جنبش سبز: اسلامگرا یا سکولار
مجید محمدی

بیانیه‌ها و مصاحبه‌هایی که از سوی رهبران جنبش در داخل کشور و بیانیه‌هایی که از سوی گروه‌هایی از منتقدان و مخالفان حکومت در خارج از کشور صادر شده است دو گرایش عمده را نشان می دهند: گرایش اسلامگرا و گرایش عرفی. هر دو گرایش در داخل و خارج کشور به چشم می آیند. در گرایش عرفی هم نیروهای مذهبی و هم نیروهای غیر مذهبی به چشم می خورند. البته در این دوره بخشی از نیروهای مذهبی میان اسلامگرایی و عرفیگرایی بسته به شرایط روز در حال نوسان بوده‌اند: آنگاه که به سقوط رژیم خوش‌بین‌تر بوده‌اند به عرفیگرایی نزدیک تر شده و آنگاه که از سقوط آن مایوس می شده‌اند به اسلامگرایی، و در ذیل آن به فعالیت سیاسی در چارچوب همین جمهوری اسلامی موجود و قانون اساسی‌اش روی می‌کرده‌اند .برخی از نیروهای این دو گرایش مدعی همراهی اکثریت مخالفان، جنبش سبز، و مردم ایران با خود هستند. این ادعاها تا چه حد واقع بینانه است؟

 

ترکیب نیروهای جنبش

در این مقطع دقیقا در مورد ترکیب و اندازه‌ی‌ نیروهای متفاوت دخیل در جنبش چیزی نمی دانیم. اما هم در میان معترضانی که تا به حال به خیابان‌ها آمده‌اند و هم در میان فعالان سیاسی، تعداد کسانی که قائل به اصلاح ناپذیری رژیم مذهبی و نفی آن و لذا عرفیگرا و معتقد به حذف ولایت فقیه هستند به سه دلیل تحلیلی بیشترند: اول آن که در میان فعالان سیاسی که بخش اعظم آنها نیروهای دانشجویی هستند حتی پیش از انتخابات این ایده غلبه داشت که این نظام اصلاح ناپذیر است و سرکوب‌های بعد از انتخابات باید بر تعداد این افراد افزوده باشد. حمایت آنها از موسوی و کروبی تا آنجاست که این دو در برابر خامنه‌ای و حکومت ولایت فقیه بایستند.

 

فعالان سیاسی در ایران حدود دو دهه است که با استراتژی انتخاب میان بد و بدتر به نامزدهای اصلاح طلب رای داده‌اند و نه انتخاب میان ایده‌ال و بد. پشتیبانی از موسوی و کروبی در میان اکثر فعالان دانشجویی در ابتدا صرفا پناه گرفتن زیر چتر بخش محذوف حاکمیت جهت گسترده تر کردن دامنه‌ی مخالفت‌ها یا افزایش تنش میان دو دسته از طرفداران جمهوری اسلامی جهت تسریع ساقط شدن آن بود.

 

دلیل دوم آن که کسانی که در اعتراضات خیابانی حضور داشته‌اند علی رغم خواسته‌های نیروهای مخالف اسلامگرا که در چارچوب گفتمان رژیم تنفس می کنند، شعارهایشان اغلب حاکی از نفی نظام سیاسی موجود و گفتمان آن بوده است تا تایید آن. شعار مرگ بر دیکتاتور بیشتر به ولی فقیه، و در میان گروه‌هایی، اصل ولایت فقیه راجع است تا احمدی نژاد. در روز قدس علی رغم خواست نیروهای اسلامگرای مخالف، شعارها از گفتمان اسلامگرایی فاصله گرفت، مثل "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران،" یا "نه شرقی، نه غربی، جمهوری ایرانی." تلاش اسلامگرایان طرفدار رژیم جمهوری اسلامی و مخالف خامنه‌ای در جنبش سبز برای به حاشیه بردن "جمهوری ایرانی" که هیچ معنایی به جز نفی "جمهوری اسلامی" ندارد آن بوده است که شعار "نه شرقی، نه غربی، دولت سبز ملی" را جایگزین جمهوری ایرانی کنند تا هدف جنبش از تغییر قوه‌ی مجریه فراتر نرود. آنها معتقدند که " جنبش سبز خواهان تغییر و درعین حال حفظ ولایت فقیه است. ... شعار عزل خامنه ای شعار نیروهای مسلمان جنبش سبز نیست بلکه این شعار عمدتا از طرف نیروهای رادیکال و بعضی نیروهای حاشیه جنبش سبز مانند سلطنت طلبان، مارکسیست ها و مجاهدین خلق مطرح می شود." (عطاء الله مهاجرانی در مصاحبه با الوطن العربی، اخبار روز، ۱۷ فروردین ۱۳۸۹) این ادعا بسیار شبیه به ادعای حکومت در تقلیل مخالفان خود به چند گروه معدود با هواداران اندک است.

