PEZHVAKEIRAN.COM علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران ‏ به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش یکم)
 

علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران ‏ به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش یکم)
علی شاکری زند

 

دیدن  انگیزه‌ها

در پس اتهامات

این ادعای سخیف و ناروا که ‌حمله‌ی نظامی عراق به ایران را شاپور بختیار به صدام حسین توصیه‌کرده‌است، و ما در زیر دلائل کودکانه‌بودن آن را نشان‌خواهیم‌داد، از کجا آب‌می‌خورد؟ اطلاعات کنونی ما نشان‌می‌دهد که صدام حسین از یک سال پیش از حمله‌ی ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ به ایران، یعنی، تنها، از یکی ‌ـ‌ دو ‌ماه پس از خروج شاپور بختیار از کشور و ورود او به خاک فرانسه۱، که اقامت او در این کشور هنوز حتی سامان درستی نیافته‌بوده، کار تدارک جنگی سخت و طولانی با ایران را آغاز کرده‌بوده‌است؛  و حتی بنا به دلائل دیگری او و رژیم بعثی عراق از سالها پیش از آن به تدارک تجهیزات و مهمات بسیار برای جنگی در آینده با ایران پرداخته‌بودند.

از این‌روست که باید به اصل موضوع توجه‌کرد. پس از به قدرت رسیدن ملایان و بستن طومار حیات مشروطیت ایران که با سقوط دولت ملی شاپور بختیار صورت‌گرفت سیل حملاتی که از زمان پذیرش نخست‌وزیری‌اش بر‌ضد وی آغاز‌شده‌بود و در تمام طول حیات این دولت به شدید‌ترین صورتی ادامه داشت شدت باز هم بیشتری یافت.

حملاتی که به بختیار می‌شد از چند زاویه‌ی به‌ظاهر متفاوت، اما در واقع بر اساس پیش‌داوری یکسانی، رخ‌می‌داد: او به ‌برنامه‌ی خودکامانه‌ی خمینی و خواست همه‌ی کسانی که در شورش های خیابانی، در فراسوی مصلحت کشور و امر دموکراسی و آزادی، و خاصه بی‌اعتنا به صیانت از دستاوردهای مشروطیت، هدف‌های خاص خود را دنبال می‌کردند تسلیم‌نشده‌بود؛ پس مستحق همه‌ نوع دشمنی و حمله‌ای بود.

در آن زمان، شدیدترین شکل آن حملات متهم‌ساختن او به سازش با شاه و کوشش برای ادامه‌ی دیکتاتوری سابق برای مقابله با «انقلاب مردم» بود. از این زاویه بختیار نه تنها سازشکار، بلکه خائن به جبهه ملی و راه مصدق خوانده شد، و حتی در شعار انقلابیان دو جناح ارتجاع دینی و توتالیتاریسم «چپ» استالینیست، «نوکر بی‌اختیار» نامیده‌شد.

یاران نیمه‌راهی چون دکتر سنجابی با استفاده از الفاظی خفیف‌تر او را به تک‌روی و ترک راه جبهه ملی، راهی که بختیار ادامه‌دهنده‌ی واقعی آن بود، متهم‌می‌کردند. در این میان مهندس بازرگان تنها کسی بود که از هیچ لفظ ناشایستی علیه او استفاده‌نکرد، و شدید‌ترین خطاب وی به بختیار زمانی بود که، در پاسخ او که اعلام‌کرده‌ بود حاضر است بر سر درستی راه خود در دفاع از قانون اساسی با هرکس مناظره کند، گفته بود:

«مگر قانون اساسی زاییده‌ی انقلاب مشروطیت و معرف اراده ملت نیست؟ ملت آمده به شاه گفته که آقا آنچه که ادعا می‌کنی "موهبتی است الهی که از مردم ـ از ناحیه ملت ـ به شاه واگذار می‌شود"، خوب ما این موهبت را و این واگذاری را پس گرفتیم... آخر این چطور دکتر در حقوق است و آزادیخواه؛ هزار بار مردم این مملکت این قانون اساسی را با آن زوائدش نفی کردند، لعنت کردند، طرد کردند، پاره پاره کردند حالا ایشون می‌خواهد این را زنده کند.»(!)

شاپور بختیار در پاسخ به چنین اظهار نظری در سخنرانی خود در جلسه ی ۱۷بهمن ۱۳۵۷ مجلس شورای ملی به‌ایجاز گفته بود:

«افرادی را می‌شناسم که تا دیروز طرفدار جدی قانون اساسی [بودند] و امروز آن را منسوخ می‌دانند غافل از این‌که قانون گناهی نکرده؛ بلکه مجریان آن گناهکار بوده‌اند...»

«قانون اساسی که شما و مرا به این‌جا آورده و به آن گرانی تمام شده، برای آن مجاهدت‌ها شده، حالا باطل شده؟ چه کسی آن را باطل کرده‌است؟ چگونه مصدق و بقیه نخست‌وزیر شدند و فرمان آن‌ها (از سوی شاه) صحیح بود ولی فرمان من غلط بود... وقتی گفتیم رو به دموکراسی می‌رویم، مقصود این بود که باید با آزادی همراه باشد، نه با آزادی یک عده؛ وقتی صحبت از قانون اساسی می‌کنیم، صحبت از اجرای صحیح قانون اساسی می‌کنیم.» [ت. ا.]

