خاطرات خانه زندگان (قسمت ۱۹)- تاریخ ایران با افسانه و شایعه همراه است.
همنشین بهار



کودک بودیم و بزرگ‌ترین غم زندگیمان، شکسته شدن نوک مدادمان بود. خوشدلی مون هم داشتن سوتکی که با آن هی سوت بزنیم و سوت بزنیم. یه برگ از درخت می‌کندیم می‌گذاشتیم رو دستمون با اون یکی دست محکم می‌زدیم روش می‌ترکید.
شعر می‌خوندیم و صفا می‌کردیم:
گل گل، گل اومد، کدوم گل ؟ همون که رنگارنگاره
برای شاپرکها یه خونه قشنگه ! کدوم کدوم شاپرک ؟ همون که روی بالش خالهای سرخ و زرده، با بالهای قشنگش می‌ره و برمی‌گرده...
...
چه دنیایی داشتیم. از این فرفره کاغذیا درست می‌کردیم و می‌دویدیم تا بچرخه. وقتایی که معلم می‌خواست سؤال بپرسه پاک کنمون رو می‌انداختیم زیر میز که بریم بیاریمش و تو تیررس نگاه معلم نباشیم...
با قلم مشق، با خودنویس سناتور و پارکر و با دوات پلیکان همراه آن پز می‌دادیم. هنوز «بایرو اینترنیشنال کمپانی» (BIC) گل نکرده بود و خودکار های بیک، تو سر قلم خودنویس نزده بود.
اگر پای تلویزیون سیاه و سفیدی که تازه وارد بعضی خونه ها شده بود می‌نشستیم که دیگه محشر بود و عرش را سیر می‌کردیم. خونه را جارو می‌کردیم و در و همسایه‌ها هم می‌اومدند و همه به صفحه مات تلویزیون زل می‌زدیم. زل می‌زدیم تا از اون برفک‌ها که‌گاه ساعت‌ها ادامه داشت تبدیل بشه به یه عکس گل و این یعنی دیگه انتظار به سر اومد و تلویزیون برنامه داره...عکس یه گل ظاهر می‌شد و بعدش «سرود ملی ایران»
شاهنشه ما زنده بادا           
پاید کشور به فَرَّش جاودان...          
_________________ 
روزهایی که همه دور هم بودیم.
آنروزها همه دور هم بودیم. غربت و جدایی، کمتر پیش می‌اومد و دورنگی و چشم و هم چشمی و حرص و آز حرف اول را نمی‌زد. ایمیل و موبیل و فیسبوک و توئیتر و موئیتر نبود اما انگار همه به هم نزدیکتر بودیم. یه جوری دلها خوشتر بود.
اما حالا. حالا غم‌ها و شادیهای دیگری داریم و آن خاطره دور، خاطره‌های مداد و فرفره و تلویزیون قدیمی جای خودش را به یادمان‌های دیگر داده است. حالا‌ گاه دلمان آخر می‌شود...
یاد کسانی می‌افتیم که پاره‌ای از وجود ما بودند و یکی یکی رفتند و غبار شدند. یاد کسانی می‌افتیم که سرنوشت آنان سرگذشت نسل آتش بود. آتشی که به قول «رضا مقصدی» در «چکامه‌های چاک چاک»، تا «ستاره» ‌های «سرخ»، شعله می‌کشید.
بگذریم...
_________________ 
یادمانها‌ گاه آدمی را در غبار می‌برد.
یادمانها‌ گاه کاری را با روح می‌کند که بهار با طبیعت... حال و هوایی نگفتنی فراهم می‌کند که هم پنهان است و هم آشکار... چیزی در دل آدم مثل نیلوفر مثل صبح باز می‌شود و همه وجودمان را در بر می‌گیرد...
اما یادمان ها گاه چون برفی که آرام و بیقرار می‌بارد ما را به تأمل و سکوت می‌کشد.
گاه در زندان بدون روزنه خودمان، در زندانی که زندانبان و بازجویش هم خودمان هستیم گیر می‌افتیم. ناگهان راههای ناشناخته‌ای که قدم نهادیم جلوی دیدگانمان ظاهر می‌شود و خودمان را زیر ضرب می‌گیریم و سین جیم می‌کنیم.
- تو که به کوچه پس کوچه‌ها آشنا نبودی، تو که اصلاً نمی‌دانستی به کجا داری می‌ری، چرا اونجا و اونجا‌ها رفتی؟ چرا کمی مکث نکردی؟ چرا اونهمه اعتماد کردی و واله و شیدا شدی؟ واسه چی اونهمه کف و دف می‌زدی و دیگران را هم به هورا و مورا کشیدی؟ چرا ریا و تظاهر کردی... بسیاری ترا ستودند و نیک پنداشتند در حالیکه تو چنین نبودی و نیستی.
یادمانها‌ گاه مثل گردبادی تند ما را در غبار می‌برد.
_________________ 
با تاریخ بصورت گزینشی برخورد شده است.
هر کسی که کتاب زندگیش را ورق می‌زند زیر خیمه واژه‌ها زندگی جدیدی را آغاز می‌کند و شگفتا که ضربآهنگ این زندگی نزیسته با آن زندگی زیسته یکی است.
در این دوباره زیستن، راوی هر که باشد، از نظام گزینشی هدفمندی پیروی می‌کند که فقط به بخشی از آن آگاه است. بخش دیگر به نیاز‌ها و خواستهای ناخودآگاه او صورت و معنا می‌دهد. 
صورت و معنایی که چهارچوبهای آنرا الگوهای از پیش تعئین شده فرهنگ و زمانه‌اش مشخص می‌کند. پیش می‌آید که ذهن ما شماری از رویداد‌ها را جلوی نور می‌گیرد یا در هاله می‌برد و به آن معناهای گوناگون می‌‌دهد.
...
در خاطرات خانه زندگان تلاش من این است که لک و پیسه رویدادها را تا آنجا که می‌دانم و می‌توانم بگیرم و به سهم ناچیز خویش با فراموشی مبارزه کنم، اما ‌گاه بی‌آنکه متوجه باشم از گذشته معنایی بیرون می‌کشم که از ساختارهای معناساز ذهن من و فرهنگ من پیروی می‌کند. من نیز فریفته ام، فریفته اندیشه‌ حاکم بر دوران خویشم و فریب‌ دوران مرا هم زندانی کرده‌است.
...
نمی دونم برای شما هم اینطور هست یا نه، آدمی در مرور خاطراتش دوست ندارد همه چیز را بیاد آورد. از بعضی آن‌ها به سرعت گذر می‌کند و دلش نمی‌خواهد آن خاطرات مربوط به او بوده باشد. از آن‌ها می‌پرد تا به بخشهای خوب و مثبت برسد و آن‌ها را برجسته ‌کند. متاسفانه با تاریخ هم همین جور بصورت گزینشی برخورد شده است. بخشی که باید تبدیل به اسطوره گردد و بخش دیگر که عالماً عامداً از قلم می‌افتد و کسی از آن یاد نمی‌کند.
...
خب. حالا بریم سروقت زندان لشکر دو زرهی که در قسمت پیش به آن اشاره داشتم. زندان لشکر دو زرهی نیز به نوعی خانه زندگان بود. خاطرات خانه زندگان، آن دوران را نیز به تصویر می‌کشد هرچند من و شما زندانی سرهنگ زیبایی و تیمور بختیار نبودیم و توسط امثال سیاحتگر و زمانی شکنجه نشدیم.
_________________  
مراتب اخلاقی، نه سلسله مراتب تشکیلاتی
در بخش هجدهم خاطرات خانه زندگان پیرامون زندان لشکر دو زرهی صحبت کردم. در این بخش اسامی زندانیان آن زندان مخوف را هم نوشته ام که البته بیشتر آنها سر برخاک نهاده و دستشان از دنیا کوتاه است.
۲۷ نفرشان را که تیرباران کردند. ۵۲ نفر دیگر هم (از جمله ابوتراب باقرزاده، اسماعیل ذوالقدر و عباس حجری بجستانی) در لیست اعدامی ها بودند که شاه بخشید و حکمشان به ابد تبدیل شد و در قتلعام سال ۶۷ با فتوای هولناک آیت‌الله خمینی به دار کشیده شدند.
...
در زندان لشکر دو زرهی تعداد زیادی زندانی آمدند و رفتند. البته همه اتهام سنگین نداشتند. بعضی هاشون فقط کتاب رد و بدل کرده بودند و محکوم شدند. کتبی چون «در راه تشکیل جبهه واحد بکوشیم»، «برمی‌گردیم گل نسرین بچینیم»، «کار فراکسیونی آندره مارتی»، «انقلاب مشروطه ایوانف»، «مسائل لنینیسم»، چه باید کرد لنین و شرح حال استالین. کتبی که در حوزه های حزبی مطالعه می‌شد.
...
در زندان مزبور به جای سلسله مراتب تشکیلاتی و مسؤول و تحت مسؤول، یکنوع مراتب اخلاقی حاکم بود. یعنی بعضی‌ها اخلاقا مورد قبول دیگران بودند و اینها غالباً کادر و عضو بالا نبودند.
به عکس برخی از کسانیکه در روابط تشکیلاتی بیرون آقابالاسر بودند در زندان توزرد از آب درآمدند و ثابت شد صلاحیت به رده و مده نیست.
شاهرخ مسکوب برخورد چندش آور یکی از «رفقای بالا»، یک به اصطلاح عضو کمیته ایالتی تهران را در زندان شرح می‌دهد که «شیر گیگوز» را (که سالهای بعد از کودتای ۲۸ مرداد تازه در آمده بود) اختصاصی برای خودش برمی‌داشت و پشتش را به جمع می‌کرد و بین اون همه زندانی نوش جان می‌کرد.
مسأله ای که به ظاهر چیز مهمی نبود اما بنا بر فرمول ظروف مرتبطه، در سایر رفتارها هم خودش را نشان می‌داد. مشتهای آسمان کوب قوی که واشدند و گونه گون رسوا شدند، اشاره به آن دسته از اعضا و کادرها دارد که خودخواهی شان در زندان کار دستشان داد. شرایط سخت زندان این درس را داد که ملاک صلاحیت همیشه نزدیکی به تشکیلات نیست.
_________________ 
دختر دکتر مصدق دم در زندان
در زندان لشکر دو زرهی به جز افسران توده‌ای، آیت الله کاشانی، شماری از فداییان اسلام، تعداد زیادی از اعضای جبهه ملی، روزنامه نگاران و همفکران دکتر مصدق، کریمپور شیرازی، رضازاده قشقایی، و تک و توک افراد مستقل هم بودند.
دکتر مصدق و دکتر عبدالله معظمی گلپایگانی هم آنجا حبس کشیدند. دکتر مصدق در زندان لشکر دو زرهی سه سال حبس کشید.
زندانیان به یاد می‌آورند که معصومه خانم دختر بزرگ دکتر مصدق (مادر آقای هدایت الله متین دفتری) در‌‌‌‌ همان زندان برای پدرش غذا می‌آورد.
...
مهندس عزت الله سحابی هم در لشکر دو زرهی زندانی بود.
وی حدود دو ماه پس از ازدواجش بازداشت شد و با مهندس مهدی بازرگان همسلول شد.
در‌‌‌‌ همان بدو ورود «میر رمضانی» عضو حزب توده، از طریق دریچه سلول آن‌ها را از وجود میکروفونی که در داخل سلول تعبیه شده بود آگاه می‌کند که آندو با باز کردن پریز برق، میکروفون جاسازی شده را پیدا و سیم آن را قطع می‌کنند. مهندس بازگان در همین زندان روی کتاب «عشق و پرستش یا ترمودینامیک انسان» کار کرد.
_________________ 
علی امید «ژولیوس فوچیک» زندان
علی امید ژولیوس فوچیک Julius Fučík زندان لشکر دو زرهی بود. ژولیوس فوچیک نویسنده «زیر چوبه دار» Under the Noose و قهرمان مردم چک است که در پاسخ به بازجویش که از وی پرسید برای چی مبارزه می‌کنی وقتی مردم ترا نمی‌شناسند گفته بود من نه برای مردم بلکه برای انسانیت مبارزه می‌کنم.
(مرتضی کیوان نیز یک ژولیوس فوچیک بود.)
...
«علی اصغر زمانی» شکنجه گر بیرحم علی امید به او گفته بود باید تنفرنامه بنویسی آقای ژولیوس فوچیک...من ترا خرد می‌کنم. من این مدال را از تو می‌گیرم...
علی امید را در زندان لشکر دو زرهی و بویژه در زندان قزل قلعه جارو گردنش می‌انداختند تا بعد از شکنجه نتواند بخوابد و آرام و قرار داشته باشد.
او از کارگران قدیمی شرکت نفت بود که در دوره رضا شاه هم مدتها حبس کشیده بود. سمبل کارگران رنجدیده و مبارز بود، حدود ربع قرن زندانی کشید و مقاومتش همه را به شگفتی وا‌داشت. آن پیرمرد با موهای سپیدش در اواخر عمر در حمام عمومی در کوچه ای بین لاله زار و فردوسی لنگ می‌داد و می‌گرفت و عاقبت هم در فقر و تنهایی مُرد.
_________________ 
عظیم گتمیری
عظیم گتمیری قهرمان کشتی و نفوذی حزب توده در پان ایرانیست‌ها بود. او هم زندانی زندان لشکر دو زرهی بود. به یکی از بازجویان به نام سالاری گفته بود همینجا بهت کنده می‌شینم.
_________________ 
نادر شرمینی (کاوه)
او هم در زندان لشکر دو زرهی بود. نادر شرمینی از حمام لشکر دو زرهی گریخت و جون بسیار شکنجه شده بود خونین و مالین بود و همین باعث شد تا در خیابان مورد شک پلیس قرار گیرد. هرچه می‌گوید با زنم دعوام شده و برای همین لت و پار شده ام به گوش پاسبانها نمی‌رود و چون حکومت نظامی بوده وی را به کلانتری می‌برند. سیاحتگر و زمانی (بازجویان وی) به جان گروهبان محافظ وی افتاده و وی را آنقدر شکنجه می‌کنند که پایش سیاه می‌شود. وقتی به نتیجه نمی‌رسند سوار جیپ شده کلانتری به کلانتری می‌گردند تا بالاخره شرمینی را پیدا می‌کنند. گویا سیاحتگر به او میگه آقای مهندس شرمینی مثل اینکه پرهات خوب پر نمی‌کشند. پاشو بریم تا بقیه اش را هم من بچینم مادر قحبه...
...
خلاصه او گیر افتاد و به بهانه فرارش فشار بر زندانیان را بازجو‌ها تشدید کردند. شرمینی تند و تیز، طبق قانون پاندولها، به مرور از آن سو به این سو خزید و از تک و تا افتاد. البته او را تا سال ۱۳۳۹ آزاد نکردند. در پرونده او این نکته زیبا هست که وی در نامه ای که به خلیل ملکی نوشته، از قضاوتهای زشت خودش نسبت به او عذرخواهی کرده است.
_________________ 
شاپور بختیار
شاپور بختیار حدود یک ماه در زندان لشکر دو زرهی بود.
در انتخابات دوره هجدهم مجلس شورای ملی و دوره دوم مجلس سنا، اعلامیه‌ای مبنی بر مخدوش بودن انتخابات تهران و سایر شهر‌ها صادر شد و شاپور بختیار هم در زمره امضاکنندگان آن بود که در نتیجه دستگیرش می‌کنند.
_________________ 
دکتر حسین فاطمی
دکتر حسین فاطمی در لشکر دو زرهی زندان بود و همانجا تیرباران شد.
وقتی می‌خواستند او را از عمارت شهربانی به زندان لشگر دو زرهی انتقال دهند، یازده چاقوکش حرفه ایی به سرکردگی شعبان جعفری به او حمله می‌کنند که خواهر دکتر فاطمی، خود را بروی او می‌اندازد و مانع از اصابت ضربات کاری به برادرش می‌شود.
_________________ 
شیخ عبدالعلی لطفی
وزیر دادگستری دولت دکتر مصدق (شیخ علی لطفی) در لشکر دو زرهی زندانی بود.
او (که برخلاف نظر پهلوی طلبان، آدم درستی بود)، وقتی از زندان آزاد شد. در اول مهر ۱۳۳۳ رجاله‌ها با دو اتوبوس به خانه اش ریختند و او را به قصد کشت زدند که در نتیجه آن جراحات، کمی بعد جان داد. 
_________________ 
صمد رَزندی
صمد رزندی ترک بود و پیشتر به پیشه وری گرایش داشت. مسؤول چاپخانه مخفی حزب توده در داوودیه تهران بود. بعد از کشف خانه های سازمان افسری و دستگیری «حسن سبزواری» (یکی از پیکهای حزب که مسؤول رساندن روزنامه به کمیته های حزبی بود.)، بازجویان لشکر دو زرهی او را زیر شکنجه های هولناک بردند و با پی بردن به آدرس چاپخانه، صمد رَزندی گیرافتاد.
صمد رَزندی که متاسفانه به مراکز و قرارهای خیابانی اشراف داشت کم کم به خدمت پلیس درآمد. شبها در جیپ فرمانداری نظامی می‌نشست و افراد و قرارها را نشان می‌داد. گویا نورالدین کیانوری هم در خطر دستگیری میافتد که با هوشیاری و تیراندازی به مامور فرمانداری نظامی و زخمی کردن وی می‌گریزد.
شنیده شده که صمد رَزندی بعدها گفته است واکنش کیانوری به رگ غیرتم برخورد و با مطرح کردن این مسآله که فرد تیرخورده را باید زود به بیمارستان ببریم، عملاً مانع تعقیب و دستگیری کیانوری شدم.
...
صمد رَزندی از زندان فرار می‌کند و به حزب پناه برده و با نامه ای ابراز پشیمانی می‌کند و می‌نویسد در زندان مرا بازی داده اند و گفتند فلان مامور حزبی با همسرت روابط نامشروع داشته است. او نام ۲۵ نفر را که لو داده بود هم به حزب می‌گوید. حزب او را به شوروی می‌فرستد و او آنجا با بدگویی از مرتضی یزدی و نادر شرمینی، جانب کیانوری را می‌گیرد و مطلبی هم در مورد زندان لشکر دو زرهی می‌نویسد و به حزب کمونیست شوروی می‌دهد.
سرهنگ علی زیبایی و پادوهایش، امثال «صمد رَزندی»، «اکبر انصاری» که بعد‌ها عضو دستگاه اطلاعاتی رژیم شاه شد و «عظیم عسکری» را که سر از ساواک درآورد و به آجودانی شاه رسید، به رخ می‌کشیدند تا مقاومتها را زیر سؤال ببرند.
البته در میان کسانیکه در رابطه با حزب توده دستگیر شده بودند، زندانیان مقاوم و شجاع کم نبودند اما وقتی تار و پود تشکیلات حزب توده گسیخت لجن‌زاری پُر از کرم و حشرات ناشناخته هم سر برداشت و سرهنگ زیبایی چندان بیجا نمی‌گفت.
(یادآوری کنم که در برخی اسناد به جای «صمد رزندی»، صمد زرندی نوشته شده که اشتباه است.)
_________________ 
ابوالحسن عباسی
ابوالحسن عباسی (مرد چمدان به دست حزب توده)، عضو هیأت اجرائیه سازمان نظامی حزب توده بود و به گواهی خسرو روزبه و دیگران بیش از ۲۰۰ نفر از اعضای سازمان نظامی حزب توده، محل دبیرخانه و مخفی گاه عده زیادی را می‌شناخت
اما از ۲۱ مرداد ۱۳۳۳ که دستگیر می‌شود تا ۱۲ روز بعد هیچکس و هیچ مخفی گاهی لو نرفت.
در صفحه ۳۳۸ خاطرات کیانوری هم از زبان او تصریح شده که «دوازده روز از دستگیری عباسی می‌گذرد و... اتفاقی نیافتاده و دستگیری در کار نیست...»
...
او تا دوم شهریور همان سال که دبیرخانه سازمان نظامی مورد یورش قرار گرفت زیر شکنجه قرار داشت و تا آن تاریخ کسی دستگیر نشد. مهلت مقاومت طبق قرار تشکیلاتی ۴۸ ساعت بود. اسپارتاکوس هم نمی‌توانست آنهمه فشار را تحمل کند.
در زندان دو زرهی عباسی مغضوب بود و با خط حزب که کوتاهی های خودش را سر او می‌شکست، کمتر کسی با وی حرف می‌زد و کیانوری حتی بعد از انقلاب از اینکه او خائن است، کوتاه نیامد.
_________________ 
منوچهر مختاری گلپایگانی.
آن افسر دلیر در یک خانواده هنرمند و با فرهنگ تربیت شده بود. عمویش استاد علی مختاری و پدرش استاد محمد مختاری، از منبت کاران بزرگ میهن ما بودند و مورد احترام کمال الملک. منوچهر مختاری پسر دایی فدایی خلق «فرامرز شریفی» است.
من از پدر منوچهر شنیدم او پیش از تیربارانش گفته بود: ما می‌میریم و بر روی استخوانهای ما ملتی خوشبخت زندگی خواهد کرد.»
نمی‌دانم همشهری مختاری (گروهبان پناهی) او را هم کابل زده بود یا نه.
به نظر من گروهبان پناهی قاتل گائوست زاخاریان (مراد) بود.
گروهبان پناهی کیست؟ او کسی جز حسینی (محمد علی شعبانی) که بعد‌ها در کمیته مشترک ضد خرابکاری سر شکنجه گر شد، نبود.
حسینی بعد از انقلاب، در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۵۷ هنگامی که منزلش محاصره شد با اسلحه کمری اقدام به خودکشی نمود. او را به بیمارستان بردند اما در تاریخ ۱۲/۲/۵۸ تمام کرد.
گائوست زاخاریان با شکنجه های بی حساب و کتاب حسینی (محمد علی شعبانی) جان داد.
...
از آقای باقر مومنی شنیدم که می‌گفتند در زندان لشکر دو زرهی کسی گائوست زاخاریان را ندیده بود و معلوم نشد کی و کجا دقیقاً او را کشتند.
...
برخی گفتند بعد از قتل وی را در چاه توالت انداختند که نمی‌دانم درست است یا نه.
_________________ 
افسانه و شایعه بر واقعیت لکه می‌اندازد.
«کوچک شوشتری» هم که نوجوان بود و او را با وارطان سالاخانیان با شکنجه‌های خرکی کشتند، در زندان لشکر دو زرهی بود.
گویا به سر وارطان قنداق تفنگ زده بودند و او کنار کوچک شوشتری می‌میرد و روز بعد شوشتری هم جان می‌دهد.
در تبلیغات حزبی گفته شده جسد وارطان و کوچک شوشتری را به رودخانه جاجرود انداخته‌اند. اگر اینجور هم نبوده باشد قتل مظلومانه آنان ابدا توجیه پذیر نیست بخصوص که آن دو کادر حزبی نبودند و اطلاعات چندانی هم نمی‌توانستند داشته باشند.
...
متاسفانه تاریخ ایران پر از افسانه‌ و شایعه‌ است. حتماً نباید سر وارطان را با مته سوراخ کرده باشند تا ثابت شود رژیم برآمده از کودتا، ضددموکرات است...
زندانهای مخوفی چون لشکر دو زرهی که تکان دهنده‌ترین وقایع تاریخ معاصر ایران در آن روی داده به اندازه کافی گویا هست و نیاز به بزرگنمایی ندارد.
_________________ 
صحنه‌ های غم انگیز در لشکر دو زرهی
در زندان لشکر دو زرهی زندانیان را با شکنجه‌های وحشتناک می‌ترساندند. مثل فروبردن موی اسب داخل الت تناسلی، استعمال تخم مرغ و چوب در ماتحت زندانی و انداختن خرس به جان دختران و زنان...
مهندس بازرگان گفته است خودم در زندان لشکر دو زرهی خرسی را که در حمام مخروبه و تاریک به جان دختر‌ها می‌انداختند، دیده بودم.
اگر ناخن کشی شایعه است، این‌ دیگر شایعه نیست. خرس کور زندان لشکر دو زرهی که یکبار هم افسار پاره می‌کند و در می‌رود و سربازان مجبور به تیراندازی می‌شوند، در خاطرات مهدی خانبابا تهرانی و دیگران هم آمده است.
...
غم انگیز‌ترین صحنه‌ای که از لشکر دو زرهی گفته شده، صحنۀ اعدام دستۀ اول افسران است و بقیه که در سلولهای خود صدای شلیک گلوله‌های جوخه اعدام را می‌شنوند و در انتظار نوبت خودشان هستند.
_________________ 
چاپلوسان و مداحان در تشکیلات
مبارزین دلیری چون «ابوالفضل فرهی»، «ستوان محمد رضا منزوی»، «مرتضی کیوان قزوینی»، «سرگرد وکیلی»، «سروان محقق زاده»، «ژرژ کریم»، «ایرج قادری،»، «عباس جعفری» و امثال آنان با مقاومت خودشان نشان دادند که اصالت با چاپلوسان و مداحان تشکیلات نبود که جواب منتقدین را با تهمت های اخلاقی می‌دادند و مزدور مزدور راه می‌انداختند.
با تقی افراخان ها و صمد رَزندی ها و حسینعلی حشمتی ها و امان الله قریشی ها نبود. آنان تا منتقدی زبان به سخن می‌گشود و می‌گفت شوروی در رابطه با جنبش چپ ایران به تنها چیزی که اهمیت نمی‌دهد منافع ملی ما است، مزدور مزدور راه می‌انداختند.
زندان و فراز و نشیب هایش نشان داد کی چند مرده حلاج است.
...
از قضا مداحان و چاپلوسان اولین کسانی بودند که وفای عهد را شکستند. آنان ندامت نویسی را باب کردند. اولین کسی که تنفرنامه نوشت، تقی افراخان بود.
_________________ 
تنفرنویسی و توبه تاکتیکی
وقتی رهبری حزب توده دید خیلی ها دارند برمی گردند برای اینکه آنان روبروی حزب قرار نگیرند، خودش خط تنفرنامه نویسی را در دست گرفت و «توبه تاکتیکی» را به عنوان یک ضابطه حزبی گردن زندانیان گذاشت غافل از اینکه دستگاههای انتظامی و اطلاعاتی رژیم شاه حواسشون جمع بود و بازجوها په په نبودند.
ضمن اینکه خیلی ها را به رادیو کشاندند و در روزنامه ها وسیعاً ندامتها را برجسته کردند، از نادمین حزبی خواستند اسامی همه حوزه ها و مسؤولین خود را هم فاش کنند و خواستار اطلاعاتی شدند که تا آنوقت رو نشده بود. نیروهای صادقی چون «مرتضی زربخت» خون دل می‌خوردند و از اینکه رهبری حزب به جای مقاومت در برابر دستگاه سرکوب، خط توبه تاکتیکی را حتی به جزیره خارک می‌‌برد و آنجا هم از زندانیان می‌خواهند ندامت پیشه کنند، رنج می‌بردند.
محسن علوی دبیر ریاضی را آنقدر به دستش کوبیدند و بازجویان بیرحمی مثل «عمید»، آنقدر به آن شلاق زدند تا چرک کرد و بریدند. شکنجه گران در جزیره خارک به صورت زندانیان مظلومی چون «عباس منصور» آنقدر شلاق زدند تا کور شد، آنوقت خط می‌رسید همه غلط کردن بگویند و تا انتقاد می‌شد رهبری حزب پیغام و پسغام می‌فرستاد که شما با دیپلماسی و علم آن آشنا نیستید. از «بیماری کودکانه چپ روی» بپرهیزید و خودتان را به رهبری حزب بسپارید.
_________________ 
شاهرخ مسکوب
شاهرخ مسکوب یکی از ستونهای فرهنگی میهن ما بود. او آخر عمری مجبور بود پشت مغازه عکاسی که در آنجا کار می‌کرد بخوابد، همسرش را از دست داده، غمهای پیشین، این یا آن خودکشی، دوری پسر و غم دخترش غزاله را هم که از کودکی به تیمار او نیازمند بود، چون کوله باری بر دوش داشت.
شاهرخ مسکوب در زندان لشکر دو زرهی رنج بسیار دید، چه بسا یکی از دست‌هایش که از کار افتاده بود به شکنجه‌های پیشین هم مربوط می‌شد.
از او حالا که نیست مثل همه رفتگان زیاد یاد می‌شود. شاهرخ مسکوب یک مثال بود. و می‌توان نمونه های دیگری را هم گفت.
علی تجویدی و مرضیه و پرویز شهریاری و هوشنگ آریانپور و حسن قاضی و ابراهیم آل اسحاق و قاسم آفتاب رویان و مجید تهرانیان و فریده لاشایی...
چون سر بر خاک نهاده‌اند از آن‌ها یاد می‌کنیم.
فردا پس فردا محمد حسین تمدن و مهدی خانباباتهرانی و هوشنگ عیسی بیگلو و منوچهر هزارخانی و ناصر پاکدامن و مهدی تقوایی و ویدا حاجبی و باقر مومنی و رحیم کریمیان و هادی روشن روان و ناصر رحمانی‌نژاد هم... به غبار می‌پیوندند و ناگفتنی های خود را به زیر خاک می‌برند...
بگذریم.
_________________ 
از ماست که بر ماست.
مرتضی کیوان در نامه‌ای به همسرش نوشته بود: در تاریخ لحظاتی پدید می‌آید که حیثیت و شرافت در گرو خونهایی است که به ظاهر بی‌نتیجه به زمین می‌ریزد، حال آنکه‌‌‌ همان خون‌ها بذری را آبیاری می‌کند که نهال مبارزه گرانقدری را می‌پرورد. منوچهر مختاری هم گفته بود ما می‌میریم و بر روی استخوانهای ما ملتی خوشبخت زندگی خواهد کرد.
اگر آرزوی آن مبارزین دلیر هنوز برآورده نشده (و حالا حالاها هم نمی‌شود)، فقط به خاطر سرکوب بیرحمانه قدرتهای حاکم نیست. به کبر و غرور ما هم بستگی دارد.
سرکوب بیرحمانه قدرتهای حاکم واقعی است اما نمی‌توان همه شکست‌ها را به آن نسبت داد. همه چیز به دشمن برنمی‌گردد. از ماست که برماست. 
***
شماری از زندانیان زندان لشکر دو زرهی
 
