از بحث عدم‌مشروعیت رژیم و پیش‌بینی سقوط آن تا زمین‌لرزه‌های جدید
علی شاکری زند

 
 گامهای  نخست نافرمانی مدنی

بخش یکم
 
آگاهی جامعه به عدم مشروعیت رژیم
 
پس از بحثی طولانی و منظم درباره‌ی مبنای مشروعیت نظام‌های سیاسی با تکیه بر اصل بیان‌شده از طرف ماکس وبر1 و ارائه‌ی برهان درباره‌ی عدم‌مشروعیت رژیم جمهوری اسلامی، به همین اعتبار و به همین معنی2 گفته‌بودیم که « هدف از تحریم انتخابات ... علنی ساختن عدم مشروعیت رژیمی است که، با تأسیس آن بر پایه‌ی لگدمال کردن دستاورهای انقلاب مشروطه و ردّ و انکار اصل حاکمیت ملی از همان نخستین روز حیات خود هیچگاه دارای مشروعیت ملی و دموکراتیک نبوده؛ رژیمی از هر جهت ارتجاعی که مؤسس آن تنها با غصب عنوان انقلاب که جامعه‌ی تشنه‌ی آزادی سال 57 به آن دل‌سپرده‌بود توانست ضدِانقلاب خود را، که ادامه‌ی همان ضد‌انقلاب شیخ فضل‌الله نوری و توپچیان لیاخوف بود، آن هم به صورتی مخوف‌تر، در جامعه‌ی منقلب آن روز جا‌بیناندازد و انتقام مراد ضدِمشروطه‌ی خود را نیز بگیرد3
 
در همانجا سقوطی که در انتظار رژیم است باعبارات زیر پیش‌بینی‌شده‌بود:
 
«در میان اکثریت مسخ‌نشده‌ی این مردم آنها که به وضع خود همچون سرنوشتی محتوم نمی‌نگرند و «رضا به‌داده» نمی‌دهند، می‌دانند که این وضع باید روزی دگرگون‌گردد، هرچند ندانند آن روز کی خواهد بود و این دگرگونی چگونه و از چه راهی رخ‌خواهد‌داد. این احساس مسلم و قوی همان آگاهی موجود در ضمیر باطن مردم بر عدم‌ِمشروعیت نظام است. ناظران دقیقِ زندگی مردم که در شرح مشاهدات خود بیش از هر چیز بر بی‌اعتنایی آنان به امور حکومتی و سیاسی کشور انگشت‌می‌گذارند در واقع چیز دیگری نمی‌گویند. در نظر این بخش از مردم که شاید اکثریت بزرگی باشند، رژیمی که برای آنان کاری نمی‌کند از آنها نیست و از آنِ آنها هم نیست؛ چیزی است مانند اجلِ معلق در بالای سر جامعه که هر چه بخواهد می‌کند و ناله و فریاد کسی هم در آن اثری‌ندارد. اما همین مردم، جوانان آنها، به مجرد پیدایش کوچکترین روزنه‌ی امید یا امکان فعالیت مؤثر نشان‌می‌دهند که آنگونه هم که تصور‌می‌شده به سرنوشت خود و کشور خود بی‌اعتنا نیستند. هم آن بی‌اعتناییِ سطحی و هم این شور و کوشندگی ناگهانی که به‌هنگام ظهور نشانه‌های تزلزل در پایه‌های رژیم دیده‌می‌شود، هر دو از انقلاب خاموشی حکایت‌می‌کنند که، همچون یک نطفه‌ی هنوز ناتوان اما بالنده‌ای در ژرفنای جامعه در حال رویش است.»
 