باید به این واکنش شاپور بختیار اضافه کرد که مهندس بازرگان در آن پاسخ به وی دچار همان اشتباهی شده‌بود که پیش از او از دکتر سنجابی هم، به هنگام امضاءِ اعلامیه‌ی سه‌ماده‌ای وی در پاریس، دیده‌بودیم و آن از این قرار بود که سلطنتی را که در قانون اساسی مشروطه هیچ مسئولیتی(یعنی قدرتی) بدان تعلق نمی‌گرفت و موهبتی (الهی) بود که ملت بر اساس حقوقی که قانون اساسی برای وی شناخته بود، به رسم ودیعه به شخص پادشاه واگذار‌می‌کرد، با خود همان قانون اساسی مشروطه یکی‌پنداشته‌بود؛ حال آن که قانون اساسی مشروطه، که در اصل برای بیان حقوق مسلم ملت و سدکردن راه خودکامگی پادشاهان نوشته‌شده‌بود پیش از هر چیز دیگر آن حقوق خدشه ناپذیر دموکراتیک را بیان و معین می‌کرد و نهاد سلطنت که مستقیماً با این حقوق مرتبط نبود می‌توانست در آن قانون قید شود یا نشود! به عبارت دیگر قانون اساسی و تثبیت حقوق ملت در آن  برای اعطاءِ آن ودیعه از طرف ملت شرط و مقدمه‌ی لازم بود (نه کافی!)؛ و در نتیجه مقدم بر آن ودیعه بود، اما نه خود آن ودیعه، و وجود آن برای وجود سلطنت الزام‌آور نبود. مهندس بازرگان در ادای آن سخنان بدین نکته توجه‌نکرده‌بود که هنگامی‌که می گوید «خوب؛ ما این موهبت را، و این واگذاری را پس گرفتیم...» و منظور او از این«ما» البته همان ملت بود، آن ملت تنها به استناد اصول همان قانون اساسی می‌توانست ودیعه‌ای را که داده‌بود پس بگیرد! اما اگر آنگونه که او می گفت «هزار بار مردم این مملکت این قانون اساسی را با آن زوائدش نفی کردند، لعنت کردند، طرد کردند، پاره پاره کردند»، یعنی این اصل اساسی آن قانون نیز که می‌گفت «همه‌ی قوا از ملت ناشی‌می‌شود» با کل آن «طرد و پاره  پاره شده بود»، پس آنگاه همان مردم دیگر چگونه و به استناد کدام قانون و مرجع و اصلی می‌توانستند چیزی را بدهند یا  پس‌بگیرند، حقی را، بخواهند یا چیز دیگری را، ادعای زورگوی دیگری را، رد‌کنند؟ در خلاء قانونی حقوق ملت و حقانیت ادعاهای مدعیان را چه اصل و سندی می‌توانست تعیین‌کند؟ آیا این سخن مهندس بازرگان که در آن اتهام و حتی خشونتی نسبت به دکتر بختیار وجود نداشت، در عوض یک پارچه تناقض درونی نبود؟ و این طرد و ابطالِ ادعاییِ جزء و کل قانون اساسی صحه‌نهادن بر یک خلاءِ حقوقی و گشودن راه برای ادعای زورمندترین زورگویان، و تصدیق ضمنی «حق شرعیِ» قانونگذاری، که خمینی ادعای آن را داشت، نبود؟ اگر غرضی در کار نبود اساس قانون اساسی بدون دادن آن ودیعه نیز، یعنی با حذف نهاد سلطنتی که می‌توانست تنها یکی از نتایج ممکن و نه لازم آن باشد، می‌توانست پایدار‌بماند و می‌بایست پایدار‌می‌ماند، تا حال که سایه‌ی سلطنت در شُرُفِ برچیده‌شدن بود سلطنت مخوف‌تری نتواند جای آن را بگیرد و اصل «همه‌ی قوا از ملت ناشی‌می‌شود» سد راه آن باشد؛ به عبارت دیگر آن اصول مسدود کننده‌ی راه استبداد، به‌صورت مشروطه‌ای بدون سلطنت، برجا می‌ماند؛ و هنگامی که ملت در شرایط متعارف دموکراتیک به چنین تغییری رأی می‌داد این حذف نیز در همان قانون اساسی ثبت‌می‌شد.

در سالهایی که خونخواری، فساد و نکبت رژیم توتالیتر آخوندی با همه‌ی کراهتش هرچه بیشتر آشکار‌می‌شد، و برای قربانیان بی‌شمارش دیگر جای هیچ بهانه‌ای برای دفاع از آن و حتی از «انقلاب شکوهمند»ی که منشاءِ آن بود، برجا نمانده‌بود، برای انقلابیانی که دیگر گزاره‌ی روز جمهوری اسلامی را دنبال نمی‌کردند، آخرین شکل انتقاد از بختیار در پذیرفتن نخست وزیری، و شکل عمده‌ی آن چنین بود که بگویند«در هر حال او برای پیروزی هیچ شانسی نداشت.» آنها می‌خواستند پیوستن به موج هواداران خمینی، و نتیجه‌ی آن یعنی مخالفت با بختیار را با این مغالطه که در هر حال «کارِ دیگری شدنی نبود» توجیه‌کنند.

این ادعای اخیر نیز که تنها متکی و مستند به واقعه‌‌ای بود که چون در تاریخ رخ‌داده‌بود ـ سقوط دولت وی ـ تصور‌می‌شد رخ‌دادن آن محتوم و اجتناب‌ناپذیر بوده، در منطق وقوع حوادث تاریخیِ استثنائی هیچگونه پایه‌ی محکمی نداشت، زیرا، از دید صرفاً نظری، مانند هر واقعه‌ی تاریخی غیرعادی دیگری می‌توانست، با تغییرات اندکی در شرایط وقوع آن، رخ ندهد. نگارنده‌ی این سطور نادرستی آن را در نوشته‌های متعدد، از جمله با مددگرفتن از تئوری «سیستم‌های دینامیکی حساس به شرایط اولیه» توضیح‌داده است۲. در گذشته نیز استاد فقید فلسفه‌ی تاریخ و جامعه‌شناسی، رِمون آرون، در آثار خود صفحات درخشانی را به بحث در این باره اختصاص‌داده بود۳.      

در این وضع جدید، که حمله به بختیار از جهت ایستادگی او در برابر ادعاهای خمینی و هوادارانش دیگر در میان مخالفان جمهوری اسلامی خریداران چندانی نداشت، از میان کسانی که تا آن زمان بیدریغ و بیرحمانه به او تاخته‌بودند، هرکدام، بر حسب انگیزه‌اش می‌بایست برای قطع تخطئه‌ی وی یا ادامه‌ی آن دلائلی می‌یافت. پس، از آنجا که در امور سیاسی قبول خطاهای گذشته مستلزم اعتراف به آن در ملاءِ عام است و این عمل نیز نیازمند شهامت اخلاقی خاصی است که در همه یافت‌نمی‌شود، به‌استثنای آنان که اندک‌اندک به بی‌انصافی خود پی‌برده و با برخورداری از چنین شهامتی حتی به دفاع از او نیز پرداخته بودند، بسیاری کار را به سکوت برگذار کردند.