از زندانیان لشکر دو زرهی اسامی ۴۱۸ نفر را می‌نویسم و خوشحالم که برای نخستین بار در وب فارسی اینگونه موارد ثبت می‌شود.
پشت هر نام که می‌آورم دریایی خاطره نهفته است.
عزت الله سیامک، محمد علی مبشری، محمد جلالی، نعمت الله عزیزی نمینی، کاظم جمشیدی، امیرافشار بکشلو، جعفر وکیلی، نصرالله عطارد، هوشنگ وزیریان، غلامحسین محبی، محمد رضا بهنیا، نظام الدین مدنی، نورالله شفا، محمد علی واعظ قائمی، حسین کلالی، احمد مهریان، مصطفی بیاتی، توپخانه منصور کلهری، عباس افراخته، محمد باقر واله، مرتضی کیوان قزوینی، اسماعیل محقق دوانی، اسدالله نصیری، ارسطو سروشیان، نصرالله زمانی، غلامعباس سلطانپور، ناصر جهان آرا، پرویز موتمنی آذر، جعفر قلی طیبی، علی اصغر قریشیان، هوشنگ ایادی، علی اصغر عطایی معتمدیان، فریدون داراب نیا، عباس عیوقی، محمد علی پیوندی،محمد رضا زاده، جواد مغاره، مرتضی باستانی، علی اصغر قدس نهوی، رضا مدنی، حسین مرزوان، رحیم بهزاد، حسن منوچهری، کاظم مینونژاد، علی گراکوهی، محمد باقر پورمختار، غلامرضا نظری، داود بصیری تهرانی، عباس ابوالقاسم‌زاده، عباس فرقانی آبکناری، ابوالفتح وثوق زمانی، خسرو پوریا، حبیب الله صدرالهی، حبیب الله فرمان، عبدالصمد خیرخواه، محمد سپیدآفر، مرتضی صدرالاشرافی، محمود مرکبی، حسین کشاورز کرمانی، محمد رضا حسن زاده، حسین عالم پیکر، فریدون عظیما، سعید نواب صفوی، مهدی همایونی، ابراهیم خلیلی، اردشیر واثق کشتگر، هادی افکاری، یدالله شهیدی زندی، محمد شاهسار، علی ارحامی، میر حمزه یعقوبی شهیر، حسین رزم‌پور، محمد جعفر محمدی، اکبر دادخواه، مختار بانی سعید، هوشنگ مدّی، سید عبدالله افخمی اردکانی، ابوالقاسم قره گوزلو، اسماعیل فیاضی، اسماعیل نباتی، عبدالعلی قاسملو، محمد رضا حسن زاده، حسین عالم پیکر، منوچهر نادرشاهی، یعقوب مشتاقی، مهدی مهدیان، ایرج بیضایی، محمد علی صابر، حسین ملکی، حسینقلی حشهی، عبدالله پروین، صمد پوراسدالله، غلامحسین بقیعی، اسکندر همایون پور، علی اکبر هیربُد، هوشنگ سلطانی، احمد باقری، محمد علی عمویی، کاظم سهیل، غلامحسین دفتری، محمد حسن مهرانی، محمد تقی ناصرالمعمارین، هوشنگ سهراب زاده، محمد لنگری فردوسی، تقی کی منش، تقی هندوانی، ابوتراب باقرزاده، منصور رشیدبیگی، حسین فردید، یحیی نصیری، هوشنگ هرزویلی، مسعود قرچه داغی، محمود افشنگ
...
علی امید، مهدی خانبابا تهرانی، دکتر غلامحسین صدیقی، دکتر سید علی شایگان، آیت الله کاشانی، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، ابراهیم یونسی، سیدمحمود نریمان، محمد فرشچیان، مختار کاتوزی، حسین حسسین زاده صدیقی، عنایت الله پهلوان، حسین نوربخش خیابانی، علی اکبر بهزاد، محمد علی بهمنیه، جمهور دل روز، روح الله فرزاد، مصطفی رحیمی، محمود امیران، احمد محمود، صارم‌الدین صادق‌وزیری، مهندس مهدی مقدس‌زاده، حسن میر محمد صادقی، یدالله رویایی شاعر، پرویز خطیبی مدیر روزنامه فکاهی حاجی بابا، عظیم گتمیری، نادر شرمینی، محمد بهرامی، مصطفی پوریا و برادرش ارسلان پوریا، یوسف محمدی بوکانی، محمد علی بخشنده، حسن آل بویه، شکور واحدیان، محمد لعل خوشاب، غلامرضا نوری خواجوی، محمود طبعی، احمد انصاری، عبدالعلی کامیاب، محمد تقی قدیمی، مهدی پورآریان، فخرالدین مهین تاش، غلامرضا دل افکاران، گیو نیک روان، منصور پارسای عدل، علی عراقی، روح الله عباسی، هوشنگ سلیمانی، محمود پاینده، سید حسن مرجایی پناهگاهی، داریوش رسولی، رحیم نظریان، مهدی ملکی، بخش الله اویسی، محمود زرنقی، هادی ارسلان پور، ابراهیم گرانقدر، محمود فصیح زاده، علی بیجاری پور، غلامرضا شیخ زین الدین، غلامعلی زیوری، لطف الله رضوانی، کاظم مفیدی آل آقا، علی اکبر بهمنش، سیاوش نیک اعتقاد، ایرج کسرایی، ناصر اباذرنیا، عزت الله دهقانی، علیرضا وکیلی، خسرو پارسایی، مصطفی حامدی، کمال الدین بهشیری، احمد کریم نیا، امیر گل آرا، صادق بادبزن چی، اسماعیل فهم، شاپور کریمی، نعمت الله زمانی، علی محمد اربابی،
شاپور بختیار، دکتر حسین فاطمی، شیخ عبدالعلی لطفی، حسن جاوید، خسرو کشاورز، رحیم ژیانفر، فتح الله پهلوان، علی اکبر انتظامی، اسدالله کاظمیان، محمد مشرف الملک، سید کاظم طیاطبایی گیلانی، عباس رشیدی، احمد رهنما، مرتضی خیامی، اسدالله مهینی تهرانی، سید حسن سید نوری، محمد هاشمی، حیات الله بهرام سری، محمد حاجیان، امیر باقرزاده، عطالله درخشانی، حسن مرتضایی فرد، هوشنگ آزادپیما، حبیب الله پوردیهیمی، علی اصغر نبوی، محمود سید مدنی، ضیاءالدین آملی، محمود نحوی، منوچهر ارم، عباسعلی رضاسلطانی، نورالدین باقرلی، مهدی استاد، کامل سفید گرزنجانی، محمود نخست، سید علی گلسرخی، غلامرضا شاهرودی، حسن آراسته، هوشنگ باختری، جعفر موسوی، غلامرضا نیکزاد، اسدالله کیهانی، فریدون طهماسبی، محمد علی فیاض، منصور ماکویی، یعقوب یعقوبی، مهدی قلی اف، جعفر محمدیان لاجوردی، باقر دژبخش، علیمحمد کاوه، منصور معتمدی گرجی، غلامعباس سلطانی، مصطفی میربُد، محمود خلیل خسروی، محمود شام بیاتی، پرویز میر بها، عبدالله آزادیان، هوشنگ قربان نژاد، محمود رهنمون، غلامرضا تقوی، ابوالقاسم بهارلو، منوچهر کیانی، مشفق جودی، عبدالحسین مومنی، محمد هنر یار، احمد تیوا، محمود رحمانی، علی اشرف شجاعیان، مسعود ملکی، غلامحسین سخامنش، اصلان سلطانی، منصور احمدی، حسین فطروسی، عبدالعلی رستمی گوران، حسن سید حسینی سبزواری، عباس پورمرودشتی، ناصر نودوشنی، علی محمد افغانی، مخمود مقدم، نادر نرگس زنجانی، احمد ژیلا، عظیم وهاب زاده، خلیل سعادت، هوشنگ نیساری، محمد درمشیان، اسماعیل طاهریان، رمضان نصر اصفهانی، سید حسین صدیق یحیوی، حسین مجهولی پور، احمد عبیش زاده، رضا کلانتری خاندانی، ناصر فیوضی، جابر بخشنده، صادق میر فتاحی، حسین ستایش، علی اشرف گودرزی، حمید ذوالریاستین، محمد علی مشکوری، قدرت الله پهلوان، میر محمد حسین سید هوشمند، محمود محمدی بوکانی، احمد تمدن دلال، شریف شاه سنی بختیار، عباس پورغازی، محسن روشنایی طلیعه، منصور عدل، جواد شعاعی، ابوالقاسم بوذرجمهری، محمد حسن دوستدار خوش قلب، عبدالرحمن زرندی، جهانگیر اعتصامی، محمد جواد اقلیدس، محمد اسماعیل ذوالقدر، محمود آشنایی، غلامعباس پودنگ، عبدالکریم انواری، محمد قلی نصراللهی، منوچهر پارسا دوست، اسماعیل خان والی، رمضان مشرفیان دهکردی، طه ملکی، منیرالدین معالی، فیض الله زینلی یزدی، مجید حمیدی تهرانی، هدایت الله خواب نما، ایرج کریمیان، رضا شلتوکی، اصغر نوروزیان، منوچهر علیزاده، احمد افشار اصلی، حسین واهب زاده، مسعود ارجمند، هوشنگ کریمی، اسدالله کوشکی، محمد مهدی انصاری گیلانی، خلیل معظمی گودرزی، تیمور گل صورت پهلویانی، داود همدانی، محمد صادق رئوفی، محمد حسن اوحدی، عبدالله پورستی، محمد قلی ثقفی، محمود پور حبیب موسویان، پاشا مشکاتی، حسن گلباز، هرمز شهریاری، محمد طیوری، علی شیوا، لوا الله امین، شمس الدین صدوقی، علی اکبر فغانی، عبدالمجید پیشواز، عباس حجری بجستانی، رضا ارفعی اسکویی، مختار دیلمقانی، صادق قائم مقامی، علی محمد قانون، سهراب صبوری دیلمی، محسن نراقی، احمد معامد، ایرج همایون پور، علی اکبر پوراسماعیل، عباس اسلام‌دوست، سیروس شهریاری، رضا غضنفرپور، محمد صادق دلیر آذر، مهدی کوچک دشتی، بهمن حبیبی، اسماعیل بازرگان، محمد تقی جلیلی، عبدالمجید سلیمی، ایرج ایروانی، عباسعلی رضا سلطانی، نورالدین باقرلی، نظام الدین ناظم رضوی، ضیاءالله شهرستانی، محمد حسن خیرمحمدی، سید احمد یگانی نژاد، غلامرضا رضایی زاده فیروزآبادی، خداداد کرگری عزتی، سید جعفر ابوالحسنی، هوشنگ حبیبی،‌ رحمت الله دلیری، محمد صادق راز نهان، مهدی جاماسب، آقاخان صفری پور دولت تنکابنی، غلامحسین مزدا، کامبیز دادستان، محمد حسن شیخ الاسلامی، ناصر جنیدی، ابوالحسن عظیم زاده، ترو آل گیلانی، عبدالله قاسملو، ابوالقاسم مهذب حسنیان، اسماعیل نیک آئین، صادق رودی، حمید آدرم، حسن نبئی، محمد کاظم ملکی، غلامرضا احمدی زیدآبادی، حسن شکوهی، عبدالله مهاجرانی، صمد ملکی، حسن دانشور، علی اکبر حسن اردلان برادر زن دکتر سنجابی، علی اردلان، فرخ بشیری، علی اکبر نصیری، حسن صدیقی، مهندس قریب، جبار باغچه‌بان، محمد حسین تمدن، احمد حسابی، صمد رزندی، اکبر انصاری، عظیم عسکری، عباس گرمان، سروان غلامحسین عباسی، سرهنگ... سالاری، یحیی خدابنده، امان الله قریشی، دکتر مرتضی یزدی، منوچهر مختاری گلپایگانی. 
گائوست زاخاریان، کوچک شوشتری، محبوب عظیمی، محسن علوی، سروش استپانیان (مترجم آثار چخوف)، شاهرخ مسکوب
...
سر به نیست شدن «قوچعلی محتشمی» که بازجویان مدعی بودند بر اثر سانحه هوایی کشته شده یا «جواد بهرامی» که می‌گفتند خودکشی کرد، آنچنان که باید روشن نیست.
***
متاسفانه به اسناد و کتب لازم دسترسی ندارم و با اینکه شبهای بسیار بیدار می‌مانم و مرارت می‌کشم تا بد را بدتر و خوب را خوبتر نبینم، اما می‌دانم حاصل کارم نارسا است و پوزش می‌خواهم.
این نخستین بار است که در وب فارسی به زندان لشکر دو زرهی و...پرداخته می شود. واقعش این است که آن زندان مخوف مثل کمیته مشترک و قصر و قزل قلعه و زندان دژبان و باغشاه... تنها یک چهاردیواری و محبس نیست. یکی از ازکان تاریخ معاصر ما است. خانه پاکترین فرزندان ایران، «خانه زندگان» است. 
...
شادی حقیر ستمگران و غم عزیز ستمدیدگان را نمی‌توانم با نوشتن نشان دهم. اگر می‌توانید ویدیوها را گوش کنید.
... 
...
سایت همنشین بهار
ایمیل