 

و دلیل سوم آن که نیروهای مذهبی فعال در جنبش به دو بخش عرفیگرا یا قائلان به جدایی دین و دولت یا به نحو دقیق تر جدایی نهادهای دینی از نهادهای دولتی (که این امر در چارچوب جمهوری اسلامی و قانون اساسی فعلی غیر ممکن است) و اسلامگرا تقسیم می شوند و همه ی شواهد حاکی از آنند که عرفیگرایان مذهبی بسیار بیشتر از اسلامگرایان هستند. تنها بخشی از مقامات سابق رژیم (و نه حتی اعضای خانواده‌ی آنها) که البته به صدای آنها بیشتر توجه می شود هنوز در چارچوب گفتمان جمهوری اسلامی که نمی تواند غیر از اسلامگرایی باشد می اندیشند؛ آنها که هنوز باور خود را به دین از دست نداده‌اند عمدتا کار دین را از کار حکومت (و نه سیاست) جدا می دانند. مساوی گرفتن عرفیگرایی با بی دینی به همان ترتیب بی مبناست که مساوی گرفتن دمکراسی خواهی با بی دینی.

 

اظهاراتی مثل این که "این جنبش همانند جامعه ای که از آن سربرآورده ماهیتاً باورمند به دین و ارزش ها و تعالیم دینی است" (بیانیه‌ی مجاهدین انقلاب اسلامی، ۱۳ دی ۱۳۸۸) اگر در مقام جدل با حاکمیت و خنثی سازی تبلیغات آن برای ملحد و بی دین معرفی کردن جنبش بیان می شوند قابلیت توجیه دارند اما اگر حقیقت آنها مراد شود نگرش بسیاری از فعالان جنبش را بازنمایی نمی کنند. حدس و گمان‌هایی مثل این که نیمی از مردم "جمهوری اسلامی به روایت پیش نویس قانون اساسی" را می خواهند (محسن کدیور، جرس، ۱۷ دی ۱۳۸۸) نیز مبتنی بر هیچ داده‌ی آماری یا نظر سنجی نیست و بیشتر تمایل گوینده را انعکاس می دهد.

 

تبلیغات حکومتی معطوف به پاره کردن قران، هتک حرمت عاشورا و مانند آنها که در واقع برای عقب نشینی فعالان جنبش در نفی اصل و مصداق ولایت فقیه است نیروهای مذهبی و گاه اسلامکرای جنبش را بدین سو سوق داده که خود را سخنگوی جنبش دانسته و از جانب دیگران دیندار بودن آنها یا باورمند بودن آنان به ولایت فقیه را بیان کنند.

 

عرفیگرایی در حکومت اسلامگرا

پرسش عرفیگرایان مذهبی و غیر مذهبی از اسلامگرایان مخالف این است که کسانی که سه دهه تبعیض و خشونت و فساد و دروغگویی را در نظام جمهوری اسلامی به عینه و با گوشت و پوست خود احساس کرده‌اند چگونه جان خود را در برابر این رژیم به خطر می اندازند تا به خیابان‌ها آمده و خواستار بر پا داشتن نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی‌اش شوند. چگونه می توان شعارهایی مثل "خامنه ای قاتله، ولایتش باطله" را نادیده گرفت و خواست جنبش سبز را نداوم حکومت وی معرفی کرد؟ ("جنبش سبز خواهان برکناری خامنه‌ای نیست،" عطاء الله مهاجرانی در مصاحبه با الوطن العربی، اخبار روز، ۱۷ فروردین ۱۳۸۹) چطور می توان شعاری را که با هدف نفی جمهوری اسلامی داده می شود به نفع جمهوری اسلامی مصادره کرد؟ (سایت‌های مذهبی معتقد به جمهوری اسلامی چنین مصادره‌ای را انجام داده‌اند: جمهوری ایرانی همان جمهوری اسلامی است، موج سبز، ۱۱ آبان ۱۳۸۸ )

 

اسلامگرایان جنبش سبز یا کسانی که از بی و حد مرز بودن خشونت رژیم آگاهی دارند و احساس می کنند فضای جنبش در اختیار آنها نیست با انحرافی خواندن شعارهایی که نمی پسندیدند در همان راهی قدم می گذاردند که اسلاف آنها در انقلاب ۱۳۵۷. پرسش عرفیگرایان در این مورد این است که یک گروه هر چند بزرگ و هر چند واقعگرا با چه حقی شعارهایی را که نمی پسندند انحرافی اعلام می کنند. آیا این نحوه‌ی برخورد یاد آور مبانی نظارت استصوابی یا گزینش‌های ایدئولوژیک نیست؟ آیا پذیرفته است که عرفیگرایان شعارهایی را که مفهوم مذهبی دارند انحرافی بخوانند؟ تقاضای سکوت یا عدم تحریک نیروهای حکومتی یک تاکتیک برای کاهش خشونت است و انحرافی خواندن بخشی از شعارها یک استراتژی برای سوء استفاده از جنبش در معاملات سیاسی.