«به گفته‌ی صاحبنظر هوشمندی "جامعه هر روز در بطن خود در حال انقلاب است، اما ما آن را نمی‌بینیم"؛ نمی‌بینیم، همانطور که بعد از 28 مرداد  نطفه‌ی آن دگرگونی را که در بطن جامعه در حال تکوین بود نمی دیدیم؛ اما همانگونه که جامعه، تا زمانی که با چند حرکت، آواری را که در آن کودتا بر سرش ریخته‌بود تکان‌نداد، هیچگاه آرامش پیش از آن را بازنیافت، این بار هم در زیر آوار جمهوری اسلامی بی‌حرکت نمانده و نخواهد‌ماند؛ در عمق جامعه حرکت‌های خُردِ زیرزمینی، مانند زمین‌لرزه‌های کوچک ادامه‌دارد، همان تکان‌هایی که تا کنون چند زمین‌لرزه‌ی بزرگتر هم از آنها دیده‌شده‌است. تا روزی که ناگهان جرقه‌هایی امواج مردم را به‌حرکت‌در‌آورند و انبوه نارضایی‌های آنان را به‌صورت خشم نمایان‌سازند و به یاد آنان بیاورند که می‌توان در برابر تقدیر ناملایم سر را بلند‌کرد و سرنوشت دیگری را رقم‌زد؛ تا آن روز انقلاب، هرچند مسالمت آمیز و خردمندانه، اما بدون چشم‌پوشی از رفتن آنچه باید برود و آنچه باید جای آن را بگیرد، در بطن جامعه در کار روییدن و بالیدن است.
 
ایرانی مبارزی که تجربه‌ی مبارزه‌اش علیه فرانکیسم اسپانیا، علیه انواع فاشیسم اروپا و بخصوص شرکت او در جنگ علیه ارتش نازی و در نهضت مقاومت ملی فرانسه پس از اشغال این کشور، به‌هنگام تحصیل در اروپا به وی آموخته‌بود که اینگونه رژیم‌ها هولناک‌اند اما ماندنی نیستند، درباره‌ی جمهوری اسلامیِ صنفِ ملایان نیز گفت که «این یک پرانتز سیاه است و روزی بسته‌خواهد‌شد4
 
در همان نوشته برهان دیگری بر عدم مشروعیت نظام از زبان سران آن و با نشان‌دادن تردید آنان درباره‌ی این مشروعیت ارائه‌شده‌بود که بدین صورت بیان‌می‌شد:
 
« در نظام‌هایی که مشروعیت شان مورد‌تردید خود آنها و ملت است، آنان که باید مشروعیت خود را ثابت‌کنند، ملت و یکایک شهروندان‌اند؛ به‌عبارت دیگر هر کس تا زمانی که عبودیت خود نسبت به نظام را به‌روشن‌ترین صورت ثابت‌نکرده است، بدون آنکه عملی از او سرزده‌باشد پیشاپیش برای دستگاه‌های امنیتیِ آن مشکوک‌است و بالقوه یک مجرم سیاسی یا ضدانقلاب محسوب‌می‌شود. در جمهوری اسلامی، مانند رژیم‌های کمونیستی و فاشیستی که هر یک از شهروندان را به‌اشکالی از اظهار وفاداری وادار‌می‌کردند، پایبندی ضمنی شهروندان به قانوی اساسی کافی‌نیست و هر یک از آنان اگر بخواهند آسوده باشند باید به‌نوعی این پایبندی خود را ثابت‌کنند و پافشاری‌های مکرر و دائمی سران نظام بر ضرورت التزام شهروندان به قانون اساسی از همین تردید آنان به‌قبول ولایت فقیه و قوانین مبتنی بر آن از سوی مردم سرچشمه‌می‌گیرد...»
 