منبع:پژواک ایران


همنشین بهار

فهرست مطالب همنشین بهار در سایت پژواک ایران 

*رضاشاه؛ فقط در ستم و سرکوب، خلاصه نمی‌شود  [2023 Apr] 
*عهدنامهِ مودتِ ۱۹۵۵، بین ایران و ایالات متحده  [2023 Apr] 
*تاریخ همچون تانکی از روی سرِ ما می‌گذرد; فتوای آخوندها در زندان شاه سپاس سپاس اعلیحضرتا فتوای آخوندها در زندان شاه سپاس سپاس اعلیحضرتا [2023 Mar] 
*یادی از دکتر سیدجواد طباطبایی یکی از شارحین هگل در ایران  [2023 Mar] 
*نیو استارت New START پیمان جدید کاهش تسلیحات استراتژیک  [2023 Feb] 
*نشست مهم سران ارتش شاه صبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷  [2023 Feb] 
*۱۹ بهمن سال ۶۰، خانه زعفرانیه جان‌باختنِ موسی خیابانی و نقش جعفر مشتاق  [2023 Feb] 
*اولین و آخرین دیدار نویسندگان با آیت‌الله خمینی (۲۹ بهمن ۱۳۵۷)  [2023 Feb] 
*پیش‌زمینه‌های حضور مجاهدین در عراق / گذشته، سرزمین غریبی است  [2023 Jan] 
*گفت‌وگوی نمایندگان مسعود رجوی با سرویس استخبارات عراق (در دوره صدام)  [2023 Jan] 
*اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر آرمان مشترک تمام مردمان و ملت‌ها  [2023 Jan] 
*کنوانسیون چهارم ژنو / Fourth Geneva Convention  [2023 Jan] 
*راه طی نشده با نشیب و فراز بسیار  [2023 Jan] 
*شبِ یَلدا و انقلابِ زمستانی  [2022 Dec] 
*پیشه‌وَری و آنچه در آذربایجان گذشت برگ زرینی از رومانتیسم ایرانی  [2022 Dec] 
*نیکوس کازانتزاکیس همسفر تاریخ و همدم اساطیر  [2022 Dec] 
*قتلِ فروهرها، مختاری، پوینده و مجید شریف به روایت قاتلین  [2022 Dec] 
*اِن‌تَن‌گِل‌مِنت Entanglement (گره‌خوردگی و درهم‌تنیدگی)  [2022 Oct] 
* انقلاب گیسوان «زن، زندگی، آزادی» (ژن، ژیان، ئازادی)  [2022 Sep] 
*دالان زنگِزور Zangezur corridor  [2022 Sep] 
*طالقانی، آیه مدارا و شرح صدر  [2022 Sep] 
*گورباچف؛ پیشگام پایان جنگ سرد Горбачев - пионер конца холодной войны  [2022 Sep] 
*غبارزدایی از محمد بن زکریای رازی  [2022 Aug] 
*دو نامه قوام‌ السلطنه به پادشاه و پاسخ دربار به نخستین نامه وی  [2022 Aug] 
*متن کاملِ قانون اساسی مشروطه و متمم آن  [2022 Aug] 
*سایه، «پیر پرنیان اندیش» و ارغوانش  [2022 Aug] 
*مشروطه؛ بنیان‌هایِ ذهنی جامعهِ ما را تکان داد  [2022 Aug] 
*تلسکوپ جیمز وب تاریخ کیهان را بازنویسی خواهد کرد  [2022 Jul] 
*محکومیت حمید نوری و استاندارد یاماشیتا Command responsibility [2022 Jul] 
*از نورد استریم تا کربن خنثی  [2022 Apr] 
*روابط ایران و روسیه در گذر تاریخ  [2022 Apr] 
*رضا براهنی: شریعتی، دیدار در زندان  [2022 Apr] 
*فیلم قدرت سگ Power of the Dog  [2022 Mar] 
*عَلَمِ دولت نوروز به صحرا برخاست بهار می‌آید هر چند زمستانیان نخواهند [2022 Mar] 
*پرونده حمید نوری به نسل‌کشی ارتباطی ندارد  [2022 Mar] 
*پیمان مینسک و تراژدی در اوکراین  [2022 Mar] 
*بگير و ببند و کُشتار، در آغاز انقلاب   [2022 Feb] 
*نشست مهم سران ارتش شاه صبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷   [2022 Feb] 
*لو رفتن خانه زعفرانیه ۱۹ بهمن سال ۶۰ ناگهان موسی زنده شد و اسلحه کشید   [2022 Feb] 
* کارلوس در وین; گروگانگیری در اجلاس اوپک  [2022 Jan] 
*ترور حسنعلی منصور مبارزه با فراموشی یک وظیفه تاریخی است   [2022 Jan] 
*دکتر شاپور بختیار و روزِ « ر+ ۱»   [2022 Jan] 
*کنفرانس گوادلوپ؛ ژنرال هایزر، انقلاب ۵۷   [2022 Jan] 
*عراق؛ حزب بعث، و خُلق‌ و‌ خویِ صدام حسین  [2021 Dec] 
* سیروس نهاوندی، اسب تراوای ساواک   [2021 Dec] 
*۱۶ آذر سال ۳۲، ربطی به ورود نیکسون به ایران نداشت  [2021 Dec] 
* استخبارات صدام و بمباران مَحَلّه گیشا  [2021 Dec] 
*جبهه دموکراتیک ملی غبارزدایی از آینه‌ها [2021 Nov] 
* کاروانسرا سنگی و لباس شخصی‌های حکومتی غبارزدایی از آینه‌ها [2021 Nov] 
*جنگ جهانی اول؛ یکی از برجسته‌ترین رخدادهای تاریخ بشر  (۱۷) تاریخ جهان دادگاه جهان است [2021 Nov] 
*صفرخان، آن سرو بلند که ایستادگی برازنده‌اش بود  [2021 Nov] 
*...کورشِ تاریخی با توهّماتِ ما، از بُنیاد متفاوت است  [2021 Oct] 
*شجریان، شمایلِ فرهنگیِ موسیقیِ ایران   [2021 Oct] 
*پرونده احمد کسروی ننگ دادگستری ایران بود... غبارزدایی از آینه‌ها [2021 Oct] 
*غبارزدایی از آینه‌ها ژاله خون شد؛ هفده شهریور، آغازِ پایانِ رژیم شاه  [2021 Sep] 
*نشست توجیهی عملیات فروغ جاویدان - جمعه ۳۱ تیر سال ۶۷ ثبت امر واقع برای مبارزه با فراموشی  [2021 Jul] 
*نامه دکتر احمد دانش اولین جراح پیوند کلیه در ایران به آیت‌الله منتظری  [2021 Jul] 
*شاهنامه فردوسی تأملی عظیم است  [2021 Jun] 
*خطابهِ آلبر کامو برنده نوبل ادبیات در سال ۱۹۵۷  Albert Camus – Banquet speech  [2021 May] 
*صورتِ استنطاق میرزا رضا کرمانی؛ ضارب ناصرالدین شاه   [2021 May] 
* ترور رزم‌آرا سیاسی‌ترین سپهبد تاریخ نوین ایران   [2021 Apr] 
*دادگاه استکهلم / دادگاه نورنبرگ   [2021 Apr] 
*چین و ماچین و راه ابريشمیِ ديپلماسی  [2021 Apr] 
*غبارزدایی از آینه‌ها نشست تعیین‌کننده سران ارتش شاه صبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷  [2021 Feb] 
*فکر کردن به آنچه فکر نکردنی است تلگراف ویلیام سالیوان به وزارت امور خارجه   [2021 Feb] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۲۰)   [2021 Jan] 
*دکتر سیروس سهامی و رنج‌هایش +نامه دکتر علی شریعتی به ایشان   [2021 Jan] 
*تفنگ‌کِشی و برادرکُشی در روستای گاپیلون ۴ بهمن سال ۱۳۶۴   [2021 Jan] 
*شاه و پدرش؛ قدمهای بزرگی به نفع ایران برداشتند، اما...  [2021 Jan] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۹)  [2021 Jan] 
*شهسواران میدان علم (۱) نیوتن، ارسطوی دوران مدرن  [2021 Jan] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۸)   [2020 Dec] 
*ای همه هستی ز تو، آیا تو هم هستی؟   ?Eli, Eli, lema sabachthani  [2020 Dec] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۷)   [2020 Dec] 
*دفاعيات پرشور شکرالله پاک‌نژاد در دادگاه نظامی  [2020 Dec] 
*شبِ یَلدا و انقلابِ زمستانی   Yalda (Shab-e Cheleh) and Winter Solstice  [2020 Dec] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۶)   [2020 Dec] 
*اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر Universal Declaration of Human Rights [2020 Dec] 
* زنانی که شکست را شکست دادند (۱۵)   [2020 Dec] 
* زنانی که شکست را شکست دادند (۱۴)   [2020 Dec] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۳)  [2020 Nov] 
*شجریان، شمایلِ فرهنگیِ موسیقیِ ایران  [2020 Nov] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۱)   [2020 Nov] 
*کورشِ تاریخی با توهّماتِ ما، از بُنیاد متفاوت است   [2020 Nov] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱۰)   [2020 Nov] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۹)   [2020 Nov] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۸)   [2020 Oct] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۷)   [2020 Oct] 
*یادی از دکتر محمد مصدق رِندِ شریفِ هوشمند   [2020 Oct] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۶)   [2020 Oct] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۵)  [2020 Oct] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۴)   [2020 Oct] 
* زنانی که شکست را شکست دادند (۳)   [2020 Oct] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۲)   [2020 Oct] 
*زنانی که شکست را شکست دادند (۱)   [2020 Sep] 
*طولانی‌ترین جنگ متعارف کلاسیک در قرن بیستم در جنگ ایران و عراق هر کسی کشک خود را می‌سابید  [2020 Sep] 
* نامه تاریخی دکتر مصطفی رحیمی به آیت‌الله خمینی  [2020 Sep] 
*فایل صوتی جعفر شریف امامی؛ شب قبل از ۱۷ شهریور ۵۷   [2020 Sep] 
*۱۲ نکته در مورد حکیم زَکَریای رازی   [2020 Sep] 
* رئیس‌علی دلواری؛ در هنگامهِ خطر، غیبش نمی‌زد  [2020 Aug] 
*سوم شهریور ۱۳۲۰- هجوم متفقین به ایران  [2020 Aug] 
* کودتای ۲۸ مرداد به روایت دکتر غلامحسین صدیقی   [2020 Aug] 
*نشست‌های دکتر شاپور بختیار با شورای امنیت ملی در سال ۵۷   [2020 Aug] 
*دکتر شاپور بختیار و روزِ « ر+ ۱»   [2020 Aug] 
*«بختیارِ» با اختیار، و نامه‌هایش به خمینی   [2020 Aug] 
*جنبش مشروطه یکی از برجسته ترین رویدادهای تاریخ ایران   [2020 Aug] 
* بگير و ببند و کُشتار، در آغاز انقلاب   [2020 Jul] 
*نشست توجیهی عملیات فروغ جاویدان - جمعه ۳۱ تیر سال ۶۷  ثبت امر واقع برای مبارزه با فراموشی  [2020 Jul] 
* آزمایش‌ میلگرم و زندان استانفورد   [2020 Jul] 
*صورت مذاکرات شورای انقلاب در مورد مراسم سالگرد درگذشت دکتر مصدق در احمدآباد ۱۴ اسفند سال ۵۷  [2020 Jul] 
*گفتگوی مسعود رجوی با دستگاه اطلاعاتی صدام   [2020 Jun] 
*اخلاق ماکیاولی و سیاست مروانی آیا تزویر و نادرستی، کوتاه‌ترین راه نیل به پیروزی است؟   [2020 Apr] 
*پرونده احمد کسروی، ننگ دادگستری ایران بود..  [2020 Mar] 
*مردی از تئاتر گفت‌و‌شنود با ناصر رحمانی‌نژاد   [2020 Mar] 
*عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر Algiers Agreement + متن کامل قرارداد   [2020 Mar] 
*داستان یهودیان بَنی‌قُریْظه غبارآلود است  [2020 Feb] 
*نشست تعیین‌کننده سران ارتش شاه صبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷   [2020 Feb] 
* کنفرانس یالتا Yalta Conference تقسیم جهان به مناطق نفوذ  [2020 Feb] 
*تاریخ، بایگانی اسناد مرده نیست یاد کنفدراسیون بخیر   [2020 Feb] 
*لو رفتن خانه زعفرانیه ۱۹ بهمن سال ۶۰ ناگهان موسی زنده شد و اسلحه کشید   [2020 Feb] 
*نشست‌های دکتر شاپور بختیار با شورای امنیت ملی در سال ۵۷  [2020 Feb] 
*دکتر شاپور بختیار و روزِ « ر+ ۱»   [2020 Jan] 
*معامله قرن و بازتعریف معنای بحران   [2020 Jan] 
*فکر کردن به آنچه فکر نکردنی است تلگراف ویلیام سالیوان به وزارت امور خارجه آمریکا   [2020 Jan] 
*جامعه ایران با بحرانی عمیق روبروست بیانیه ۵۸ نفر از فرهنگ‌ورزان ایران(۱۱ آبان ۱۳۵۶)  [2020 Jan] 
*شاه، اسناد دفتر راکفلر و خالی‌بندی ژنرال هایزر  [2020 Jan] 
*دفاعيات پرشور شکرالله پاک‌نژاد در دادگاه نظامی  [2019 Dec] 
*شبِ یَلدا و انقلابِ زمستانی  [2019 Dec] 
* تیرباران نیکلای چائوشسکو و همسرش انسان گرگ انسان است   [2019 Dec] 
* عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر Algiers Agreement + متن کامل قرارداد   [2019 Dec] 
*غبارزدایی از آینه‌ها محاکمه و اعدام شیخ فضل‌الله نوری   [2019 Dec] 
*عاقبت از ما غبار مانَد و بس  [2019 Nov] 
*گفت‌و‌شنود با خانم هایده ترابی - استوانه گِلی کورش واقعیت دارای حقیقت‌های گوناگونی  [2019 Oct] 
*دایره‌المعارف‌ها، شناسنامه‌های حقیقی یک ملت‌اند یادی از دکتر غلامحسین مصاحب  [2019 Oct] 
*گفت و شنود با باقر مومنی، میلیتانت سیاسی (1) مسأله تاریخ، تاریخ مسأله‌هاست   [2019 Oct] 
*دونالد ترامپ و جهت‌گیری‌های سیاست خارجی آمریکا  America’s Foreign Policy Traditions  [2019 Sep] 
*یکبار دیگر، یازده سپتامبر  [2019 Sep] 
* داستان عاشورا، آلوده به خرافه و افسانه است  [2019 Sep] 
* بازجویی دکتر علی شریعتی در ساواک (۱) مکتوب چهل صفحه‌ای   [2019 Aug] 
* نشستِ آیت‌الله منتظری با قاتلین زندانیان سیاسی دوشنبه ۲۴ مرداد ۱۳۶۷   [2019 Aug] 
*جنبش مشروطه یکی از برجسته ترین رویدادهای تاریخ ایران  [2019 Aug] 
*نشست توجیهی عملیات فروغ جاویدان - جمعه ۳۱ تیر سال ۶۷   [2019 Jul] 
*چهل سؤال پیرامون قتل‌عام سال ۶۷   [2019 Jul] 
* در پسِ تابلویِ جیغ   [2019 Jul] 
* گرگها فرمانروایى مى‌کنند ــ دکتر جِکیل و آقای هاید  Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde  [2019 Jul] 
* معامله قرن و بازتعریف معنای بحران Deal of the Century  [2019 Jul] 
*سازمان ملل و معاهدهٔ منع شکنجه UNCAT   [2019 Jun] 
*داستان پَهپاد آمریکایی حقیقت نباید در بند این پرسش باشد که به نفع کیست   [2019 Jun] 
*تئوری ریسمان String Theory تارهای رقصندهٔ انرژی Dancing Filament of Energy  [2019 Jun] 
*خطابه دکتر مصدق در دیوان بین‌المللی دادگستری(دادگاه لاهه)  [2019 Jun] 
*نگاهی دوباره به یک استعفا  [2019 Jun] 
* دولتمردان عصر رضاشاه (۵) محمدعلی فروغی (ذُکاءالمُلک) سیاست‌ورز چندساحَتی  [2019 Jun] 
* دولتمردان عصر رضاشاه (۴) نصرت‌الله فیروز، و داستانِ حذف و قتل وی در سمنان  [2019 May] 
*دولتمردان عصر رضاشاه (۳) تیمورتاش، تواناترین چهره سیاسی دوران مدرن   [2019 May] 
* دولتمردان عصر رضاشاه (۲) علی‌اکبر داور نماد مدرنیته اداری در ایران   [2019 Apr] 
* عدالتخانه و ویرانگرانش گفت‌وشنود با ایرج مصداقی   [2019 Apr] 
*سیدحسن تقی‌زاده یک مرد فکور در هیئت یک مرد عمل   [2019 Mar] 
*عَلَمِ دولت نوروز به صحرا برخاست بهار می‌آید هر چند زمستانیان نخواهند   [2019 Mar] 
*پرونده احمد کسروی، ننگ دادگستری ایران بود   [2019 Mar] 
*تنظیم رابطه نظامهای استبدادی شاه و شیخ با وکلای مستقل  [2019 Feb] 
*عشق، شب‌چراغ زندگی‌ست «وَلـِنـْتـایـْنْ دِی» Valentine's Day   [2019 Feb] 
*«بختیارِ» با اختیار، و نامه‌هایش به خمینی   [2019 Feb] 
* نشست تعیین‌کننده سران ارتش شاه صبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷   [2019 Feb] 
* عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۱۲) قرارداد ۱۹۱۹   [2019 Feb] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۱۱) قرارداد سن پترزبورگ(۱۹۰۷)   [2019 Jan] 
*گفت‌وشنود با مرجان براتی دختری با گوشواره مروارید   [2019 Jan] 
*«آمور میو» Amor mio کجاست عشق که سرود زندگی سر کند؟   [2019 Jan] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۱۰) پیمان آخال(آخال تِّکه) (1881) Treaty of Akhal  [2018 Dec] 
* نامه تهرانی(بازجوی ساواک) به آیت‌الله طالقانی و آیت‌الله لاهوتی   [2018 Dec] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۹) Goldsmid Arbitration قرارداد(حَکَمیّتِ) گلدسمید  [2018 Dec] 
* ۶۰۰ ویدئو و مقاله... لحظه‌هایِ بودن Moments of Being  [2018 Dec] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (8) Treaty of Paris 1857 معاهده پاریس  [2018 Dec] 
*پای سخن «آذر بی‌بی»(آذر قشقایی) - به یاد بهمن   [2018 Nov] 
*لو رفتن خانه زعفرانیه ۱۹ بهمن سال ۶۰   [2018 Nov] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۷) Treaties of Erzurum قرارداد ارزنه‌الروم  [2018 Nov] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک (66) جنگ جهانی اول یکی از برجسته‌ترین رخدادهای تاریخ بشر  [2018 Nov] 
* عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۶) قراردادِ نوامبر ۱۸۱۴ (عهدنامهٔ تهران)   [2018 Nov] 
*گفت‌و‌شنود با هدایت‌ متین ‌دفتری(۱) اگر حقوق رعایت نشود زندگی هم باطل است  [2018 Oct] 
*گفت‌و‌شنود با خانم هایده ترابی - استوانه گِلی کورش واقعیت دارای حقیقت‌های گوناگونی است   [2018 Oct] 
* مدیحهِ کورش، یا لعنت‌‌نامه برای نَبونَئیدوس   [2018 Oct] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۵) معاهده صلح ترکمانچای  [2018 Oct] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۴) عهدنامهٔ گلستان Гюлистанский договор  [2018 Oct] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۳) Anglo-Persian Treaty of 1812 عهدنامهٔ مُفَصّل   [2018 Oct] 
*دکتر علی شریعتی و مکتب فرانکفورت   [2018 Oct] 
*تاجگذاری «شاهنشاهِ اسلام‌پناه» در گذشته نباید زیست اما، به گذشته باید نگریست [2018 Oct] 
*گفت‌و‌شنود با هدایت‌ متین ‌دفتری(1) اگر حقوق رعایت نشود زندگی هم باطل است  [2018 Sep] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۲) Preliminary Anglo-Iranian Treaty قرارداد مُجمَل (عهدنامهٔ مقدماتی)  [2018 Sep] 
*داستان عاشورا، آلوده به خرافه و افسانه است   [2018 Sep] 
*عهدنامه‌های ایران در عصر قاجار (۱) Treaty of Finckenstein پیمان فینکنشتاین   [2018 Sep] 
*غبارزدایی از آینه‌ها فایل صوتی جعفر شریف امامی؛ شب قبل از ۱۷ شهریور ۵۷  [2018 Sep] 
*غبارزدایی از آینه‌ها - عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر Algiers Agreement + متن کامل قرارداد   [2018 Sep] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۴) بابوف و جنبش بابوفیسم Babeufism   [2018 Sep] 
*بیژن هیرمن‌پور و تاریخچه فدائیان   [2018 Sep] 
*عهدنامه مودّت بین ایران و ایالات متحده   [2018 Aug] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۳) داستانِ «پایان قرن» Fin de Siècle   [2018 Aug] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۲) قرنِ نوزدهم، یکی از پربارترینِ اعصار تاریخِ بشری   [2018 Aug] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۱) «سن ژوست» و «روبسپیر» را آئینه عبرت دان   [2018 Aug] 
*غبارزدایی از آینه‌ها / چهل سؤال پیرامون قتل‌عام سال ۶۷   [2018 Aug] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 54 دنیای واقعی تابلوی نقاشی نیست که هرجور بخواهیم رنگ‌آمیزی کنیم   [2016 May] 
* تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 53 پیش‌زمینه تحولات ۱۸۳۰ اروپا؛ انقلاب کبیر فرانسه است  [2016 May] 
*اینترپل؛ و اخبار مهندسی‌شده   [2016 May] 
* تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 52 فلسفه کانت؛ نظریه آلمانی انقلاب فرانسه است  [2016 May] 
*زد و بند «سایکس ـ پیکو» Sykes–Picot Agreement  [2016 May] 
* تاریخ؛ بایگانی اسناد مرده نیست. یاد کنفدراسیون بخیر  [2016 May] 
* تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 51 شرط خارجی؛ به اعتبار مبنا، وارد عمل می‌شود  [2016 May] 
* غبارزدایی از آینه ها / «تُراب» مثل اسمش، خاکی بود  [2016 May] 
* تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک(50) انقلاب کبیر فرانسه چارچوب سیاسى رژیم کهن را درهم شکست  [2016 Apr] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک (49) با انقلاب آمریکا بردگی زیر سوال نرفت  [2016 Apr] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 48 باخ؛ «نه یک جویبار، بلکه یک دریا»  [2016 Apr] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 47 مرتجعین؛ «دانیل دِفو» را به غُل و زنجیر، کشیدند  [2016 Apr] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 46 هیچ‌کس حق ندارد با «اسپینوزا» حرف بزند   [2016 Apr] 
*گذشته پیش‌درآمد اکنون است What’s past is prologue   [2016 Apr] 
* گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی - قسمت آخر چهار تندیس یک دفتر   [2016 Apr] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 45 «اولیور کرامول» را از قبر درآوردند و گردن زدند   [2016 Apr] 
*داستان مرد حصیری The Wicker Man  [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 44 کلیساى مسیحی تجارت برده را نکوهش نمی‌کرد   [2016 Mar] 
* دکتر هاشم بنی‌طُرُفی به میهمانی خاک رفت  [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 43 بودن یا نبودن؛ آیا مسئله به واقع این است؟   [2016 Mar] 
*اعتدال بهاری و؛ حس غریب نوروز   [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 42 جان ویکلیف را نبش قبر کردند و استخوان‌هایش را سوزاندند  [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 41 با خدا و خرافات هر جنایتی توجیه می‌شود   [2016 Mar] 
* تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 40 رویارویی با ستمگران به قشریگری و جمود مشروعیت نمی‌دهد   [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 39 جنگهای صدساله؛ اروپا را به خاک و خون کشید   [2016 Mar] 
*گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی 22   [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 38 حق و عدالت را در برابر هیچ اراده‌ای نمی‌فروشیم  [2016 Mar] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 37 تاریخ یک علم است؛ و کرونولوژی، بخشی از آن  [2016 Feb] 
*اعتصاب فوریه ۱۹۴۱ در هلند February strike  [2016 Feb] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 36 جنگ‌های صلیبی؛ یکی از تأثیرگذارترین نبردهای تاریخ   [2016 Feb] 
*إذا الشّعْبُ يَوْمَاً أرَادَ الْحَيَاةَ ، روزی که مردم زندگی را برگزیدند  [2016 Feb] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 35 پاپ‌ و پادشاه باهم کنار می‌آیند   [2016 Feb] 
*گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی 21 کی خادم است کی خائن؟   [2016 Feb] 
*آشکار شدن امواج جاذبه؛ لحظه‌ای مهّم در تاریخ علم   [2016 Feb] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک (34) وایکینگ‌ها با ترس و رحم بیگانه بودند   [2016 Feb] 
*یکی بود یکی نبود میلیون میلیون گل رُز  [2016 Feb] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک 33 نشیبی دراز است پیش فراز   [2016 Feb] 
*کنفرانس گوادلوپ؛ ژنرال هایزر، انقلاب ۵۷  [2016 Feb] 
*شنگول و منگول؛ و گرگ‌های پنجه فرو کرده در آرد   [2016 Feb] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک 32  هر مورخّی تا حّد زیادی بخشی از زمان خود است  [2016 Feb] 
*تائو ته جینگ - کتاب طریقت  [2016 Jan] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک31 تاریخ؛ تحقّق زمان در زندگی اجتماعی است   [2016 Jan] 
*آسیاب‌های بادی ذهنِ تو The Windmills of Your Mind   [2016 Jan] 
*عباس رحیمی و قاعدهِ طلایی گفت‌وشنود با مختار شلالوند  [2016 Jan] 
*نماز مِیّت، برای «زنده»ای چون عباس که اکنون بیش از همیشه حضور دارد  [2016 Jan] 
* نامۀ چارلی چاپلین به دخترش؛ ساختگی و مَن‌ درآوردی است  [2016 Jan] 
*گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی 20 هفت حصار و حصار هشتم  [2016 Jan] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک(30) تاریخ بایگانی اسناد مرده نیست  [2016 Jan] 
*آواز در باران تا همیشه زنده می‏ماند Singin' in the Rain   [2016 Jan] 
*آلبر کامو و رُمان سقوط La Chute   [2016 Jan] 
*پیر بولز Pierre Boulez غزل خدا حافظی را خواند ما بر زمان می‌گذریم نه زمان بر ما   [2016 Jan] 
*گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی19 یک اشتباه؛ هزاران جسَد را بر زمین می‌ریزد   [2016 Jan] 
*اخلاق ماکیاولی و سیاست مروانی / آیا تزویر و نادرستی، کوتاه‌ترین راه نیل به پیروزی است؟   [2015 Dec] 
*ای همه هستی ز تو، آیا تو هم هستی؟   [2015 Dec] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک 29 بُردنِ ارزشهای یک عصر به عصر دیگر؛ مغالطه‌ای راهزن است  [2015 Dec] 
*ادیت پیاف Edith Piaf گُنجِشَکَکِ اَشی مَشی   [2015 Dec] 
*شبِ یَلدا و انقلابِ زمستانی   [2015 Dec] 
*فرانک سیناترا؛ ماوراء صدا و خود صدا بود   [2015 Dec] 
*داستان یهودیان بنی‌قُریْظه غبارآلود است   [2015 Dec] 
*عباس رحیمی و رنج‌هایش  [2015 Dec] 
*گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی18 ؛ هر گونه تلاشی برای اجرای شریعت به خشونت می‌انجامد   [2015 Dec] 
*هانا آرنت، سبزینه پوش عاشق و بُرنا  [2015 Dec] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک 28 پنج سال یا صد سال همچون پرکشیدن پرنده‌ای می‌گذرد  [2015 Dec] 
*چند قصهِ گلپایگانی - آخاله اُوغُور بخیر   [2015 Nov] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک27انسان با ابداع خط گام بزرگی در راه تمدن برداشت  [2015 Nov] 
*داعشِ سیاه و داعشِ سفیدBlack Daesh, white Daesh   [2015 Nov] 
*گفت‌‌‌وشنود با اسماعیل یغمائی17 هر لحظه به شکلی بُتِ عیّار بر آمد   [2015 Nov] 
*اصلِ عدمِ قطعیّت؛ خاصیت بنیادین و گریزناپذیرِ جهان Uncertainty Principle  [2015 Nov] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک26جنونِ قدرت آدمی را خُل و چِل می‌کند  [2015 Nov] 
*کُنسِرتو آرانخوئز Concierto de Aranjuez   [2015 Nov] 
*پوری سلطانی‌(همسر مرتضی کیوان) به میهمانی خاک رفت   [2015 Nov] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک25 فراز و نشیب امپراتوری روم   [2015 Nov] 
*گفت‌‌ وشنود با اسماعیل وفا یغمائی 16-واقعیّاتِ دردناک را نمی‌توان با خونریزیِ رژیم پوشاند   [2015 Nov] 
*آبشخور واقعه لیبرتی در دارالخلافه است  [2015 Oct] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک24 ؛ وجود اسپارتاکوس به تعداد یارانش تکثیر شده بود   [2015 Oct] 
*بمباران محله گیشا و استخبارات عراق   [2015 Oct] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک ۲۳ ؛ جاده ابریشم؛ بزرگ‌ترین شبکهٔ بازرگانی دنیا   [2015 Oct] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک22 ؛ارشمیدس و داستان «اروکا»؛ یافتم یافتم   [2015 Oct] 
* آیا مسعود رجوی در فرانسه است؟ مگر مسعود رجوی زخمی شده‌‌ بود؟  [2015 Oct] 
*بخش دیگری از گفتگوی مسعود رجوی با حبوش «من در ابتدای انقلاب در شورای انقلاب بودم»  [2015 Oct] 
*سباستین کاستلیو؛ و سوختنِ «سِروِه‌تُس» در آتش   [2015 Oct] 
*مرضیه با خودش تعریف می‌شود گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی 15   [2015 Oct] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک21 / قارقارِ غازها؛ کاپیتول را نجات داد   [2015 Oct] 
*توافق هسته‌ای؛ سکنجبین بود یا جام زهر؟   [2015 Oct] 
*آب در سیاره بهرام (مریخ)  [2015 Sep] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک20/ سِلت‌ها (کِلت‌ها) The Celts   [2015 Sep] 
*کاوالریا روستیکانا Cavalleria rusticana   [2015 Sep] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی (۱۴)   [2015 Sep] 
*نامه مسعود رجوی به میخائیل سرگئیویچ گورباچُف   [2015 Sep] 
*وقتی که من بچه بودم؛ غم بود، اما کم بود   [2015 Sep] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 19 قوم و خویش ما؛ هومو نالِدی Homo naledi   [2015 Sep] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 18  «هومو نالِدی» Homo naledi  [2015 Sep] 
*ژاله خون شد؛ هفده شهریور، آغازِ پایانِ رژیم شاه  [2015 Sep] 
*چه خَبر و چه اَتَر؟ کتابِ «دیک چینی» و دخترش «لیز»Exceptional   [2015 Sep] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 17   [2015 Sep] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی (۱۳)  زیبایی‌های آغاز انقلاب به کجا رفت؟  [2015 Sep] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک (16) جباّران سی گانه و انحطاط آتن Thirty Tyrants   [2015 Sep] 
*نشستِ عبرت‌ انگیزِ صدام حسین  [2015 Aug] 
*گردشِ ایام-برای هر چیز زمانی وجود دارد   [2015 Aug] 
