رضاشاه، مردی که چهره‌ایران را دگرگون ساخت (۳)
کورش گلنام

در آغاز این نوشته یادآور شدم که نسل ما که در دوران محمدرضاشاه زیسته، با نفرت از رضاشاه و شاه بزرگ شد. بنا بر این نمونه‌ها را از دورانی که خود در آن زیسته‌ام، می‌آورم و چون نقش روشنفکران (در هر رده و در هر زمینه‌ای) در نفرت‌پراکنی از دوران رضاشاه و محمدرضاشاه از اهمیت ویژه برخوردار است، اینک به دو مورد می‌پردازم.

دو نمونه

جلال آل‌احمد نمونه بسیار خوبی است. کسی که برای کتابِ «غربزدگیِ» او به ویژه در حکومت اسلامی فراوان تبلیغ شده است. ولی این کتابِ او در حقیقت افشاگرِ اندیشه‌ای ناپخته، گمراه و بی‌پایه و از سر خودخواهی و «دین‌خویی» او بوده که به راستی گریه‌آور است! توجه کنید که کسی از «غرب» بد می‌گفت که اگر اندیشه، دانش، سازندگی و صنعتِ غرب نبود، کتابش هرگز منتشر نمی‌شد! از قلمی‌ که به دست گرفته تا کاغذی که بر آن نوشته و تا ماشینی که کتابش را به چاپ رسانده، همه زاییده ‌اندیشه و کار غربی‌ها بوده است! حتا پارچه لباسش، اتومبیلی که سوار می‌شده و فراوان وسایل دیگر که از آن بهره می‌برده است، همه از غرب آمده و یا با اندیشه و کوشش غربی‌ها ساخته شده. اگر هواپیمایی که غرب ساخته بود و او با آن به حج سفر کرد، نبود، باید با اسب، الاغ، گاری و شتر سفر می‌کرد. ما در بی‌مایگی فراوان ادعا داریم.

شاید سبب پُر هیاهو و عصبی بودن او همین بود که می‌دید که خود و جامعه‌اش تنها «مصرف‌کننده تولیدهای صنعتی، تکنیکی و علمی‌ غربی‌ها است» و ما در این میدان سخنی برای گفتن نداریم و این شاید دردِ بزرگی بود که نمی‌دانست با آن چگونه کنار بیاید. او که در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شده و خود نیز باورمند بود، زمانی در پیوند با حزب توده، پیرو اندیشه آن حزب (مارکسیسم) شد و طنز تاریخ اینکه آن اندیشه نیز از غرب آمده بود! چند سالی در حزب توده کوشنده بود تا زمانی که دوباره به مذهب و پوسته گذشته و راستین خود بازگشت که سفر به مکه و نوشتن «خسی در میقات» را در پی داشت. «غربزدگی» که بی گمان خود او و شماری آن را شاهکار او می‌دانسته و می‌دانند، یک سرهم‌بندی و هذیان‌گویی بیش نیست.

در همین «غربزدگی» است که آزادی زنان را تنها در «ولنگاری و بی بند و باری» می‌بیند نه چیز دیگر و غرب و روشنفکران غربزده را نفرین می‌کند. یک روح و روانِ پس‌مانده‌یِ نابسامان، سرگردان، خود و ره گم کرده. با اینکه سخن به درازا می‌کشد ولی باید به یکی از جنجالی‌ترین مورد‌ها و نقش ویژه آل‌احمد در ساختن یک دروغ و شایعهِ تاریخی یعنی ساخت و پرداخت شایعه‌ی قتل زنده‌یاد صمد بهرنگی به دست ساواک  اشاره کرد. این نمونه را برای این می‌آورم که نشان دهم به همین گونه برای رضاشاه هم داستان‌سرایی فراوان کرده‌اند. صمد که همراه با دوستش حمزه فراهتی به حاشیه‌های رود اَرس رفته است، برای آب تنی، تن به آب می‌سپارد و چون به فن شنا آشنا نیست در رود ارس غرق می‌شود. اندک زمانی پس از آن، داستان قتل او به دست ساواک از سوی آل‌احمد سرهم‌بندی می‌شود. این اعتراف خود آل‌احمد است در نامه‌ای به منصور اوجی شاعر شیرازی که می‌نویسد: «…اما در باب صمد. درین تردیدی نیست که غرق شده. اما چون همه دلمان می‌خواست قصه بسازیم ساختیم…»

جلال آل‌احمد

نگاهی به نامه جلال آل احمد به منصور اوجی شش ماهی پس از مرگ صمد و اعتراف او به ساختنِ داستان:

” ۲۶ بهمن ۱۳۴۷

حضرت اوجی کاغذت مدتهاست رسیده. مشهد بودم که جوابش را دیر می‌دهم. کاغذ اولت هم رسید و من شعر را داده‌ام به اسلام [کاظمیه که چند سال پس از انقلاب در پاریس خودکشی کرد]. مطالب در باره‌ی آرش را به خود او می‌نوشتی بهتر بود. می‌دانی که در آرش من همان اندازه‌کاره‌ای هستم که در جهان نو [مجله‌ی جهان نو] بودم. یک وردست. فقط.

