کاپیتان هفتاد ساله شد
مهدی اصلانی

نوشتن در مورد کسی که بیش از سی‌وپنج ساله باهاش رفیقی و داداش بزرگ‌ات هم هست سخته، دستِ کم برای الکنی چون من.

نمی‌‌دونم چند متر باهاش رفیقم، اما خیلی داداشه.

معرفت و رفاقت را نمی‌شه متر کرد، که اگر رفاقت مترکردنی بود می‌شد پارچه و یه جا جر می‌خورد. رفاقتی که جر بخوره عینهو طلای بدلی‌یه. عیار نداره فقط برق می‌زنه.

رفاقت پرویز‌خان عیار داره. پزِ داداشی‌مو خیلی جاها دادم. پز دادنی هم هست. مکرر می‌کنم: دوست و دشمن سر این‌که او کامل‌ترین فوتبالیست تاریخ ما است تفاهم دارند. مدیریت و قدرت بازی‌سازی، توانایی بازی با دو پا، قدرت سرزنی‌ی بی‌همتا و توانِ بالای بدنی. برای او پست در بازی‌ی فوتبال بی‌معنا بود. فقط گلری نکرد. همه‌جا عالی ظاهر شد.

خوب که چی؟ اینا رو دوست و دشمن هم که گفتند و می‌گویند.

پرویز قلیچ‌خانی
راستش موندم تو هفتادساله‌گی‌اش کدوم تیکه‌‌ی زندگی سراسر شورشی‌اش را روایت کنم

این که پرویز‌خان اهلِ دل است و دلی عمل می‌کند؟

این‌که دل‌بستن به اونایی که دل ندارند را عینهو جسد شدن می‌داند؟

این‌که اگر کسی  را غلطی بداند تا دمِ گور باهاش صاف نمی‌شه؟

این‌که آدم غلطی‌ها را با همه‌ی خنده‌ها‌شون و با همه‌ی زیبایی‌شون دروغ می‌خواند؟

این که همه‌اش تو سرِ مال می‌زند و هرکس از مانده‌گار‌ترین گل تاریخ فوتبالِ ایران به اسرائیل می‌پرسد جواب می‌دهد: شانسی بود کشیدم زیرش رفت نشست سه‌کنجِ دروازه‌ی ویسوکر.

لجم می‌گیرد و می‌گویم اون گل نه به خاطر این‌که با پای تو شلیک شده بلکه به جهاتی دیگر گل‌ترین گل فوتبالی ما است.

- اصلاً یه سئوال؟ جون اولدوز که بالاترین قسم‌ات هست بهترین گلی که به ثمر رساندی کدام بوده؟

- گلی که تو شماره ۲ امجدیه به غلام فنر (غلام نیکپور) و تیم نادر زدم. یه سانتر از کنار، بعدش من و توپ و تیر دروازه و غلا‌م‌فنر با هم پیچیدیم تو تور.

- آخه اون گل اون‌ هم تو شماره ۲ امجدیه را مگر همه‌اش چند نفر دیدند؟

- تو پرسیدی و قسم‌ام دادی تازه مهم نیست چند نفر دیدند. خودم که دیدم عمراً اگر بتوان هیچ فوتبالیستی را تو دنیا بی‌علاقه‌تر از پرویز به فوتبال پیدا کرد.

خیلی‌ها عمو خطابش می‌کنند اما پرویز خودش عموهایی دارد که با یک شمش طلا تاخت‌شون نمی‌زنه. عموهایی که یک‌به‌یک دارند ترکش می‌کنند و اون هر بار چشمای ریزش را تنگ‌تر می‌کنه تا خیسی‌اش را کسی نبینه. باقر مؤمنی براش عمو باقر است. تراب حق‌شناس را عمو تراب می‌خونه. هوشنگ عیسی‌بیگ‌لو عمویش بود. انگار جهان بدون عموها تهی‌تر از هیچ است و در کنار عموها سر کردن تؤام با آرامش.