جنبش سالهای ۵۶ و ۵۷ تا زمانی که نیروهای ملی، با گذشته‌ی درخشان آزادیخواهانه‌ی خود و با نوشتن نامه‌ی سرگشاده‌ی سه تن از سران جبهه ملی به شاه و تجدید فعالیت آن تحت نام «اتحاد نیروهای جبهه  ملی» در رهبری آن جای اصلی را داشتند جز  برقراری حاکمیت ملی از راه بازگشت به رعایت کامل قانون اساسی و استقلال کشور، یعنی هدف‌های همیشه اعلام شده‌ی جبهه ملی ایران هدف دیگری نداشت، و این واقعیت در همه‌ی اظهار‌نظرهای رسمی جبهه ملی و مصاحبه‌های دکتر سنجابی، دکتر بختیار و داریوش فروهر با مطبوعات ایران و جهان پیوسته بیان‌می‌شد. اما از زمانی که خمینی و حزب‌الله‌اش کوشیدند این رهبری را از دست آزادیخواهان همیشگی به‌در‌آورند و عده‌ای نیز خودباخته و بیخردانه به رهبری آنان تن‌در‌دادند این هدف‌ها در معرض تغییری خطرناک قرار‌گرفت، بگونه‌ای که در میان ملیون سرشناس بختیار و صدیقی تنها کسانی بودند که با این دگرگونی شوم به مقابله برخاستند. در حالی که در ۲۲ بهمن‌ماه شعار شورشیان رهبری بلامنازع خمینی بر کشور  و نتیجه‌ و معنای انکار‌ناپذیر تشکیل دولت موقت به حکم شرعی خمینی تحمیل جمهوری اسلامی کنونی بود، تکرار این شعار برای صدهزارمین بار که اهداف انقلاب ۲۲ بهمن آزادی و حاکمیت ملی بوده‌ آن حقیقت تاریخی را که برضد این ادعا شهادت‌داده‌است سر مویی تغییر نمی دهد: از روز تشکیل دولت بختیار تا  ۲۲ بهمن هدف ادامه‌دهندگان، و منظور از تشکیل دولت موقت به حکم شرعی خمینی تأسیس جمهوری اسلامی، یعنی یک رژیم توتالیتر به رهبری او بود. پس تکرار چنین شعارهایی، علی‌رغم واقعیت تاریخی و باز هم به منظور محق نشان دادن آن بیخردی‌ها و انکار حقانیت بختیار در تشخیص و تصمیم تاریخی خود ره به جایی نمی‌برد؛ در نتیجه، باید پذیرفت که هنوز همه برای پذیرش این حقایق آمادگی سیاسی یا اخلاقی کافی نیافته‌اند.

بسیاری ترجیح می‌دادند خصلت شوم آن «انقلاب» و «جمهوری» کاذب آن را خود کشف کرده‌باشند تا احساس دِینی به کس، خاصه اگر آن کس بختیار بوده باشد، نکنند. چه مقاله‌ها و سخنسرایی‌های شیوا که در ماه‌ها و سال‌های بعد، از سوی بسیاری درباره‌ی برنامه های فریبکارانه‌ی خمینی منتشر نشد؛ اما از سوی بسیاری، دریغ از آنکه کلامی در این بگویند که پیش از آنان نیز کسی آن  فریب‌ها را، نه به‌صورت خبری ساده از آنچه دیگر رخ‌داده و آشکار و بدیهی بود، بلکه به‌عنوان هشدار از آنچه در حال وقوع بوده افشاء کرده و معنی آنها را به‌اطلاع همه رسانده بوده است. گویی کمترین اشاره‌ای به این حقیقت از قدر آنان و ارزش «کشف» مهم پس از حادثه‌‌ی آنان می‌کاست.

همه رفته‌رفته جدایی دین از حکومت را که بختیار به همین لفظ یا با عنوان حکومت لاییک بیان کرده‌بود بار دیگر، مانند کشف مجددِ باروت، شخصاً کشف کردند و نام آن را به غلط سکولاریسم گذاردند، که حتی مفهومی معادل جدایی دین از حکومت هم نبود؛ زیرا سکولاریسم به معنی هر نهادی بود که از کنترل دینی خارج می‌بود، حتی در جامعه‌هایی که هنوز حکومتی آمیخته به دین داشتند؛ و اینهمه تنها  بدین منظور که خود را وامدار بختیار ندانند، سهل است،  صاحب کشف نوینی نیز قلمداد‌سازند.

چه بحث‌های عالمانه که در سالهای بعد از انقلاب «شکوهمند» درباره ‌ی ولایت فقیه و جمهوری اسلامی صورت نگرفت؛  اما اکثراً بدون اندک یادآوری از کسی که نخستین بار و به‌کرات به مردم گفت «جمهوری اسلامی یک مجهول مطلق است و رجوع به متون گذشته درباره‌ی آن لرزه بر اندام انسان می افکند.» 

در میان گروه‌های بالا کسانی نیز بودند که، پس از پی‌بردن به اینکه نادرست خواندن مقابله‌ی بختیار با زیاده‌خواهی‌ها و ادعاهای ناحق خمینی دیگر قابل دفاع نیست، دیگر ترجیح می‌دادند که در بحث درستی و نادرستی تصمیم بختیار به پذیرش نخست‌وزیری و تشکیل دولت مشروطه‌ی ملی و حق‌دادن به بختیار در این زمینه که مستلزم اندکی شهامت بود وارد نشوند و  بگویند ایرادشان به بختیار مربوط به کارهای او پس از خروج از کشور است! و در این مورد مثلاً دریافت کمک مالی از کشورهای خارجی چون عراق را مورد انتقاد قرار‌می‌دادند و ممکن‌بود به این ادعا که شاپور بختیار حمله به ایران را به صدام حسین توصیه‌کرده‌بوده‌ نیز متوسل گردند. چنین افرادی که با علم کامل به خطرات جمهوری اسلامی برای موجودیت ایران متوجه اهمیت تصمیم تاریخی بزرگ بختیار شده‌بودند، و چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ اخلاقی خود را ناچار می‌دانستند تا در داوری درباره‌ی تصمیم تاریخی او انصاف بیشتری نشان دهند، از سوی دیگر نیز لازم می‌دیدند که مخالفت پیشین خود را نیز به‌گونه‌ی دیگری موجه‌بنمایانند. می‌توان انتظار داشت، بلکه باید امیدوار بود که اینگونه هموطنان روزی در این داوری اخیر خود نیز بازنگری‌نمایند.

