معنی نام اَوِستا در زبان لاتین
جواد مفرد کهلان
نظر به واژۀ ترکی ده ده قورقود (پدر آتش مقدس یا پدر تقدیس آتش) که نزد اوتیان اران (پرستندگان الهۀ اجاق خانوادگی اران)، شاخه جنوبی مردم آتش پرست خزر، رایج بوده است و نام کتاب اوستا-شاهنامه گونۀ ایشان است، می توان حدس زد که نام اوستای مادها (به مرکزیت رغه و گزنا) نیز در جوار آنان در زبان لاتین به صورت آوِ-اِستا یا آوِ-وِستا به معنی تقدیس الهۀ آتش گرفته میشده است. چون شکل ظاهری نام اوستا بیش از آنکه به اپستاک (پایه و بنیاد و متن اصلی) شبیه باشد به اَوِ-اِستا/اَوِ-وِستای لاتین شبیه است. هومر هم از اَوِ- ِاستا (اَوِ-وِستا) به عنوان سرودهای مربوط الهۀ آتش یاد کرده است. کاتولیک ها بر قیاس با آن سرود دینی به نام اَوِ-ماریا ساخته اند:
Homeric Hymn 29, To Hestia (Estia, Vesta) is another invocation for the goddess and to Hermes:
"Hestia, in the high dwellings of all, both deathless gods and men who walk on earth, you have gained an everlasting abode and highest honour: glorious is your portion and your right. For without you mortals hold no banquet, -- where one does not duly pour sweet wine in offering to Hestia both first and last. And you, slayer of Argus, Son of Zeus and Maia, messenger of the blessed gods, bearer of the golden rod, giver of good, be favourable and help us, you and Hestia, the worshipful and dear. Come and dwell in this glorious house in friendship together; for you two, well knowing the noble actions of men, aid on their wisdom and their strength. Hail (ave), Daughter of Cronos, and you also, Hermes, bearer of the golden rod! Now I will remember you and another song also. (wikipedia)
در این نوشته کوتاه در وبلاگ تاریخ پارسی (از بردیا) نظرهای پیشین راجع به نام اوستا به خوبی گرد آوری شده است:
واژۀ اوستا از کجا آمده است؟
جالب توجه است که در خود اوستا، به نام اوستا بر نمی خوریم. تنها یک بار در یسنا 9 اشاره شده که هوم بدانان که به دلخواه به آموزش “نسک” نشینند، پاکی و فرزانگی می بخشد. پیداست که در این جا منظور از نسک، کتاب مقدس آیین زرتشت است. چون دلیلی در دست نیست که از بردن نام اوستا پرهیز می شده است، می توان گمان برد که در زمان تدوین اوستا، واژۀ اوستا وجود نداشته است.
نام اوستا که به وسیلۀ آنکتیل دوپرون به صورت زند اوستا به اروپا راه یافته و کم و بیش به همین صورت مشهور شده، در متن های دوره اسلامی نیز اغلب، با نویسش های گوناگون، به همین صورت آمده است.
واژۀ اوستا خود یک بغرنجی است. برای کاربرد واژۀ اوستا در دوره های پیش از ساسانیان سندی در دست نیست و معلوم نیست که اشکانیان یا هخامنشیان کتاب مقدس آیین خود را چه خوانده اند. این نام در متن های پهلوی به صورت “اَویستاک”، “اَپَستاک” و در پازند، اوستا آمده است. دربارۀ ریشه و معنی اوستا هنوز نتیجه ای قطعی به دست نیامده است. گمان اُپِرت برای یکی دانستن واژۀ فارسی باستان “اوپَستا”، (اوپرت: “اَپَشتا” به معنی یاری و کمک، در سنگ نبشتۀ بیستون نیز با اقبال چندانی رو به رو نشد. اوپستام از “اوپه” به معنی “کنار”، “به” و “بر” و “ستا” ایستادن، درست شده است. بیشتر این امکان می تواند وجود داشته باشد که اوستا، مانند “ودا”ی سانسکریت بر مفهومی مانند “خرد” دلالت بکند. نیبرگ آن را ” پایه و اساس ” ترجمه کرده است.
حتی در دورۀ اسلامی تا آغاز اوستا شناسی نامی جا افتاده نبوده است. شکل های گوناگون این واژه را در دورۀ اسلامی نمی توان تنها ناشی از مسامحه دانست. چنین به نظر می رسد که راه انتقال این نام از آن زمان به دورۀ اسلامی بسیار ناهموار بوده است! اوستا در متن های اسلام به شکل های ” اویستا ”، ” بستاق ”، ” بستاه ”، ” ابستا ”، ” آبستا ” و نظایر این ها آمده است. هیچ یک از گزارش های این مورخان، برای پرداختن به نام اوستا، قابل اتکا نیستند برای نمونه :
”ابستا 21 سوره داشت {هماهنگ با دینکرد} و هر سوره 200 ورق بود … این خط را زرادشت پدید آورد. ابستا را به وسیلۀ میله های طلا به زبان پارسی {اوستایی} بر 12 هزار پوست گاو کنده بودند… زرادشت برای ابستا شرح نوشت و آن را زند نامید… آنگاه آن را از زبان پهلوی به پارسی ترجمه کرد. سپس شرحی برای زند نوشت و آن را پازند نامید… اسکندر آن را بسوخت “.
معلوم است که نویسنده ای چون مسعودی، مانند دیگر نویسندگان دورۀ اسلامی، کم و بیش مانند امروز، دربارۀ اوستا در گیجی مطلق بوده است. آیا می تو
منبع:پژواک ایران