زیارتگاه حضرت معصومه قم در جایگه معبد اینانا (ایشتار/اناهیتا)
جواد مفرد کهلان

اینانای سومریان که با غالباً با ایشتار بابلیان و اناهیتای ایرانیان معادل گرفته میشده است در واقع مترادف با آنها به معنی الهه پاک و باکره و مستوره و معصومه است. پدر اینانا نانا (ماه خدا، به سانسکریت ماسَ و به اوستایی میثه یعنی ماه گردنده یا آنو ایزد آسمان) و مادرش نین گال (بانوی بزرگ جهان زیرین معادل و مترادف نیج-مه-خاتون به زبانهای ایرانی) و برادرش اوتو (خورشید خدا، لفظاً به معنی صلح جو، خوشنودی و خوشدلی دهنده= رضا) محسوب میشد. لقب مهم اینانا به سومری نین- مه-شارّ-را (ملکهً همهً مَه ها= به فارسی سرور همه بزرگان، به پهلوی پات-مه=فاتمه) است. اسطوره تعقیب و فرار وی در رابطه با انکی (خدای خردمند زمین و آبهای ژرف) است. مطابق اسطوره اینانا که شهرش اوروک در سومر با نیرنگ وی ترقی نموده است، تصمیم میگیرد که به حضور برادر ناتنی خود انکی فرزند آنو برود که در آپسو (اقیانوس آب شیرین) مالک مه (فرّ فرمانروایی) است. انکی تا اندازه ای از آمدن او خبر دارد و حاضر به پذیرایی او میشود. انکی به وزیر خود ایشوم (ایزد کوهستان) خبر میدهد که برای آن ها مقدار زیادی غذا و نوشیدنی بیاورد و هنگامی که الهه وارد میشود آنها مینشینند و به شادی می پردازند. انکی تحت نفوذ شراب قرار میگیرد و مه (نیروی ماوراء الطبیعی قدرت حکمرانی) را یک به یک به اینانا می دهد. آن الهه یک به یک آنها را میشمارد و هر بار می گوید که "او آن را به من داده است." هنگامی که انکی از ایشوم مه را می خواهد؛ به او گفته میشود که اینانا آنها را به درون کشتی خود گذاشته و با آن رفته است. انکی، ایشوم و بعضی از دیوها را به دنبال اینانا می فرستد و به او توصیه میکند که کشتی را با مه بگیرد و برگرداند. ولی اینانا با کمک نین شوبور (الههً شرق؛ ملکه خراسان) موفق میشود که آن را با طلسم های جادویی خود دفع کند....". بنابراین مقبره ای که به نام معصومه در آن جا است؛ در جایگاه معبد کهن اینانای مردمان ایرانی و بابلی تبار کهن آن قرار گرفته است. اینکه در حدیث شیعی حضرت معصومه باکره نامی از برادران و برادر زادگان ادعایی وی داده نمیشود که مطابق سنت اعراب مسلمان در خبر و حدیث در اولویت قرار میگرفتند؛ مطلب را به وضوح به حدیثهای معتزلی و شعوبی باطنیان شبه شیعی ما قبل صفویان می رساند که خبره و سرآمد مردمان روزگار خود در جعل احادیث برای حفظ مقدسات قدیمی خود بوده اند. گزارش این مطلب نباید از اهمیت بکاهد چه از جنبهً خرافی و اغراق آمیز دینی آن کاسته و بر قداست باستانی و جاودانی آن خواهد افزود. جالب است که کلمهً اوستایی سَتی (جاودانی) نام اصلی حضرت معصومه به شمار رفته است.

حال که نگاهی دوباره به منابع انترنتی در خود سایت حضرت معصومه می اندازم می بینیم کسی با نام مستعار اهورا اشون پیشتر به گونه ای دیگر با استفاده شواهد تاریخی و باستانشناسی به طرح و اثبات این امر پرداخته است. و بر رد آن هم از سوی روحانیون شیعه نقدی نوشته شده است که در این قسمت نقل میشود و در پایان این بحث هم ما روایت حدیثی مربوط  به حضرت معصومه هم به عینه از همین سایت می آوریم.

پاسخ به مقاله يك سايت اهورايي

در يكي از سايت‏هايي كه از سوي اهورائيان، پيروان آئين باستاني ايرانيان، نوشتار پژوهش‏گونه‏اي به قلم "اهورا اشون" پيرامون بارگاه ملكوتي كريمه اهلبيت، تحت عنوان"حرم فاطمه معصومه در قم" ثبت شده كه شبهه‏ها و ترديدهايي در آن ابراز شده و اظهار نموده كه در انتظار پاسخ‏هاي راهگشا مي‏باشد. براى رفع ابهام از ايشان و هم کيشان او، به نقد و بررسي سخنان او مي‏پردازيم. در ابتدا بخش آغازين سخنان او را بدون هيچ دخل و تصرّفي در اين‏جا مي‏آوريم.  (1)

.....................................................................

امروزه، بارگاه "امامزاده فاطمه" دخترِ "امام موسي بن جعفر"، در شهر باستاني قم، يكي از مهمترين مراكز زيارتي در جهانِ تشيع است. "معصومه"، به معني "بيگناه"، لقب اين فاطمه است كه خود در منابعِ سده هاي پيشين "ستي فاطمه" (satti-fAtemeh) هم ناميده ميشده است. از برادرِ او، يعني "امام رضا" نقل شده كه "هر كس فاطمه را در قم زيارت كند، بهشت بر او واجب ميشود".

قديمي ترين منبعي كه از "فاطمه ي معصومه" ياد كرده، كتاب "تاريخ قم"، (نوشته :حسن بن محمد بن حسن قمي) متعلق به سال 378 هجري قمري است و البته بايد دانست كه هر آنچه كه كتبِ تاريخي و مذهبِي ديگر، درباره ي "امامزاده فاطمه ي معصومه" نوشته اند، همگي نقل قولهايي از همين كتاب است. در اين كتاب، آمده است:

"فاطمه دختر امام موسي كاظم ، در سال 201 هجري - يعني يكسال پس از ولايتعهدي امام رضا - براي ديدار برادر عازم ايران شد. چون به ساوه رسيد بيمار شد. تا قم ده فرسنگ راه بود. فاطمه، عزم قم كرد و درقم ميهمان موسي بن خزرج بن سعد اشعري شد. او پس از 17 روز، در قم درگذشت. چون فاطمه را وفات رسيد، بعد از غسل و تكفين ، جسد او را به باغِ بابلان بدند و خواستند تا در سردابي كه به همين منظور آماده كرده بودند، دفن كنند. اما در ميان آل سعد، در اينكه چه كسي سزاوارتر است براي رفتن به سرداب و تدفين ستي فاطمه. عاقبت بر پيرمردي به نام "قادر" اتفاق كردند، اما در همين هنگام دو سوار كه روي خود را پوشانده بودند، از گرد راه رسيدند و كار تدفين را به اتمام رساندند و رفتند. و كس ندانست كه ايشان كه بودند."  

همانطوريكه گفتم، اين گزارش در سال 378 هجري قمري و در كتاب تاريخ قم درج شده و تمام منابع ديگر، همين مطالب را تقريبآ بدون كمي و كاستي نقل كرده اند.

اما غرض از اين نوشتار، بيان شك و شبهه اي است كه من درباره ي اصيل و تاريخي بودن بارگاه فاطمه معصومه در قم دارم و مي انديشم كه اين محل، در اصل يك معبد براي پرستشِ ايزدانِ محبوبِ ايرانيان كهن، يعني مهر و ناهيد بوده است. دلايلي كه مرا در گمان انداخته اند، مينويسم و در انتظار راهنمايي و پاسخهاي راهگشاي شما هستم:

-1 گزارش تاريخي مربوط به حضور و مرگ فاطمه معصومه در قم، خبري واحد است؛ يعني هيچ منبع تاريخي دومي آنرا دلالت نكرده است. يعني گزارش ديگري كه ولو بصورت غيرمستقيم، مؤيد آن باشد، در دست نيست. در عالمِ روايتگريِ اسلامي، معمولآ بر "خبر واحد" اعتمادي نميشود.

-2 روايت مذكور، آنجا كه به حضورِ"دو سوار نقاب پوش" براي تدفين او اشاره دارد، كاملا ساختگي بنظر ميرسد. در برخي منابع، اين دو سوار را پدر و جدِ فاطمه دانسته اند، به عذر اينكه بايد فرد يا افراد محرمي براي در گور نهادنِ يك زن، بوده باشند. تاكيد بر كهولت "قادر" نيز شايد همين معنا را دلالت كند. اما، حضورِ سواراني ناشناس در جمع دوستدارانِ ائمه و اقدام آنها در تدفينِ زني از تبار ايشان، بي آنكه عكس العمل يا سؤالي را همراه داشته باشد، از ديدگاه يك مورخ قابل قبول نيست؛ هر چند در منطق اسطوره اي، چنين ترديدهايي هرگز پيش نمي آيد. (در مورد اسطوره ها و تفاوت منطق حاكم بر آنها با نگرشهاي علمي به مشروح مصاحبه ي من با دكتر كزازي مراجعه كنيد.

  3- در جستجويي كه كرده ام ، هيچ نام و نشاني از همراهان فاطمه معصومه نيافتم. آقاي علي اصغر فقيهي، مؤلف دانشمند كتاب "تاريخ مذهبي قم"، نيز تاكيد دارند كه "درباره ي همراهان - و نيز چگونگي حركت و مسير مسافرت - فاطمه معصومه هيچ مطلبي در منابع وجود ندارد." همچنين، در ميان 444 امامزاده ي موجود در قم، كمترين نشاني از همراهان ايشان يافت نميشود و اين جدآ مايه ي شگفتي است كه زني تنها از خاندان پيامبر، صدها كيلومتر مسافرت كرده باشد. برخي منابع، عذر آورده اند كه همرهان فاطمه در حوالي ساوه، مورد تهاجم سنيان متعصبِ ساوجي قرار گرفتند و كشته شدند و فاطمه به تنهايي به قم عزيمت كرد. اما اين توجيه قابل قبول نيست. چگونه ممكن است كه "خواهر وليعهد دولت اسلامي" مورد هجوم دشمنان قرار گيرد و از اين رخداد، نشان و گزارشي در منابع تاريخي برجاي نمانده باشد؟ به ياد داشته باشيم كه زمان سفر فاطمه، درست مقارن وليعهد شدنِ امام رضا و اوج تبليغات دولت مامون درين باره است.