*پاییز خودش نوعی بهار است ؛ به رهی دیدم برگ خزان...  [2015 Aug] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 15 فهم قانون به معنی درست بودن قانون نیست   [2015 Aug] 
*چَک و چونه مسعود رجوی با دستگاه اطلاعاتی صدام حسین   [2015 Aug] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی ۱۲- اشغال کویت و شورش کردهای عراق در سال ۱۹۹۰  [2015 Aug] 
*اوسا عَلَم این چه رنگ بود توک عَلَم ؟ خامنه‌ای در دانشگاه پاتریس لومومبا !   [2015 Aug] 
*آبجو؛ نه، ولی آب شلغم اوکی  [2015 Aug] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک14از بنیان‌گذاری رُم تا تمدن چاوین  [2015 Aug] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی (۱۱) دکان امام زمان   [2015 Aug] 
*یکبار دیگر قتلعام سال ۶۷ ؛ هرچه را که از آن چشم بپوشیم حمایت کرده‌ایم   [2015 Jul] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک ۱۳ توت‌آنخ‌آمون Tutankhamun و عصر طلایی فرعون   [2015 Jul] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک 12 تمد‌ن‌ها می‌آیند و می‌روند؛ اما باورها می‌مانند   [2015 Jul] 
*نشست توجیهی عملیات فروغ جاویدان (جمعه ۳۱/۴/۱۳۶۷)  [2015 Jul] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی (۱۰)تنها «بُزِ اَخفَش» فردیّت ندارد  [2015 Jul] 
*در جنگ ایران و عراق هر کسی کشک خود را می‌سابید  [2015 Jul] 
*تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک (11)  ابتداىِ عصر فلز؛ زمان کشف آن نيست... [2015 Jul] 
*نگذارید کسی به خواب رود !Nessun dorma   [2015 Jul] 
*تاریخِ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (10)   [2015 Jul] 
*تاریخِ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (9)   [2015 Jul] 
*هاريس الکسيو و تانگوی نِفلی   [2015 Jul] 
*تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک (8)   [2015 Jul] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی (۹)  نکته‌هایی که متضمن تشخیص هستند  [2015 Jul] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (7)  اسطوره نماد مشخص روزگاران باستان  [2015 Jul] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (۶)  تمدن‌‌های کهن [2015 Jul] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (۵)  [2015 Jun] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (۴) -دوران نوسنگی Neolithic انسان از مشکلات خودش بزرگتر است  [2015 Jun] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (۳)  نیاکان ما؛ نئاندرتال و کرومانیون [2015 Jun] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک ۲ World history from mammoth to Facebook  [2015 Jun] 
*تاریخ جهان از ماموت‌ تا فیسبوک (۱)   [2015 Jun] 
*صبحانه در تیفانی و رفیق و مونس من «ماه‌رود»   [2015 Jun] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی ۸ هان، ای شرم، سرخی‌ات پیدا نیست  [2015 Jun] 
*منشور بزرگ آزادی‌ (مگنا کارتا) - Magna Carta  [2015 Jun] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۴) گراکوس بابوف و جنبش بابوفیسم Babeufism   [2015 Jun] 
*چه بر سر گل ها آمده‌است؟  ?Where Have All the Flowers Gone [2015 Jun] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی ۷  [2015 Jun] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی ۶ انقلاب ایدئولوژیک   [2015 May] 
*زنوبیا Zenobia و پالمیرا Palmyra  [2015 May] 
*گفت‌و‌شنود با اسماعیل وفا یغمائی(۵) انقلاب ایدئولوژیک   [2015 May] 
*تاریخ ایران و مقاله نیویورک تایمز  چهره‌سازانِ این سرایِ درشت ــ رنگدان‌ها گرفته‌اند به کف [2015 May] 
*پیمان مولوتف ـ ریبن‌تروپ Molotov–Ribbentrop Pact  [2015 May] 
*یادی از بیژن جزنی، فرزانه سخت‌ رو؛ مارکسیسمِ اسلامی یا اسلامِ مارکسیستی   [2015 May] 
*امید راه رسیدن به حقیقت را هموار می‌کند یادی از مبارز دلاور هوشنگ ترگل  [2015 May] 
*بوریس آلکساندرویچ آلکساندروف   [2015 May] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی انقلاب ایدئولوژیک . قسمت چهارم   [2015 Apr] 
*نامه‌ی آلبرت آینشتاین به اریک گوتکیند   [2015 Apr] 
*«زمین، این «نقطهٔ آبی کمرنگ Pale Blue Dot  [2015 Apr] 
*رقص با دیکتاتورها Dancing with Dictators   [2015 Apr] 
*عزت إبراهیم الدوری و ویتو کورلئونه  [2015 Apr] 
*چغندر کلو ته توبره (چغندر بزرگ در ته توبره است)   [2015 Apr] 
*گونتر گراس و «آنچه باید گفته شود» Was gesagt werden muss   [2015 Apr] 
*تام کاتن و کیسینجر و جُرج شولتس، عزا گرفته‌اند   [2015 Apr] 
*فناوریِ هسته‌ای تنها عرصه تولید انرژیِ هسته‌ای نیست   [2015 Apr] 
*پرونده هسته‌ای و پروتکل الحاقی Protocol Additional   [2015 Apr] 
*چکیده سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا در مورد ایران   [2015 Apr] 
*واشنگتن‌پست و مذاکرات اتمی   [2015 Apr] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفایغمایی ؛ انقلاب ایدئولوژیک بخش سوم  [2015 Apr] 
*باراک اوباما:‌ داشتنِ چکش دلیل نمی‌شود که به هر مشکلی به دید میخ نگاه کنیم  سخنرانی‌ مهم باراک اوباما در وست پوینت  [2015 Mar] 
*جان بولتون و بمباران ایران To Stop Iran’s Bomb, Bomb Iran   [2015 Mar] 
*پُلاریزاسیونِ سیاسی و نشستن بینِ دو صندلی Fall between two stools   [2015 Mar] 
*سایه ماه بر آفتاب Solar Eclipse  [2015 Mar] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی ۲ انقلاب ایدئولوژیک  [2015 Mar] 
*ابوحامد محمد غزالی و حس غریب نوروز  [2015 Mar] 
*گفت و شنود با اسماعیل وفا یغمائی / انقلاب ایدئولوژیک   [2015 Mar] 
*گوگل کروم و مشکل یوتیوب   [2015 Mar] 
*داستان بوته سوخته  der verbrannte dornbusch  [2015 Mar] 
*لحظه‌هایِ بودن ویرجینیا وولف   [2015 Mar] 
*تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است / داستانِ «پایان قرن» (۱۳)  داستانِ «پایان قرن» Fin de Siècle  [2015 Mar] 
*دروغ‌ها و دورنگی‌ها، روح مرا می‌سائید - گفت‌وشنود با رضا مولائی‌نژاد   [2015 Mar] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است ۱۲   [2015 Feb] 
*ثابت‌های فیزیک آدمی را به مکث وامی‌دارد  [2015 Feb] 
*همنشین بهار.وکیلِ مُستقل، دادبانِ آزادی‌ است گفت‌ و شنود با محمد رضا روحانی در باره کانون وکلا  [2015 Feb] 
*به هنگامِ فریبِ عالمگیر، گفتنِ حقیقت، کنُشی انقلابی است مناقشه اتمی و حرص و جوش نتانیاهو   [2015 Feb] 
*بهمن ۵۷ و افتادن ژنرال گاست در هَچَل  [2015 Feb] 
*الله قلی جهانگیری و واقعه کوه حاجی‌لو  [2015 Feb] 
*گفت ‌و ‌شنود با خانم میهنِ جزنی در مورد عشق   [2015 Feb] 
*درد و بلایِ «مَک کین» بخوره تو جونِ ابوبکر بغدادی   [2015 Jan] 
*بهمن قشقایی و قرآنِ مُهرکردهِ اسدالله عَلم  [2015 Jan] 
*عهدنامه «صلح» ترکمانچای  [2015 Jan] 
*بیانِ تنّفرآمیز Hate speech   [2015 Jan] 
*گاست و هایزر و گوادلوپ، عاقبت از ما غُبار مانَد   [2015 Jan] 
*«شارلی»، شیخ حارث النظاری و استبدادِ زیر پرده دین  [2015 Jan] 
*یادی از م. ا. به آذین، آن «دُنِ آرام» + وصیتنامه و صدای او   [2015 Jan] 
*دنباله‌ دارِ لاوجوی Comet Lovejoy C/2014 Q2  [2015 Jan] 
*ترور نمادین از زبان برمی‌خیزد / Charlie Hebdo attack   [2015 Jan] 
*هوشنگ عیسی بیگلو و مدعّیانِ صاحب‌اختیاریِ «مقاومت»  [2015 Jan] 
*تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است (۱۱) «سن ژوست» و «روبسپیر» را آئینه عبرت دان   [2015 Jan] 
*هوشنگ عیسی بیگلو، آن «مرد آهسته»‌   [2015 Jan] 
*نشان‌دادنِ ضعف با خیانت یکی نیست داستان منافِ فلکی تبریزی   [2014 Dec] 
*تاریخ جهان، دادگاه جهان است (۱۰) ایده‌آلیسم آلمانی Deutscher Idealismus   [2014 Dec] 
*شب یلدا و انقلاب زمستانی Winter solstice   [2014 Dec] 
*دروغ «آیت‌الله العظمی» که خناق نیست  وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ  [2014 Dec] 
*سازمان سیا CIA و شکنجه با آب Waterboarding   [2014 Dec] 
* تاریخ جهان، دادگاه جهان است (۹) رمانتیسم قیامی علیه هنجارهای عصر روشنگری  [2014 Dec] 
*اتاق بی سقفِ «فارل ویلیامز» Room without a roof  [2014 Dec] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است ۸ شورشِ فلاخَن La Fronde   [2014 Dec] 
*ایده جوچه 주체사상   [2014 Dec] 
*آندره ریو سلطان والتز André Rieu King Of The Waltz   [2014 Dec] 
*رساله یهودا Epistle of Jude  [2014 Dec] 
*تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است (۷) انقلاب فرانسه Révolution française  انقلاب فرانسه ، طلوع باشکوه خورشید  [2014 Dec] 
*گفت و ‌شنود همنشین بهار با ایرج مصداقی در مورد «ابلاغیه چراغ خاموش» مسعود رجوی   [2014 Nov] 
*مجاهدین و رابینسون کروزوئه خراسانی  [2014 Nov] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۶)انقلاب آمریکا American Revolution   [2014 Nov] 
*مسعود رجوی و «پرچم»اش / از «جیم» تا «عین جیم»  [2014 Nov] 
*بارگشت دوباره ویلیام باتلر ییتس   [2014 Nov] 
*الله‌ قلی برای من دوست خوبی بود = گفتگو با ساسان سترگ دره شوری و حیدر جهانگیری  [2014 Nov] 
*تاریخِ جهان دادگاهِ جهان است (۵) انقلابِ صنعتی Industrial Revolution  [2014 Nov] 
*زیگونروایزن (آوای کولی)  [2014 Oct] 
*سخنرانی تروتسکی در مکزیک در مورد محاکمات مسکو   [2014 Oct] 
*تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است ۴ عصر روشنگری The Age of Enlightenment   [2014 Oct] 
*گفتگو با شادی Разговор со счастьем  [2014 Oct] 
*تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است (۳) رنسانس Renaissance دوران گذار بین سده‌های میانه و دوران جدید   [2014 Oct] 
*داستان یهودیان بنی‌قُریْظه غبارآلود است   [2014 Oct] 
*گفت‌ و ‌شنود با دکتر کریم قصیم ۱ آزادیِ نظر را به بهایِ «احترامِ شخصی» نباید فروخت   [2014 Sep] 
*پاییز خودش نوعی بهار است   [2014 Sep] 
*تاریخ جهان دادگاه جهان است (۲) قرون وسطی فاصله میان دوران باستان و رنسانس  [2014 Sep] 
*رساله سه شیاد  De tribus impostoribus  [2014 Sep] 
*همنشین بهار.تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است دوران کلاسیک باستان Classical antiquity  [2014 Sep] 
*گروندریسه Grundrisse کشف حجاب می‌کند  [2014 Sep] 
*در دلِ هر «نفرین»ی «آفرین»ی‌‌ است  چکامه اندیشیدن به اسلام [2014 Sep] 
*ما برای چی زاده شدیم؟ همنشین بهار   [2014 Sep] 
*پیمان مولوتف ـ ریبن‌تروپ Molotov–Ribbentrop Pact  [2014 Aug] 
*کتاب الشفاء مشعلی فروزان در قرون وسطی  [2014 Aug] 
*تنها صداست که می ماند «من ماندگار نخواهم شد» «نیمای غزل» به میهمانی خاک رفت   [2014 Aug] 
*فراز و فرود علی زرکش در گفتگو با اسماعیل وفا یغمائی   [2014 Aug] 
*یوهانس کپلر Johannes Kepler طرحی نو در آسمان نجوم   [2013 Dec] 
*تیرباران چائوشسکو و همسرش  انسان گرگ انسان است [2013 Dec] 
*اسپانیا و «قطعیتِ حکم دادگاه»اش  اوسا عَلم این یکی را بِکش قلم  [2013 Dec] 
*خاطرات خانه زندگان (۳۲) ای چنگ ناله برکش و ای َدف خروش کن  [2013 Dec] 
*یکبار دیگر ماندلا  هر پدیده ای را باید از جوانب مختلف بررسی کنیم [2013 Dec] 
*سرنوشتم را با دست خویش می‌نویسم. یادی از نلسون ماندلا   [2013 Dec] 
*ایتوس، پاتوس، لوگوس/ Ethos , Pathos , Logos  [2013 Dec] 
*تاریخ همچون تانکی از روی سرِ ما می‌گذرد / خاطرات خانه زندگان (۳۱)  تاریخ همچون تانکی از روی سرِ ما می‌گذرد [2013 Dec] 
*غبارزدایی از آینه ها / بازجویی از سعید محسن  [2013 Nov] 
*Exit Strategy استراتژی خروج  [2013 Nov] 
*خاطرات خانه زندگان(۳۰) هر چیز و هر امری در «شدن» خود است که «حقیقت» می‌‌‌‌‌یابد.   [2013 Nov] 
*بچه‌ها دارند می‌میرند؛ ای که دستت می‌رسد کاری بکن   [2013 Nov] 
*غبارزدایی از آینه‌ها. دفاعيات پرشور شکرالله پاک نژاد  [2013 Nov] 
*کلاه آبی‌ها Blue Beret United Nations peacekeeping   [2013 Nov] 
*غبارزدایی از آینه‌ها ترور محمد مسعود و بازجویی خسرو روزبه   [2013 Nov] 
*غبارزدایی از آینه ها / بازجویی محمد حنیف‌نژاد   [2013 Nov] 
*ای روشنی صبح به مشرق برگرد / ای ظلمتِ شب، با من بیچاره بساز- خاطرات خانه‌ زندگان ۲۹   [2013 Nov] 
*آسیمیلاسیون Assimilation   [2013 Nov] 
*اینجا «جلجتا» ست، جائی که مسیح را به صلیب کشیدند (خاطرات خانه زندگان ۲۸)  [2013 Oct] 
*سیاست‌زدگی واگیر دارد از هر طرف که رفتم جز وحشتم نیفزود [2013 Oct] 
*عهدنامه گلستان و کارچاق‌کن آن گور اوزلی  [2013 Oct] 
*جان رالز و «پسِ پردهِ بی‌خبری» The veil of ignorance  [2013 Oct] 
*هستم آنکه هستم / اِهیِه اَشِر اِهیِه / אהיה אשר אהיה  [2013 Oct] 
*بادها می‌وزند و برگها فرو می‌ریزند. خاطرات خانه زندگان (۲۷)   [2013 Oct] 
*Ad Hominem ماه منطق در مُحاق سفسطه  [2013 Oct] 
*به من بگو ستارگان و ‏آفتاب دروغند ولی نگو که عشق وجود ندارد.   [2013 Oct] 
*یادی از ژنرال جیاپ و نبرد دین‌بین‌فو Điện Biên Phủ  [2013 Oct] 
*Loaded language آب و تاب دادن به زبانِ زبان بسته  [2013 Oct] 
*اسطوره اشرف (متن پیام مسعود رجوی، ۲۷ شهریور ۱۳۹۲)  [2013 Sep] 
*گفت‌و‌شنود با آقای ناصر‌رحمانی‌نژاد/ واقعیت تا چه اندازه واقعی‌ست؟  [2013 Sep] 
*خاطرات خانه زندگان (۲۵)   من اینجا ایستاده ام، بدون اینکه کار دیگری از من ساخته باشد.  [2013 Sep] 
*به رهی دیدم برگ خزان...
پاییز خودش نوعی بهار است  [2013 Sep] 

