در نظر گرفت و با توجه به جنگ سردی که در حال حاضر در منطقه جریان دارد، چنانچه مشکلات حل و فصل نگردد: تنشها در منطقه به سرعت شدت خواهد یافت. در این حالت جنگی در خاورمیانه به وقوع خواهد پیوست که نظیرش تاکنون مشاهده نشده است.
از دیگر نکات قابل تحمل این است که قرار دادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی در چنین شرایطی صورت گرفته که موجبات تشدید تنش در منطقه را افزایش می‌دهد به ویژه که سپاه در سوریه و عراق حضور «مستشاری» دارد.
حتا رویترز تهدیدات قبلی فرمانده سپاه علیه آمریکا در کشورهایی مثل عراق را «شوم» تلقی کرده زیرا که در این کشور نیروهای متحد رژیم ج.ا در مجاورت نیروهای آمریکا مستقر هستند. شاید بهمین جهت است که آمریکا قصد دارد همزمان با تروریستی اعلام کردن سپاه به نیروهای خود در خاورمیانه در خصوص پاسخ احتمالی ج.ا در تهران هشدار دهد.
- اما افزون بر این موارد قرار گرفتن سپاه در لیست تروریستی می‌تواند برای اقتصاد در ایران تبعاتی منفی داشته باشد. برخی می‌گویند که سپاه حضور موثری در اقتصاد ایران دارد و هدف، قرار دادن آن به اقتصاد ایران آسیب می‌زند . و اگر سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی قرار گیرد به موجب قوانین آمریکا هرگونه تعامل جاری با آن یرقانونی خواهد بود. زیرا که همردیف گروه‌هایی مانند القاعده خواهد شد. براین اساس شرکت های خارجی که با ایران دادوستد دارند ممکن است از سوی آمریکا به تجارت با سپاه متهم شوند.
از دیگر سو دولت آمریکا کل سپاه به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی مورد تحریم قرار داده و آنرا به همان لیست وزارت خارجه که حزب الله، حماس و القاعده در آن هستند اضافه نمود. سپاه نیروی مسلط بر اقتصاد در ایران است و قانون سازمان های تروریستی خارجی (امریکا) برای هر کس و یا هر سازمان که به یک سازمان تروریستی حمایت های مادی و یا نیروی انسانی می‌رساند مجازاتی سنگین تعیین نموده که شرکت های بین‌المللی بیرون از ایران باقی خواهند ماند.
اقدام آمریکا علیه سپاه نه تنها اعضای این نهاد نظامی [شده] را در سفر به خارج از ایران در معرض بازداشت . یا استرداد به آمریکا قرار می‌دهد بر مبنای قانون استرداد مجرمان. از این بیش تنش زدایی میان رژیم ج.ا و آمریکا را در آینده دشوارتر می کند.
در حقیقت دیدگاه آمریکایی دلیل ورود سپاه به فهرست سیاه، حمایت از فعالیت‌های تروریستی در منطقه است.
بنابراین خروج از این لیست مستلزم تغییر بنیادین در سیات منطقه ای ج.ا خواهد بود که البته این تغییر اساسی تنها به حیث نظری می‌تواند طرح شود و در پراکتیک و عمل سیاست چهار دهه ج.ا به منظور بقای حیاتش همانا انجام ترور، وحشت آفرینی و جنایت است.
نیره انصاری، حقوق دان، نویسنده، پژوهشگر و کوشنده حقوق بشر
9،4،2019
20،1،1398
منبع:پژواک ایران