- 4 بنا به محاسبات آقاي فقيهي در كتاب تاريخ مذهبي قم، سنِ "فاطمه ي معصومه" در وقت وفات كمتر از 23 نبوده است. با اينحال نشاني از همسر ايشان نيز وجود ندارد. مؤلف كتاب تاريخ قم، در رفع اين مشكل، آورده است كه اصولآ موسي بن جعفر هيچيك از 21 دختر خود را به شوهر نداده بود، چون مردي كه همتراز دخترانش باشد، وجود نداشت(!)

- 5 بناي بارگاه "فاطمه ي معصومه"، به گونه اي غير قابل انتظار، حدود 30 درجه با جهت قبله اختلاف دارد. يعني حرم، ضريح و گور بر خلاف آنچه مثلا در مورد بارگاه امام رضا ديده ميشود، همسو با جهت قبله نيست، و شما هنگام نماز گزاردن در مقابل ضريح ، حدود 30 درجه به سمت راست كج مي ايستيد. محال است معماران دوره ي اسلامي، نسبت به تطبيق جهت آرمگاه و بناي بيروني با جهت قبله بي توجه بوده اند؛ همچنانكه نميتوان گفت كه قادر به تشخيص سمت قبله نبوده اند و قدر مسلم، ميزان خطاي آنان، اينهمه (= حدود 30 درجه) نبوده است. نيز غير ممكن است كه در ميان باغ مشهور به بابلان، محذوري براي ساخت آرامگاه در سمت و سوي قبله وجود داشته است. ضمن اينكه تدفين نشدن فاطمه در گورستانهاي قم محل بحث است. به گزارش منابع تاريخي در قم آن زمان ، لااقل دو گورستان عمومي در شمال و جنوب شهر، وجود داشته است.

- 6 جهت كلي ساختمان آرامگاه، به گونه اي است كه دو درب اصلي آن در فصول مختلف سال (اول بهار و اول پاييز)، دقيقآ رو به خورشيد گشوده ميشوند. همچنين، گور اصلي در دو متري زير سطح زمين و در اطاقك زيرين ضريح قرار دارد . معماري اين اطاقك كه بنا به گزارش كتاب تاريخ قم ، در اصل يك سرداب (= اتاق يا خانه ي زيرزميني ) بوده ، بهمراه قرار گرفتن آن در كنار آب (= رودخانه قم) ، يادآور معابد مهر و ناهيد است.

- 7 صفات، خويشكاري و نقشهاي برشمرده شده براي فاطمه معصومه، يعني "بيگناهي" و "بركت بخشي" درهمترازي محض با "اناهيتا" به عنوان مطرحترين ايزدبانوي كهن ايرانيان قرار دارند.

- 8 لقب "معصومه" در ميان اسامي امامزادگان منحصر به فرد است. من هنوز نتوانسته ام امامزاده ي ديگري با لقبي مشابه را پيدا كنم. نكته ي جالب توجه اين است كه اين واژه دقيقآ و بي كم و كاست، برگردان واژه ي اناهيتا anahita در زبان اوستايي و اناهيد anahid در زبان پهلوي است= hita بدي و پليدي و گناه ، ana =پيشوند نفي. بارگاه او نيز مثل تمام معابد ناهيد در كنار آب است. درمورد اينكه بسياري از مقابر و بارگاههاي امامزاده ها در ايران ، در اصل معبد مهر و ناهيد بوده اند، به وبلاگم مراجعه كنيد.

- 9 چنانكه اشاره شد در منابع قديميتر، از ايشان با نام " ستي فاطمه " ياد شده است. برخي از نويسندگان، به اشتباه ريشه ي اين كلمه را "سيدتي" (= شكل مؤنثِ واژه ي "سيدي" ) گرفته اند. اما درست تر اين است كه ستي satti را در معناي خودش در زبانهاي هنداروپايي به معناي "مقدسه" بگيريم. واژه ي سنت sant در زبانهاي اروپايي كنوني از همين ريشه است. در گذشته ها ايزدبانوان را نيزبا لقب ستي ياد ميكرده اند. (در قم ، مسجدي هم به نام "ستيه" وجود دارد. نيز دراصفهان امامزاده اي به نام "ستي فاطمه" هست.

يادآور ميشوم كه اگرچه امروزه قم يكي از مراكز مهم تشيع در جهان است، ليكن بايد دانست كه در دوره ي پيش از اسلام هم يكي از مراكز برجسته ي زرتشتيان بوده است و بناي اين شهر را به پادشاهان كياني نسبت ميدهند. اسلام آوردن اهالي قم ، بنا به كتاب تاريخ قم، در سايه ي شمشير اعراب قبيله ي اشعري - كه شيعه بودند - و پس از يك خدعه و خونربزي وحشتناك، رخ داد.

در خاتمه، اميدوارم كه مطلب من موجب رنجش خاطر دوستداران حضرتش نشود و لازم به بسط اين نكته نميدانم كه ايمان درست، همواره پس از شك ورزي پديدار ميشود. ايدون باد!

.....................................................................

اين پژوهشگر اهورايي(اهورا اشون) در اين نوشتار به اين نتيجه رسيده كه ورود حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏عليها به قم پيش از کتاب "تاريخ قم" در هيچ منبعي ولو به صورت غيرمستقيم نيامده است .

اينك راهنمايي و پاسخي راهگشا:

كتاب "تاريخ قم" توسط "حسن‏بن‏محمدبن‏حسن" به سال 378 ه.ق. به رشته تحرير درآمده، در حالي كه روايت پاداش زيارت حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها در كتاب "کامل‏الزّيارات"، تأليف "ابوالقاسم جعفربن‏محمدقولويه" آمده است که ابن قولويه، متوفاي 367 ه.ق. از شخصيّت‏هاي برجسته جهان تشيّع در قرن چهارم بوده و همه علماي رجال بر وثاقت او اتفاق‏نظر دارند. (2)

علامه‏حلّي رضوان‏اللَّه‏عليه در ستايش از ابن‏قولويه مي‏نويسد: او استاد شيخ مفيد بود. شيخ مفيد دانش و حديث را از او فراگرفت. هر واژه‏اي كه مردم براي ابراز نيكي، وثاقت و فقاهت به كار ببرند، او بالاتر از آن بود. (3)

ابن قولويه در كتاب گرانسنگ "کامل‏الزّيارات" باب 106 را به زيارت حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏عليها اختصاص داده و مي‏نويسد:

"الباب السّادس والمائه" 
"فضل زياره فاطمه بنت‏موسي‏بن‏جعفر صلوات‏اللَّه‏عليها بقم" 
"باب صدوششم" 
"درفضيلت زيارت فاطمه، دخترموسي‏بن‏جعفر صلوات‏اللَّه‏عليها در قم" 
ابن قولويه در اين باب دو حديث نقل كرده:

حديث 1: حديث كرد براي من علي‏بن‏حسين‏بن‏موسي‏بن‏بابويه، از علي‏بن‏ابراهيم‏بن‏هاشم، از پدرش، از سعدبن‏سعد از ابوالحسن امام رضا عليه‏السّلام كه گفت:

"سَأَلْتُهُ عَنْ زِيارَهِ فاطِمَهَ بِنْتِ مُوسى عليه‏السّلام، قال: مَنْ زارَها فَلَهُ الْجَنَّهَ"

از امام رضا عليه‏السّلام در مورد زيارت فاطمه دختر موسي بن جعفر عليه‏السّلام پرسيدم، فرمود: هركس او را زيارت كند، بهشت از آن اوست. (4)

اين حديث را ابن قولويه با سند صحيح از امام رضا عليه‏السّلام روايت كرده و اينك اشاره‏اي كوتاه به سلسله راويان حديث:

الف . علي‏بن‏حسين‏بن‏موسي‏بن‏بابويه، پدر شيخ صدوق عليه‏الرّحمه مشهور به "ابن بابويه" متوفّاي سال 329 ه.ق. فقيه بزرگ و محدث گرانقدر، كه امام حسن عسكري عليه‏السّلام نامه‏بي‏نظيري به افتخار او نوشته است. (5)

ب . علي‏بن‏ابراهيم‏بن‏هاشم، صاحب تفسير قمي، كه جلالت قدرش چون آفتاب نيمروز است.

نجاشي پيشتاز رجاليون در حق او مي نويسد: در حديث مورد وثوق، دقيق، مورد اعتماد و صحيح‏العقيده بود. (6)

ج . ابراهيم بن هاشم، از اصحاب امام هشتم، نخستين كسي كه حديث كوفيان را در قم منتشر كرد. سيدبن‏طاووس بر وثاقت او ادعاي اجماع كرده است. (7)

د. سعدبن‏سعدبن‏احوص‏بن‏سعدبن‏مالك‏اشعري، از اصحاب امام رضا و امام جواد عليهماالسّلام كه همه رجاليون و وثاقتش اتفاق‏نظر دارند. (8)

حديث2: ابن قولويه با سلسله اسناد خود از امام جواد عليه‏السّلام روايت كرده كه فرمود:  
"مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتى بِقُمْ فَلَهُ الْجَنَّهُ"  
هركس قبرعمّه‏ام را در قم زيارت كند، بهشت از آن اوست.
 (9)

با توجّه به تاريخ درگذشت ابن قولويه به سال 367 ه.ق. روشن مي‏شود كه كتاب "تاريخ قم" قديمي‏ترين منبع پيرامون حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها نمي‏باشد، بلكه ابن قولويه كه 11 سال پيش از تاريخ نگارش كتاب "تاريخ قم" درگذشته و ايشان دو حديث پيرامون فضيلت زيارت آن حضرت نقل كرده و بابي را به عنوان "فضيلت زيارت فاطمه دخت موسي بن جعفر صلوات‏اللَّه‏عليها در قم" اختصاص داه است.