و اما در باب صمد [صمد بهرنگی] در این تردید نیست که غرق شده. اما چون همه دلمان می‌خواهد قصه بسازیم و ساختیم- خوب ساختیم دیگر. و آن مقاله را هم من به همین قصد نوشتم که مثلاَ تکنیک این افسانه‌سازی را روشن کنم برای خودم. حیف که سر و دستش شکسته ماند و شاید هدایت‌کننده نبود به آنچه مرحوم نویسنده‌اش می‌خواست بگوید.

و اما بعد- کتاب سومت را لابد وقتی به تهران آمدی با خودت می‌آوری به یک بنده خدایی از ناشرها می‌دهیم چاپ کنند. این روزها شعر بازار خوبی دارد. با زمان [انتشارات زمان] صحبتش را می‌کنم. خیالت راحت باشد. کار آدم حاضر باشد ناشر فراوان است. والسلام.»

این نامه را در بسیاری از سایت‌ها از جمله سایت «چریک‌های فدایی خلق» می‌توان یافت.

و چنین است که داستان «قتل صمد به دستِ ساواک» ساخته و پرداخته می‌شود. هر چه حمزه فراهتی کوشش می‌کند که ماجرا را آن گونه که بوده است، روشن کند ولی کسانی حتا امروز نیز همچنان بر قتل، و نه مرگ او، پا می‌فشارند. سخنان حمزه فراهتی در مصاحبه با مهدی فلاحتی در صدای آمریکا در باره جریان غرق شدنِ صمد بهرنگی را می‌توانید بشنوید.

اشرف دهقانی، چریک فدایی خلق، خواهرِ زنده‌یاد بهروز دهقانی، در پاسخ‌هایِ تا کنونی خود به حمزه فراهتی، اگر چه او را به دروغ‌گویی و واژگون‌سازی حقیقت متهم می‌کند و دست «ساواک» را در «قتل صمد» با همکاری حمزه فراهتی می‌بیند ولی حتا او نیز نمی‌تواند به یقین این ادعا را داشته باشد زیرا نه دادگاهی شکل گرفته و نه محاکمه‌ای تا همه آنچه روی داده است برای همگان روشن شود. به یاد داشته باشیم که آخوند‌ها با دست زدن به جنایتِ وحشتناکِ آتش زدنِ سینما رکسِ آبادان و آن را به نام «ساواک» جا زدن، چگونه بر سر مردم کلاه گشادی نهاده و پایه و اساس  کارشان را بر آن فاجعه شوم، ننگین و فراموش ناشدنی بنا نهادند.

مسعود بهنود

ـ نمونه دوم، مسعود بهنود روزنامه‌نگار و نویسندهِ نام‌آشنا است. او قلمی‌ توانا و گیرا با تخیلی فراوان دارد. اگر رُمان‌نویس می‌شد، می‌توانست رُمان‌های بسیار بنویسد. دو ایراد اما در کار او هست که از  ارزش کارهایش بسیار کاسته است. یکی اینکه خیلی دوست دارد در باره رویدادهای تاریخی بنویسد ولی این رویدادهای تاریخی را چنان با تخیل‌های خود در می‌آمیزد و صحنه‌سازی می‌کند که گویا در همان آن خودِ او در آنجا حضور داشته و به چشمِ خود همه را دیده و یا به گوش خود شنیده است. در کتاب «این سه زن» که در آن به بررسی زندگی مریم فیروز (همسر کیانوری)، اشرف پهلوی و ایران تیمورتاش (دختر تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه) پرداخته است، می‌توان نمونه‌ها را دید و یا در کتاب «از سید ضیاء تا بختیار» (کتابی در ۹۷۰ برگ) که صحنه‌سازی‌های او گاه شگفت‌انگیز و خنده‌دار است. برای نمونه ببینید آنجا که پس از تاجگذاری رضاشاه، «تیمورتاش یا همان سردار معظم پیشین» وزیر دربار توانمندِ شاه، شب‌نشینی با شکوهی در کاخ گلستان ترتیب داده و سفیران کشورها با همسرانشان در آن شرکت کرده‌اند، بهنود چه صحنه‌ای خلق می‌کند:

«… با شکوه‌تر از همه مهمانی تیمورتاش در کاخ گلستان بود. شاه، فقط ساعت‌های اول ماند و زود رفت. تیمورتاش با چشمک به همسر سفیر هلند گفت: «ایشان مثل ما نیستند. سربازند، باید زود بخوابند»!…» (برگِ ۸۷ کتاب، پاراگراف نخست).

اینکه بهنود چگونه از «چشمک زدنِ تیمورتاش به همسرِ سفیرِ هلند» و جمله‌ای که ادا کرده، با خبر شده، تنها خودِ او  از آن آگاهی دارد!

یا «… سلیمان میرزا در زیرزمینی که در آن خیال‌های جمهوری دمُکراتیک خود را با رضاخان پخته بود، قدم می‌زد…»  (برگ ۸۵، نیمه پاراگراف دوم، همان).