و ضمن مقایسه‌ی این وضع با  رژیم‌های دموکراتیک گفته‌شده‌بود:
 
«...در حالی که در نظام‌های دموکراتیک عادی هرگز شاهد چنین پرسش و بحث نابجایی نیستیم. در جمهوری اسلامی هر عملی یا حتی هر اظهاری می‌تواند مصداقی برای مفهوم "اقدام علیه امنیت ملی"، "اجتماع و تبانی برای تبلیغ علیه نظام" و جرائمی نظیر اینها شمرده‌شود. بالقوه، همه عامل دشمن و در اندیشه‌ی برافکندن رژیم انقلاب‌اند: "امروز دشمن غلط‌می‌کند که به‌فکر برافکندن انقلاب باشد" (علی خامنه‌ای، ۲۸ بهمن ماه ۱۳۹۴)؛ همه مجری نیات بیگانگان‌اند: "حمله به مبانی و نهادهای انقلاب از جمله سپاه پاسداران، شورای نگهبان، جوانان حزب‌اللهی و روحانیون انقلابی از جمله روش‌های جاری بیگانگان است." (پیشین، ۶ خردادماه ۱۳۹۵).
 
و افزوده‌بودیم:
 
«آنان خود بهتر از هر کس می‌دانند که انقلاب اسلامی و رژیم ناشی از آن همواره مورد‌ِچالش جامعه بوده و هر روز بر دامنه‌ی این چالش افزوده‌می‌شود. مصباح یزدی، عضو سابق مجلس خبرگان رهبری و بازنده‌ی انتخابات اخیر آن در "همایش طلاب غیرحضوری جامعةالزهرای سراسر کشور" می گوید "... در داخل کشور برخی‌ها نه تنها ولایت‌ِ فقیه را قبول‌ندارند بلکه به حکومت اسلامی نیز عقیده‌ندارند." و می‌افزاید بعضی‌ها با بیان این که "ولایت فقیه در اصول و فروع دین جایی‌ندارد آن را نفی‌می‌کنند" و اضافه‌می کند: "روزی می‌رسد که برخی مسؤولان کشور پیدایش انقلاب اسلامی را کاری اشتباه خواهند خواند... زمانی خواهد آمد که برخی‌ها بگویند " اگر امام خمینی (ره) به جای اینکه انقلاب‌کرده و فریاد مرگ بر شاه را در سراسر کشور طنین‌انداز می‌کرد مذاکره‌کرده‌بود این همه انسان کشته‌نمی‌شد و شاهد تحریم‌های سخت نبودیم"." وی همچنین می گوید" اگر [به] شبهات در جامعه امروزی پاسخ مناسبی داده نشود، تیشه به ریشه دین خواهد‌خورد و عواقب ناخوشایندی را به‌دنبال خواهد‌داشت." می بینیم که او درس خود را خوب می داند و آگاه‌است که در بطن جامعه و میان کسانی که فکر‌می‌کنند چه گفته‌می‌شود.»
 
این روزها درباره‌ی زن جوانی که روسری خود را برداشته و چند لحظه بر‌سر‌چوب‌کرده چنین می‌خوانیم:
 
«مریم شریعتمداری از سوی دادگاه به ترویج بدحجابی و اقدام علیه امنیت ملی تفهیم‌اتهام‌شده‌بود.» [ت. ا.]
 
از ششم دیماه1396 تا کنون تنها در تهران بیش از 35 زن به‌خاطر اعتراض مسالمت‌آمیز به حجاب اجباری مورد حملات خشونت‌امیز و دستگیری و بازداشت قرارگرفته‌اند. برای جلوگیری از سقوط رژیم؟ از نظر حضرات،  آری. چنانکه در خبر دیگری می‌خوانیم:
 
« دادستان تهران، «حذف» حجاب از جامعه ایران را «برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری دشمن» دانست و به طور مثال به پرونده مردی دارای تابعیت ایران-آمریکایی و همسرش جهت «استحاله فرهنگی جامعه» اشاره کرد.»
 