اما آنان هم که از همان آغاز کار از‌ راه ‌‌‌غرض شخصی یا خصومت تنگ‌نظرانه‌ی ایدئولوژیک با بختیار دشمنی ورزیده‌بودند در‌صدد بودند که علی‌رغم اثبات بعدی درستی پیش‌بینی‌های او درباره‌ی خمینی و رژیمی که می‌خواست برپا‌سازد، موضع نادرست گذشته‌ی خود را به هر نحو دیگری توجیه‌کنند. با اثبات حقانیت  بختیار در مورد ماهیت و نیات واقعی خمینی، چنان که خواهیم دید، برای آنان دستاویزهای دیگری لازم بود. بخشی از این عناصر در میان خادمان رانده‌شده‌ی جمهوری اسلامی و بخش دیگری در میان کوته‌نظرترین بازماندگان دیکتاتوری سابق یافت‌ می‌شدند.

در این فاصله البته فعال‌تر از همه دستگاه تبلیغاتی عریض و طویل جمهوری اسلامی  بود؛ دستگاه مجهزی که یک لحظه بیکار ننشسته برای بی‌اثر‌ساختن نام و نظریات بختیار به همه‌گونه وسیله و دستاویزی، و هرچه ناجوانمردانه‌تر، دست می‌یازید. یکی از این دستاویزها  طرح این ادعا بود که بختیار (و اویسی) با القاءِ این تصور به صدام حسین که ارتش ایران پس از جمهوری اسلامی بسیار ضعیف شده و به‌ویژه با کشتار شمار بزرگی از سران و خلبانان جنگی آن پس از ماجرای نوژه، دیگر عملیاتی نیست و می‌تواند به‌سرعت دچار شکست گردد، به او توصیه کرده است(اند) که به ایران حمله‌کند(کنند). در انجام این برنامه روزنامه‌ی فرانسوی لوموند نیز که از همان ابتدا به‌نفع انقلاب اسلامی و رهبری خمینی موضعی ‌کاملاً یک‌طرفه گرفته‌بود به سبب این هواداری شدیداً یکجانبه‌ی خود از جمهوری اسلامی در همه‌ی زمینه‌ها  با آن هم‌آوایی نشان می داد۴.

 

بخش دوم :

نقش روزنامه‌ی لوموند

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ خروج شاپور بختیار از کشور و ورود او به خاک فرانسه با کمک سرویس‌های ویژه‌ی این کشور که  وی در دوران جنگ جهانی دوم برای مقابله با حمله‌ی آلمان نازی داوطلبانه در ارتش ملی ‌آن جنگیده، و پس از شکست فرانسه و اشغال آن به‌دست ارتش هیتلری به نهضت مقاومت ملی آن پیوسته‌بود، صورت‌گرفته‌بود. همه‌ی قرائن نشان‌می‌دهد که تدارک خروج بختیار از ایران به تصمیم و با دخالت مستقیم والری ژیسکاردِستَن رییس جمهور فرانسه صورت‌گرفته‌بوده‌است. روز ۳۰ مارس ۱۹۷۹ (۱۱ فروردینماه ۱۳۷۸)، یعنی تنها هفت هفته پس از پایان دولت بختیار و به‌قدرت رسیدن خمینی، و چهار ‌ماه پیش از خروج او از ایران، که مقدمات سفر وی از همان زمان با کمک سرویس‌های فرانسوی فراهم‌‌می‌شد تا با یک پاسپورت حقیقی فرانسوی با نامی مستعار که توسط دخترش ویویَن به مخفیگاه او فرستاده‌شد، انجام‌گردد، میشل پونیاتوفسکی دوست و همکار نزدیک رییس جمهور و وزیر کشور او، ضمن یک کنفرانس مطبوعاتی، در پاسخ به یک روزنامه‌نگار که بدون هیچ مقدمه و دلیلی از او پرسید از «وضع شاپور بختیار چه خبری دارید» گفت «شاپور بختیار هم اکنون در یکی از شهرهای فرانسه در سیصد‌و‌پنجاه‌کیلومتری کلرمون  فران(شهری در جنوب شرقی فرانسه) به‌سر‌می‌برد»؛ و البته که این پاسخ حقیقت نداشت. و این نشانی دادن، از همان ماه مارس، نیز چندان گنگ‌بود که تصریح نام آن شهر  جز آن که بر گنگی آن می‌افزود، و شنونده را گمراه می‌ساخت کمکی به ذهن او نمی‌کرد ! وزیر کشور فرانسه که از برنامه‌ی خروج بختیار دقیقاً اطلاع داشته، با این پاسخ و پرسشی که بلاتردید به‌عمد و به‌همین منظور از او شده‌بود، برای ردگم‌کردن، کوشیده‌بود تا خیال مأموران خمینی برای دستگیری بختیار در ایران را آسوده‌ و از آن منصرف‌سازد. این طرح بطور موفقیت‌آمیز عملی‌شد و بدین ترتیب بود که شاپور بختیار توانست، به کمک بالاترین مقامات کشوری که در جوانی در راه آزادی مردم آن جنگیده و در نهضت مقاومت ملی آن نیز  فداکاری کرده‌بود، بدون نیاز به هیچ کمک دیگری از چنگال خونین مأموران خمینی بگریزد.

 

عین خبر:

LEMONDE | 02.04.1979 à 00h00 

 

M. Michel Poniatowski a révélé vendredi soir 30mars que l'ancien premier ministre iranien, M. Bakhtiar, se trouvait à 350kilomètres à l'est de Clermont-Ferrand. Il s'est refusé à préciser l'endroit exact où, selon lui, il se trouve, ceci " pour des raisons de sécurité ".

 

ترجمه:

«شامگاه جمعه ۳۰ مارس میشل پونیاتوفسکی فاش‌ساخت که آقای بختیار، نخست‌وزیر سابق ایران در نقطه‌ای به‌فاصله‌ی سیصدوپنجاه‌ کیلومتر از شرق کلرمون ـ فراند به‌سرمی‌برد. او، "به‌دلائل امنیتی"  از ذکر دقیق جایی که شاپور بختیار بنا به ‌گفته‌ی او در آنجاست خودداری‌کرد.»