این سلیمان خان اسکندری که توانمند و دارا بوده و آن خانه‌اش هم نمی‌توانسته کوچک باشد، چرا باید در زیرزمینِ آن خانه قدم بزند؟ از این صحنه سازی‌ها‌ی بی‌پایه فراوان در نوشته‌های بهنود به چشم می‌خورد. اگر بتوان از این خیال‌بافی‌های بهنود گذشت ولی از واژگونهِ‌سازیِ رُخدادهای سیاسی و نان به نرخ روز خوردنِ او نمی‌توان گذشت. تنها در باره همین کتابِ «از سید ضیاء تا بختیار» می‌شود ده‌ها نمونه آورد. همه کوششِ او در این کتاب، چه در پیش‌گفتار و چه در متن آن، بر این استوار شده است تا چهره پاک و مبارزی از روحانیان و به گفته او «مراجع و علما» به نمایش گذاشته و همه دوران مبارزه مردم را در وجودِ آنان و رهبریِ آنان سرهم‌بندی کند. بنا بر این، باید نوشته‌ها و داده‌های تاریخی مسعود بهنود را همیشه با شک و تردید نگریست. جالب است که او در آغاز پیش‌گفتارِ افزوده بر چاپ پنجم همین کتاب که خود تاریخ ۱۳۶۴ را بر آن نهاده (سالِ چاپ پنجمِ کتاب ۱۳۷۰ است)، به درستی می‌گوید که تاریخِ حکومت‌هایِ دیکتاتور را همیشه پس از آنها می‌نویسند! نوشته او را بخوانید:

«… این خصوصیت عام تمام حکومت‌های خودکامه در جهان است که پس از پایان عمر آنها، اهل قلم به بیان حقایق آن دوره، مشغول می‌شوند.»

در رویه دیگر همین برگ، از دوران پس از انقلاب این‌گونه یاد کرده است:

«…همزمان با سقوط رژیم شاهی بود که قلم‌ها و زبان‌ها باز شد تا از فجایع، مفاسد و بدکاری‌ها پرده براندازد. این چهارمین تجربه آزادی در تاریخ معاصر ایران بود. می‌توان، از کل این تصویر، نتیجه گرفت که حکومت‌های خودکامه با بستن زبان‌ها و جلوگیری ازتبادل اطلاعات و اندیشه‌ها، تنها خود را از پند و عبرتی که در دل تاریخ نهفته است، محروم کرده‌اند. ثبت وقایع هر دوران، پس از وقوع آن، کمتر فایده‌ای که دارد اینست که مانع می‌شود تا تاریخ برساخته خودکامگان به دلخواه آنان بر صفحه روزگار ثبت شود. اما، این روند، ایرادهایی هم دارد. بزرگترین ایراد «تاریخ‌نویسی پس از زمان وقوع»، در احتمال افتادنِ تاریخ‌نویس به دام سازش با «افکارعمومی»، یا «حکومت جدید» است.»

او در چند جمله پس از آن خود پیش‌بینیِ درستی می‌کند که:

«در بخش اول، نویسنده مجبور به سازش با «افکار عمومی» می‌شود که تشنه شنیدنِ هر چه بیشتر مفاسد رژیم ساقط شده است. در بخش دوم سازش با حکومت اتهامی ‌است که به نویسنده نسبت داده می‌شود.»

و مهم‌تر از آن، در جایی دیگر از این پیش‌گفتار چنین آرزو می‌کند:

«… نیز امیدوار است که در هیچ جا از سر مصلحت‌اندیشی و نان به نرخ روز خوردن، حقیقتی را وارونه جلوه نداده باشد.»

و شوربختانه‌این همان کاری است که دقیقا انجام می‌دهد و این جمله‌ها تنها برای فریبِ خوانندگان ناآگاه است.

چنانکه آمد، این پیش‌گفتار در سال ۱۳۶۴ نوشته شده. تا آن زمان هزاران تن اعدام شده و سرکوب‌های خونین کردستان و ترکمن‌صحرا روی داده است و در همان چند سال به بهانه جنگ ۶+۲ با عراق، تسمه از گرده مردم کشیده‌اند. خود او در این کتاب نه تنها «حقیقت‌ها» را بیان نکرده بلکه همان کاری را کرده که آن را نادرست دانسته است. او با همه وجود به وارونه‌نمایی رویدادها دست زده است. چنین کتاب‌هایی برای کسانی که نه با شیوه کار او آشنا هستند و نه زیاد درباره نوشته‌های تاریخی از دیگران خوانده‌اند، همچون سم و زهری است که در اندیشه و مغزشان تزریق می‌شود. چه خوب بود اگر بهنود، به همان کار روزنامه‌نگاری عادی خود می‌پرداخت و یا رُمان  می‌نوشت و گردِ رویدادهای تاریخی خطِ قرمزی می‌کشید. ناگفته نماند که ‌این کتاب می‌تواند روزشمار تاریخی خوبی در باره آمدن و رفتن دولت‌های گوناگون در دوره‌‌ی ۵۸ ساله تا زمان انقلاب باشد و این تنها جنبه مثبت این کتاب است ولی پر از تبلیغات برای روحانیان و خوشآیند فرمانروایان کنونی و برای داشتن نانی در سفره نگاشته شده است. برای آنکه سخنی به نادرست نگفته باشم، چند نمونه را از وارونه‌سازی‌های بهنود در اینجا می‌آورم:

«رضاشاه در این مقام تازه [پادشاهی] که بزودی شناسایی آن توسط قدرت‌های بزرگ انگلیس و شوروی، و بقیه کشورهای جهان واصل شد، پشتیبانی یا سکوت مدرس را نیز لازم داشت، پس تیمورتاش و نصرت‌الدوله واسطه شدند و آخرین دیدار دو رقیب را ترتیب دادند. مدرس با تجربه که عملأ در این مبارزه از رقیب قدرتمندـ انگلستان‌ـ شکست خورده بود، با خونسردی به تزئینات دفتر شاه نگاه کرد و پس از شنیدن سخنان او، با لهجه غلیظ اصفهانی گفت «شما همه چیز را به دست آوردید. این یک چیز را برای ما بگذارید» و مقصودش مخالفت با دیکتاتوری بود…» (برگ ۸۲، پاراگراف سوم).

در همین نوشته، چند نکته مهم وجود دارد که بهنود زیرکانه به کار برده است. نخست اینکه وقتی می‌گوید مدرس در برابر رقیب قدرتمند، انگلستان، شکست خورده، هدفی چندسویه را دنبال می‌کند. هم می‌خواهد بگوید رضاشاه را انگلیسی‌ها بر سر کار آورده‌اند، هم می‌خواهد مدرس را نخست رقیب اصلی انگلیسی‌ها نشان داده و او را بزرگ کند و هم در همان حال کوشش می‌کند مدرس را رقیب اصلی رضاشاه نیز به شمار آورد. صحنه‌سازی را هم که می‌بینید. گویا بهنود خودش آنجا حضور داشته که مدرس چگونه با خونسردی به «تزئینات دفتر شاه» نگاه کرده و با «لهجه غلیظ اصفهانی» آن جمله را گفته است! این را از کجا و چه منبعی یافته است؟! روشن نیست. شاید خوانندگان زیادی به ‌این نکته‌ها توجه نکنند.

یک نمونه دیگر از وارونه‌سازی‌ها و شایعه‌سازی‌های بهنود درباره قانون سربازگیری اجباری در مهر ۱۳۰۶ است، که به کوتاهی پیش از این به آن اشاره شد. در اینجا من نکته مهمی که در کتاب «تیمورتاش»، نوشته دکتر باقر عاقلی (چاپ سوم، ۱۳۷۷) آمده را با آنچه مسعود بهنود نوشته می‌آورم تا بهتر متوجه شویم چرا در خواندن چنین نوشته‌هایی از بهنود می‌باید با شک و تردید زیاد نگریست. گفته شد که روحانیان در مقام اعتراض گرد آمده و به قم می‌روند. یکی از روحانیان با نفوذ حاج‌آقا نورالله نجفی از اصفهان بوده است که نامه مخالفتِ «هیئت علمیه اصفهان» نیز با امضای او نوشته می‌شود. پس از همه داستان‌ها و فراز و نشیب‌ها، در بازگشت از قم، حاج‌آقا نورالله ناگهان بیمار می‌شود. نخست بخوانیم دکتر عاقلی در این‌باره در کتاب «تیمورتاش» چه نوشته است:

«…هنوز از بازگشت حاج‌آقا نورالله دو روز نگذشته بود که بطور ناگهانی حالش بهم خورد و اطباء اصفهان از معالجه او عاجز ماندند. از تهران دکتر امیر اعلم با هواپیما وارد اصفهان شد ولی نتوانست کاری صورت دهد و سرانجام روز چهاردهم دیماه درگذشت.» (برگِ ۲۴۸، زیرِتیتر: «مرگ ناگهانی حاج‌آقا روح‌الله).

اکنون بخوانیم مسعود بهنود در کتاب «از سید ضیاء تا بختیار» در این باره چه نوشته است:

«…همه رفتند و حاج‌آقا روح‌الله را تنها گذاشتند. او بیمار بود، بهمین جهت علیم‌الدوله [دکتر عاقلی نوشته‌ است: امیر اعلم] رئیس بهداری جنایتکار شهربانی‌ـ برای معالجه رسید و به روش معمول‌ـ با تزریق آمپول سم‌ـ آن پیرمرد را کشت» (انتهای برگِ ۱۰۳).