« وی هدف اصلی متهمان این پرونده را که نامی از آنها نبرده «استحاله‌ فرهنگی  و  ترویج فساد، جذب افراد به گرایشات هنری توام با ابتذال و استفاده ابزاری از آنان در جهت اهداف از پیش تعریف شده دشمن جهت نشر ابتذال و قبح‌زدایی از مقدسات دینی و سیاه‌نمایی نظام مقدس جمهوری اسلامی با بهره‌گیری از قالب‌های هنری و تهاجم همه جانبه فرهنگی» اعلام کرد... جعفری دولت‌آبادی در عین حال اضافه کرده که "دشمن" پروژه "سیاسی‌ کردن حجاب" را در دستور کار قرار داده تا "مسأله عفاف و حجاب را به منزله مقابله زنان با جمهوری اسلامی جلوه دهد".»‌
 
و بالأخره آقای رهبر هم  بار دیگر نتوانست از انتساب این مبارزات حق‌طلبانه به "استکبار" خودداری‌کند و در روز جهانی زن حکیمانه فرمود:
 
«دشمنان با تبلیغات پرحجم و هزینه‌های سرسام‌آور برای مسأله حجاب هزینه کردند (!) که در نتیجه آن چند دختر فریب بخورند (!) و در گوشه و کنار روسری از سر بردارند اما همه تلاش‌هایشان در این نتیجه کوچک و حقیر (!) خلاصه شد.»
 
چون رژیمی به خود اعتماد‌نداشت همه جا دست «دشمن»، همه جا «توطئه برای براندازی» همه جا «فریب خوردگی» می‌بیند، و در مردم چیزی نمی‌بیند جز آنچه«کوچک و حقیر» باشد؛ و فراموش می کند که این زنانِ جوان فرزندان همان زنانی هستند که حضرات دست‌کم نیمی از قدرت امروز خود را مدیون کوشش های آنان در سال 57 هستند، و امروز پی‌برده‌اند که مادرانشان در آن روزها، ضمن مبارزه برای آزادی، بدبختانه فریب خمینی را نیز خورده‌بودند. 
 
و همو در جای دیگر، در 19 دیماه:
 