*لئون فوکو و «آونگ»ش Foucault pendulum  [2013 Sep] 
*کمون پاریس طلایه دار انقلاب اجتماعی درقرن نوزدهم  [2013 Sep] 
*شبیخون به مجاهدین و «مقراضِ تیزِ تناقض»   [2013 Sep] 
*ژاله خون شد. هفده شهریور، آغازِ پایانِ رژیم شاه  [2013 Sep] 
* R2P (اصل حمایت و حفاظت)  [2013 Sep] 
*در انتهای غم همیشه پنجره ای باز است. پنجره ای روشن  [2013 Sep] 
*خاطرات خانه زندگان (۲۴) نامش بر برف نوشته بود. خورشید ذوبش کرد و آب آن را با خود برد.  [2013 Aug] 
*دکتر منوچهر هزارخانی و آقای ۹۹ درصد  [2013 Aug] 
*قطعنامه ۵۹۸، پذیرش آتش بس و عملیات فروغ جاویدان  [2013 Aug] 
*گذری به اسپانیا  [2013 Aug] 
*رؤيا خود نوعی زندگی است.   ایَا سروش سحرگاهان، تو روشنی را جاری کن  [2013 Jul] 
*تجربهِ رؤیاوَش وحی  رؤیا صدایِ وجدان ما است.  [2013 Jul] 
* فرقه، و سینه زدن زیر عَلمِ ارتجاع  [2013 Jul] 
*کُفرِ یک دوران، دینِ دورانِ بعد است.  [2013 Jul] 
*دود از کُنده بلند می‌شود.- هوشنگ عیسی بیگلو، آن «مرد آهسته»‌   [2013 Jul] 
*با چنین فرهنگی چگونه می‌شود ایران را آزاد کرد؟  [2013 Jul] 
*وقتی چیز غریبی می‌شنویم، نباید پیشاپیش آن را رّد کنیم.  [2013 Jul] 
*انسان موجودی خاطره گرا است   به یاد تقی روحانی، گوینده پیشکسوت رادیو ایران  [2013 Jun] 
*«شریعت» ، آخوندی و غیرآخوندی ندارد.  [2013 Jun] 
*طوطی جون می خوام برات قصه بگم - عباس رحیمی با غم ها و طوطی اش   [2013 Jun] 
*مسعود رجوی، «معّلم»ی که «مُبلّغ» شد  [2013 Jun] 
*جلیل شهناز، شهنواز تار ایران، به میهمانی خاک رفت.  [2013 Jun] 
*آیا «حسن روحانی» تغییر کرده است؟  [2013 Jun] 
*وحدتِ ظرف و مظروف، بی تضاد نیست  [2013 Jun] 
*کارمینا بورانا Carmina Burana - اسماعیل وفا یغمایی و سرود ای آزادی   [2013 Jun] 
*خاطرات خانه زندگان (۲۳) بجز به حلقه عشاق روزگار مَبر- بجز به کوی خرابات آشیانه مکن [2013 May] 
*مادر معینی، چاووش شادی و امید دانی که کیست زنده؟ آنکو ز عشق زاید. [2013 May] 
*ما پروردگان سفره استبدادیم   [2013 May] 
*ما همه «خر ژان بوریدان» یم.  Buridan's Ass  [2013 May] 
*تب و تاب انتخابات، مسعود رجوی را هم گرفت.  [2013 May] 
*شب پره ها می آیند و می‌روند، آفتاب می‌ماند  [2013 May] 
*در باره نامه سرگشاده
صفحه روزگار، حرف حق را ضبط می‌کند  [2013 May] 