توجه بفرمایید که امیرخان امیر اعلم از پزشکان نیکوکاری بوده که در راه بهبود وضع بهداشت و پزشکی در ایران زحمت‌هایِ زیادی کشید و حتا با هزینه خود بیمارستان ساخت و به‌حق باید مورد احترام فراوان باشد و بیمارستان «امیر اعلم» در تهران نیز به پاسِ خدمت‌هایِ ارزنده او نام‌گذاری شده است ولی بهنود نام او را به «علیم الدوله» که «رئیس بهداری جنایتکار شهربانی» می‌نامدش، دگرگون کرده و طبق شایعه‌های آنچنانیِ دوران رضاشاه «آمپول سم» را هم به کار برده است! اینکه بهنود بر مبنای چه سند و مدرکی چنین اتهامی ‌را می‌سازد و این مطلب را از کجا درآورده، طبق معمول ناروشن است. آیا اگر چنین بود دکتر عاقلی که پژوهش گسترده‌ای برای تهیه کتابش انجام داده و منصفانه نیز کتاب را نوشته و انتقادهای تندی نیز به رضاشاه وارد کرده، از آن یاد نکرده و بر آن پافشاری نمی‌کرد؟ وارونه‌سازی‌ها در این کتاب چنان فراوان است که بررسی آن خود نیاز به نوشتن یک کتاب دارد.

به هر رو، پایه کوشش بهنود در کتابش، مبارز و پاک جلوه دادن روحانیان حتا از جنسِ واپس‌گرایانِ پیشانیِ سفیدی چون شیخ فضل‌الله نوری و آخوند کاشانی است. آیا می‌توان آخوند کاشانی را با زنده‌یاد محمد مصدق در یک کفه ترازو گذاشته و برابر دانست؟ و بدتر از آن  دکتر مصدق را در انجام کودتا مقصر اصلی نشان داد نه کاشانی که امروز اسناد سرّی آن نیز منتشر و همهِ رازِ کاشانیِ ریاکار آشکار شده است؟ می‌توانید برگِ ۳۸۲ کتاب نام‌برده از بهنود را بخوانید تا به شعبده‌بازی او با تاریخ بیشتر آشنا شوید. هر جا که توانسته برای راضی نگاه داشتن آخوندها هر گونه که توانسته به رضاشاه توهین نموده و او را تحقیر کرده است: «آن بیسوادِ سوادکوهی، رضا میرپنج و..». آیا بهنود نمی‌داند که لقب میرپنج رضاشاه نشانی از دلیری و مهارت او در تیراندازی با مسلسل ماکسی بوده است که نخست لقبش «رضا ماکسی» بوده است و سپس با درجه نظامی‌اش به «رضا میرپنج» بدل می‌شود؟

مسعود بهنود هر کاری که رضاشاه در راه پیشرفت ایران انجام داده، به شکلی سرچشمه‌اش را سود انگلستان و یا سود شخصی او دانسته است. از راه‌سازی شوسه و راه آهن گرفته تا شهرسازی و دگرگونی در چهرهِ تهران که پایتخت بوده است.

در اینجا یک نمونه خنده‌آور می‌آورم و به‌ این بخش پایان می‌دهم. زمانی که در راه تهران‌ـ اهواز در لرستان تونلی ایجاد می‌کنند که در آن زمان و با آن وسیله‌ها که داشته‌اند شاهکاری بوده است، بخوانیم بهنود با آن چگونه بر خورد کرده. دقت بفرمایید:

«وقتی راه تهران‌ـ اهواز در لرستان تونلی پیدا کرد در کنار زاگروس…» (زیرنویس برگِ ۱۱۴، همان).

برای اینکه کارِ درخشانِ احداث تونل در دلِ کوه را بی‌اهمیت جلوه دهد، می‌نویسد «تونلی پیدا کرد»! چگونه پیدا کرد؟ در بین کوه چگونه تونل پیدا می‌شود؟!

به یاد داشته باشیم که کار بزرگ و تاریخی ساختن راه آهن سراسری ایران، نخستین پروژه‌ای بود که با تصمیم ایرانی، کارگر ایرانی و پولِ ایرانی بدون وام گرفتن از بیگانگان که دردوره قاجار روال همیشگی بود، انجام گرفت و روند شرم‌آور وام گرفتن پی در پیِ دوره قاجار از بیگانگان، در ازای امتیاز دادن به آنان را در هم شکست و از بین برد. در این راه آهن سراسری ۲۴۵ تونل در دل کوه‌ها ساخته شد، ۲۵۱ پُل بزرگ و ۴۰۰۰ پُل کوچک‌تر احداث شد. آغازِ کار ۲۳ مهرماه ۱۳۰۶ و پایان کار ۲۷ مرداد ۱۳۱۷ بود. این یکی از ماندگارترین و درخشان‌ترین خدمات رضاشاه است آن هم در زمانی که پولی در خزانه موجود نبود و به همین دلیل در تاریخ ۹ خرداد ۱۳۰۴ قانون انحصار دولتی قند و شکر و چای به اجرا گذاشته شد که قابل انتقال به هیچ فرد، شرکت و یا دولت بیگانه نبود. با درآمد حاصل از مالیات بر قند و شکر و چای بود که هزینه ‌ایجاد راه آهن فراهم شد و رضاشاه شخصا بر کارها و پیشرفت آن نظارت داشت. این، بنا به گفته بهنود، «بیسواد سوادکوهی» با درایت، دلیری و میهن‌پرستی در اندک زمان و با دستی خالی، ایران را به دورانی تازه از پیشرفت‌های زیربنایی رهنمود شد. اما مسعود بهنود و امثال او که ادعای سواد و روشنفکری داشته و دارند برای میهن خود چه کرده‌اند؟!