هرچه پا به سن می‌زاره نازک‌تر می‌شه. تو این چندساله قواره‌ی هفتاد سال چشم خیس کرده. شونه‌اش پهنه. خیلی‌ها سر رو شونه‌هاش گذاشتند و هق‌هق کردند، اما هیچ‌کس ازش نپرسید پرویز خان شما هم گریه بلدی؟ نه این‌که رفقیمه و داداشم، که هست، اما انگار کاپیتان‌ها بلدِ اشک نیستند.

بعضی اسامی را بلد نیست جورِ دیگری تلفظ کند. حسین فکری تا همیشه‌ی هنوز براش آقافکری است و منصور امیرآصفی کسی که اگر نبود پرویز والیبالیست شده بود و اونو از تیم البرز شکار کرد و یکی از پیراهن‌های راه‌راه خوش‌قواره‌ی کیان را تن‌خورش کرد تا ته نفسش منصور‌خان صدا می‌زند، آن‌گونه که جهان‌پهلوان همیشه براش «آقا‌تختی» است.

می‌‌پرسم آقا‌تختی چی داشت که این‌قدر برات جاذبه دارد؟

- ببین عبدالله موحد و امامعلی حبیبی چه مدال‌های خوش‌رنگی بردند. توفیر آقا‌تختی با بقیه در این بود که از زندگی‌اش مرام درست کرد. آقا تختی نه با مدال‌هاش با مرام‌اش شد آقا تختی.

تختی و پرویز قلیچ‌خانی
تصاویری چند در درازنا و راه‌پیمایی‌ی طولانی‌‌ی تبعید آذین‌بخش تاقچه‌ی اتاق‌اش شده و تو اسباب‌کشی‌های مداومش براش حکم «آئینه‌شمعدون» پیدا کرده. تصویر چه‌گوارا. هبت و بهروز سلیمانی و مهرداد پاکزاد و تصویر دونفره‌اش با آقا تختی در المپیک توکیو. همان‌جایی که وقتی شش شاهینی از حضور در تیم ملی سرباز زدند، آقافکری به جوونا میدان داد و به پرویز اعتماد کرد. بازگشت از ژاپن یعنی ظهور ستاره‌ای درخشان بر آسمان فوتبال ایران. از کفِ خیابان‌های صابون‌پزخونه تا هم‌قد شدن با کاج‌های استادیوم المپیک توکیو عطاء بهمنش که هنوز پرویز را فوتبالیست‌ترین می‌داند او را «تانکِ تیم ملی ایران» خواند. دختر مدرسه‌ای‌های تیردوقولو که موهای دم‌اسبی‌شون را با روبان‌های قرمز می‌بستند، پشتِ جلدِ کلاسوراشون را مزین به اولین عکسِ «تانکِ تیم ملی» در کیهان ورزشی کرده و آن‌را به سینه می‌فشردند و پُزِ بچه‌محلشون را می‌دادند. و چشم به راهِ بازگشتِ پرویز‌ از تمرین.  دیگه پرویزِ خالی نه! شده بود خانِ فوتبال، و پرویز‌خان دریغ نداشت تا آن امضای بزرگ و معروفِ تخم‌مرغی و بیضی شکل‌اش را نثارِ بچه‌محل‌ها کند.

رفتنِ آدما براش خیلی سخته حتا کسانی که خیلی هم باهاشون رفاقت نداشته. انگار رفتن یه سری آدما را رفتنِ خودش می‌دونه. ذرذره آب شدن.

یه روز تو فرانکفورت وقتی از بیماری و حال‌نداری همایون بهزادی با خبر شد گفت: یه کارت تلفن بده می‌خواهم زنگ بزنم ایران. شماره رو گرفت و هم‌سر همایون بهزادی گوشی را برداشت.

- بله بفرمایید شما؟

- لطف کنید به آقای بهزادی بگید یکی از دوستان‌اش هستم. از خارج زنگ می‌زنم همایون بهزادی با تاًخیر گوشی را گرفت. از اون‌ور خط با صدایی زار و بیمار و از بنِ غار برآمده پرسید شما؟

- منو نمی‌شناسی؟

- نه‌! به جا نمی‌‌‌آرم! کی هستید شما؟

- من همونم که رو سرت هد می‌زدم و نمی‌ذاشتم سر بزنی.