*میراث باستانی ایران در جای جای جهان  [2013 Apr] 
*خاطرات خانه زندگان (۲۲)   چرا به جای آنکه اصلاً هیچ چیزی نباشد چیزی وجود دارد؟  [2013 Apr] 
*داستان زندگی «جیرولامو ساوو نارولا»   آیا مبارزه علیه ستمگران لزوماً حقانیت می‌آورد؟  [2013 Apr] 
*خاطرات خانه زندگان (۲۱)  هیچ کس شراب نو را در مشک کهنه نمی‌ریزد. [2013 Apr] 
*سیک‌رِدنی داک‌لاد خوروشووا- گزارش محرمانه خروشچف  [2013 Mar] 
*امام محمد غزالی و حس غریب نوروز  [2013 Mar] 
*خاطرات خانه زندگان و گزارش Хрущевخروشچف  [2013 Mar] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت بیستم)  مردم غریبه نیستند، غریبه اجنبی است.  [2013 Mar] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت ۱۹)- تاریخ ایران با افسانه و شایعه همراه است.   [2013 Mar] 
*یک مُشت دَری وَری On Bullshit آستانه و پیشاهنگ کردار آدمی، گفتار اوست [2013 Feb] 
*ما همه از دَم، «پریود» یم.  [2013 Feb] 
*خاطرات خانه زندگان (۱۸) هر تاریخ واقعی، تاریخ معاصر است [2013 Feb] 
*هر کسی در زندگیش «او»یی دارد  [2013 Feb] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت هفدهم) زندان قزل قلعه با حوض و بید مجنونش [2013 Feb] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت شانزدهم) زندگی فرا‌تر از سرکوبگرانش خواهد زیست. [2013 Feb] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت پانزدهم) آیا نقش بند حوادث ورای چون و چراست؟ [2013 Jan] 
*کلام بی صدای برف Silent Snow  [2013 Jan] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت چهاردهم)
مشکل جامعه ایران با گرفتن قدرت سیاسی حل نخواهد شد  [2013 Jan] 

*شاه و سمپوزیوم لیزر Laser Symposium  [2013 Jan] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت سیزدهم)
«مراد برقی» و «سرکار استوار» در زندان قصر  [2013 Jan] 