در بخش چهارم به زندگی یکی از بحث‌انگیزترین چهره‌های دوران رضاشاه، عبدالحسین تیمورتاش خواهم پرداخت.

منبع:پژواک ایران


کورش گلنام

فهرست مطالب کورش گلنام در سایت پژواک ایران 

*چرا پیشرفت نمی کنیم؟  نگاهی به مقاله منوچهر تقوی بیات [2019 Feb] 
*ورشکستگی چهل سال حکومت ولایی، بر آمدن نام و جایگاه بزرگِ و دست نیافتنیِ زنده یاد احمد کسروی  [2019 Feb] 
*ورشکستگی چهل سال حکومت ولایی، بر آمدن نام و جایگاه بزرگِ و دست نیافتنیِ زنده یاد احمد کسروی  [2019 Feb] 
* رسیدن به هدف، آسان نیست، ولی امید هست!  [2019 Feb] 
*یک و نیم سده پیشِ سوئد و ایران ‏امروز!‏   [2019 Jan] 
*در باره نامه افشاگرانه کارگر مبارز و آگاه اسماعیل بخشی و فشار بر او و خانواده اش  [2019 Jan] 
*هیچ امری ناممکن نیست!  [2018 Dec] 
*دندانهای تیز و برنده در پشت لبخند   [2018 Dec] 
*چرایی چهار دهه حکومت اسلامی   [2018 Nov] 
*هنوز هم مجال هست!   [2018 Nov] 
*سخنی با جوانان گروه فَرَشگَرد  [2018 Oct] 
*پشتیبانی از شورای مدیریت دوران گذار  [2018 Oct] 
*خود زنی  [2018 Oct] 
*حکومت اسلامی، حکومتی مافیایی است، نه جمهوری!   [2018 Sep] 
* ما و «دینخویی»  [2018 Aug] 
*در باره بیانیه های استمرار طلبان   [2018 Aug] 
*نیاز به یک شورایِ موقتِ رهبری/انتقالی  [2018 Aug] 
*سرنوشت ایران تنها در دست ایرانی ها است  [2018 Aug] 
*مردم ایران و آزادی مردم ایران روزهای سرنوشت سازی در پیش است  [2018 Jul] 
*اردشیر زاهدی، عضو تازه شورایِ مصلحتِ نظامِ مقدس!‏  [2018 Jun] 
*مبارزه منفی   [2018 Jun] 
*یک ترجیع بند نخ نما!‏   [2018 May] 
*رسوایی بزرگ برای حکومت اسلامی   [2018 May] 
*اسراییل، می تواند بهترین هم پیمان ایران در منطقه باشد  [2018 Apr] 
*برگی از تاریخ، هشتاد سال پس از زندانی شدن پنجاه و سه نفر  [2018 Mar] 
*مخالفان بیانیه همه پرسی، خود چه پیشنهادی دارند؟  [2018 Feb] 
*خواست همه پرسی از سوی مردم، هیچ همخوانی با همه پرسی روحانی ندارد!  [2018 Feb] 
*براندازی همیشه همراه با خشونت نیست  [2018 Feb] 
*در برون مرز، امیدی به یک اُپوزیسیونِ همآهنگ نیست!‏  [2018 Feb] 
*روحانی همچنان درتوهم و اجرای نمایش !  [2018 Feb] 
*خیزش سراسریِ مردم و شگردهایِ فرصت طلبان/هوشنگ امیر احمدی را بیشتر بشناسیم  [2018 Jan] 
* واقعا باید خون گریست!  [2018 Jan] 
* چرا مردم بنام رضا شاه شعار می دهند؟  [2018 Jan] 
*مردم جان‌فشانی می‌کنند ولی نیاز به سازماندهی درست دارند  [2018 Jan] 
*در تنگنا ها ست که آدم ها بهتر مَحَک می خورند در باره نوشته تازه عباس عبدی  [2018 Jan] 
*در قانون اساسی آینده ایران، دین رسمی نخواهیم داشت.  [2017 Dec] 
*قهرمانان مَسخ شده  [2017 Dec] 
*این دیگر دو رویی و نیرنگ نیست بلکه جنگی است علیه ‏بی گناهان  [2017 Nov] 
*باندِی بنامِ «بلِکینگِ گادِ» کتابی در باره یک گروه مائوئیستی دانمارکی (بخش سوم)  [2017 Nov] 
*باندِی بنامِ «بلِکینگِ گادِ»  [2017 Nov] 
*باندِی بنامِ «بلِکینگِ گادِ»(1) درباره کتابی در باره یک گروه مائوئیستی دانمارکی  [2017 Oct] 
*رضاشاه، مردی که چهره‌ایران را دگرگون ساخت (۴)   [2017 Sep] 
*رضاشاه، مردی که چهره‌ایران را دگرگون ساخت (۳)   [2017 Sep] 
*رضاشاه، مردی که چهره‌ی ‌ایران را دگرگون ساخت (۲)   [2017 Sep] 
*رضاشاه، مردی که چهره‌ایران را دگرگون ساخت (۱)   [2017 Sep] 