«... اعتراض‌های سراسری دی‌ماه را «آتش‌بازی»، «شیطنت‌کاری» و «پاتک دشمن» توصیف کرد و آمریکا، بریتانیا و اسرائیل [را] به سازماندهی این اعتراض‌ها متهم کرد. او همچنین مدعی شد که گفت که [کذا] پول این تجمعات را یک دولت "خرپول" منطقه تأمین کرده است.»
بازداشت دکتر کاوس سیدامامی کارشناس و فعال زیست محیطی و گروهی از همکاران او به اتهام واهی جاسوسی و مرگ خود او در زندان به شیوه ی جدید «خودکشی»6، و فشارها و عملیات تبهکارانه علیه دراویش سلسله ی گنابادی، با اتهمات مشابه، که به سرکوب گروه  بزرگی از آنان و قتل مشکوک آقای راجی و خاکسپاری پنهانی شبانه ی او در الیگودرز کشیده شد فصل های دیگری از همین هراس شدید رژیم از همه ی افراد و محافلی است که ابتکارات و همکاری هایشان را به انکار مشروعیت خود تعبیر می کند.
پس ببینیم این که برداشتن روسری یک زن از سر خود بنیاد رژیم را می لرزاند، و این دغدغه ی شبانه روزی اقدام و تبانی علیه جمهوری اسلامی، که شامل یک لحظه بی حجابی هم می شود، یا این که کوشش گروهی دلسوز برای نگهداری از محیط زیست چنان مشکوک می نماید که به بازداشت و قتل آنان می انجامد، از چه حکایت می کند. ما همانجا درباره ی این دست از اتهامات گفته بودیم:
«اینکه اتهاماتی چون «اقدام علیه امنیت ملی»، «اجتماع و تبانی برای تبلیغ علیه نظام» ورد زبان قضات این جمهوری است و هر ماه و هر روز عده‌ای از شهروندان با چنین اتهاماتی محاکمه و به زندان های دراز مدت محکوم‌می‌شوند تنها یک خبط و انحراف از جریان صحیح و قانونی نیست؛ این اتهامات بازتاب تصوری است که رژیم و سران آن از دید مردم نسبت به مشروعیت خود دارند! اینگونه اتهامات نه تنها به فعالان سیاسی بلکه به وکلای آنان نیز وارد می شود؛ همانطور که در همه جا ردّ‌پای دشمن را دیدن: "امروز دشمن غلط‌می‌کند..."؛ طرح بر انداختن رژیم را دیدن:" دشمن... به فکر برافکندن انقلاب باشدهمه‌جا دست بیگانگان را دیدن: "حمله به مبانی ...انقلابی از جمله روش‌های جاری بیگانگان‌است" که شب و روز از زبان "رهبر" این نظام شنیده‌می‌شود، ناشی از بی اعتمادی شدید او و دستگاهش به ملت‌است، چه در جهان کنونی، در صورت اعتقاد محکم ملت به نظام سیاسی کشور، از بیگانه، حتی اگر نقشه‌ای داشته باشد، کاری‌ساخته‌نیست.» 
«آنچه در این نظام‌ها به‌صورت بزرگترین جرم‌ها مطرح می شود و با عناوینی چون: "کوشش برای"براندازی نرم"، "اجتماع و تبانی برای تبلیغ علیه نظام"، "اقدام علیه امنیت ملی" یا "رابطه با استکبار جهانی"، و نظائر اینها نامیده‌می‌شود و عمال نظام با آزار و شکنجه در گرفتن اعتراف متهم درباره‌ی آنها نیز می‌کوشند (در محاکمات دوران استالین در شوروی و «جمهوری های دموکراتیک» اروپای شرقی شکل این اتهامات از این قبیل بود: توطئه علیه کشور شوراها، جاسوسی برای سرمایه داری جهانی...)، در نظام‌های دموکراتیک که مردم آنها از حق اظهار‌ِنظر آزاد درباره‌ی همه‌ی شئون سیاسی کشور خود، حتی شکل نظام حاکم بر آن برخوردارند، جرم شمرده‌نمی‌شود، هیچ، حتی انتقاد به بالاترین متصدیان امور حکومتی نیز جرم نیست، و شهروندان حتی آزادند که، ضمن احترام عملی به قوانین حاکم، به همه‌ی آنها، حتی مبانی و اصول قوانین اساسی ایراد وارد سازند و از راه‌های قانونی مانند نوشتن کتاب و مقاله و ایراد سخنرانی آنها را ناصواب اعلام کنند...»
و: «...در نظامی که خود به عدم مشروعیت خود آگاهی دارد، هنگامی که بیان این عدم مشروعیت به‌شکل‌های گوناگون، از جمله با امتناع از شرکت در انتخابات وضوح و شدت می‌یابد، رهبر نظام دست‌به‌دامن همان مردمی می‌شود که به آنها گمان اسباب‌چینی برای براندازی نرم می بُرد و می بَرَد و خطاب به آنان می گوید «حتی آنها که با نظام مخالف اند در انتخابات شرکت کنند»، و با این خطاب، ناخواسته، وجود مخالفان بیشمار نظام در میان مردم، اما مخالفانی محکوم به سکوت را، که از کمترین حقی برای بیان نظر خود برخوردار نیستند، حتی پس از گذشتن 37 سال از عمر رژیم و به‌رغم آنهمه کشتار و زندان و فشار بر جامعه تصدیق‌می‌کند.»
 