دقّت کنيد در حديث امام جواد عليه‏السّلام به لفظ "قم" تصريح شده و چون مرقد مطهّر آن حضرت در عهد امام جواد عليه‏السّلام مشهور و زيارتگاه خاصّ و عام بوده به نام آن حضرت تصريح نكرده، بلكه فرموده: "قبر عمّه‏ام را در قم..."

جالب‏تر اينكه حديث امام رضا عليه‏السّلام از شهرت قبر آن حضرت در اوّلين سالهاي دفن آن مخدّره حكايت مي کند، زيرا تاريخ ارتحال حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏عليها روز دهم ربيع الثاني 201 ه.ق. و تاريخ شهادت امام رضا عليه‏السّلام در آخر صفر 203 ه.ق. مي‏باشد.

علاوه بر اينها سعدبن سعد كه اهل قم بوده است، هنگامي كه به محضر امام هشتم شرفياب مي‏شود، از فضيلت زيارت آن بانوي مكرّمه مي‏پرسد. و اين سؤال، حكايت از آن دارد كه در فاصله كمتر از دو سال (بين ارتحال بي‏بي و شهادت امام رضا عليه‏السّلام) مرقد مطهّر آن حضرت به صورت زيارتگاه همگان درآمده بود.

حديث3: ديگر معاصرش شيخ صدوق نيز در كتاب گرانسنگ "عيون‏اخبارالرّضاعليه‏السّلام" بابي را به فضيلت زيارت آن حضرت اختصاص داده و فرموده است:

"باب 67- ماجاء عن الرّضا عليه‏السّلام في ثواب زياره فاطمه بنت موسي بن جعفر عليه‏السّلام بقم" 
"باب 67- پيرامون آنچه از امام رضا عليه‏السّلام در مورد پاداش زيارت فاطمه، دختر موسي‏بن‏جعفرعليه‏السّلام در قم رسيده است"

آنگاه از پدرش (ابن‏بابويه) و محمدبن‏موسي‏بن‏متوكّل، هر دو از علي‏بن‏ابراهيم‏بن‏هاشم، از پدرش، از سعدبن‏سعد روايت كرده‏اند كه گفت:

"سَأَلْتُ اَبَالْحَسَنِ الرِّضا عليه‏السّلام عَنْ زِيارَه فاطِمَهَ بِنْتِ مُوسَي‏بْنِ‏جَعْفَر عليها‏السّلام فَقالَ: مَنْ زارَها فَلَهُ الْجَنَّهُ"  
"از ابالحسن امام رضا عليه‏السّلام در مورد زيارت فاطمه، دختر موسي‏بن‏جعفر عليه‏السّلام پرسيدم، فرمود: هركس او را زيارت كند، بهشت از براي اوست."
 (10)

ملاحظه فرموديد که شيخ صدوق اين حديث را از پدرش ابن بابويه و محمدبن موسي بن متوكل روايت كرده كه او نيز مورد اعتماد است و همه رجاليون بر وثاقتش اتفاق‏نظر دارند. (11)

يادآور ميشوم که شيخ صدوق كتاب "عيون الأخبار" را براي "صاحب بن عباد" نوشته و در ديباچه كتاب آورده است:  
دو قصيده از قصايد صاحب جليل القدر، كافى الكفاه، ابوالقاسم اسماعيل بن عباد اطال اللَّه بقائه... در اهداي سلام به پيشگاه حضرت علي بن موسي الرّضا عليه‏السّلام به من رسيد، پس اين كتاب را به منظور اهدا به كتابخانه پرآوازه‏اش تأليف كردم.
 (12)

در آخرين فصل كتاب نيز مشروحاً بيان مي‏كند كه در سال 352 ه.ق. از ركن‏الدوله اجازه تحصيل كرده به زيارت مشهد مقدّس شرفياب شده و براي او دعاي خير نموده است.  (13)


از بيان علامه‏تهراني استفاده مي‏شود كه شيخ صدوق در تاريخ يادشده اين دو قصيده را دريافت كرده و در مقابل اين كتاب را براي صاحب بن عباد تأليف كرده است. (14)

با توجّه به درگذشت ركن‏الدوله به سال 366 ه.ق. روشن مي‏شود كه اين كتاب حداقل 12 سال پيش ازکتاب "تاريخ قم" تأليف شده است.

حديث 4: شيخ صدوق همچنين در كتاب "ثواب الأعمال" بابي را به اين موضوع اختصاص داده و چنين عنوان كرده است:

"ثواب من زار قبر فاطمه بنت موسي بن جعفر عليه‏السّلام بقم"؛ پاداش كسي كه قبر فاطمه دخت موسي بن جعفر عليه‏السّلام را در قم زيارت كند....  (15)

حديث5: صاحب كتاب المسلسلات، ابومحمّد، جعفربن احمدبن‏علي‏قمي، مشهور به "ابن رازي" معاصر شيخ صدوق مي‏باشد.

ابن رازي از صدوق و استادش: احمدبن‏علي‏بن‏ابراهيم‏بن‏هاشم روايت كرده است. وي همچنين از تلعكبري و استادش سهل‏بن‏احمدديباجي و... روايت كرده است.

شيخ صدوق نيز در كتاب "توحيد" از او روايت كرده است.  (16)

از وي220 جلد كتاب به يادگار مانده، كه يكي از آنها كتاب "المسلسلات" مي‏باشد. (17)

او در كتاب "المسلسلات" حديث مفصلي با سلسله اسنادش از فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها از عمه‏اش فاطمه دخت امام صادق عليه‏السّلام، از عمه‏اش فاطمه دخت امام باقر عليه‏السّلام، از عمه‏اش فاطمه دخت امام سجّاد عليه‏السّلام، از عمه‏اش فاطمه دخت امام حسين عليه‏السّلام... از فاطمه زهرا سلام‏اللَّه‏عليها از رسول اكرم صَلّى‏اللَّه‏عَلَيْهِ‏وَآلِه‏وِسَلَّم روايت كرده است. (18)

اين حديث از دو جهت مسلسل است، يكي اينكه آن را فاطمه‏اي از فاطمه روايت‏كرده، دوم اينكه آن را هر فاطمه‏اي از عمه‏اش فاطمه روايت كرده است.  (19)

روايات حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏عليها به اين حديث منحصر نيست. شمس‏الدين جزري (20)و چشتي داغستاني نيز احاديث ديگري از طريق ايشان روايت كرده‏اند. (21)ولي اهميّت ابن رازي در اين است كه زمانش مقدم بر زمان تأليف "تاريخ قم" مي‏باشد.

روي اين بيان پيش از تأليف كتاب "تاريخ قم" گروهي از محدثان از حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها حديث روايت كرده‏اند و گروهي از راويان حديث از امام رضا و امام جواد عليهماالسّلام پيرامون فضيلت زيارت آن حضرت حديث نقل كرده‏اند.

آنچه "اهورا اشون" به گمان خود تصور كرده كه پيش از كتاب "تاريخ قم" در هيچ منبع ديگري از آمدن حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏عليها به قم، ذكري به ميان نيامده، خيالي باطل و گماني بي‏اساس مي‏باشد.

امّا اينکه آيا خبر ورود حضرت معصومه سلام‏اللَّه‏عليها به قم، خبر واحد است؟

  
پژوهشگر اهورايي در اين نوشتار آورده است: گزارش تاريخي مربوط به حضور و مرگ فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها در قم خبري واحد است!!

حسن‏بن‏محمدبن‏حسن‏قمي، كتاب ارزشمند تاريخ قم را به سال 378 ه.ق. تأليف كرده است و تا آن روز 177 سال از وفات حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها گذشته بود و صدهاهزار نفر به زيارت آستان مقدس اين بانو شتافته و پيشاني ادب بر آستانش سوده بودند.

بارگاه ملكوتي دخت گرامي موسي بن جعفر عليه‏السّلام چيزي نبود كه نيازي به نقل صاحب "تاريخ‏قم" داشته باشد. بلکه ويژگي كتاب "تاريخ‏قم" در اين بود كه مؤلف آن، دانشمند فرزانه، محققي فرهيخته و مورّخي پرآوازه بود و در تأليف كتاب صداقت و امانت خاصي ارايه داده بود و لذا مؤلّفان‏بعدي جزئيّات مربوط به ورود اين بانوي عظيم الشّأن را از كتاب وي نقل كرده‏اند.

مشكل بزرگ :

مشکل بزرگ ما اين است كه ميراث علمي ما در طول قرون و اعصار همواره مورد تاخت و تاز دانشمندان بي‏فرهنگ بود كه در اينجا به چند نمونه از اين تاخت و تازها اشاره مي‏كنيم:

. 1همين صاحب بن عباد كه شيخ صدوق كتاب "عيون الأخبار" را براي او تأليف كرده، كتابخانه بزرگي داشت كه بار چهارصد شتر بود. هنگامي كه سلطان محمود سبكتين وارد ري شد، به او گفتند كه همه اين كتابها بر عقيده شيعيان مي‏باشد. همه كتابهاي اعتقادي و كلامي آن را جدا كرده و طعمه آتش نمود. (22)

. 2به هنگام ورود طغرل‏بيگ سلجوقي به بغداد كتابخانه بي‏نظير شيخ طوسي كه بيش از هفتادهزار كتاب در آن بود، طعمه حريق شد و در ميان شعله‏هاي كينه‏هاي بدر و حنين سوخت.