 

اگر در دهه‌ی هفتاد اصلاح طلبان مذهبی در متن و نیروهای عرفیگرا در حاشیه قرار داشتند امروز بر خلاف نظر محسن آرمین (نوروز، ۵ آذر ۱۳۸۸) یا محسن کدیور (سخنرانی بزرگداشت احمد بورقانی در تورنتو، ۱۷ بهمن ۸۸) و برخی دیگر از اصلاح طلبان مذهبی، نیروهای اسلامگرای ِمخالف خامنه ای و احمدی نژاد اما باورمند به جمهوری اسلامی و قانون اساسی‌اش در حاشیه قرار دارند و نیروهای عرفی‌گرا در متن هستند. امروز دیگر نیروهای اصلاح طلب با استفاده از رانت‌های حکومتی صاحب روزنامه و امکانات دولتی برای پیشبرد اهداف سیاسی خویش نیستند و آقایان کروبی و موسوی نیز باید از یوتیوب و رسانه های خارجی برای ارسال پیام‌هایشان بهره بگیرند و احزاب اصلاح طلب مذهبی نیز باید سایت های خود را از خارج کشور اداره کنند. وزن این نیروها را در تعداد مشاهده از سایت‌های اختصاصی شان در برابر سایت های اختصاصی عرفیگرایان می توان تا حدی اندازه گرفت. امروز این نیروهای عرفیگرا نیستند که برای امنیت خویش به اصلاح طلبان نزدیک به حکومت پناه می آورند بلکه این اکثر اصلاح طلبان مذهبی (از جمله میر حسین موسوی) ‌اند که در گفتار خویش تلاش می کنند نیروهای عرفیگرا را از خود دل آزرده نکنند.

 

اگر به گفته‌ی اصلاح طلبان مذهبی مردم " انتخابات آزاد می خواهند، آنان احترام به حقوق شهروندی می خواهند، آنان وضعیت معیشتی و زندگی قابل قبول می خواهند که در آن احترام و کرامت انسانی حفظ شود" آیا همین مردم تنها مشکل را مدیریت احمدی نژاد می بینند (آن طور که محسن آرمین می گوید، نوروز ۵ آذر ۱۳۸۸) یا فراتر رفته و ولایت فقیه و نظارت استصوابی و امتیازات روحانیون و سپاهیان را هدف قرار می دهند؟

 

اصلاح طلب یا انقلابی

بخش اسلامگرای جنبش هم در هدف و هم در تاکتیک یا روش‌های رسیدن به آن هدف، اصلاح طلب است اما بخش عرفیگرای جنبش در روش و تاکتیک با بخش اسلامگرا هم عقیده است ولی نظام جمهوری اسلامی و همه‌ی ملحقاتش را رد و نفی می کند. از نظر اسلامگرایان، هدف حذف احمدی نژاد و محدود کردن قدرت خامنه‌ای و حداکثر کنار رفتن خامنه ای است اما آنها با اصل ولایت فقیه و شورای نگهبان و جمهوری اسلامی با امتیازات گسترده‌اش برای روحانیت و نزدیکان به روحانیت مشکلی ندارند.

 

از منظر عرفیگرایان معترض، قانون اساسی موجود ظرفیتی برای اجرا در جهت حقوق و خواست‌های شهروندان ندارد؛ اصول فصل سوم آن نیز که ناظر بر حقوق مردم‌اند همه قید مطابقت با قوانین اسلام را خورده‌اند که عملا به تعطیل شدن آنها انجامیده است.

 

تجربه‌ی دوران خاتمی به عرفیگرایان نشان داد که حتی در دست داشتن قوای مجریه و مقننه نیز منجر به اجرای اصول تعطیل شده‌ی قانون اساسی نخواهد شد. از نظر اینان، منشور جهانی حقوق بشر به مراتب ظرفیت‌های بیشتری برای اجرا در ایران دارد. از حیث التزام حکومت نیز، حاکمان نشان داده‌اند به هیچ قانونی ملتزم نیستند، چه قانون اساسی ایران و چه منشور حقوق بشر.

 

انقلابیون سال ۱۳۵۷ در روش انقلابی بودند ولی در محتوا تنها رژیمی را برانداخته و دیکتاتور دیگری را بر جای وی نشاندند. رقبای خمینی نیز که می خواستند قدرت را یکسره قبضه کنند دست کمی از وی در حذف گروه های دیگر نداشتند. اما سبزهای غیر اسلامگرا خواهان فرو افتادن اسلامگرایی از یکه تازی در حوزه‌ی عمومی هستند و تغییر حاکمان حتی تا حد تغییر خامنه‌ای برای آنها کافی نیست. آنها جمهوری اسلامی را نیز حکومت محقق شده‌ی اسلامگرایان تلقی می کنند.