- آقا شوخی‌‌تون گرفته؟ وقت خوبی نیست. کی هستید شما؟

- قطع نکنی. شوخی نمی‌کنم! گفتم که یه خورده فکر کن، ببین فقط کی رو سرت سر می‌زد.

- روسرِ من؟ رو سرِ من فقط یه ‌نفر. پرویز تویی؟

بعدش چشم‌های پرویز‌خان عینِ همه‌ی دفعاتی که گریه می‌کند، قاعده‌ی دو تا مُنجوق شد و رفت تو حال و احوال‌پرسی. زدم بیرون تا سینه سبک کنم. فکر کنم سرطلایی دوران همایون بهزادی هم بارانی شده بود و بغض کرده.

با تاًخیر ازش می‌پرسم: راستی پرویز با اون قدت چه‌جوری رو سر همایون و جلال طالبی سر می‌زدی؟

- همایون درجا خیلی خوب می‌پرید و با چشم باز سر می‌زد. از اون خوش‌پرش‌تر نداشتیم. بعد وقتی می‌پرید جفت دستاش‌ام کار می‌کرد و بِگی‌نَگی کسی را که باهاش می‌پرید نوازش می‌کرد. من اما ازش فاصله می‌گرفتم و لنگ می‌زدم و باهاش می‌رفتم هوا.

پرویز قلیچ‌خانی و همایون بهزادی

عینهو چهارده - پانزده ساله‌گی‌اش که شرطی پشتِ انبار‌گندم، نزدیکِ میدان تره‌بار می‌پرید پشتِ وانتِ هندوانه. بقیه زوری با یه هندوانه زمین می‌خوردند، اون اما همیشه هم‌چون ژیمناستی قابل با دو هندوانه در دست، جفت‌پا از پشتِ وانتِ در حالِ حرکت، سالم کفِ آسفالتِ خیابون فرود می‌آمد.

هنوزم در پیرانه‌سر وقتی می‌ریم استخر من یه طول استخر را نرفته پرویز‌خان با چهارتا دست سر‌و‌ته استخر را یکی کرده.

قلیچ بسیار زمین‌خوردن‌ها تجربه کرده اما بیشتر از افتادنش برخاسته و پرش کرده.

پرویز خان از اون دست آدم‌هایی است که تو آسمون‌قرنبه‌های دنیا هرچی باران رو چترش چکیده تک‌نوشی نکرده و همیشه آب از دستش چکیده. هر وقت داشت دست‌گیر این و آن شد. هروقت هم نداشت خراب کسی نشد. بیش‌تر هفتادساله‌گی‌اش را سرویس داده و یک دهم اون‌هم سرویس نگرفته.

یه شب از پاریس با شلوار کردی پشت بنز مدل پایینش نشست و گازشو گرفت و یه کله تا سحر نزده دم در خونه‌ی مهدی تهرانی سیمین خانم را رو پشتش کول کرد و هفتاد پله تا طبقه‌ی چهارم سکونت خان‌بابا در فرانکفورت بالا برد. تمامش فقط به خاطر این‌که سیمین بهبهانی (سیمین خانم) در پاریس گفته بود: پرویز کاش امشب می‌شد یه وسیله‌ای جور می‌شد برم فرانکفوت.

کافی است بهش زنگ بزنی بگی عمو‌پرویز الان تو قطب شمال یا هندوستان گیر کردم نمی‌دانم چه خاکی به سر باید کرد. فوری یه جا رو بهت معرفی می‌کنه و می‌گه برو پیش فلانی بگو منو پرویز فرستاده.

همیشه در گم‌جای جهان زیسته و ساعت برایش بی‌معنا. یه‌هو ساعت دو بعد نصفه شب زنگ در خونه را می‌زنه می‌گه ماشینو کجا پارک کنم. هر ساعت از شبانه‌روز هم که در منزلش به صدا بیاوری ازت نمی‌پرسه چرا اومدی.