ابن‏حجر عسقلاني نقل مي‏كند كه كتابهاي نفيس و بي‏نظير شيخ طوسي در روز روشن در ميدان مسجدالنصر در برابر چشمان همگان طعمه حريق شد. (23)

. 3در حمله ددمنشانه "احمدپادشاجزّار" به سال 1175 ه.ق. همه آثار نفيس و منحصر به فرد كتابخانه‏هاي شيعيان در جبل عامل به عكّا حمل شد و در آنجا در ميان نانوائي‏ها، حلواپزيها و آشپزخانه‏ها تقسيم شد و به مدت شش‏روز تنورهاي عكّا با اين آثار نفيس و نسخه‏هاي منحصر به فرد شعله‏ور گرديد. (24)

. 4در اين همين عصر مشعشع طلائي بيش از چهل هزار نسخه‏خطي كتابخانه‏مهم و تاريخي "عارف حكمت" مدينه‏منوره توسط وهابيان بي‏فرهنگ در ميان آتش سوخت.

. 5باز در همين امسال هزاران نسخه‏چاپي و خطي از نهج‏البلاغه، صحيفه‏سجّاديه و ديگر معارف شيعي در ميدان آزادي صنعا - پايتخت يمن - توسط نيروهاي بعثي در روز روشن در احقاد بدر و حنين شعله‏ور شد و طعمه‏حريق گرديد.

ديگر جاي شگفت نيست كه از بيش از200جلد آثارتأليفي عيّاشي متوفّاي 320 ه.ق. تنها تفسير عيّاشي، آنهم فقط نيمه ي ‏اول آن به دست ما رسيده است (25)و از بيش از 200 جلد اثر تأليفي شيخ صدوق كمتر از يك‏دهم آن باقي است. (26)

همين كتاب "تاريخ قم" كه جالب‏ترين، جامع‏ترين و متقن‏ترين كتاب در اين موضوع است، مؤلف آن را در 20 باب تأليف كرده و متن عربي آن كلاً از بين رفته است و آنچه موجود است فقط 5 باب از ترجمه آن به قلم حسن‏بن‏علي‏بن‏حسن‏بن عبدالملك‏قمي است، كه به سال 865 ه.ق. به فارسي برگردان شده است.

در پايان اين بخش از مقال بي‏تناسب نيست حديث شريفي را پيرامون حضرت فاطمه‏معصومه سلام‏اللَّه‏عليها از امام جعفر صادق عليه‏السّلام نقل كنيم ، تا معلوم شودکه اخبار مربوط به اين بانوي مكرّمه پيش از ولادت باسعادتش توسط پيشوايان معصوم عليهم السّلام بيان شده است.

نصيرالدين،ابوالرشيد،عبدالجليل‏رازي‏قزويني، از علماي‏برجسته قرن‏ششم در كتاب‏ارزشمند "بعض مثالب النّواصب" كه به سال 560ه.ق.آن را تأليف كرده از امام صادق عليه‏السّلام روايت كرده (27)كه فرمود:

خداي را حرمي است و آن مكه است، پيامبر خدا را حرمي است و آن مدينه است، اميرمؤمنان را حرمي است و آن كوفه است، آگاه باشيد كه حرم من و فرزندان من قم است كه آن كوفه كوچك ماست. براي بهشت هشت در است كه سه در آن به سوي قم است.

تُقْبَضُ فيهااِمْرَأَهٌ هِيَ مِنْ وُلْدي وَ اِسْمُها فاطِمَهُ بِنْتُ مُوسي، تَدْخُلُ بِشِفاعَتِها شيعَتِنا الْجَنَّهُ بِاَجْمَعِهِمْ 
در آنجا بانويي از فرزندان من درمي‏گذرد كه نامش فاطمه دخت موسي است، همه شيعيان ما با شفاعت او وارد بهشت مي‏شوند.
 (28)

اما در مورد جهت قبر مطهر حضرت معصومه (سلام الله عليها ) بايد گفت كه مرقد اصلي دقيقا به طرف قبله است اما ساختمان حرم مطهر به صورت شمالي و جنوبي و شرقي است كه معماري زمان ساخت ان بوده است و ذوق و هنر معماران آن زمان چنين بوده كه هم اكنون هم بعضي از معماران چنين عمل مي كنند و اين براي اينستكه حداكثر استفاده را از نور خورشيد براي روشن بودن داخل ساختمان داشته باشند.اين كه مسئله را مربوط كنيم به مسائل آتش پرستي توهم باطلي است كه هيچ تاييدي ندارد.

اما حرف آخر اينكه شهر مقدس قم شهري است كه تاسيس آن به صورت يك شهر به قرن دوم هجري قمري مي رسد كه عهد حكومت اسلام بر سرزمين هاي ايراني بوده است .

خصوصا محل دفن حضرت معصومه (سلام الله عليها )- قبل از آمدن حضرت به شهر مقدس قم - باغ بزرگ بابلان و متعلق به موسي بن خزرج اشعري بوده است.

ايشان بواسطه شدت علاقه ايشان به حضرت معصومه (سلام الله عليها) همه باغ را وقف حضرت نمود و پس از دفن حضرت به صورت قبرستان بزرگ شهر قم در آمد كه آثار آن هنوز باقي است .

پاورقي ها

 (1)جمله "خلاف كردند" در مقاله سايت افتاده بود كه براي روشن‏شدن هدف از جمله، آن را از كتاب "تاريخ قم" افزوديم. 
 (2)نجاشي، الرجال، ص 123، شيخ طوسي، الفهرست، ص 71. 
 (3)علامه حلّي، الرجال، ص 31. 
.
(4)ابن قولويه، كامل الزيارات، ص 324،ب 106،ج ا.  
.
(5)ابن شهراشوب، مناقب آل ابي‏طالب، ج 4، ص 425  
.
 (6)نجاشي، الرجال، ص 260.  
.
(7)سيدابن طاووس، فلاح السائل، ص 158.  
.
 (8)نجاشي، الرجال ، ص 179،شيخ طوسي، الرجال،ص 378  
.
 (9)ابن‏قولويه، ص 324، ب 106، ج 2.  
 (10).شيخ صدوق، عيون اخبارالرضا عليه‏السّلام، ج 2، ص 271، ب 67، ج 1. (10)- 
.
(11)علامه حلّي، الرجال، ص 149، ابن داود، الرجال، ص 185.  
.
(12)شيخ صدوق، عيون اخباالرضا عليه‏السّلام، ج 1، ص 2.  
.
(13)همان، ج 2، ص 284،ب 69، ذيل ج 2.  
.
(14)تهراني، الذريعه، ج 157، ص 375، رقم 2367.  
.
 (15)شيخ صدوق، ثواب الأعمال، ص 98. (15)-  
.
 (16)همو، التوحيد، ص 88، ب 4 و 417، ب 65، ج 1.  
.
(17)تهراني، طبقات أعلام‏الشيعه، ق چهارم، ص 68.  
.
(18)ابن رازي، المسلسلات، ص. 108  
.
(19)ر.ك: زندگاني كريمه اهلبيت، ص 58.  
.
 (20)جزري، أسني المطالب، ص 49، محمودي، أسمي المناقب، ص 32، أمرتسري، أرحج المطالب، ص 448.  
.
 (21)داغستاني، اللّؤلؤةالثمينه، ص 217.  
.
 (22)ياقوت، معجم الادباء، ج 6،ص 259.  
.
 (23)ابن حجر، لسان الميزان، ج 5، ص 153، رقم 452.  
.
 (24)علي مروّه،تاريخ جباع، ص 29.  
.
(25)شيخ طوسي، الفهرست، ص 212، رقم 604. (25)-  
.
 (26)نجاشي، الرجال، ص 389، رقم 1049.  
  4 .
 (27)اين كتاب با حواشي ارزشمند مرحوم محدّث ارموي، درسه مجله به نام النّقض، در 2110 صفحه‏وزيري، به سال 1358ه.ش. از سوي انجمن آثار ملي به چاپ رسيده است.  
 (28). عبدالجليل رازي، النّقض، ص 196.  

در اینجا بدون توضیح بیشتر در این  باب مطالب احادیث قدیمی را که در پایین به عنوان تاریخچهً حضرت معصومه آورده شده است به عینه نقل میکنم.

زندگينامه حضرت معصومه مطابق سایت حضرت معصومه (س):

نام شريف آن بزرگوار فاطمه و مشهورترين لقب آن حضرت، «معصومه» است. پدر بزرگوارش امام هفتم شيعيان حضرت موسى بن جعفر (ع) و مادر مكرمه اش حضرت نجمه خاتون (س) است . آن بانو مادر امام هشتم نيز هست . لذا حضرت معصومه (س) با حضرت رضا (ع) از يك مادر هستند.

ولادت آن حضرت در روز اول ذيقعده سال ١٧٣ هجرى قمرى در مدينه منوره واقع شده است. ديرى نپاييد كه در همان سنين كودكى مواجه با مصيبت شهادت پدر گرامى خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربيت برادر بزرگوارش حضرت على بن موسى الرضا (ع) قرارگرفت.

در سال ٢٠٠ هجرى قمرى در پى اصرار و تهديد مأمون عباسى سفر تبعيد گونه حضرت رضا (ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اين كه كسى از بستگان و اهل بيت خود را همراه ببرند راهى خراسان شدند.

يك سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه (س) به شوق ديدار برادر و اداي رسالت زينبي و پيام ولايت به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حركت كرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى شد. اين جا بود كه آن حضرت نيز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زينب(س) پيام مظلوميت و غربت برادر گراميشان را به مردم مؤمن و مسلمان مى رساندند و مخالفت خود و اهلبيت (ع) را با حكومت حيله گر بنى عباس اظهار مى كرد. بدين جهت تا كاروان حضرت به شهر ساوه رسيد عده اى از مخالفان اهلبيت كه از پشتيبانى مأموران حكومت برخوردار بودند،سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتيجه تقريباً همه مردان كاروان به شهادت رسيدند، حتى بنابر نقلى حضرت(س) معصومه را نيز مسموم كردند.