 

مشکل اصلاح طلبان مذهبی در تفسیر جنبش سبز آن است که روش و محتوا را از یکدیگر تفکیک نکرده و اصلاح طلبی در روش را مساوی با پذیرش جمهوری اسلامی و قانون اساسی آن می دانند: "جریان خارج از کشور و مجموعه کسانی که از گذشته هم با جمهوری اسلامی مرزبندی داشتند از این فرصت استفاده کنند برای اینکه حرف خودشان را بزنند و ای بسا در قالب نماد سبز و جنبش سبز هم این حرف را بزنند. اما فکر می کنم تمام کسانی که از درک و بینش سیاسی برخوردارند و به تاریخ معاصر اشراف دارند، خوب می دانند افزایش مطالبات و طرح اهداف رادیکال و ستیزه جویانه و تشویق خشونت نه تنها به پیشرفت این جنبش کمکی نمی کند بلکه بخش وسیعی از جامعه را در همراهی با این جنبش دچار تردید کرده و زمینه های شکست و سرکوب آن را فراهم می آورد. امروز اگر کسانی می خواهند این شیوه را در پیش بگیرند، بدانند که در قضاوت تاریخی مردم جایگاهی بهتر از حزب توده دهه ۳۰ نخواهند داشت." (آرمین، نوروز، ۵ آذر ۱۳۸۸)

 

تفکیک روش و محتوا

 

این نحوه نگاه علاوه بر عدم تفکیک اصلاح طلبی در روش و محتوی چهار مشکل دیگر دارد: اول آن که خواست براندازی حکومت را به همه‌ی نیروهای خارج از کشور نسبت می دهد که چنین نیست. هم در نیروهای داخل و هم در نیروهای خارج کشور هر دو طرف یعنی اصلاح طلبی در محتوا و انقلابی در محتوا وجود دارد. دوم آن که در صورت اصلاح طلبی در روش و مشی غیر خشونت آمیز، مشکل فراهم آمدن زمینه سرکوب بواسطه‌ی حرکت های خشونت آمیز حل می شود و از این حیث تفاوتی میان دو طرف ماجرا نیست و نمی توان مشکل را به اختلاف بر سر محتوای جنبش ربط داد. سوم آن که مقایسه نیروهای عرفیگرای داخل و خارج با حزب توده قیاس مع افارق است. توده‌ای‌ها در محتوا به دنبال براندازی رژیم نبودند و صرفا تلاش می کردند خود را با بلوک شوروی هماهنگ کنند در حالی که عرفیگرایان بدون توجه به خواست دول خارجی به دنبال براندازی این رژیم هستند. و چهارم آن که اصلاح طلبان پس از سه دهه سرکوب نیروهای عرفیگرا گویی که در سال ۱۳۵۷ زندگی می کنند بدون توجه به تجربه‌ی جمهوری اسلامی وعده می دهند: "قطعاً امکان حیات سیاسی در چارچوب قانون برای همه وجود خواهد داشت زیرا این امکانی است که کسی نمی تواند از دیگری سلب کند." (آرمین، نوروز، ۵ آذر ۱۳۸۸)