*یک مادر؛ بر گرفته از کتاب «پسران در تابوت های فلزی« (۱)  [2017 Aug] 
*دگرگونی در چهره اجتماعی/سیاسی سوئد بخش سوم و پایانی، حزب دِمُکرات های سوئد  [2017 Jul] 
*دگرگونی در چهره اجتماعی/سیاسی سوئد بخش دوم  [2017 Jul] 
*دگرگونی در چهره اجتماعی/سیاسی سوئد  [2017 Jul] 
*خامنه ای و «ترقه بازی»!   [2017 Jun] 
*ما ایرانیان و «حافظه تاریخی»  [2017 May] 
*گزینش ریاست جمهوری در حکومت اسلامی، یک نمایش ‏خسته کننده!‏   [2017 May] 
*نگارش فارسی و دردسرها (بخش دوم و پایانی)  نویسنده گان درست است یا نویسندگان؟ [2017 Apr] 
*نگارش فارسی و دردسرها نویسنده گان درست است یا نویسندگان؟ بخش نخست  [2017 Apr] 
*بازار شام گزینش ریاست جمهوری در ایران  [2017 Apr] 
*تابویی بنام فلسطین (بخش ششم)  [2017 Apr] 
*تابویی بنام فلسطین بخش پنجم  [2017 Mar] 
*تابویی بنام فلسطین بخش چهارم  [2017 Mar] 
*تابویی بنام فلسطین! بخش دوم  [2017 Feb] 
*تابویی بنام فلسطین!‏ بخش نخست   [2017 Jan] 
*نکته هایی در باره بر خورد با مرگ رفسنجانی   [2017 Jan] 
*خرید اسلحه از اسراییل تنها به ماجرای مک فارلین ‏خلاصه نمی شود  [2017 Jan] 
*پرسش هایی در باره "گفتگو با یک مامور امنیتی پیشین"‏   [2016 Dec] 
*در پشتیبانی از کار تاریخی احمد منتظری   [2016 Dec] 
*گردهمآیی در پاسارگاد و برخورد جناب محمد رضا ‏شالگونی  [2016 Nov] 
*سرگدشت شگفت انگیز یک نویسنده سوئد  [2016 Oct] 
*حزب چپ سوئد، حزبی که جدی گرفته نمی شود   [2016 Oct] 
*پیک نت و دنباله روی از سیاست های روسیه  [2013 Jan] 
*اسراییل و سیاستی نادرست  [2012 Nov] 
*حکومت اسلامی، پشت پرده در گیری های تازه بین اسراییل و حماس  [2012 Nov] 
*محکومیت حکومت اسلامی به جنایت علیه بشریت در دادگاه مردمی   [2012 Oct] 
*توطئه تازه علی خامنه ای وهاشمی رفسنجانی برای فریب مردم  [2012 Oct] 
*منشور ملی و پایه های درست آن  [2012 Oct] 
*اعتماد به خاتمی، گم راهی است  [2012 Oct] 
*اکنون نوبت آرژانتین است!  [2012 Sep] 
*چرایی اعتراف فریدون عباسی دوانی به دروغ گویی  [2012 Sep] 
*کانادا و واکسن ضد حکومت اسلامی   [2012 Sep] 
*نشست سران جنبش عدم تعهد و شکستی دیگر  [2012 Sep] 
*اگر زلزله در جنوب لبنان بود....  [2012 Aug] 
*نزدیک شدن سرنگونی بشار اسد و هراس بیشتر خامنه ای  [2012 Aug] 
*برای یک ایران آزاد - بخش سوم  [2012 Jul] 
*برای یک ایران آزاد - بخش دوم  [2012 Jul] 
*برای یک ایران آزاد- بخش نخست  [2012 Jul] 
*این هم یک نمونه تلخ دیگر!  [2012 Jun] 
*رفتار حکومت اسلامی با افغانستانی ها شرم آور است  [2012 May] 
*افشاگری های هولناک یک مقام پیشین حکومت و پرسش ها  [2012 May] 
*اعتماد به حکومت اسلامی، بسیار خطرناک است!  [2012 Apr] 
*حلقه گم شده!  [2012 Mar] 
*نماز آدینه دو هفته پیش و علامت خامنه ای به بمب گذاران!   [2012 Feb] 
*زندگی در گذشته، نقدی بر نوشته علی کشتگر  [2012 Jan] 
* نمابش انتخابات و به منبر رفتن خامنه ای  [2012 Jan] 
*نمایش انتخابات و کوشش برای حرکتی ملی  [2012 Jan] 
*پشتیبانی از درخواست محاکمه علی خامنه ای  [2011 Dec] 
*به بهانه نامه نویسی‌ها به خامنه‌ای! پشتیبانی از محمد نوری زاد و یادی دیگر از ادیب و نوبسنده گرامی، زنده یاد علی اکبر سیرجانی [2011 Dec] 
*آن که باید "اقرار به اشتباه" و بد تر از آن اقرار به خیانت کند علی خامنه ای است نه دیگری!  [2011 Dec] 
*جنون جنگ  [2011 Nov] 