به هر حال ، يا بر اثر اندوه و غم زياد از اين ماتم و يا بر اثر مسموميت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه (س) بيمار شدند و چون ديگر امكان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را نمود. پرسيد: از اين شهر«ساوه» تا «قم» چند فرسنگ است؟ آن چه بود جواب دادند، فرمود: مرا به شهر قم ببريد، زيرا از پدرم شنيدم كه مى فرمود: شهر قم مركز شيعيان ما است. بزرگان شهر قم وقتى از اين خبر مسرت بخش مطلع شدند به استقبال آن حضرت شتافتند; و در حالى كه «موسى بن خزرج» بزرگ خاندان «اشعرى» زمام ناقه آن حضرت را به دوش مى كشيد و عده فراوانى از مردم پياده و سواره گرداگرد كجاوه حضرت در حركت بودند، حدوداً در روز ٢٣ ربيع الاول سال ٢٠١ هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. سپس در محلى كه امروز «ميدان مير» ناميده مى شود شتر آن حضرت در جلو در منزل «موسى بن خزرج» زانو زد و افتخار ميزبانى حضرت نصيب او شد.

آن بزرگوار به مدت ١٧ روز در اين شهر زندگى كرد و در اين مدت مشغول عبادت و راز و نياز با پروردگار متعال بود.

محل عبادت آن حضرت در مدرسه ستيه به نام «بيت النور» هم اكنون محل زيارت ارادتمندان آن حضرت است.

سرانجام در روز دهم ربيع الثانى و «بنا بر قولى دوازدهم ربع الثانى» سال ٢٠١ هجرى پيش از آن كه ديدگان مباركش به ديدار برادر روشن شود، در ديار غربت و با اندوه فراوان ديده از جهان فروبست و شيعيان را در ماتم خود به سوگ نشاند .مردم قم با تجليل فراوان پيكر پاكش را به سوى محل فعلى كه در آن روز بيرون شهر و به نام «باغ بابلان» معروف بود تشييع نمودند. همين كه قبر مهيا شد دراين كه چه كسى بدن مطهر آن حضرت را داخل قبر قرار دهد دچار مشكل شدند، كه ناگاه دو تن سواره كه نقاب به صورت داشتند از جانب قبله پيدا شدند و به سرعت نزديك آمدند و پس از خواندن نماز يكى از آن دو وارد قبر شد و ديگرى جسد پاك و مطهر آن حضرت را برداشت و به دست او داد تا در دل خاك نهان سازد.

آن دو نفر پس از پايان مراسم بدون آن كه با كسى سخن بگويند بر اسب هاى خود سوار و از محل دور شدند.

بنا به گفته بعضي از علما به نظر مى رسد كه آن دو بزرگوار، دو حجت پروردگار: حضرت رضا (ع) و امام جواد (ع) باشند چرا كه معمولاً مراسم دفن بزرگان دين با حضور اوليا الهي انجام شده است.

پس از دفن حضرت معصومه(س) موسى بن خزرج سايبانى از بوريا بر فراز قبر شريفش قرار داد تا اين كه حضرت زينب فرزند امام جواد(ع) به سال ٢٥٦ هجرى قمرى اولين گنبد را بر فراز قبر شريف عمه بزرگوارش بنا كرد و بدين سان تربت پاك آن بانوى بزرگوار اسلام قبله گاه قلوب ارادتمندان به اهلبيت (ع). و دارالشفاي دلسوختگان عاشق ولايت وامامت شد.