منبع:گذار


فهرست مطالب مجید محمدی  در سایت پژواک ایران 

*علیه یهودستیزی و اسرائیل ستیزی اتحاد اسلامیسم، مارکسیسم و فاشیسم علیه یهودیان و دولت سکولار آنها [2023 Nov] 
* پنج مجموعه پرسش و پنج خلط در راستای صلح‌طلبی توهمی  [2023 Oct] 
*ستاد فرماندهی عملیات جنایی حماس و جهاد اسلامی در تهران است  [2023 Oct] 
*چگونه می‌توان منابع یک دولت-ملت را غارت کرد و آن را به خاک سیاه نشاند؟  [2023 Sep] 
*سه هدف تغییرناپذیر هر جنبش اعتراضی در ایران آینده: انحلال سپاه و بسیج، تعطیلی روحانیت شیعه، و برکناری همه مقامات رژیم  [2023 Sep] 
* نهادهای انتصابی رژیم اسلامی در ایران بلاموضوع شده‌اند   [2023 Aug] 
* دادخواه گیج و گنگ یا سوسیالیست متوهم در برابر یک انتخاب سخت  [2023 Apr] 
*شرم بر دولت بایدن  [2023 Feb] 
*لابی رژیم کودک کش، شبکه ی عوامل آن در بوق های تبلیغاتی غربی، و اصلاح طلبان شیپور را از سمت گشادش می نوازند  [2023 Feb] 
*جامعه ایران به شرایط ماقبل ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ باز نخواهد گشت  [2023 Jan] 
*۱۲ پرسش در باب وکالت سیاسی به شاهزاده رضا پهلوی در دوران براندازی و گذار از یک رژیم تمامیت‌خواه  [2023 Jan] 
* روحانیت شیعه، بزرگ‌ترین بازنده انقلاب سکولار و آزادی‌خواهانه ۱۴۰۱  [2022 Dec] 
*زمان گردهمایی ۱۰۰هزار نفری در واشنگتن دی‌سی فرا رسیده است  [2022 Oct] 
* ماشین سرکوب جمهوری اسلامی خسته و متزلزل شده است   [2022 Oct] 
*صدها هزار نفر را کتک می‌زنند تا مردم را قانع کنند مهسا را کتک نزده‌اند  [2022 Sep] 
* کشته شدن مهسا امینی و «اسلام‌هراسی»  [2022 Sep] 
*بخت مجتبی در نشستن بر کرسی ولایت فقیه  [2022 Sep] 
*خیز برداشتن برای جنگ با ناتو بعد از تبدیل امنیت ملی به کالای اسقاطی  [2022 Jul] 
* سرنوشت صدام در انتظار پوتین است  [2022 Mar] 
*چهار ننگ ابدی که بر پیشانی روحانیت شیعه باقی خواهد ماند  [2022 Mar] 
*مراسم سالگرد انقلاب در سال ۱۴۰۰ هیچ ربطی به انقلاب ۵۷ نداشت  [2022 Feb] 
*چگونه می‌توان یک دولت-ملت را به نکبت و فلاکت کشاند؟  [2022 Jan] 
*یورونیوز فارسی: باجی که اتحادیه اروپا به رژیم اسلامی داده است  [2022 Jan] 
* ممنوعیت‌ زنان به ورزشگاه ها؛ ممنوعیت‌های ابلهانه یا منافع پنهان   [2021 Dec] 
* بی‌نظیری سه قوه‌ دافعه، تخریب و وحشیگری امپراطوری شیعه در تاریخ امپراطوری‌ها  [2021 Dec] 
*فلاکت‌ها را چگونه توجیه می‌کنند؟   [2021 Dec] 
* اندیشکده‌های «نظام»: موسسات زیباسازی سیاست‌ها و تصمیم‌های لات‌ها و چاقوکش‌ها   [2021 Dec] 
*هزینه‌های یکدستی حاکمیت و نیروهای گریز از مرکز   [2021 Dec] 
*گران کردن بنزین عملی‌ترین راه‌ حل بحران کسری بودجه برای دولت رئیسی   [2021 Oct] 
* آیا نسل «همه‌چیزدان‌»‌های شیعه رو به انقراض است؟  [2021 Oct] 
*تبلیغات سیاسی و «چانه‌زنی در بالا» سطح مهمل‌گویی را ارتقا می‌دهد استدلال‌هایی که مرغ پخته را به خنده می‌اندازد [2021 Sep] 
*تحفه‌هایی که با پست هوایی امریکایی-فرانسوی تحویل می‌شوند   [2021 Aug] 
*آیا ۳۰ میلیون دوز وارداتی رئیسی هم به ۶۰ میلیون دوز وارداتی روحانی خواهد پیوست؟   [2021 Aug] 
* شعارهای مترو صادقیه و پاساژ علاء‌الدین به شعارهای ملی تبدیل خواهند شد  [2021 Jul] 
*جمهوری اسلامی ایران دوران سختی در پیش رو دارد  [2021 Jul] 
*چشم‌اندازهای دولت ابراهیم رئیسی   [2021 Jun] 