- دیشب یه دیگ لوبیا بار گذاشتم. کتلت و باگت و شراب هم هست. بکشم برات؟

پرویز قلیچ فارغ از اشتهار ورزشی‌اش و آن گلِ مانده‌گار که حافظه‌ی تاریخ شد، از خاکستر سر بر آورد. جهانِ آمال و آرزوهای پرویز روز به روز تنگ‌تر می‌شود و غیرقابل دست‌رس. پاره‌ای آدم‌ها اما بی‌هراس از باخت به استقبالِ آن رفته و از خاکسترِ خویش سر ‌بر‌ می‌آورند.

و کاپیتان هفتاد ساله شد.

منبع:پژواک ایران


مهدی اصلانی

فهرست مطالب مهدی اصلانی در سایت پژواک ایران 

*از باکارا تا جمکران؛ از میامی تا جماران  [2023 Dec] 
*شاملو‌زنی! استنفورد، عباس میلانی و دکتر گرامی   [2023 Oct] 
* بهار می‌خواهیم.  متن سخنان تجمع ۱۱ مارس. فرانکفورت [2023 Mar] 
*۲۲ بهمن! خانه در بهشت نداشتیم اما ساکن جهنم شدیم  [2023 Feb] 
*«حصرنامه»‌ی میرحسین یا پایبندی به انقلاب اسلامی   [2023 Feb] 
*آقای بودستروم! به‌راستی این‌گونه از جنایت سخن گفتن سخت شگرف است   [2023 Jan] 
*راه روی مرگ- هزار چلچله‌ی بهارزا، دفن‌شده بر گم‌گورها  [2023 Jan] 
*سیندرلا / توئیتی که آرشیو‌شد لنگه کفش شیشه‌ای که اندازه‌ی پای هیچ‌کس نیست  [2023 Jan] 
*یلدا نوشت/ رد پایی از خون و باریکه‌ای از خاطره   [2022 Dec] 
*سهیلا وحدتی، چوپان خیرخواهی که نفی را نفی می‌کند   [2022 Nov] 
*آقای یوران ببخشید!   [2022 Jul] 
*زن‌ستیزی نه! زن‌زدایی  [2022 Mar] 
*آیت‌آلله‌زاده‌ی مارکسیست، چپ‌کشی یا قتلِ فکرِ مخالف   [2022 Feb] 
*سال‌هاست که آواز قناری شهید قارقار کلاغ است  [2021 Nov] 
*«تلخ چون قرابه‌ی زهری؛ خورشید از خراشِ خونین گلو می‌گذرد»  [2021 Oct] 
*«ابلیس خدای بی‌سروپایی ست؛ انگشت‌نما شده به ناپاکی»*  [2021 Aug] 
*دختر بابام‌ ام، دکتر عباس میلانی و استنفورد   [2021 Jul] 
*زارممد! خودتو ضایع نکن! نرو!  [2021 Jul] 
*خلق کوپن‌فروش  [2021 May] 
*ارتفاع ابتذال   [2021 May] 
*بر کدام مُرده‌ی پنهان می‌گرید این سازِ بی‌زمان؟  [2021 Apr] 
*پوزیسیون و ‌‌اپوزیسیون، آب‌هویج بستنی یا معجون  [2021 Apr] 
*عیدنوشت: جواد وستینگهاوس و جواد یساری   [2021 Mar] 
*سکولاریسم، «فاعتبروا یا اولی‌الابصار» و خانم شیرین عبادی   [2021 Jan] 
*«به جز تصویرِ دوردستِ من نیست.» (نگاهی به «این بامداد خسته»)  [2020 Dec] 
*شاملو و حاج‌سیدجوادی و حکایت ۴ نامه   [2020 Nov] 
*«جانی پُراز زخمِ به‌چرک درنشسته.» (۱) نگاهی به کتاب تابوت زندگان  [2020 Oct] 
*«آواز نگاه از دریچه تاریک»: روایت‌ خانواده زندانیان سیاسی از دهه ۶۰   [2020 Sep] 
*معرفی کتاب: «آواز نگاه از دریچه‌ی تاریک» منتشر شد  [2020 Aug] 
*پری بلنده  [2020 Jul] 