توضیح: بر روی نقشه‌ی کشور فرانسه در فاصله‌ی سیصدوپنجاه‌کیلومتری شرق کلِرمون ـ فِران تقریباً به مرز سوییس می‌رسیم، و پیداست که این نشانی دوپهلو به عمد و برای رد‌گم‌کردن داده‌شده‌بوده‌است! 

 

۲نک. علی شاکری زند، آیا در این "انتخابات" ملت شکست خورد؟

۳ رساله‌ی دکترای رمون آرون درباره‌ی فلسفه‌ی تاریخ بود. وی در سال ۱۹۵۵، در کتاب افیون روشنفکران، بحث‌های دقیق و عالمانه‌ای درباره‌ی مفاهیمی چون «ضرورت تاریخی»، «جهت حرکت تاریخ» و آنچه «دترمینیسم تاریخی» نامیده‌اند به‌عمل‌می‌آورد. او همچنین با ذکر مثال‌هایی از وقایع تاریخی مهم و بحث مفصلی درباره‌ی چگونگی وقوع آنها نشان‌می‌دهد که روی‌دادن هیچیک از آنها، به شکل و با ابعادی که یافته‌اند، ضرورت‌نبوده، و نتیجه‌می‌گیرد که در تاریخ غالباً عوامل تصادفی کوچکی توانسته به نتایج چنان عظیمی بیانجامد که هیچ تناسب کمّی میان آنها با آن عوامل وجود‌نداشته‌است. از جمله می‌گوید نه عبور قیصر(سزار) از رودخانه‌ی معروف روبیکون (عملی که در زبان های اروپایی به یک مثال و استعاره تبدیل‌شده) پس از تردیدهایش، که به ورود غیرقانونی او به رم و دیکتاتوری او (و تبدیل جمهوری رم به امپراتوری) انجامید، نه نوشتن نامه‌ی ضرب‌الاجل هیأت وزیران اتریش به بلگراد که به جنگ جهانی یکم، و سرانجام به گرفتن قدرت در روسیه از طرف لنین و تروتسکی منتهی شد، و نه صعود هیتلر به صدارت عظمی در آلمان که به جنگ دوم و پنجاه تا شصت میلیون قربانی آن انجامید، هیچکدام یک ضرورت تاریخی نبوده است. با به میان کشیدن موضوع عدم تناسب میان علت و معلول در این مبحث و سخن از دترمینیسم تصادفی، رمون آرون سالها پیش از پارادیگم دترمینیسم سیستم‌های دینامیک، به  کمک دانشی وسیع به شهودی اعجاب‌انگیز دست‌می‌یابد.

نک. رمون آرون، افیون روشنفکران، پاریس، ۱۹۵۵صص.  ۱۷۵ـ ۱۷۲. 

Raimond Aron, lOpium desintllectuels, Paris, Pluriel, 2017, pp. 172- 175.

۴ در این مورد نقش اِریک رولوُ، مسئول خاور میانه‌ی این روزنامه‌ی معتبر، روزنامه نگار مصری‌تبار و عضو سابق حزب کمونیست مصر، که چندین سال بعد از انقلاب اسلامی از مو