*آینده‌ سیاسی محمدجواد ظریف   [2021 Jun] 
*روش‌های رقابت میان نامزدهای «نظام»  [2021 Jun] 
*چهار محور تبلیغات سیاسی به نفع حماس و جهاد اسلامی  [2021 May] 
*جانشینی خامنه‌ای + بازیگران کلیدی در رویداد ۲۸ خرداد ۱۴۰۰   [2021 Apr] 
*سه گونه سفارت جمهوری اسلامی ایران در ایالات متحده و کانادا   [2021 Apr] 
* ایرانیان سال را با هشت دروغ خامنه‌ای آغاز کردند   [2021 Mar] 
*سمت و سوی پنج پرونده امنیتی جمهوری اسلامی  [2021 Mar] 
*دانشگاه مریلند یا آشپزخانه‌ بیت، سپاه و دستگاه‌های امنیتی؟   [2021 Mar] 
* اسلامی‌سازی علوم؛ از آکادمی منیر‌الدین حسینی و مغازه مصباح تا دانشگاه هاروارد  [2021 Feb] 
*دلایل توقیف نفتکش و غنی‌سازی ۲۰ درصدی در آستانه انتقال قدرت در آمریکا  [2021 Jan] 
*کارنامه‌ی بی‌حاصل سیاست مماشات و خشنود‌سازی برای مهار جمهوری اسلامی  [2020 Dec] 
*در «بیت» خامنه‌ای چه می‌گذرد؟   [2020 Nov] 
*در جنگ ایران و عراق هر دو کشور شکست خوردند هیچ جنگی مقدس نیست  [2020 Sep] 
*نوبت بازنشستگی سیاسی حسن روحانی فرا رسیده است  [2020 Jul] 
*بازار پر رونق پیامبری، مهدویت و ارتباط با امام زمان در ایران  [2020 Jun] 
*دشمنی که نمی‌شناسند، سه افسانه‌سازی غالب در مورد ایالات متحده آمریکا  [2020 May] 
*برنامه‌ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای ایران چیست؟   [2020 May] 
*میزان بی‌اطلاعی از مسائل ایران در گزارش‌های رسانه‌های غربی حیرت‌آور است  [2020 May] 
*خامنه‌ای: القای توهم منجی و فرار از پاسخگویی  [2020 Apr] 
*«نابحران» کُرونا و تحریم‌ها: نظام و لابی آن فرصتی برای تجدید قوا یافته‌اند  [2020 Apr] 
*پنج موج مهاجرت از جمهوری اسلامی، موج پنجم به غارتگران منابع کشور تعلق دارد،  [2020 Feb] 
*لابی جمهوری اسلامی ایران هم مانند خود آن غیرعادی است   [2020 Jan] 
*پنج افسانه در مورد قاسم سلیمانی  [2020 Jan] 
* از نظام قرار نیست «چیزی» باقی بماند   [2019 Dec] 
*آدرس‌های غلط تحلیلی در مورد اعتراضات آبان ۹۸  [2019 Nov] 
*از «یانکی گو هوم» تا «ایران برو بیرون»   [2019 Oct] 
*مغازه‌ی دو نبشی که جمهوری اسلامی باز کرده است   [2019 Oct] 
*روزی که «نرمش قهرمانانه‌ی- ۲» فرا خواهد رسید  [2019 Oct] 
*مداح اسرائیلی دیگر چه صیغه‌ای است؟ روش خلق این شتر گاو پلنگ   [2019 Sep] 
*چرا مردم ایران علیه رژیم به خیابان‌ها نمی‌آیند؟   [2019 Aug] 
*از همه‌ی دنیا طلبکارند، با همه‌ی نکبت و فلاکتی که به ارمغان آورده‌اند  [2019 May] 
*روش‌های مهندسی عقیدتی‌ـ‌سیاسی تجمعات ۲۰ هزار بلیت داربی بهار ۹۸ برای از‌ ما‌ بهتران  [2019 Apr] 
*یورونیوز فارسی آشکارا به دیگر بوق‌های تبلیغاتی فارسی‌زبان پیوسته است  [2019 Apr] 
*مردم ایران در دوران گذار، به رهبرانی مثل ترامپ نیاز دارند  [2019 Jan] 
*از زهرا کاظمی ‌تا جمال خاشقجی: رسوایی رسانه‌های غربی در گزارش نامتوازن قتل دو روزنامه‌نگار  [2018 Oct] 
*سوریه‌ای شدن، نه؛ یمنی سازی و ونزوئلایی شدن، آری  [2018 Oct] 
* کدام یک مبتذل است: موسیقی سوسن و جواد یساری یا امضای نامه‌ی لابی جمهوری اسلامی؟   [2018 Jul] 
*سه (بعلاوه یک) سناریو برای سقوط جمهوری اسلامی  [2018 Jul] 
* شش نمایش تهوع‌آور در حکومت اسلامی   [2018 Jul] 
*رهبران ایران اشغالگرند، یا هموطن؟  [2018 Jun] 
* تمام دروغ های ظریف   [2018 Jun] 
*اردک شَل روحانی، آغاز فروپاشی سیاسی  [2018 May] 