*تنها یک راه دارد   [2020 May] 
*بهر آزادی‌ی قدس از تورنتو باید گذشت  [2019 Dec] 
*صبح به‌خیر عالی‌جناب قاتل!‏   [2019 Nov] 
*هنوز دردناک‌ترین ترانه‌هاشان را نخوانده‌اند *   [2019 Aug] 
*جنون را نشانی از این آشکارتر؟ *   [2019 Aug] 
* نه مُردنِ شمع و‎ ‎‏ نه بازماندنِ ساعت*   [2019 Jul] 
*شغالی که ماهِ بلند را دشنام گفت  [2019 Jun] 
*«باید تماشای خود‌ویرانی انسان را از سکه انداخت»   [2019 Jan] 
*دست‌خط! نه خط‌خوردگی‌ دست. مسئله این است آقای بهکیش   [2018 Dec] 
*«بازماندگان در صف نخست دادخواهی راستین تابستان ۶۷ هستند»   [2018 Dec] 
* قاضی مقیسه سرسپرده‌ی ساطور و دارِ قاتلان است  [2018 Aug] 
*هذیان تابستانی  [2018 Jul] 
*درگذشت امیرانتظام دست‌کاری‌ی حافظه در روایت مخدوش  [2018 Jul] 
*تکثیر زخم، گفتمان توجیه نگاهی به بیست‌و‌نهمین کنفرانس بنیاد پژوهش‌های زنان ایرانی. [2018 Jun] 
*فسقلی گز بده  [2018 Mar] 
* فرمون کجایی که حجاریان قیصر را کشت  [2018 Jan] 
*آب‌گوشتِ گربه، واگویی‌ی روایتی مخدوش   [2018 Jan] 
*می‌دانستند دندان برای تبسم نیز هست! تنها بردریدند  [2017 Oct] 
* طوفان خنده‌‌ها، تمیز بمانید آقای بابک داد  [2017 Aug] 
*آقای کروبی من با شما پدرکشته‌گی دارم  [2017 Aug] 
*بچه‌ها بلند شین خمینی مرد!   [2017 Jun] 
* نگاهی به لقب‌سازی‌های اکبر گنجی  [2017 May] 
*کسب و کارش مرگ بود  [2017 Jan] 
*جعبه سیاه  [2016 Aug] 
*به بچه‌های دروازه غار بگین «داش‌عباس» مُرد   [2016 Jan] 
*آقای طاهری‌پور با این کفش‌های لنگه‌ به لنگه راه به جایی نخواهید برد   [2015 Dec] 
*کاپیتان هفتاد ساله شد  [2015 Dec] 
*سازمان اکثریت؛ هم‌صدایی با قدرت و «کمیسیون حقیقت‌یاب» مقام عظما  [2015 Oct] 
*و حاشا این خروس را سرِ بُریدن نیست  [2015 Jul] 
*نقدی بر نحوه‌ی پوزش‌خواهی بی‌بی‌سی از اکبر گنجی  [2015 Jun] 
*نگاش نکن ظریفه؛ شیش نفر رو حریفه و اسکار یواشکی برای مسیح علی‌نژاد  [2015 May] 
*عزیز اصلی هم رفت  [2015 Apr] 
*به جای تبریک نوروزی؛ جواد وستینگ‌هاوس. جواد یساری  [2015 Mar] 
*پيش‌مرگِ بهارم؛ اسفندم، از کوچه دردار تا سرزمين وايکينگ‌ها  [2015 Mar] 
*به کوری‌ چشمِ شاه عکس آقا تو ماه نمایون شده  [2015 Jan] 
*بدرود رفيق لب‌دوخته  [2015 Jan] 
*آقای مهاجرانی ولی افتاد مشکل‌ها  [2014 Dec] 
*آقای بهنود! روشن‌فکر دماسنج جامعه است نه بادنمای آن  [2014 Nov] 
*حالا کو تا بهار بیاید. برویم از برگ‌برگِ پائیز گریه برچینیم  [2014 Oct] 
*همیشه کسی هست تا از دریا بگوید  [2014 Sep] 