منبع:پژواک ایران


علی شاکری زند

فهرست مطالب علی شاکری زند در سایت پژواک ایران 

* نیرنگ در تاریخ: اخراج نخست‌وزیر «نامطلوب»، بخش پنجم- ج خلاصی از «شرِّ» مصدق!  [2024 Sep] 
*اخراج نخست‌وزیر «نامطلوب» بخش پنجم- الف: خلاصی از «شرِّ» مصدق!   [2024 Aug] 
* اپوزیسیون متحد جمهوری اسلامی چیست و چگونه بوجود می‌آید،  [2024 Jul] 
*اپوزیسیون متحد جمهوری اسلامی چیست و چگونه بوجود می‌آید (بخش نخست)  [2024 Jul] 
* مصدق و اصلاحات ارضی ـ برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش ۲۳ ـ ب)  [2024 Jun] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش ۲۳ (الف): منظور از مردم چیست؟  [2024 May] 
*اخراج نخست‌وزیر «نامطلوب» (بخش چهارم - ج)  [2024 May] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش ۲۲ ـ ج)  [2024 Apr] 
* نیرنگ در تاریخ: «اخراج نخست وزیر نامطلوب از راه قانونی»! (بخش چهارم - ب) سخنرانی دکتر مصدق و الهیار صالح در اجلاس شورای امنیت [2024 Apr] 
*به مناسبت درگذشت دکتر محمـد مصدق، گاستون فورنیه  [2024 Mar] 
*نیرنگ در تاریخ: «اخراج نخست وزیر نامطلوب از راه قانونی»! سقوط اخلاقی و فرهنگی تا کجا؟ (بخش سوم)  [2024 Jan] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش بیستم)  [2024 Jan] 
*شباهت‌ها و تفاوت‌ها میان دو شکست: ۲۸ مرداد و ۲۲ بهمن  [2023 Dec] 
*نیرنگ در تاریخ: «اخراج نخست وزیر نامطلوب از راه قانونی»!  سقوط اخلاقی و فرهنگی تا کجا؟ [2023 Dec] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/ بخش هجدهم- ب  [2023 Nov] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/بخش هجدهم- الف  [2023 Nov] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار* بخش شانزدهم  [2023 Oct] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار* بخش پانزدهم -ج  [2023 Sep] 
* برگهایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش پانزدهم ـ ب  [2023 Sep] 
* جمهوری اسلامی حکومتی مرده است! اما چرا برچیده‌ نمی‌شود؟ بخش اول: یک نظام رو به موت  [2023 Sep] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار (بخش پانزدهم ـ الف) بختیار یک شخص نیست؛ یک راه است؛ راه امروز و آینده‌ی ایران [2023 Aug] 
*آخرین نخست وزیر نظام مشروطه ایران، متن سخنان علی شاکری زند بر مزار شاپور بختیار  [2023 Aug] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/ بخش چهاردهم  [2023 Jul] 
*دعوت پادشاه از شاپور بختیار برای دیدار با او برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش سیزدهم) [2023 Jul] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش دوازدهم)  [2023 Jul] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش یازدهم)، علی شاکری زند  [2023 Jun] 
*باز هم تشدید اعدام‌ها  [2023 Jun] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/ بخش دهم  [2023 Jun] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش نهم ـ ب)  [2023 May] 
*چگونه منشور ننویسیم!/ بخش دوم  [2023 May] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپوربخش نهم – الف بختیار*  [2023 May] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش هشتم ـ ب)  بختیار یک شخص نیست؛ یک راه است؛ راه امروز و آینده‌ی ایران [2023 Apr] 
*همبستگی برای ایران استیا ایران برای همبستگی است؟  [2023 Apr] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار*، بخش هفتم  - ب: اعلامیه‌ سه ماده‌ای کریم سنجابی در پاریس و ولایت فقیه خمینی [2023 Apr] 
*منشوری برای اهالی کره‌‏ی ماه  [2023 Mar] 
*برگهایی اززندگی سیاسی دکترشاپور بختیارـ بخش ششم  [2023 Mar] 
*برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش پنجم: آغاز بحران در حکومت فردی  [2023 Mar] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش چهارم: آغاز بحران در حکومت فردی  [2023 Feb] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار، بخش سوم: فعالیت در تجدید سازمان جبهه ملی ایران  [2023 Feb] 
*برگ هایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار* (بحش دوم)  [2023 Jan] 
*برگ هایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار ـ جوانی، تحصیلات، مبارزه با نازیسم  [2023 Jan] 
*دولت موقت در تبعید و ضرورت حیاتی آن در شرایط کنونی  [2022 Dec] 
*ملت ایران، یک واقعیت تاریخی انکارناپذیر، مفهوم «ملت»، پادزهری در برابر واژه‌ ایدئولوژیک «امت اسلام» و فتیشیسم قومی (بخش سوم)  [2022 Aug] 
*ملت ایران، یک واقعیت تاریخی انکارناپذیر  [2022 Aug] 
*آیا جمهوری اسلامی مشروعیتی داشته که ازدست داده؟ غباربرانگیختن در مسیر حرکت واقعی [2022 Jul] 
* اتحادعملِ همه ی نیروهای ملی از مشروطه خواه تا جمهوریخواه  اسم رمز پیروزی اتحاد است [2022 May] 
*درباره ی نهضت مقاومت ملی ایران*  [2022 May] 
*خمینی چگونه به قدرت رسید؟ آیا این فاجعه اجتناب‌ناپذیر بود؟ ضرورت بیان کامل حقیقت به جای حاشیه‌نویسی!   [2022 Apr] 
*منوچهر هزارخانی: مرگی از هر جهت اندوهبار  [2022 Mar] 
*آیا فدراسیون روسیه و اتحاد شوروی سابق ماهیتاً یکی نیستند؟   [2022 Mar] 
*پوتین اوکرایین و روسیه، همه چیز اینجا شروع می شود  [2022 Mar] 
*احیاءِ «عظمت گذشته ی» امپراتوری روس؟ کدام عظمت؟  [2022 Mar] 
* در حاشیه عملیات تروریستی اخیرِ داعش  [2022 Feb] 
*برای دوری از انحرافات و انشعابات در جبهه ملی ضرورت بازگشت به اصالت نهضت ملی  [2022 Jan] 
*اتحادعمل برای نجات کشور از زوال! * انتظار تا کی و برای چه؟  [2021 Dec] 
* راه انتخاب میان سلطنت مشروطه و جمهوری از دید شاپور بختیار  [2021 Oct] 