منبع:پژواک ایران


جواد مفرد کهلان

فهرست مطالب جواد مفرد کهلان در سایت پژواک ایران 

*معنی نامهای کهن کُرد و کُردستان   [2024 Mar] 
*مطابقت پئیشیااووادا با دژنبشت   [2024 Jan] 
*مطابقت اساس شجره نامهٔ اولاد آدم با پادشاهان کیانی اوستا (مادها)  [2023 Dec] 
*مطابقت سارمات ها با صربها  [2023 Nov] 
*معنی نامهای شیراز و پارس (پاسارگاد)  [2023 Oct] 
*ماجرای به قتل رسیدن بردیه ها  [2023 Sep] 
*نام و نشان کی لهراسب در اساطیر و تواریخ  [2023 Sep] 
*مطابقت جرجیس با آدونیس (دوموزی)  [2023 Aug] 
*نامهای کهن اردبیل به معنی محل چشمهٔ مقدّس به نظر می رسند  [2023 Jul] 
*معنی نام مازندران   [2023 Jun] 
*داستان قرآنی اصحاب کهف، اسطورهٔ سالموکسیس و دِکِنیوس مردم داکیا است  [2023 Apr] 
*مطابقت بوذرجمهر با وَرَهه مَهیرا-مَزدک  [2023 Apr] 
*معنی نام زرتشت (زرتوشترا)  [2023 Mar] 
*مطابقت چاه جمکران با کانسویه (کیانسیه) در اوستا   [2023 Mar] 
*مزار منسوب به معصومهٔ قم متعلق به عاصم بن کوشید به نظر می رسد  [2023 Feb] 
*معنی محتمل هون و خزر و قزاق و اوغوز  [2023 Jan] 
*معنی اهواز و خوزستان  [2022 Dec] 
*مطابقت برادران شاهچراغ با علی عماد الدوله و حسن رکن الدوله  [2022 Oct] 
*منظور از اصحاب الرسّ قرآن، پارتهای مهر پرست بوده اند   [2022 Oct] 
*اصل اسطورهٔ کُردی مم و زین همان اسطورهٔ مادی-سکایی مادیا و زارینا است  [2022 Sep] 
*در مورد مآخذ واژۀ تاریخ  [2022 Jun] 
*نام و نشان نواحی کهن ولایت مراغه  [2022 May] 
*گرایشهای مهرپرستانۀ حافظ  [2022 Mar] 
*مطابقت پرهشی با پارس و مرودشت   [2022 Feb] 
*که یزدان ز ناچیز چیز آفرید   [2022 Jan] 
*مطابقت درختان اساطیری هولوپّو، ئیگدراسیل، هوم سفید و واق واق   [2022 Jan] 
*معانی نامهای قره باغ   [2021 Dec] 
*واژه های مُلا و آخوند از سمت شرق وارد فرهنگ ایران شده اند   [2021 Dec] 
*معنی نامهای رودهای سیردریا و آمودریا   [2021 Nov] 
*معنی نام رود اَترک   [2021 Oct] 
*شباهت اسطورۀ یونس و نهنگ با اسطورۀ آریونس (آریون)  [2021 Sep] 
*مطابقت نامهای تیشتر با تیر و ایندره و اپوش با اکوان دیو و وریتره  [2021 Jul] 
*مطابقت ابراهیم و نمرود با خشایارشا و نامرو (مردوک)  [2021 Jun] 
*نظری بر معنی ترسا (نام ایرانی مسیحیان)  [2021 Jun] 
*منشأ بین النهرینی اسطورۀ درخت آسوریک (مناظرۀ بز/میش و خرما)  [2021 May] 
*در مورد القابِ نبو، زرتوشترا و بودای سپیتاک سپیتمان  [2021 Apr] 
*گنج زیویه متعلق به مادیای اسکیتی (افراسیاب) بوده است   [2021 Apr] 
*منشأ دجّال (معاند مهدی موعود) و خر غول آسای او   [2021 Mar] 
*جشن نوروز، جشن جمشید ایزد و الهه سپندارمذ   [2021 Mar] 
*معنی نام تُرک  [2021 Mar] 
*امام مهدی موعود تاریخی و یاران و دشمن اُخروی وی  [2021 Feb] 
*نامهای بودا و زرتوشترا در سنسکریت به هم می رسند   [2021 Feb] 
*اتیمولوژی الیگودرز و گودرز  [2021 Jan] 
*مطابقت داشتن نام الله با اِللیل (انلیل)   [2021 Jan] 
*مطابقت تُرکمنها با تورگیش های باستانی  [2020 Dec] 
*از پیر شالیار و دانای سیمیار در اصل همانا توتم مار و مادیا کشور گشای سکایی منظور بوده اند  [2020 Dec] 
* مشابهت و مطابقت مرد آزما با لیلیت  [2020 Dec] 
*بومی فلات ایران بودن اصل گیلگامش (سام گرشاسب نریمان اوستا)  [2020 Nov] 
*آیا منصور حلاج به آیین مانوی بوده است؟   [2020 Nov] 
*ایشتار در مقام منفی فاحشه بابلی مسیحیان   [2020 Oct] 
*هامان وزیر فرعون در قرآن و هامان وزیر دربار هخامنشی در تورات فرد واحدی است   [2020 Oct] 
*واقعه و محل دستگیر شدن مادیای اسکیتی (افراسیاب) در کنار معبد مهری و غار هامپهول  [2020 Oct] 
*ریشۀ هند و ایرانی جفر و جبر و قبر  [2020 Sep] 
*معنی نامهای جهنم و جنّت   [2020 Aug] 
*مطابقت همیران و هاماوران با آشّور و آفریقا   [2020 Aug] 
*بت هُبل سمبل ایزد تجارت، هرمس (هَر-میث، نگهبان تجارت) بوده است  [2020 Jul] 
*معنی و ریشۀ برخی نام واژه های کهن (١٠)  [2020 Jul] 
*مطابقت سرزمین اساطیری هورقلیا با «محل ستونهای هراکلس» (هِرکولیا)  [2020 May] 
*جایگاه موسیقی در عهد ماد و هخامنشی  [2020 May] 
*معنی نامهای داسنی و اِزیتی (یزیدی)   [2020 Apr] 
*مطابقت الهه سپندارمذ با اینانا/ایشتار (الههٔ آسمانی مقدس عشق) و ارتباط آن با والنتاین  [2020 Feb] 
*جُستاری در نام و نشان ساسان و ساسانیان   [2020 Feb] 
*این همانی جمشید ناحیۀ فارس با ابالگاماش پادشاه مرهشی (مرودشت)   [2019 Oct] 
*بنیادهای اسطورۀ همای چهر زاد (شهرزاد) و داراب   [2019 Sep] 
*مطابقت آدونیس/دوموزی با جنبۀ خدایگانی عیسی مسیح   [2019 Aug] 
*منطقۀ کرمان نه مکان مهرپرستان بلکه جایگاه پرستندگان ایزد جنگ و رعد بهرام بوده است  [2019 Jul] 
*جشن تیرگان   [2019 Jul] 
*معنی نام شهرهای تهران و تبریز  [2019 Jun] 
*نظری بر معانی برخی نامهای جغرافیایی و تاریخی استانهای اصفهان و فارس   [2019 May] 
*فتوحات حمزۀ حمزه نامه متعلق حمزة بن آذرک خارجی و جانشینانش برادران یعقوب و عمرو است  [2019 May] 
*مطابقت کاوه با ارشک (بنیانگذار اشکانیان) و هارپاگ  [2019 Mar] 
*مطابقت نام و نشان بهرام ورجاوند با ابوطاهر پسر ابوسعید بهرام جنابی ‏  [2019 Feb] 
*مطابقت خنه ثئیتی پری با سوسن جادوگر   [2019 Jan] 
*اسطورۀ سلامان و ابسال بر گرفته از اسطورۀ هندی سوریه و سارانیو (سانجنا) است  [2019 Jan] 
*منظور از دیوان (دیوان مازندران و دیوان دژبهمن) همان آشوریان بوده اند   [2019 Jan] 
*نام سه شاه-مغ شرقی روایات مسیحی برگرفته از نام پیشدادیان (نخستین قانونگذاران) هستند  [2018 Dec] 
*اسطورۀ اصحاب فیل، نبرد وهرز دیلمی و مسروق ابرهانی به حالت نیمه استعاره است   [2018 Dec] 
*معنی و مأخذ هندوایرانی نامهای آدم و حوا و اولاد آنها   [2018 Dec] 
*مطابقت لقمان حکیم قرآن با ازوپ یونانی-آفریقایی  [2018 Nov] 
*مطابقت قرقیزها با گوران قراختایی (ایل لنگۀ کناری) که شاخه ای از تاتار (مردم کناری) بوده اند  [2018 Nov] 
*تحقیقی در بارۀ نام و نشان ک‍هن نقش رستم   [2018 Nov] 
*مطابقت دیلمون با بحرین و پایتخت آن منامه  [2018 Nov] 
*زبان آذری نه زبان پهلوی آذربایجان بلکه همان زبان ارانی بوده است  [2018 Oct] 
*مطابقت نینوس و سمیرامیس با سه فاتح نینوا و سه ملکۀ در رابطه با آنها  [2018 Oct] 
*مطابقت دیلمون با بحرین و پایتخت آن منامه  [2018 Sep] 
*معنی نامهای ایرانی شنبه و آدینه  [2018 Aug] 
*مطابقت برادران فریدون، کتایون و برمایون با کوروش، ویشتاسپ (تیگران) و سپنتداته (گائوماته، سپیتاک)   [2018 Aug] 
*معنی نام اَوِستا در زبان لاتین   [2018 Aug] 
*معنی هندوایرانی نام ابراهیم   [2018 Jun] 
*جشن آتش شب چهارشنبه سوری   [2018 Mar] 
*نوروز جشن کهن بومیان نیمۀ شمالی فلات ایران   [2018 Mar] 
*مطابقت آمازونها با گرجی ها  [2017 Nov] 
*مطابقت سپیتمه لهراسپ و مگابرن ویشتاسپ با یرواند و تیگران  [2017 Jul] 
*نام مازندران را میشود به معنی محل گرامی دارندگان الهۀ درنده دانست  [2017 Jun] 
*منشأ تاریخی شخصیتهای نیمه اساطیری مهم تورات و انجیل   [2017 Apr] 
*آیا منظور از اصحاب الرّس قرآن همان مردم خونیرس (سرزمین راه درخشان، ایران باستان) است؟‏  [2017 Mar] 
*جدول مطابقتی شجره نامۀ پادشاهان کیانی و نوذری با مادها و هخامنشیان  [2017 Feb] 
*نام امشاسپندان زرتشتی که بر گرفته از نام و نشان خدایان بابلی به نظر می رسند   [2016 Sep] 
*آیا نامهای ایران و پارس و شیراز به معنی سرزمین شیر بوده اند؟  [2016 Sep] 
*معنی نام کُرد در رابطه با توتم مار ایشان  [2016 Jan] 
*ور جمکرد باستانی آریائیان در شمال دریای مازندران  [2015 Dec] 
*ارتباط ایران و ایرانیان با اساس مذهب شیعه  [2015 Dec] 
*یهودا فرزند زیپورایی همان عیسی مسیح تاریخی است  [2015 Sep] 
*شهرهای ایران باستان در نقشه های بطلمیوسی  [2015 May] 
*مطابقت کاوۀ آهنگر اساطیری با اوگبارو تاریخی  [2015 Apr] 
*این همانی زمان و مکان و نام و نشان پادشاهان ماد با کیانیان  [2015 Mar] 
*نام و نشان کوروش در روایات ملی ایران  [2015 Mar] 
*مطابقت لولوبیها با آریائیان هندی تبار ماقبل تاریخ فلات ایران  [2015 Mar] 
*بررسی جام مارلیک که نشان از تقدیس بزکوهی در نزد کادوسیان دارد  [2015 Jan] 
*معنی نام هومبابا  [2014 Dec] 
*معنی محتمل کاسپی و کادوسی  [2014 Dec] 
*معنی نامهای گیلان و مازندران  [2014 Nov] 
*نام و نشان ایل قشقایی  [2014 Oct] 