*«و هنوز از چشم‌ها خونابه روان است.» آمارِ واقعی کشته‌گان تابستان 67 مهدی اصلانی  [2014 Jul] 
*نام همهٔ فرزندان اسماعيل است، فروغِ جاودان. مرصاد. کشتار تابستان ۶۷  [2014 Jul] 
*از دروازه‌غار تا اشرف؛ از اشرف تا لندن  [2014 Mar] 
*آوازه‌خوان نه آواز؛ شرم رقیه دانشگری و مسئولیت فردی  [2014 Mar] 
*پری بلنده  [2014 Feb] 
*نوزده بهمن؛ موسی خیابانی؛ سیاهکل؛ پایکوبی اکثریت  [2014 Feb] 
*«نشود آن‌که بشود که نشود. امام خمینی» و آن سال وبایی   [2014 Jan] 
*پیروزی وجدان بر وظیفه. زانو زد اما تسلیم نشد  [2013 Dec] 
*شگرف است! این حد خون‌سرد از جنایت گفتن  [2013 Nov] 
*چيدنِ گل سرخ با تبر  [2013 Oct] 
*می‌خواهم ببوسم‌ات! نشانی خانه‌ات کجاست؟  [2013 Aug] 
*یکی از قاتلین رفقایم وزیر شد. تکبیر برادران!   [2013 Aug] 
*اکبر قاتل  [2013 May] 
*فردین و فروردین  [2013 May] 
*اکبر شالگونی هم رفت؛ سفر به خیر مسافرِ جاده‌ی شمشیر   [2013 Jan] 
*هشت عکس فوری از آلبومی خصوصی برای ۶۷ ساله‌گی پرویز قلیچ‌خانی   [2012 Dec] 
*بند هشت، زندان گوهردشت متن سخنان مهدی اصلانی در دادگاه لاهه [2012 Oct] 
*خدا، شاه، ميهن، ابرو‌کمانی سلطنت در دام‌چاله‌ی رژيم اسلامی  [2012 Jul] 
*تبهکارِ تحقير‌کار اعدام بايد گردد! «آی نقی» خودت اصلاح‌طلب‌ها را اصلاح کن  [2012 May] 
*رجبعلی مزروعی را با سیاهکل چه کار  به بهانهٔ حضور رجبعلی مزروعی در مراسم سياهکل سازمان اکثريت [2012 Feb] 
*"تابستان۶٧، پرونده‌ای‌ست هنوز ناگشوده" متن سخنراني در پارلمان اروپا   [2011 Nov] 
*خودشيفته‌گی بدخيم، دير تشريف‌فرما شده‌ايد آقای گنجی! لطفاً ته صف  [2011 Nov] 
*zoroo با خاطره و یادِ بلندِ بهروز سلیمانی  [2011 Nov] 
*کجای این بازی عدالت است؟ برای محمد نصرتی و شیث رضایی  [2011 Nov] 
*ما هنوز زنده‌ایم   [2011 Oct] 
*خاوران، تفاهمِ وجدان‌های زخمی  [2011 Aug] 
*طاقت بیار رفیق به جان‌سوخته‌گی‌های ایرن و محمود معمار‌نژاد [2011 Aug] 
*دروغ می‌فرمایید! شما مخالف اعدام نبودید  [2011 Jun] 
*آقای کروبی هیچ می‌دانید خاوران کجاست؟   [2010 May] 
*سازمان اکثریت، اراده‌ی معطوف به قدرت برخورد با گذشته یا فرار به جلو؟   [2010 Mar] 
*احمد رشیدی‌مطلق کیست؟ علی شعبانی؟ فرهاد نیکو‌خواه؟ محمود احمدی‌نژاد؟ [2010 Jan] 
* در گذشت آیت‌الله منتظری. بازنگرى‌اى نادقیق به یک رخ‌داد تاریخی.  [2009 Dec] 
*رندان سلامت می‌کنند، جان را غلامت می‌کنند   [2009 Sep] 
*پنجم شهريور ۶۷، آغاز چپ‌کُشی در زندان گوهردشت  [2009 Aug] 
*خاکستری  [2008 Sep] 
*اعتراض   [2008 Sep] 
*فرزندان نسل خاکستری   [2008 Sep] 
*شامیت  [2007 Dec]