*بحران سیاسی کشور و راه اتحاد عمل همه ی ایراندوستان دموکرات، پیش بینی بختیار نزدیک است  [2021 Aug] 
*شاپور بختیار و توتالیتاریسم، گریزی به رساله ی دکتری او  [2021 Jul] 
* اثرات متقابل مخالفان فعال رژیم و مردم غیرمتشکل: یک فرآیند دینامیک  [2021 Jun] 
*سر و ته، یک کرباس  [2021 Jun] 
*نگاهی به ریشه های ژرف یک فاجعه ملی بخش سوم   [2021 Mar] 
* نگاهی به ریشه‌های ژرف یک فاجعه‌ی ملی، به مناسبت ۲۲ بهمن ماه (بخش دوم)  [2021 Mar] 
* به مناسبت ۲۲ بهمن ماه، نگاهی به ریشه های ژرف یک فاجعه ی ملی  [2021 Feb] 
*ملاحظاتی درباره‌ متن حقوقی امانتی استاد محمـدرضا شجریان  [2021 Jan] 
* از مشروطه به جمهوری عبورکردیم؟ چه کسی عبورکرد و چگونه؟  [2021 Jan] 
* از مشروطه به جمهوری عبورکردیم؟ چه کسی عبورکرد و چگونه؟   [2021 Jan] 
*هموطنان بی مسئولیتی که در برابر امام جماران به امامزاده ی کاخ سفید دخیل بسته بودند یتیم شدند  [2020 Nov] 
*رادیکالیزاسیون دینی جوانان پناهنده و نقش حس ملی  [2020 Nov] 
*دولت موقت و چارچوب قانونی کارهای آن  [2020 Oct] 
*«علوم اجتماعی اسلامی» چه صیغه ای است؟   [2020 Aug] 
*جمهوری اسلامی کابوسی باورنکردنی بیست ونهمین سالگرد قتل شاپور بختیار و دستیار وی سروش کتیبه  [2020 Aug] 
*برتری مخالفان جمهوری اسلامی نسبت به سران این نظام در چیست؟ بخش سوم: دیگرِ تجربه‌های عملی اپوزیسیون  [2020 Aug] 
*برتری مخالفان جمهوری اسلامی نسبت به سران این نظام در چیست؟ بخش دوم: کدام استثناء؟  [2020 Jul] 
*برتری مخالفان جمهوری اسلامی نسبت به سران این نظام در چیست؟   [2020 Jul] 
* آزادی عقیده و بیان و زندگی جمعی نیازمند قواعد مشترک جمعی است (بخش دوم) • ضرورت قواعد مشترک همکاری و همگامی برای اپوزیسیون دموکرات ایران [2020 Jun] 
*آزادی عقیده و بیان و زندگی جمعی نیازمند قواعد مشترک کار جمعی است  [2020 Jun] 
*ایران هرگز نخواهد مرد!   [2020 May] 
* برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار  [2020 Apr] 
*نمایش از این پس بی اثر «انتخابات»، پرده دری از فریب «اصولگرا ـ اصلاح طلب»  [2020 Mar] 
* برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار* ۳۹ـ تدارکات و ترتیبات سالیوان برای ایجاد پیوند میان ارتش و نمایندگان خمینی   [2020 Mar] 
* برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار*  [2020 Mar] 
*بحثی در مقاله‌ی : خطای بختیار، پایان بازرگان  [2020 Feb] 
*تحریم انتخابات را به کارزار همصدایی علیه اساس رژیم و رفراندم برضد آن بدل کنیم   [2020 Feb] 
*منطق جمهوری اسلامی: تحریک دیگران؛ تحقیرشدن؛ واکنش به تحقیرشدن کشته شدن قاسم سلیمانی تحقیری بزرگ برای نظام و چالشی خطرناک برای کشور بود [2020 Jan] 
*تحریم یکصدای نمایش انتخابات: ضرورتی سیاسی، نه انتخاباتی!   [2019 Dec] 
*انبار باروتی بنام ایران  ضرورت حادهمآهنگی و آشتی میان همه ی هواداران حاکمیت ملی [2019 Nov] 
*شورای دوران گــُـذار یا مدیریت بی‍گــُـدار برای «اقوام و ملیت های ساکن ایران» !   [2019 Oct] 
* بساط تحمیق انتخابات را یکصدا تحریم کنیم (۲)  [2019 Sep] 
*بساط تحمیق انتخابات را یکصدا تحریم کنیم بخش یکم: مشروعیت نظام‌های سیاسی و رابطه‌ نهاد انتخابات با آن [2019 Sep] 
*بیست و هشت سال پس از قتل شاپور بختیار پراکندگی نیروهای مخالف جمهوری اسلامی و راه پیروزی بر آن   [2019 Aug] 
* بحران در روابط ایران و آمریکا:‏ یا زمان قدرت نمایی شاگرد جادوگرها  [2019 Jul] 
* زند ایران چیست؛ ایرانیت کدام است؟  ادای سهمی در پاسخ به یک مغالطه [2019 Jul] 
*ایران چیست؛ ایرانیت کدام است؟ ادای سهمی در پاسخ به یک مغالطه بخش دوم ادعای درونی بودن اسلام و ...!  [2019 Jul] 
*ایران چیست؛ ‏ ایرانیت کدام است؟   [2019 Jun] 
*جمهوری اسلامی:‏ یک نظام تروریست، با همه‌ی اجزاء و بازوانش   [2019 Apr] 
*اتحادِ عمل آری؛ ‏ اما برای چه منظور؟ و از کدام راه؟   [2019 Apr] 
*جامعه‌ ایران از سر گندیده است  [2019 Mar] 
*این نظام رفتنی است ما نیستیم که می گوییم؛ آنها خود می دانند!  [2019 Feb] 
*در میان مخالفان جمهوری اسلامی اختلاف ها از کجا سرچشمه می گیرد؟  [2019 Jan] 
*ما نمی بایست سنگر قانون اساسی را رها می کردیم   [2019 Jan] 
*ملاحظاتی درباره ی رساله ی دکترای شاپور بختیار  [2018 Nov] 
*جمهوری، یا مشروطه ی پادشاهی؟ بحث بر سر چیست؟  [2018 Nov] 
* با اعتصاب عمومی نباید بازی کرد   [2018 Oct] 
* مجازات شلاق برای معلمان کشور !   [2018 Oct] 
*مرگ امیرانتظام فرصتی برای آب تطهیر بر سر انقلابیون دیروز و اصلاح‌طلبان امروز!  [2018 Aug] 
* اقتصادی ویران؛ نتیجه ی تحریم ها، یا اثر ورشکستگی به تقصیر   [2018 Aug] 
*آزادی گرفتنی است نه دادنی  [2018 Jul] 
*چرا جمهوری اسلامی رفتنی است وظیفه‌ی ما برای وقوع بهترین صورت این فرآیند چیست* [2018 May] 
*از بحث عدم‌ مشروعیت رژیم و پیش‌بینی سقوط آن تا زمین‌لرزه‌های جدید (بخش دوم)،  [2018 Apr] 
*از بحث عدم‌مشروعیت رژیم و پیش‌بینی سقوط آن تا زمین‌لرزه‌های جدید  [2018 Mar] 
*همه‌پرسی، به چه منظور، چگونه، در چه زمان، و به دست کدام حکومت ؟   [2018 Feb] 
*جدایی دین از حکومت یا حکومتِ لاییک*  [2018 Jan] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری* بخش چهارم  [2018 Jan] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری بخش سوم  [2017 Dec] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری بخش دوم  [2017 Dec] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری ، بخش یکم  [2017 Dec] 
* افسانه‌ی حمله‌ی نظامی عراق به ایران بنا به ‏ توصیه‌ی شاپور بختیار بخش چهارم   [2017 Nov] 
*علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش سوم)  جستجو در علل و مقدمات حمله‌ی عراق به ایران  [2017 Nov] 
* علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران ‏ به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش دوم)  [2017 Nov] 
*علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران ‏ به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش یکم)  [2017 Oct] 
*مصدق و اصـلاحات کاذب، بخش سوم: موضع نیروهای سیاسی دیگر  [2017 Oct] 
*مصدق و اصـــلاحــات کاذب «تقسیم اراضی ... با تمرکز جمعیت می تواند عواقب وخیم‌تری...»   [2017 Oct] 
*دکتر مصدق ‏ و اصـلاحـات کاذب یا یکی از ریشه‌های عمده‌ی ضدِانقلاب‌اسلامی ‏  [2017 Oct] 
*از مرگ هیچکس شاد نباید شد اما...  [2017 Sep] 
* سلطه‌ی دیوان و رژیم تباهیها تنها به دست مردم برچیده خواهد شد بخش دوم   [2017 Jul] 
*سلطه‌ی دیوان و رژیم تباهیها تنها به دست مردم برچیده خواهد شد  [2017 Jul] 
*آیا در این «انتخابات» ملت شکست خورد؟ قسمت دوم  [2017 Jun] 
*آیا در این «انتخابات» ملت شکست خورد؟  [2017 May] 
* تحریم انتخابات ساده گیری مبارزه نیست ‏  [2017 May] 
*گفتید جمهوریت؟ کدام جمهوریت؟   [2017 May] 
*در چنگال جمهوی اسلامی اسارت تا کی ؟ (بخش دوم)  [2017 May] 
*در چنگال جمهوی اسلامی اسارت تا کی ؟ «انتخابات» کاذب را هرچه یکصدا تر تحریم کنیم ! [2017 Apr] 
*انتخابات ریاست جمهوری فرانسه؛ نامه ی سرگشاده به نامزدها و رأی دهندگان به آنان*   [2017 Apr] 
* ضرورت گام هایی کوتاه و سنجیده برای اتحاد آزادیخواهان واقعی  ورشکستگی اخلاقی کامل نظام حاکم و نشانه هایی از آغاز فروپاشی آن [2017 Mar] 
*کسانی که تروریست‌ها و خرابکاران را مردم می‌نامند! (بخش دوم)  [2017 Mar] 
* نوبت خطرکردن بختیار برای نجات کشور از سقوط در پرتگاهی که به سوی آن می رفت (بخش سوم)  [2017 Feb] 
*آیا نظام مشروطه منسوخ شده بود؟ جلوگیری از نخست ‌وزیری صدیقی و نوبت خطرکردن بختیار (بخش دوم)  [2017 Feb] 
* به مناسبت سی و هشتمین سال تشکیل دولت ملی بختیار ‏  [2017 Feb] 
*نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه (بخش چهارم و پایانی)  [2016 Oct] 
* نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه (بخش سوم)  [2016 Oct] 
*نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه بخش دوم   [2016 Sep] 
*نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه؛ به مناسبت بیست و پنجمین سال ‏ قتل شاپور بختیار  [2016 Sep] 
* منشاء هراس شدید نظام از مردم ! (بخش پایانی) بخش دوم  [2016 Jun] 
*منشاء هراس شدید نظام از مردم ! بخش دوم، بهره ی الف   [2016 Jun] 
*منشاء هراس شدید نظام از مردم !  نظامی که مشروعیت ندارد همواره خود را در خطر نابودی می بیند [2016 Jun] 
*رژیم راًی مردم را برای نمایش و کسب مشروعیت می خواهد  [2016 Feb] 
* در حاشیه ی عملیات تروریستی اخیرِ داعش   [2016 Jan] 
*نکاتی از زندگی خسرو شاکری زند و سبب درگذشت وی  [2015 Oct] 
*توسل به دروغ و فریب برای پوشاندن تسلیم به توافقنامه ای خفت بار  [2015 Apr] 
*پیرامون یکی از پرگویی های کاشف سکولاریسم نو(۳)  [2014 Dec] 
*پیرامون یکی از پرگویی های کاشف   [2014 Dec] 
*پیرامون یکی از پرگویی های کاشف «سکولاریسم نو»  [2014 Dec] 
*دولت اسرائیل، یا یک یاغی جهانی که در پی اجرای «راه حل نهایی» برای مردم فلسطین است  [2014 Jul] 
*نگاهی به رفتار سیاسی سران جبهه ملی در ماههای پیش از انقلاب (بخش دوم) چگونگی پذیرش تشکیل دولت ملی از سوی دکتر شاپور بختیار [2014 Jul] 
*نگاهی به رفتار سیاسی سران جبهه ملی در ماههای پیش از انقلاب  [2014 Jul] 
*ملاحظاتی پيرامون مقاله «بازرگان، روحانيت و بختيار»، بخش سوم (قسمت دوم)  [2013 Oct] 
*بختیار، بازرگان و روحانیت؛ ملاحظاتی پیرامون مقاله‌‌‌ی «بازرگان، روحانیت و بختیار»۱- بخش سوم تیرخلاص  [2013 Oct] 
*بختیار، بازرگان و روحانیت- بخش دوم  [2013 Sep] 
*ملاحظاتی پیرامون مقاله‌ی «بازرگان، روحانیت و بختیار»۱ بخش اول روحانیت درنهضت ملی [2013 Sep] 
*مصر بار دیگر به پا می خیزد با تهدید به نافرمانی مدنی در مصر اولین سنگر توتالیتاریسم اسلامگرا فرو می ریزد [2013 Jul] 
*درباره‌ی پرچم ملی ایران  [2013 Jan] 
*آیا صلحجویان نسل های جدید اسرائیل خواهند توانست ماجراجویی رهبران سنتی جنگ طلب خود را مهار کنند و از فکر حمله به ایران بازدارند   [2012 Apr] 
*پاسخی به ادعاهای نسنجیده و بی پایه ی آقای همایون کاتوزیان درباره ی کنفدراسیون جهانی   [2011 Nov] 
*افشاء یک تحریف بزرگ تاریخی پاسخی به ادعاهای نسنجیده و بی پایه‌ی آقای همایون کاتوزیان درباره ی کنفدراسیون جهانی و عده ای از رهبران آن  [2011 Oct] 
*بازار گرم افترا علیه مصدق و بختیار  چه کسانی از نام مصدق و بختیار می ترسند و چرا؟ بخش دوم 2ـ دنباله ی" راه توده" و مصدق [2011 Oct] 
*بازار گرم افترا علیه مصدق و بختیار (۲)  [2011 Aug] 
*بازار گرم افترا علیه مصدق و بختیار  [2011 Aug] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصول کار و منش آنان (بخش دوم ـ ب)  [2011 Apr] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصولِ کار و منشِ آنان  [2011 Apr] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصولِ کار و منشِ آنان  بخش نخست ـ ب [2011 Mar] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصولِ کار و منشِ آنان  [2011 Mar] 
*توتالیتاریسم و زمین لرزه های اجتناب ناپذیرآن( بخش دوم)   تصفیه ها در جمهوری اسلامی از همان آغاز کار [2010 Mar] 
*توتالیتاریسم و زمین لرزه های اجتناب ناپذیرآن(٭)   [2010 Mar] 
*دولت بختیار و فروغ آزادی (بخش دوم)  [2010 Jan] 
*دولت بختیار و فروغ آزادی (بخش نخستین)  [2010 Jan] 
*چه کسانی از علائم شیر و خورشید پرچم ملی ایران می ترسند؟  [2009 Aug]