*قتلعام کاتین The Katyn massacre  [2013 Jan] 
*خاطراتِ‌ خانه‌‌ زندگان (قسمت دوازدهم) کمون زندانیان سیاسی هم «شورای نگهبان» داشت. [2013 Jan] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت یازدهم) زندان قصر یکی از ارکان تاریخ معاصر ایران است [2012 Dec] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت دهم) یک مثقال عمل، یک خروار تحلیل نیاز دارد. [2012 Dec] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت نهم) اسلحه باید حرمت کتاب را حفظ کند [2012 Dec] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت هشتم) تجارب شخصی هم بُعد اجتماعی و تاریخی دارد. [2012 Dec] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت هفتم) فانتزی بخشی از واقعیّت است [2012 Dec] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت ششم) کتاب حوادث همیشه از نیمه آن باز می‌شود. [2012 Nov] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت پنجم) کاش زندگی هم دنده عقب داشت.  [2012 Nov] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت چهارم) درخت آلو را نمی‌شه به شمشاد پیوند زد.   [2012 Nov] 
*‌خاطرات خانه زندگان (قسمت سوّم) الا یا خیمگی خیمه فروهِل...  [2012 Nov] 
*سخنرانی تاریخی یاسر عرفات در سازمان ملل (۱۳ نوامبر ۱۹۷۴) نگذارید شاخه زیتون از دستم بر زمین افتد. [2012 Nov] 
*خاطرات خانه زندگان (قسمت دوّم)  [2012 Nov] 
*زندان=‌زنده دان، خاطراتِ خانه زندگان (۱)  [2012 Nov] 
*احمد قابل، ظریف جلالی و «گروه والعصر»  [2012 Oct] 
*کورش و سنگ‌نگاره مرد بالدار پاسارگاد  [2012 Oct] 
*استوانهٔ کورش Cyrus Cylinder «مانترا»ی خیال‌انگیز (+ویدیو)  [2012 Oct] 
*گروندریسه Grundrisse کشف حجاب می‌کند(+ویدیو)  [2012 Oct] 
*اریک هابسبام و سنّت های ساختگی  [2012 Oct] 
*پراودا ПРАВДАدم از پراودا می‌زند. (+ویدیو)  [2012 Oct] 
*پیاز، وجودی است بی تناقض. به یاد «ویسلاوا شیمبورسکا»  [2012 Sep] 
*حُکمِ قتل زندانیان سیاسی، «قیر»ی که بر سر نظام ریخت  [2012 Sep] 
*کشتار سال ۶۷ و سخنان هَشَلهَف  [2012 Sep] 
*وقتی می‌میریم چه چیزی با ما خواهد مرد؟ به یاد کوهنورد پیر فرج الله شریفی گلپایگانی [2012 Sep] 
*من اینجا ایستاده ام و جز این کاری از من ساخته نیست.   [2012 Aug] 
*Standard Model of Particle Physics مُدِل استاندارد  [2012 Jul] 
*هر ادعّایی باید مُستند به مَدرک اثباتی باشد. (در مورد مقاله خانم عفت ماهباز)  [2012 Jul] 
*دکتر علی شریعتی و «آوف هه بونگ» Aufhebung + ویدئو  [2012 Jun] 
*حقِ‌‌ آزادی و «هی‌بی‌اِس‌کورپس» Habeas Corpus  [2012 Jun] 
*تاریخِ جهان، دادگاهِ جهان است (+ویدیو) تقویم تاریخ [2012 Jun] 
*Gracias a la vida گراسیاس آلا ویدا (+ترجمه ترانه به ۱۲ زبان)  [2012 Jun] 
*ویولتاپارّرا، مرسدس سوسا، گراسیاس آلاویدا (+ویدیو)  [2012 Jun] 
*دولت ویشی، گشتاپو و دارزدن رودلف هیلفردینگ (ویدیو)  [2012 Jun] 
*پرویز شهریاری و طناب دور زمین (ویدیو)  [2012 Jun] 
*پوراژِن چستوا، شکست پذیری و شکست باوری (ویدیو)  [2012 May] 
*صَلِّ عَلَی مُحَمَّد ، «سیمون هرش» خوش آمد ! تقویم تاریخ، اردیبهشت ماه  [2012 May] 
* اَرِه و اوره و شمسی کوره (ویدیو)  [2012 May] 
*شاهین نجفی و «حقِ تمَسخر» The Right to Ridicule (+ ویدیو)  [2012 May] 
*ماه به دیدار زمین می‌آید. Supermoon (+ویدیو)  [2012 May] 
*«سرزمینِ گوجه‌ هایِ سبز» و اعدام چائوشسکو (+ویدیو)  [2012 Apr] 
*تقویم تاریخ و نیمه پنهان ماه (+ویدیو)  [2012 Apr] 
*پرویز ثابتی و «ابراز تاسف» در گیومه  [2012 Apr] 
*سیروس نهاوندی، اسبِ تراوایِ ساواک (+ویدیو)  [2012 Apr] 
*زندان قصر، دادگاه ژیان پناه و داستان تجاوز به زندانیان سیاسی  [2012 Apr] 
*با تاریکی نمیشه سراغ تاریکی رفت گزارشهای دروغ در مورد زندان [2012 Mar] 
*سفره ۷ سین Haft-Seen در هتل اموات ( ویدیو )  [2012 Mar] 
*Bertolt Brecht برتولت برشت و اپرای صَنار سه شاهی (ویدیو)  [2012 Mar] 
*خدا و قوری کیهانی Bertrand Russell Interview بخشی از گفتگوی راسل با CBC و BBC  [2012 Mar] 
*برتراند راسل و «قوری»اش Russell's teapot  [2012 Mar] 
*آیا نوترینو، به گَردِ نور می‌رسد؟  [2012 Feb] 
*پرویز ثابتی Parviz Sabeti نمونه کامل یک پلیس سیاسی (+ویدیو)  [2012 Feb] 
*از چه چیز واهمه داری؟ من شو خایف ؟ (+ویدیو )  [2012 Feb] 
*والنتین، پوشکین، یوگنی‌ آنه ‌گین Evgeny Onegin  [2012 Feb] 
*تقویم تاریخ، رویدادهای ماه بهمن (+ویدیو)  [2012 Jan] 
*جنگ‌افروزان، مُرتجعین را قِلقِلک می‌دهند. (وبالعکس)  [2012 Jan] 
*تقویم تاریخ، رویدادهای ماه دی (+ویدیو)  [2012 Jan] 
*سخنرانی استالین ۱۱ دسامبر ۱۹۳۷ Речь Сталина  [2011 Dec] 
*شورشِ نان در تهران  [2011 Dec] 
*تقویم تاریخ، رویدادهای ماه آذر (+ویدیو)  [2011 Dec] 
*Rafiq Tağı «رافق‌تقی» ‌و‌ قصّهِ‌ هولناکِ‌ ارتداد (+ویدیو)  [2011 Dec] 
*آنتی‌تزِ اشرف، در خودِ اشرف است.  [2011 Nov] 
*آوایِ کولی، زیگونروایزن و قتل‌عامِ سال ۶۷  [2011 Nov] 
*تقویم تاریخ: رویدادهای ماه آبان (+ویدیو)  [2011 Nov] 
*R2P و آخرین سخنرانیِ معمر قذافی (+ویدیو)  [2011 Oct] 
*نگاهی به ۳۰۰ سنگ قبر. نیستی، آبستن هستی است.(+ویدیو)  [2011 Oct] 
*امیرکبیر و «جِّنِ» جُدَری  [2011 Oct] 
*دستخط امیرکبیر، به یادِ استاد ایرج افشار آن مردِ آهسته (+ویدیو)  [2011 Oct] 
*نامه هایِ جَعلی یزدگرد ساسانی و عُمَربن خطّاب (+ویدیو)  [2011 Sep] 
*دکتر محمود حسابی و جعلیات اینترنتی (+ویدیو)  [2011 Sep] 
*عباس شهریاری جاسوس ۱۰۰۰ چهره ساواک (+ ویدیو)  [2011 Sep] 
*۱۱ سپتامبر و بن لادنِ پنتاگون (+ ویدیو)  [2011 Sep] 
*سرلشگر قرنی از کودتا تا ترور (+ ویدیو)  [2011 Sep] 
*رّد پای علمای اعلام بر سنگ قبر ستارخان  [2011 Aug] 
*ترور سپهبد رزم آرا در مسجد سلطانی  [2011 Aug] 
*آخوند مُحقّق کَرکی، عَلمدار تشّیع صفوی  [2011 Jul] 
*عملیات پنجه عقاب Operation Eagle Claw  [2011 Jul] 
*کلکم راع و کلکم مسئول؛ اسیرکُشی سال ۶۷ و سخنان آقای اردشیر امیرارجمند  [2011 Jun] 
*مقام صدیقی تنها راستگویی در قول و عمل نیست  [2011 Jun] 
*کمون پاریس ، تنها به پاریس مربوط نمی‌شود  [2011 Jun] 
*خوزه مارتی پیامبر استقلال و مبشر انقلاب در آمریکای لاتین (ویدئو)  [2011 May] 
*از Srebrenica سربرنیتسا تا بغداد  [2011 May] 
*منوچهر سخایی و آن «پرستو» که دشنه آجین شد.  [2011 Apr] 
*آوریل سیاه اشرف و نقش اشغالگران عراق  [2011 Apr] 
*ریزوم ، خاک و ُخل دارد  [2011 Apr] 
*امام محمد غزالی عزیز است اما نوروز از او عزیزتر  [2011 Mar] 
*سفره هفت سین در هتل اموات‌  (خدا نکند که خدا مرده باشد...) [2011 Mar] 
*کتاب سبز قذافی، تو زرد از آب درآمد   [2011 Feb] 
*وقت آن است که چشم فتنه کور شود ! (گرد و خاک در مجلس ایران)  [2011 Feb] 
*روز والنتین ، پالی‌آمِری polyamory و ، «عشق» ضربدری  [2011 Feb] 
*کويکی با یک تیر چند نشان می‌زند  [2011 Feb] 
*پرویز ثابتی، مقام امنیتی ابرو کمانی  [2011 Jan] 
*ستمگران از ما عبور نخواهند کرد. رنج محسن یلفانی «در یک خانواده ایرانی» [2011 Jan] 
*خودکشی دردی را دوا نمی‌کند. ( علیرضا پهلوی از کاخ سعدآباد تا بوستون)  [2011 Jan] 
*یک بار دیگر تقی شهرام  [2010 Dec] 
*« دین‌خو » بود اما، پرسش ‌‌ستیز و ستم ‌پذیر نبود.  [2010 Nov] 
*مُشک آن است که خود ببوید، نه آن‌که «هابرماس» بگوید  [2010 Oct] 
*«مُدل استانداردِ» فیزیک ذرّات ، قصه‌ای ناتمام  [2010 Oct] 
*گلهای صحرائی را همیشه رایحه ای دل انگیز است، یادی از روشنک (گوینده برنامه گلها)  [2010 Sep] 
*من به گوش تو سخن های نهان خواهم گفت... به یاد ستار لقایی [2010 Sep] 
*«طرح عظیمِ» استیفن هاوکینگ - خدا، وِل مُعطل است !  [2010 Sep] 
*مرگ، دوست انسان است و هرگاه رسید قدمش مبارک باد.  [2010 Sep] 
*سلام بر دکتر علی جوان
ليزر گازی، مي‌توانست سال ۱۹۳۰ اختراع شده باشد  [2010 Jul] 

*سال ۶۷ در عملیات فروغ جاویدان (مرصاد)، ۳۰۱ زندانی سیاسی به خاک افتادند  [2010 Jul] 
*آشکار‌سازی با پنهان‌سازی همراه است. (خطانامه تاج زاده و، اسیر کُشیِ سال ۶۷)   [2010 Jun] 
*«اشترن» و «ایرگون» در «دیر یاسین»  [2010 Jun] 
*نمی توان بر پرسش و نقد، دهنه زد. (آقای کروبی و قتلعام سال ۶۷)  [2010 May] 
*سرود زیبای «ای رقیب»
که‌س نه‌ڵێ کورد مردوه‌، کورد زیندوه‌  [2010 May] 

*انتشار اسناد قتلعام کاتین
چراغ حقيقت در طوفان کشمکش‌ ها نخواهد مُرد  [2010 May] 

*قرقیزستان و، پدیده «خستگی پنهان»  [2010 Apr] 
*شب، هاوانا می‌رقصد...
« کامیلو سینفوئگوس » یکی از معماران انقلاب کوبا  [2010 Apr] 

*دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا Wikipedia و حق مقدّس ویرایش   [2010 Mar] 
*گويای حکايتی‌ ست آن شمع خموش / خودکشی «منصور خاکسار»  [2010 Mar] 
*شعر «مارتین نیمولر»
وقتی مرا گرفتند، صدای احدی در نیآمد.  [2010 Mar] 

*دکتر جلال صمیمی، کاشف سرچشمه های پرتو گاما در هاله ی کهکشان در آن دیار که طوطی کم از ذغن باشد... [2010 Mar] 
*در بلوچستان بلوچی بود نامش دادشاه...   [2010 Mar] 
* آیا « عبدالمالک ریگی »، جا پای « دادشاه » می‌گذارد؟  [2010 Feb] 
*طفلِ جان و شیرِ شیطان به یاد «دکتر محمد رضا عاملی تهرانی»  [2010 Feb] 
*روز عشاق و، «عشق خرمگس» ! (ای عشق همه بهانه از توست...)  [2010 Feb] 
*این یک پیپ نیست، تصویری از یک پیپ است (یادی از زندان شاه و یدالله خسروشاهی ...) (یادی از زندان شاه و یدالله خسروشاهی نماینده تیپیکال طبقه کارگر ایران) [2010 Feb] 
*مهندس بازرگان و کتاب «سیر تحول قرآن» (با خدا و خرافات هر جنایت و فریبی ممکن است)  [2010 Feb] 
*از دار دنیا یک زن حلال داشتیم، آن را هم آقای خمینی حرام کرد!  [2010 Jan] 
*برف نو ، برف نو ، سلام، سلام  [2010 Jan] 
*«عالیجناب خاکستری» تاقچه بالا می‌گذارد!  اندر «شبه‌استعفا»ی روح‌الله حسینیان [2010 Jan] 
*در برابر زره‌پوش‌ها چگونه از خود دفاع کنیم ؟  [2010 Jan] 
*درگذشتِ آیت‌الله منتظری و گوشه کنایه‌های مقام معظم رهبری  [2009 Dec] 
*راستی کمان در کژی است. آیت‌الله منتظری، خون دو فروهر و «قاعده درأ»  [2009 Dec] 
*«تبَر به دستان در عراق» سر برخود تصمیم نمی‌گیرند.  [2009 Jul] 
*مسئلهِ مجاهدین به «غیرمجاهدین» هم مربوط است.   [2009 Mar] 
*صورتي‌ در زير دارد آنچه‌ در بالاستی، پیام نوروزیِ «شیمعون پرس»   [2009 Mar] 
*همه عمربرندارم سر از این خمار مستی
آیا خدا نیز، با «نرینه غاصب» کنار آمده است؟  [2009 Mar] 

*هرچه در ديگ است به چمچه مي آيد. کنفرانسِ «دوربانِ ۲» و، آقای اوباما  [2009 Mar] 
*آیت الله منتظری بی شیله پیله است، امّا... «اعدام نامه» و، آن «اسیرکُشیِ ظالمانه» جای تأمّل دارد.  [2009 Feb] 
*مسیح ِ باز مصلوب - یادی از الله قلی جهانگیری ، آن جان شیفته  [2009 Feb] 
*عاقبت، از ما غُبار مانَد، «گاست» و «هایزر» و «گوادلوپ»، آن «آلاچیقِ کنارِ دریا»  [2009 Feb] 
*«حاج محمد شانه‌چی» بخشی از تاریخ معاصر ایران بود.  [2009 Jan] 
*«مِه‌بانگ» BIG BANG و بزرگ‌ترین آزمایشِ علمیِ تاریخِ بشرّیت  [2008 Sep] 
* ما قربانيانی هستيم که جامه جلّاد پوشيده ايم. به یاد « محمود درویش »  [2008 Aug] 
*گاهی بايد کلمات در خدمتِ پوشاندن واقعّيات باشد. (داستانسرایی در مورد قتل‌عام سال ۶۷)  [2008 Aug] 
*سفره هفت‌سین در هتل اموات  [2008 Mar] 
*سرود «خمینی ای امام» به مجاهدین ربطی نداشت  [2008 Feb] 
*ادیت پیاف Edith Piaf ، گُنجِشَکَکِ اَشی مَشی  [2008 Feb] 
*دادگاه‌ پوئک و «نشست ژوئن ۲۰۰۱ در اشرف»  [2008 Feb] 
*سفره هفت سین در هتل اموات‌
خدا نکند که خدا مرده باشد...  [2007 Dec] 

*ابوذر...چی شده مادر؟ ...چرا می لنگی؟  [2007 Dec] 
*مسیح ِ باز مصلوب - [یادی از الله قلی جهانگیری ، آن جان شیفته]  [2007 Dec] 
*در کوچه باغ های عشق ، َبلا می باَرد. یادی از شکرالله پاک نژاد، شعور سياسي اجتماعي جنبش آزاديخواهي مردم ايران (بخش دوم)  [2007 Dec] 
*ای عشق چهره آبی ات پيدا نيست. یادی از شکرالله پاک نژاد ، شعور سياسي اجتماعي جنبش آزاديخواهي مردم ايران (بخش نخست)  [2007 Dec] 
*سیاست پدر و مادر ندارد  (جمهوری خواهان اسپانیا و ، غربِ دوچهرهِ کاسبکار) [2007 Nov] 
*تو قلب بیگانه را می شناسی ، زیرا که در سرزمین مصر بیگانه بوده ای
یادی از احمد غفارمنش  [2005 Mar] 

*شب ُسرودش را خواند، نوبت پنجره هاست / گفت و شنود با نويسنده کتاب « نه زیستن نه مرگ »  [2005 Mar]