بخش دوم
نخستین گامهای نافرمانی مدنی
 
 ــــــــــــــــــــ
 
1 معیار ماکس وبر که در آن مقاله‌ها مطرح‌شده‌بود شکل سیستماتیک مدرن آن اصلی است که نه تنها در نظریه‌ی تاماس هابز که حکومت را برای برقراری نظم و امنیت لازم دانسته‌ و تسلیم مردم به اختیارات چنین حکومتی، از جمله واگذارکردن انحصار قدرت و قوه‌ی قهریه به آن را توجیه‌کرده، بلکه در منشورهای حکومتی و فرمان‌های رسمی، سیاست‌نامه‌های کشورداران بزرگی چون خواجه نظام‌الملک، یا آثار امیرانی چون قابوس وشمگیر در قابوسنامه، یا اندیشمندانی چون ابوحامد غزالی نظیر نصیحه‌الملوک، به‌صور گوناگون بیان شده‌بوده‌است. آن اصل این است که وظیفه‌ی  فرمانروایان اعم از امیران یا پادشاهان، یعنی آنچه وجود آنها راایجاب‌می‌کند، برقراری امنیت و صلح است و عدالت، یعنی بازگرداندن حق به صاحب آن. نک. به ان لمپتون، سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه‌ی یعقوب آژند،  امیرکبیر، 1363. 
 
درباره ی مشروعیت بایدهمچنین یادآور شد که بنا به نظر تاریخنگار بزرگ معاصر فرانسوی، زنده یاد فرانسوا فوره، یکی از وجوه تمایز عمده ی انقلاب بزرگ فرانسه با انقلاب انگلستان به رهبری کرومول و، در اصل، وجه تشخصی که از آن الگویی جهان روا ساخت، انتقال مشروعیت عمل سیاسی و قدرت سیاسی از مرجع دینیِ مورد استناد کرومول، به مرجع زمینی ، یعنی به « مردم» بود. فرانسوا فوره، اندیشه در انقلاب فرانسه، ص. 51.
 
François  Furet, Penser la révolution française, Paris, Gallimard, 1978, p. 51.   
 
2 نک. علی شاکری زند،  منشاء هراس شدید نظام از مردم ! نظامی که مشروعیت ندارد همواره خود را در خطر نابودی می بیند، . سایت انترنتی نهضت مقاومت ملی ایران (نامیر)، سایت احترام آزادی، خردادماه 1396.
 
3  نک. علی شاکری زند، تحریم انتخابات ساده انگاری مبارزه نیست جدی گرفتن آن است، اردیبهشت‌ماه 1396، همان.
 
4 نک. علی شاکری زند،  منشاء هراس شدید نظام از مردم ! همان
 
5  گرچه اینجا جای تفصیل و توضیح درباره ی موضوع نخواهد بود اما درست تر این است که، بجای آزمایش پذیر یا آزمایش شدنی، از مفهوم  ابطال‌پذیر (falsifiable) استفاده کنیم که نه با آزمایش پذیر مترادف است و نه  باید آن را با ابطال‌شده یا باطل اشتباه‌گرفت. این معیار، همراه با تعریف و نظریه ی معرفت شناختی مربوط به آن در میانه ی قرن بیستم از طرف کارل پوپر پیشنهاد‌شد.    
 
6 « دادستان تهران در تاریخ ۲۱ بهمن ماه سال جاری خبر از  شناسایی و دستگیری چند متهم مرتبط با یک پرونده ی جاسوسی" که “در قالب اجرای پروژه‌های علمی و محیط زیستی نسبت به جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی کشور در حوزه‌های استراتژیک اقدام می‌کردند" داد. گزارشات دریافتی حاکی است که بازداشت شدگان ۶ تن از سرشناس ترین فعالان محیط زیست و حیات وحش ایران هستند که بعضا در پروژه هایی با سازمان ملل در حال همکاری بودند. »  و « دو هفته پس از بازداشت این افراد به خانواده آقای امامی اعلام شد که او در زندان جان باخته است. » احترام آزادی، شنبه، 4 فروردین  ۱۳۹۷.
 