*رادیو فردا به یک خانه‌تکانی جدی نیاز دارد  [2018 Apr] 
*کاهش میانگین سن ازدواج دختران در ایران؛ چرا؟  [2018 Apr] 
*مرثیه ‌ای برای همه‌ء غرب ‌ستیزان   [2018 Mar] 
*تراژدی اسلام‌شناسی، خاورمیانه‌شناسی و ایران‌شناسی در دانشگاه‌های ایالات متحده   [2018 Feb] 
*رژیم‌های سیاسی با همه‌پرسی ساقط نمی‌شوند  [2018 Feb] 
*محمود احمدی نژاد: «رهبر انقلابی» که غیبش زد   [2018 Jan] 
*پا گذاشتن جمهوری اسلامی جای پای شوروی   [2018 Jan] 
*چهار ویژگی متمایز کننده‌ خیزش دی ۹۶: جدال با کابوس مستقر  [2018 Jan] 
*مهم‌ترین خطر امنیتی کشور: جمهوری اسلامی و تداوم آن   [2018 Jan] 
*«بازندگان جنبش اعتراضی دی ماه ۹۶»  [2018 Jan] 
*توهم «تغییر و اصلاح» به پشیمانی رسید  [2017 Dec] 
*سپنتا نیکنام و مرگ حاکمیت قانون و حقوق شهروندی   [2017 Nov] 
*اصلاحات سال‌ها پیش مُرد. همین!   [2017 Oct] 
*«جان اسنو» در تهران   [2017 Sep] 
*دشمنی اسلامگرایانه با غرب چه نتایجی دارد؟  [2017 Aug] 
*نظرسنجی‌هایی بدون ارزش علمی  [2017 Aug] 
*علی شریعتی: ایدئولوگ نظام سرکوب   [2017 Jun] 
*گام دوم مهندسی انتخابات ۹۶: چینش نامزدها و جهت دادن به کارزارها   [2017 Apr] 
* مهندسی انتخابات ۹۶ آغاز شده است  [2017 Apr] 
*از چپ عدالت‌گرا تا چپ امنیت‌گرا: طلیعه‌ ناسیونال-سوسیالیزم ایرانی  [2017 Apr] 
*جریان «اصولگرا»: واگرا و آشفته   [2017 Apr] 
*رسانه‌های فارسی‌زبان با مالیات شهروندان و منابع عمومی کشورهای غربی چه می‌کنند؟  [2017 Mar] 
*معضل محمد خاتمی برای «نظام»: ضعیف، کم آزار، اما غیر قابل اعتماد  [2017 Feb] 
*چهار روایت شخصی از جنایات داعشی جمهوری اسلامی   [2017 Feb] 
*«آشتی ملی»؛ طرحی توخالی و بی حاصل برای تقرب به خامنه‌ای   [2017 Feb] 
*هاشمی رفسنجانی؛ سیاست‌ورزی اسلامگرایانه در چارچوب ممکن‌ها  [2017 Jan] 
*مهندسی غرور ملی با هیچ  [2016 Dec] 
*ساختار آسیب‌های اجتماعی در ایران در سه نمودار  [2016 Nov] 
*دوازده پرسش پیرامون چرایی و چگونگی پیروزی ترامپ و شکست کلینتون  [2016 Nov] 
*واکنش ها به پیروزی ترامپ/ موج نارضایی‌ها، «نخبه‌گرایی، چند فرهنگ‌گرایی و جهان‌گرایی» را به عقب راند  [2016 Nov] 
*کودک آزاری جنسی در پناه «بیت» المجرمان  [2016 Oct] 
*جنگ با مردگان «غیر خودی»   [2016 Oct] 
*نهادهای پشتیبانی ایدئولوژیک برای استبداد مذهبی، تمامیت خواهی و کشورگشایی درایران   [2016 Oct] 
*مدیران جمهوری اسلامی در چه مواردی به اراذل و اوباش و لات‌ها متوسل می‌شوند؟   [2016 Oct] 
* انگاره بومی اداره و توسعه: واقعیت یا توهم؟  [2016 Sep] 
*میرقلی‌خان، امیری، دری اصفهانی: گامی کوچک از «قهرمان» تا «جاسوس»   [2016 Sep] 
*کدام‌یک اسلام را دزدیده‌اند: تروریست‌ها یا اصلاح‌طلبان؟  [2016 Jun] 
*نگاهی به نهادها و مبانی تصمیم‌گیری قوه قضائیه جمهوری اسلامی   [2016 May] 
*یک دیدار معمولی، یک عکس عادی، و موجی از اتهام و اعتراض  [2016 May] 
*عرصه‌های جدیدی که روحانیت شیعه در نوردیده  [2016 Apr] 
*ویروس ضد امریکایی؛ برندگان و بازندگان  [2016 Apr] 
*از چپ عدالت‌گرا تا چپ امنیت‌گرا: طلیعه‌ ناسیونال-سوسیالیزم ایرانی  [2016 Apr] 
*چرا در انتخابات مهندسی‌شده شرکت می‌کنند؟  [2016 Mar] 
*پدیده های قابل توجه و شگفت انگیز در نتایج انتخابات ۹۴  [2016 Feb] 
*انتخابات در نظام‌های اقتدارگرا تمامیت‌خواه  [2016 Feb] 