*همه پرسی آزاد، هم چنان بهترین گزینه برخورد دیگری به سخنان اکبر گنجی  [2011 Nov] 
*جناب گنجی، شما چرا!  [2011 Nov] 
*اداره یک سرزمین شایستگی می خواهد! در باره شوک بزرگ در سوئد [2011 Oct] 
*به رهبر خود خوانده: تو برو خود را باش!  [2011 Oct] 
*زشتی های روزگار!  [2011 Sep] 
*جنبش سبز، هم چنان سبز است!  [2011 Sep] 
*سیاست تازه ترکیه، سیاست باخت!  [2011 Sep] 
*دشنه در قلب دریاچه ارومیه!  [2011 Sep] 
*سوریه وحکومت اسلامی  [2011 Aug] 
*آب که از سر گذشت....  [2011 Aug] 
*"اصلاح طلبان حکومتی" هم چنان در کج راه!  [2011 Jul] 
*مجلس بی اختیار!  [2011 Jul] 
*مراکش نیز دچار دگرگونی شد ولی ایران....  [2011 Jun] 
*کودتاگران، دو سال پس از کودتا  [2011 Jun] 
*حماس و صلح جویی!  [2011 May] 
*ما و انقلاب در جهان عرب  [2011 Apr] 
*کودتا چیان و نیرنگ تازه آنان برای فریب ساده دلان!  [2011 Apr] 
*نیروهای نظامی، زمان از دست می رود، به مردم بپیوندید!  [2011 Mar] 
*آیا قذافی تا پیش از این دیکتاتور نبوده است؟  [2011 Mar] 
*نمی توان انقلاب مصری ها و تونسی ها را هم دزدید!  [2011 Feb] 
*اعدام، جنایت است!  [2011 Jan] 
*در باره افشاگری های ویکی لیکس  [2010 Dec] 
*دانشجویان درخشیدند!  [2010 Dec] 
* آمریکا این چنین می خواهد جلو آسیب های ناشی ازافشاگری های ویکی لیکس را بگیرد   [2010 Dec] 
*نیرنگ ها رنگ باخته است!  [2010 Nov] 
*با نخبگان خود چنین نکنیم! ما وآرامش دوستدار  [2010 Nov] 
*راه مرگ و ویرانی!  [2010 Nov] 
*طبرزدی ودیگر مبارزان دربند را دریابیم!  [2010 Oct] 
*نوری زاد و نوشتن نامه به «رهبر گرامی»!  [2010 Oct] 
*دست آورد زیاده گویی ها!  [2010 Oct] 
*محکوميت طبرزدی نشان توانايی نيست که درماندگی است!   [2010 Oct] 
*دیپلمات های جدا شده و چشم داشت ها  [2010 Sep] 
*چرا  [2010 Sep] 
*سرانجام به اینجا رسیدند: مکتب ایرانی!  [2010 Aug] 
*بنیاد برومند و کاری با «بنیادی» درست!  [2010 Aug] 
*نمایشنامه ای به نام «شهرام امیری»!  [2010 Jul] 
*جنبش سبز، هر روز یک گام به پیش  [2010 Jul] 
*چهره بی پوشش دین اسلام  [2010 Jul] 
*جناب شیخ، دروغ نگو  [2010 Jul] 
*تصویب یک «کاغذ پاره» دیگر  [2010 Jun] 
*مرداب «خودکامگی وترس از جنبش مردمی»!  [2010 Jun] 
*گروگان گیری، سیاست شناخته شده حکومت اسلامی  [2010 May] 
*خون جوشان پنج قربانی دیگر  [2010 May] 
*سالروز 22 خرداد و هراس کودتاگران  [2010 May] 
*هدف مند کردن یارانه ها با چه انگیزه هایی؟  [2010 Apr] 
*نارسایی در رهبری، نقطه سستی اپوزیسیون - ناتالی بسر  [2010 Apr] 
*شفاف گویی رمز پیروزی است  [2010 Apr] 
*نخستین نشانه های اثر بخش بودن مبارزه منفی با حکومت اسلامی  [2010 Apr] 
*به سوی جبهه سوم  [2009 Mar] 
*دختر دانشجو نپذیرفت که به او تجاوز کنیم، بازداشتش کردیم!  [2008 Jul] 
*بر ما چه رفته است؟ - ۴   [2008 Jun] 
*بر ما چه رفته است؟ (۳)   [2008 Jun] 
*بر ما چه رفته است؟(۲)   [2008 Jun] 
*چه خبر خوبی!  [2008 Jun] 
*بر ما چه رفته است ؟  [2008 Jun] 
*نماینده پیشین مجلس: "نظام مشروعیت ندارد"  [2008 Apr] 
*اپوزیسیون زیر نورافکن انتخابات قلابی!   [2008 Mar] 
*مردم "نقشه های" همه شما را "به هم می ریزند"!  [2008 Mar] 
*انتخابات یا مردم فریبی؟! نمایشی تکراری و تمسخر آور  [2008 Feb] 
*لابی های حکومت اسلامی ونقش آنها  [2008 Feb] 
*"جمله تاریکیست این محنت سرای"  [2007 Dec]