منبع:پژواک ایران


علی شاکری زند

فهرست مطالب علی شاکری زند در سایت پژواک ایران 

*نیرنگ در تاریخ: «اخراج نخست وزیر نامطلوب از راه قانونی»! سقوط اخلاقی و فرهنگی تا کجا؟ (بخش سوم)  [2024 Jan] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش بیستم)  [2024 Jan] 
*شباهت‌ها و تفاوت‌ها میان دو شکست: ۲۸ مرداد و ۲۲ بهمن  [2023 Dec] 
*نیرنگ در تاریخ: «اخراج نخست وزیر نامطلوب از راه قانونی»!  سقوط اخلاقی و فرهنگی تا کجا؟ [2023 Dec] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/ بخش هجدهم- ب  [2023 Nov] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/بخش هجدهم- الف  [2023 Nov] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار* بخش شانزدهم  [2023 Oct] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار* بخش پانزدهم -ج  [2023 Sep] 
* برگهایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش پانزدهم ـ ب  [2023 Sep] 
* جمهوری اسلامی حکومتی مرده است! اما چرا برچیده‌ نمی‌شود؟ بخش اول: یک نظام رو به موت  [2023 Sep] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار (بخش پانزدهم ـ الف) بختیار یک شخص نیست؛ یک راه است؛ راه امروز و آینده‌ی ایران [2023 Aug] 
*آخرین نخست وزیر نظام مشروطه ایران، متن سخنان علی شاکری زند بر مزار شاپور بختیار  [2023 Aug] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/ بخش چهاردهم  [2023 Jul] 
*دعوت پادشاه از شاپور بختیار برای دیدار با او برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش سیزدهم) [2023 Jul] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش دوازدهم)  [2023 Jul] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش یازدهم)، علی شاکری زند  [2023 Jun] 
*باز هم تشدید اعدام‌ها  [2023 Jun] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار/ بخش دهم  [2023 Jun] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش نهم ـ ب)  [2023 May] 
*چگونه منشور ننویسیم!/ بخش دوم  [2023 May] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپوربخش نهم – الف بختیار*  [2023 May] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار (بخش هشتم ـ ب)  بختیار یک شخص نیست؛ یک راه است؛ راه امروز و آینده‌ی ایران [2023 Apr] 
*همبستگی برای ایران استیا ایران برای همبستگی است؟  [2023 Apr] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار*، بخش هفتم  - ب: اعلامیه‌ سه ماده‌ای کریم سنجابی در پاریس و ولایت فقیه خمینی [2023 Apr] 
*منشوری برای اهالی کره‌‏ی ماه  [2023 Mar] 
*برگهایی اززندگی سیاسی دکترشاپور بختیارـ بخش ششم  [2023 Mar] 
*برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش پنجم: آغاز بحران در حکومت فردی  [2023 Mar] 
*برگ‌هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار، بخش چهارم: آغاز بحران در حکومت فردی  [2023 Feb] 
*برگهایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار، بخش سوم: فعالیت در تجدید سازمان جبهه ملی ایران  [2023 Feb] 
*برگ هایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار* (بحش دوم)  [2023 Jan] 
*برگ هایی از زندگی سیاسی دکتر شاپور بختیار ـ جوانی، تحصیلات، مبارزه با نازیسم  [2023 Jan] 
*دولت موقت در تبعید و ضرورت حیاتی آن در شرایط کنونی  [2022 Dec] 