*چهار دلیل برای ترغیب به مشارکت در انتخابات ۹۴ و نقد آنها   [2016 Feb] 
*تصویب توافق اتمی در ایران: مجلس یا شورای امنیت ملی؟   [2015 Aug] 
*رژیم خمینی چگونه تداوم یافت؟  [2015 Jun] 
*نظام بی‌شرم جمهوری اسلامی: شرم، سیری چند؟ وقتی مردم قدرت پرسش نداشته باشند [2015 Mar] 
*قاسم سلیمانی: «الهه مهربانی»، «سردار عارف» یا فرمانده ترور؟  [2015 Mar] 
*معجزه‌ی حکومت ولایی شیعی: یزید نقش امام حسین را بازی می‌کند  [2014 Sep] 
*موضوعاتی که صدای آمريکا پوشش نمی‌دهد يا در اولويت آن نيست  [2014 Sep] 
*بی بی سیزاسیون صدای امریکا  [2014 Sep] 
*داعش، «سپاه قدس» اسلام‌گرایان سنی  [2014 Jun] 
*مسجدسازی دولتی به جای ساخت مسکن عمومی  [2014 Mar] 
*افسانه‌ی کمبود روحانی شيعه در ايران، مجيد محمدی  [2014 Feb] 
*برنامه‌ تلويزيونی روحانی و پنج بازنمايی از وضعيت دولت   [2014 Feb] 
*رژیم تحریم علیه تحریم  [2013 Sep] 
*ملی‌گرايی تکثرستيز: ضد غرب و پرونده‌ساز  [2013 Aug] 
*سياست‌ورزیِ تهی از شرم  [2013 Jul] 
*چرا سفر به ایران را تحریم نمی کنید؟  [2013 Jul] 
*شان يونسکوی رضا داوری: ننگ و آه  [2013 Jul] 
*توهمات علی خامنه‌ای  [2013 Apr] 
*علی خامنه‌ای و دروغ‌ها، رجزخوانی‌ها و مدعیات بی اساسش  [2013 Apr] 
*بخش فلسفه‌ی دانشگاه تهران، دکان علم‌فروشی و مدرک‌سازی  [2013 Apr] 
*فرسایش بنیان‌ها و پیوندهای اجتماعی در ایران  [2012 Dec] 
*ناشر غير امين و تبليغات سياسی  [2012 Jun] 
*تندیس‌های تنفر، اسلام رحمانی و مخاطرات امنیتی اسلام سیاسی  [2012 May] 
*خلائق را از براندازی ولایت فقیه می ترسانند  [2012 Apr] 
*«جامعه‌ ايران در سراشيبی انحطاط اجتماعی و اخلاقی»   [2012 Mar] 
*مطالعات خاورمیانه یا بسط تنفر، بی خیالی و پرده پوشی  [2012 Mar] 
*روشنفکران دینی و مقدسات مردم  [2012 Mar] 
*آمريکاستيزی روشنفکران ـ فعالان چپ ايرانی: سندرم "از موضع بالا"  [2012 Mar] 
*امپریالیسم و ادبیات لجن مالی در سنت سیاسی چپ  [2012 Feb] 
*مشکلات دروازه بانان سابق رسانه‌ها  [2012 Jan] 
*کارنامه‌ی سياه و سوگناک دين سازمان‌يافته  [2011 Dec] 
*صدايش را در نخواهند آورد  [2011 Dec] 
*دين سازمان‌يافته، مروج تنفر و تبعيض  [2011 Dec] 
*بیست روش گریز از پاسخ گویی: نقدی بر گزارش جمهوری اسلامی به کمیته حقوق بشر سازمان ملل  [2011 Dec] 
*آیا بدون دین سازمان یافته، دنیای بهتری نمی داشتیم؟ تقديم به رافق تقی، نويسنده‌ی آذربايجانی که طعمه‌ی ترور و خشونت دين سازمان يافته شد [2011 Nov] 
*همه از دولت‌ها پول می گیرند، اما ...   [2011 Nov] 
*در جستجوی فرزندان از دست رفته   [2011 Nov] 
*رهبر بعدی چگونه تعیین خواهد شد؟   [2010 Jun] 
*يک دروغ بزرگ ديگر؛ فساد اخلاقی ساختاری غرب  [2010 May] 
*جنبش سبز: اسلامگرا یا سکولار   [2010 May] 
*شهرنشينی، دانشگاه و طبقه متوسط: تهديدات امنيتی عليه ولايت فقيه  [2010 Apr] 
*از ربانی سالاری به اوباش سالاری؛ تحول ساختار قدرت در جمهوری اسلامی   [2010 Mar] 
*رهبر جمهوری اسلامی و مداحی به قصد تقرب   [2010 Feb] 
*هشت تحليل غلط؛ پيش و پس از انتخابات رياست جمهوری   [2010 Feb] 
*زمان محاکمه‌ی خامنه‌ای در دادگاه جنایی بین‌المللی فرا رسیده است   [2009 Jul] 
* الگوهای رایج فریب‌کاری در نظام جمهوری اسلامی  نام‌گذاری، دست‌کاری و تغییر مفاهیم و آمار، و از آنِ خود سازی [2009 Feb]