*معنی ایرانی نامهای بصره (به سره) و اَبُله (آپولوگوس)  [2014 Oct] 
*معنی نام روس و روسیه  [2014 Oct] 
*خاستگاه آریائیان هندوایرانی و خدایان بزرگ باستانی ایشان  [2014 Sep] 
*ریشۀ کلمۀ آلِشت/آلِش در گروه زبانهای ایرانی  [2014 Aug] 
*مطابقت خالد بن سنان با ایزد مهر پارتیان  [2014 Aug] 
*معنی نامهای کُتیسفون و تیسفون   [2014 Aug] 
*معنی نام ایل شول و نواحی شول نام در غرب ایران  [2014 Aug] 
*معنی نام دیوان مازنی و مازندران در رابطه با جام مارلیک  [2014 Jul] 
*بررسی نام و نشان خدایان کاسیان (اسلاف لُران)  [2014 Jun] 
*معنی رُکن آباد  [2014 Apr] 
*معنی لفظی نامهای سمرقند و بُخارا  [2014 Mar] 
*معانی نامهای آمیتیدا (آمیتیس)، سمیرامیس و زرتشت  [2014 Mar] 
*جستاری در باب نام و نشان باستانی همدان و کاشان  [2014 Feb] 
*ویشتاسپ کیانی به غیر از ویشتاسپ نوذری است  [2014 Feb] 
*بررسی نام و نشان کنونی و باستانی سه گروه بزرگ کُردان  [2014 Jan] 
*معنی عیلامی و ایرانی نام کوروش (کورلوش)  [2014 Jan] 
*مطابقت دقوقی اساطیری با ایزد مهر و مؤبد مهرپرستی  [2014 Jan] 
*سهو دکتر جیوانجی جمشیدجی مودی در باب تعیین محل روستای زادگاهی زرتشت  [2013 Dec] 
*آیا از دیوان مازندران در اساس ببران درندۀ جنگلهای آن مراد نبوده اند؟  [2013 Nov] 
*جُستاری در نام و نشان ساسان و ساسانیان  [2013 Oct] 
*معنی مشترک نامهای خونیرث٬ اَئیرینه وَئِجه٬ [مها]بهاراته و آریاوَرته  [2013 Oct] 
*ریشۀ محتمل اصطلاح کتاب مکنون قرآن در آیه 78 سورۀ واقعه  [2013 Oct] 
*بررسی ریشه و معنی نام قزاق   [2013 Oct] 
*آیا شهربانو دختر هرمزان نبوده است؟  [2013 Sep] 
*داستان اصحاب فیل نبرد وهریز ایرانی و مسروق ابرهه ای به حالت به استعاره است  [2012 Aug] 
*معنی لفظی نامهای کهن شهر اردبیل  [2012 Aug] 
*چرا گائوماتۀ مغ همان زرتشت سپیتمان است؟  [2012 Aug] 
*جشن یهودی پوریم مطابق با جشنهای چهارشنبه سوری و سیزده بدر ایرانی یادآور جشن مگافونی (مغ کشی) عهد داریوش است  [2012 Jul] 
*آیا دخمۀ گور دختر، متعلق به آریارمن هخامنشی یا ملکه آمیتیس است؟  [2012 Jul] 
* خطاب من محقق تاریخ اساطیری ایران به استاد بهرام مشیریِ شاهنامه دوست  [2012 Jul] 
*نقد و اصلاح نظریۀ یکسان بودن یا یکسان نبودن ویشتاسپ هخامنشی و ویشتاسپ کیانی  [2012 Jul] 
*جزنق -برزه شهر گرهی تاریخ اساطیری ایران  [2012 Jun] 
*ریشۀ تاریخی داستان منیژۀ و بیژن شاهنامه و متن آن  [2012 Jun] 
*جوانمرد قصاب هیئت اسلامی عامیانۀ ایزد مهر عهد ساسانی است  [2012 May] 
*جغرافیای تاریخی کهن نواحی اراک و آستانه   [2012 May] 
*ساکنان باستانی آغاز تاریخ در ایران کهن  [2012 May] 
*معنی نام غیاث آبادهای ایران  [2012 May] 
*معنی نامهای ایرانی تنب بزرگ و تنب کوچک و ابوموسی  [2012 Apr] 
*معنی نامهای کپادوکیه، کیلیکیه ( کیزواتنا)  [2012 Apr] 
*ریشۀ نامهای تاجیک و دری  [2012 Mar] 
*شرح و بسط نظریۀ هرتسفلد مبنی بر یکی بودن زرتشت سپیتمان با سپیتاک سپیتمان  [2012 Mar] 
*انتقاد من شاهزاده از خود، از پدر خود و پدر بزرگ خود  [2012 Mar] 
*شنبه، واژه ای ایرانی است  [2012 Mar] 
*ریشه فارسی کلمات خدمتکار، چاکر و نوکر  [2012 Mar] 
*شجره نامه کمبوجیه سوم و داریوش اول مطابق خبر هرودوت  [2012 Feb] 
*آتش آتشکده آذرگشنسب در چه زمانی و از کجا به شیز (برکه) منتقل شد؟  [2012 Feb] 
*حماسه آترادات پیشوای مردان در آذربرزین نامه  [2012 Feb] 
*شهر زیر زمینی کشف شده در کپادوکیه دارای نام ایرانی نِسا (نشا) بوده است   [2012 Feb] 
*معنی و ریشه نامهای اروپا، روسیه و اوکراین بر اساس فرهنگ سکایی  [2012 Jan] 
*تحقیقی در باب نامهای اساطیری اسپروز و سگسار مازندران  [2012 Jan] 
*نامهای سپیتاک و مگابرن در تاریخ ماد دیاکونوف و ایران باستان پیرنیا  [2012 Jan] 
*عبدالله بن سلام همان سلمان فارسی است  [2012 Jan] 
*پشوتن اساطیری همان پیسوتن ساتراپ لیدیه در عهد اردشیر اول و داریوش دوم بوده است  [2011 Dec] 
*تاریخچهً زمان حکومت پادشاهان ماد (کیانی) و دو تَن از قلم افتاده های ایشان  [2011 Dec] 
*اهورامزدا در اصل خدای شراب و شادی بوده است  [2011 Dec] 
*تیگران اول ارمنستان همان ویشتاسپ کیانی بوده است  [2011 Dec] 
*ریشه های اسطورهً رستم و اسفندیار  [2011 Dec] 
*بررسی معنی نامهای مُغ و ماگان  [2011 Nov] 
*از جمشیدی که در سمت چین مقتول گردیده منظور همان داریوش سوم است  [2011 Nov] 
*اویس قرنی همان زرتشت ایرانیان نزد یمنی ها بوده است  [2011 Nov] 
*توروکوهای کردستان قبیله ای از مردمان قفقازی و آریایی هوری و میتانی بوده اند  [2011 Nov] 
*تحقیقی در باب منشأ جشن بابلی- ایرانی کهن گاوگیل  [2011 Nov] 
*معنی نامهای کهن مراغه و بناب  [2011 Nov] 
*معنی خرابات در ادبیات ایرانی  [2011 Oct] 
*معنی نام تبریز  [2011 Oct] 
*معنی لفظی نام اورمیه  [2011 Oct] 
*معنی باخرز و تایباد  [2011 Oct] 
*معنی نام کاسپی  [2011 Oct] 
*نام نواحی جنوب خوزستان در خبر حمدالله مستوفی  [2011 Oct] 
*اصلاحیه ای بر تبدیل حروف در سبک شناسی  [2011 Sep] 
*ریشهً ایرانی کلمات قنات و قائن و قائنات  [2011 Sep] 
*بررسی نام نیاکان منسوب به زرتشت در کتاب هفتم دینکرد  [2011 Sep] 
*معنی نامهای خوی، خوئین، خمین و خامنه  [2011 Sep] 
*نگاهی اجمالی به جغرافیای تاریخی ناحیه اصفهان  [2011 Sep] 
*شهرستان مراغه در جغرافیای تاریخی کهن خود  [2011 Aug] 
*معانی نام شاهنامه ای ریونیز  [2011 Aug] 
*زعفران و کرکم در اصل کلما تی فارسی هستند  [2011 Aug] 
*نظری به نام و نشان خدایان کاسی (اسلاف لران)  [2011 Aug] 
*اصل و نسب اشو زرتشت سپیتمان پیامبرعدالت اجتماعی جهانشمول  [2011 Jul] 
*معنی نامهای مازندران و کاسپی  [2011 Jul] 
*آتلانتیس همان فواصل بین شبه جزیره اسکاندیناوی و شبه جزیره ژوتلند دانمارک بوده است  [2011 Jun] 
*اصلاحیه ای ریشه ای در معرفی زرتشت در ویکیپدیا  [2011 Jun] 
*منظور از اصحاب مدین و قوم شعیب قرآن قوم مادیای اسکیتی بوده است  [2011 May] 
*غزان مغلوب کننده سلطان سنجر همان نیاکان عثمانیان بوده اند  [2011 May] 
*نقد و بررسی فرار خانواده عیسی مسیح به مصر  [2011 Jan] 
*مرکزیت بلخ و بامیان در نقشهً تبتی کهن  [2010 Nov] 
*یک بررسی جدید در باب محل دخمه های کورش دوم و کورش سوم   [2010 Sep] 
*نام و نشان قصبات و شهرهایی کهن در ناحیهً جزیرهً ابن عمر  [2010 Sep] 
*معنی لفظی نامهای کهن ماکو محل واقع در شکاف کوهستان است  [2010 Sep] 
*موضوع سخنرانیهای زینب بنت علی بن ابی طالب صرفاً از معنی نام وی بر خاسته است  [2010 Aug] 
*ریشهً سومری و ایرانی نام ایران  [2010 Aug] 
*عنقا شکل نمادین اساطیری نسبتاً در هم آمیخته شتر مرغ و عقاب و همای سعادت  [2010 Aug] 
*قوم نوح اساطیری تورات همان لویان هیتی (لاویان، لودیان) بوده اند  [2010 Aug] 
*درختان اساطیری زقوم و درخت طوبی قرآن همان زیتون و انار هستند  [2010 Aug] 
*رستم دستان نواده کدام ضحاک به شمار است؟  [2010 Aug] 
*معنی لفظی نامهای اهر، کلیبر، پیشکین و اشتبین  [2010 Aug] 
*آیا اهورامزداپرستی با داریوش از مصر به ایران نیامده است؟  [2010 Aug] 
*اسامی جغرافیایی و تاریخی و اساطیری مهمی که در فرهنگنامه هیتی می توان ردیابی نمود  [2010 Aug] 
*شعیب بن صالح، یاور امام موعود در اساس همان شعیب بن خازم رهبر خازمیان از شعبه های خوارج است  [2010 Aug] 
*معانی لفظی کنعان و اسطورهً طالوت و جالوت مربوط بدان  [2010 Jun] 
*در اساس نامهای آریا و عرب (آرابو)؛ آرامی (آرامو) توتم قبیله ای شیر نهفته است  [2010 Jun] 
*اسطورهً تاریخی کتایون و گشتاسپ مأخذ اساطیر مهمی در ایران و اران است  [2010 Jun] 
*ریشهً مصری اسطورهً کیومرث و گاو اوکدات  [2010 Jun] 
*ریشه و مفهوم نام های اینگوش و چچن  [2010 Jun] 
*ایواز به لغت اوستایی به صورت ای- واذ (ئی وائیذی) به معنی خادم دانای ساقی‌گری است  [2010 Jun] 
*معنی نام و نشان ایل بزرگ کُرد موسوم به بلباس  [2010 May] 
*نظری بر نام و نشان پنج شهر و بندر کهن استان بوشهر  [2010 May] 
*تحقیقی در باب ترکان آغاجری   [2010 May] 
*بررسی نام و نشان و مقام و نقش نیلوفر در فرهنگ قدیم ایران  [2010 May] 
*حماسه آلپمیش نقش اساطیری چنگیزخان در کشورهای آسیای میانه است  [2010 May] 
*بررسی اسامی قبایل باستانی بزرگ ترک که غالباً بر پایه توتم پرستی ایشان است  [2010 May] 
*بررسی اسامی جغرافیایی مناطق و رودهایی در سواحل جنوبی ایران که در لشکرکشی اسکندر و دریاسالارش نئارک از آنها نام برده شده است  [2010 May] 
*در جستجوی معنی لفظی اصلی نام قوم تاتار به توتم همای سعادت ایشان می رسیم   [2010 May] 
*معنی لفظی ایرانی و سکایی نام شهر آلما آتا پایتخت قزاقستان  [2010 May] 
*شرح و تفسیر تازه ای بر شعر فولکلوریک معروف آذری «اوشودوم، اوشودوم»  [2010 May] 
*نقدی بر مقاله "بررسي خاستگاه زرتشت و زرتشت‌گري فرزاد قنبری"  [2010 May] 
*نام شهر زاهدان کهنه اصیل بوده و در اصل به معنی شهر آب زهکشی شده است  [2010 May] 
*نام و نشان کهن شهر زاهدان در تاریخ و اسطوره ها  [2010 May] 
*بررسی ریشه های اساطیری کهن داستان بلوچی گِسُدُک  [2010 Apr] 
*نظری بر برخی از نامهای جغرافیایی کهن و مرموز سمت مازندران و شهرستان آمل  [2010 Apr] 
*بررسی اسامی جغرافیای کهن فناکه، سیرینکس و زادراکرت مربوط به شهر ساری   [2010 Apr] 
*نام و نشان کهن شهر تویسرکان و معبد کهن آن  [2010 Apr] 
*زیارتگاه شاه عبدالعظیم حسنی ری در اصل متعلق به شیخ جمال الدین ابوالفتوح رازی است  [2010 Apr] 
*زیارتگاه حضرت معصومه قم در جایگه معبد اینانا (ایشتار/اناهیتا)  [2010 Apr] 
*بررسی چهار نام از فرهنگ اعلام تاریخی دبا (دایرة المعارف بزرگ اسلامی)  [2010 Apr] 
*معانی لفظی نوبخت، نوبهار و برمک در رابطه با بودا-زرتشت و بلخ  [2010 Apr] 
*هر دوی نامهای کاسپین و خزر نام مناسبی برای دریای مازندران هستند  [2010 Apr] 
*معانی نامهای یثرب و یندد شهر مدینه  [2010 Mar] 
*نظری بر نام و نشان عیلامی دو بنای باستانی استان فارس  [2010 Mar] 
*فرهنگ و زبان و لهجهً آذری جمهوری آذربایجان در خطر اضمحلال و جایگزینی با ترکی عثمانی  [2010 Mar] 
*معضل نه چندان دشوار درک تاریخ و اساطیر مربوط به زرتشت سپیتمان  [2010 Mar] 
*معنی نام فارسی پنج میوه درختی و گیاهی که نامهای مرتبط و مشابه دارند  [2010 Mar] 
*دیو آشموغ (مغزخوار)همان خدای ملی بابلیها یعنی مردوک (ضّحاک مغزخوار) است  [2010 Mar] 
*جواب معمای کیستیِ بت بزرگ کعبه یعنی هُبل، همان اسماعیل است  [2010 Mar] 
*تحقیقی در باب نُه اقلیم و هفت اقلیم و پنج اقلیم هندوان باستان  [2010 Mar] 
*توضیحی در باب ساکنین باستانی آریایی پازیریک در جنوب سیبری  [2010 Mar] 
*نام خلیج فارس در اصل به معنی دریای پایین و زیرین بوده است  [2010 Feb] 
*معنی لفظی کلاردشت  [2010 Feb] 
*بررسی ریشه های ایرانی و ارمنی جشن زنانهً ناهیدی، مردگیران  [2010 Feb] 
*دژ تخت ابونصر شیرازهمان مکان آتشکده آذر خوروچ (آذر خرداد) است  [2010 Feb] 
*تحقیقی در خاستگاه صوفیگری ایرانی و منشأ ابزارهای نمادین ایشان  [2010 Feb] 
*اصلاحیه ای در مقالهً گاهشماري در استان کردستان  [2010 Jan] 
*آیین علوی نه در نواحی انگور بلکه در خود عربستان و جنوب عراق شکل گرفته است  [2010 Jan] 
*نام و نشان نسبتاً دقیق زرتشت و محل نگهداری اوستای عهد ساسانی   [2010 Jan] 
*داستان معراج آسمانی پیامبر اسلام   [2010 Jan] 
*جشن چلّه بزرگ زمستانی (سده) در سنت نیز به غیر از شب آرامش یلدا بوده است  [2010 Jan] 
*ترجمهً جدیدی از متن سنگنوشتهً هخامنشی جزیره خارک   [2010 Jan] 
*بحثی در منظور ایهامی اصلی داستان کوتاه سه قطره خون  [2010 Jan] 
*اعیاد سده، حنوکا و قربان ریشه در یک سنت دینی معروف عیلامیان و بابلیان داشته اند  [2009 Dec] 
*بررسی نام و نشان خدایان مهم عیلام در رابطه با جغرافیای تاریخی منطقه و تاریخ اساطیری ادیان  [2009 Dec] 
*بررسی اساس تاریخی و فرهنگی اسطورهً هفتخوان رستم  [2009 Nov] 
*بالقاسون و بلاساغون شهرهای قبلی و بعدی دختران اساطیری آمازون (هونها،قرقیزها) بوده اند  [2009 Nov] 
*قرقیزها بازماندگان اصیل هونهای حکومتی هستند  [2009 Nov] 
*برصیصای اساطیر اسلامی هیئت اسطوره ای دیگر مانی، پیامبر صوفی است  [2009 Nov] 
*منظور از مردم هفتواد شاهنامه همان قوم هپتالان بوده اند  [2009 Nov] 
*بررسی نام و نشانهای قبایل دهگانه بزرگ حکومتی دولت گوک ترکان  [2009 Nov] 
*مشکل بزرگ ما آذری ها در ایران و حتی خارج کشور  [2009 Nov] 
*چه کسی کفر میگوید؟  [2009 Oct] 
*کمیل بن زیاد که در مقام صحابی مقتول علی بن ابوطالب قرار گرفته، خود همان مانی است  [2009 Oct] 
*بنیانگذاران مکتب شیعی گری شريح بن حارث كندى و عبدالله بن سبا و نسبت آنها با همدیگر   [2009 Oct] 
*عمار یاسر همان زرتشت سپیتمان ملبس اسلامی وارداتی مسلمین از اعراب زرتشتی قدیم است  [2009 Oct] 
*تحقیقی در نام و نشان ایلات قره قویونلو و آق قویونلو  [2009 Oct] 
*تحقیقی در نام و نشان نوروز و مهرگان و هفت سین نوروزی  [2009 Oct] 
*دیدگاه دو رگه لیبرالی و استبدادی الهه بقراط  [2009 Oct] 
*اساس تاریخی روایت نصایح پیامبر به ابوذر با پندهای لقمان حکیم به پسرش و نصایح بزرگمهر به انوشیروان یکی است  [2009 Oct] 
*نام روستای زیبای آقمشهد شهرستان ساری در رابطه با جنگل سفید اساطیری است  [2009 Sep] 
*بررسی نام و نشان قبایل بزرگ دیرین و حالیه کًرد در ارتباط تباری مستقیم آنها با یکدیگر  [2009 Sep] 
*تحقیقی دربارۀ اساطیر پیدایی شطرنج و معنی لفظی آن   [2009 Sep] 
*عزاداری بزرگ و سالیانه ماه محرم نزد ایرانیان در اصل برای همان بزرگترین شکست تاریخی ایرانیان در تاریخ یعنی جنگ قادسیه در مقابل اعراب بوده است  [2009 Sep] 
*رابطه اصول اخلاقی علمی دنیا و منطق و معیار اخلاقی اصیل بومی هند و ایرانی ما  [2009 Sep] 
*اسطوره سمک عیار در اساس خاطره حماسه پیروزی سورنا سردار پارتی اُرد بر کراسوس است  [2009 Sep] 
*نام اساطیری حسین کرد شبستری از امتزاج نام و نشان امیر معزالدین شنسبانی و ملک معزالدین حسین کرت از دو سلسله فرمانروایان غور پدید آمده است  [2009 Sep] 
*معنی لفظی نامهای لَک و لُر   [2009 Sep] 
*ملانصرالدین الاغ سوار در اصل همان خواجه نصیرالدین، وزیر و مراد هلاکوخان مغول است  [2009 Aug] 
*نشانه های واضحی از اساطیر خدایگانی مصری در تورات و اساطیر یونانی   [2009 Aug] 
*دلایلی که چارتاقی نیاسر را معبدی میترایی نشان میدهند  [2009 Aug] 
*معمای سادهً نام مادر امام چهارم شیعیان  [2009 Aug] 
*یحیی بن عمر،علوی انقلابی عهد حسن عسکری، اساس تاریخی مهدی موعود است   [2009 Aug] 
*معانی اسامی تور ، ترک ، سکا، اسکیت  [2009 Aug] 
*معمای تاریخی بزرگ بردیه اصلی و بردیه فرعی  [2009 Aug] 
*اوپیته فرمانروای سیاس ناشناس ماندهً سلسله ماد  [2009 Aug] 
*مأخذ هیتی کهن اسطورهً لیلی و مجنون  [2009 Jul] 
*سوبی نام کهن باسمنج-سعید آباد ناحیه چمنزاران معروف دامنه شمالی کوه سهند است  [2009 Jul] 
*وجه اشتراک ابراهیم روایات اسلامی با گئوماته زرتشت  [2009 Jul] 
*کهن ترین همنوازی جهان در ایران یا کارگاه جام سازان عیلامی  [2009 Jul] 
*معنی لفظی نام زنوز و جلفا  [2009 Jul] 
*از رابعه و بکتاش اساطیری همان آمیتیدا/پان ته آ و همسرش آبرادات/سپیتمه منظور هستند  [2009 Jun] 
*بابک خرمدین در آذربایجان بیشتر تحت نام حماسی خود کور اوغلو زنده مانده است  [2009 Jun] 
*بررسی اساس تاریخی داستان پان تئه آ در کورشنامه گزنفون  [2009 Jun] 
*ورجمکرد اوستا همان منطقهً قره باغ است  [2009 Jun] 
*معنی لفظی نام علمدار گرگر  [2009 Jun] 
*فریبکاران تاریخ  [2009 Jun] 
*تحقیقی در باب نام ونشان رود معروف نیل ، سرزمین مصر و قاره آفریقا   [2009 Jun] 
*سبلان و دو قله معروف آن همان کوه مقدس اوستایی هوکر و قلل اوشیدم و اوشیدرن هستند  [2009 Jun] 
*کنگ دژ روایات ملی نام مشترک تخت جمشید، همدان، گنجه، بابل و نینوا است  [2009 Jun] 
*ریشه پهلوی واژه فندق   [2009 Jun] 
*نام و نشان کهن برخی از جزایر ایرانی خلیج فارس  [2009 Jun] 
*نبرد مجیدو (سده 15 ق.م) که در اساطیر دینی تحت نام نبرد هارمجدون، گذشته در آینده شده است  از گاهشمار تاریخ ایران و جهان [2009 May] 
*نام آریائیان میتانی، ماننایی، مادی و کاسی جملگی به معنی مردم شراب و شادی بوده است  [2009 May] 
*آتشکده ماربین اصفهان و ایزد شیر-اژدهاوش آن  [2009 May] 
*آتشکده ماربین اصفهان و ایزد شیر-اژدهاوش آن  [2009 May] 
*معنی لفظی نامهای قدیمی بندرعباس و میناب  [2009 May] 
*پادشاه کشورگشای ماد کواکسار همان کیخسرو شاهنامه است  [2009 May] 
*جزیره کیش همان سرزمین اساطیری دیلمون سومریان است  [2009 May] 
*جریانهای فکری دوران محمد بن زکریای رازی نقدی کوتاه در تکمیل بخشی از مبحث رساله اسماعیل وفا یغمایی  [2009 May] 
*تحقیقی در باب نام و نشان مریم و یوسف انجیل ها  [2009 May] 
*گاهشماری پارسیان هخامنشی و نام ماههای آن از بابلیان اخذ شده است  [2009 Apr]