*ملت ایران، یک واقعیت تاریخی انکارناپذیر، مفهوم «ملت»، پادزهری در برابر واژه‌ ایدئولوژیک «امت اسلام» و فتیشیسم قومی (بخش سوم)  [2022 Aug] 
*ملت ایران، یک واقعیت تاریخی انکارناپذیر  [2022 Aug] 
*آیا جمهوری اسلامی مشروعیتی داشته که ازدست داده؟ غباربرانگیختن در مسیر حرکت واقعی [2022 Jul] 
* اتحادعملِ همه ی نیروهای ملی از مشروطه خواه تا جمهوریخواه  اسم رمز پیروزی اتحاد است [2022 May] 
*درباره ی نهضت مقاومت ملی ایران*  [2022 May] 
*خمینی چگونه به قدرت رسید؟ آیا این فاجعه اجتناب‌ناپذیر بود؟ ضرورت بیان کامل حقیقت به جای حاشیه‌نویسی!   [2022 Apr] 
*منوچهر هزارخانی: مرگی از هر جهت اندوهبار  [2022 Mar] 
*آیا فدراسیون روسیه و اتحاد شوروی سابق ماهیتاً یکی نیستند؟   [2022 Mar] 
*پوتین اوکرایین و روسیه، همه چیز اینجا شروع می شود  [2022 Mar] 
*احیاءِ «عظمت گذشته ی» امپراتوری روس؟ کدام عظمت؟  [2022 Mar] 
* در حاشیه عملیات تروریستی اخیرِ داعش  [2022 Feb] 
*برای دوری از انحرافات و انشعابات در جبهه ملی ضرورت بازگشت به اصالت نهضت ملی  [2022 Jan] 
*اتحادعمل برای نجات کشور از زوال! * انتظار تا کی و برای چه؟  [2021 Dec] 
* راه انتخاب میان سلطنت مشروطه و جمهوری از دید شاپور بختیار  [2021 Oct] 
*بحران سیاسی کشور و راه اتحاد عمل همه ی ایراندوستان دموکرات، پیش بینی بختیار نزدیک است  [2021 Aug] 
*شاپور بختیار و توتالیتاریسم، گریزی به رساله ی دکتری او  [2021 Jul] 
* اثرات متقابل مخالفان فعال رژیم و مردم غیرمتشکل: یک فرآیند دینامیک  [2021 Jun] 
*سر و ته، یک کرباس  [2021 Jun] 
*نگاهی به ریشه های ژرف یک فاجعه ملی بخش سوم   [2021 Mar] 
* نگاهی به ریشه‌های ژرف یک فاجعه‌ی ملی، به مناسبت ۲۲ بهمن ماه (بخش دوم)  [2021 Mar] 
* به مناسبت ۲۲ بهمن ماه، نگاهی به ریشه های ژرف یک فاجعه ی ملی  [2021 Feb] 
*ملاحظاتی درباره‌ متن حقوقی امانتی استاد محمـدرضا شجریان  [2021 Jan] 
* از مشروطه به جمهوری عبورکردیم؟ چه کسی عبورکرد و چگونه؟  [2021 Jan] 
* از مشروطه به جمهوری عبورکردیم؟ چه کسی عبورکرد و چگونه؟   [2021 Jan] 
*هموطنان بی مسئولیتی که در برابر امام جماران به امامزاده ی کاخ سفید دخیل بسته بودند یتیم شدند  [2020 Nov] 
*رادیکالیزاسیون دینی جوانان پناهنده و نقش حس ملی  [2020 Nov] 
*دولت موقت و چارچوب قانونی کارهای آن  [2020 Oct] 
*«علوم اجتماعی اسلامی» چه صیغه ای است؟   [2020 Aug] 
*جمهوری اسلامی کابوسی باورنکردنی بیست ونهمین سالگرد قتل شاپور بختیار و دستیار وی سروش کتیبه  [2020 Aug] 
*برتری مخالفان جمهوری اسلامی نسبت به سران این نظام در چیست؟ بخش سوم: دیگرِ تجربه‌های عملی اپوزیسیون  [2020 Aug] 
*برتری مخالفان جمهوری اسلامی نسبت به سران این نظام در چیست؟ بخش دوم: کدام استثناء؟  [2020 Jul] 
*برتری مخالفان جمهوری اسلامی نسبت به سران این نظام در چیست؟   [2020 Jul] 
* آزادی عقیده و بیان و زندگی جمعی نیازمند قواعد مشترک جمعی است (بخش دوم) • ضرورت قواعد مشترک همکاری و همگامی برای اپوزیسیون دموکرات ایران [2020 Jun] 
*آزادی عقیده و بیان و زندگی جمعی نیازمند قواعد مشترک کار جمعی است  [2020 Jun] 
*ایران هرگز نخواهد مرد!   [2020 May] 
* برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار  [2020 Apr] 
*نمایش از این پس بی اثر «انتخابات»، پرده دری از فریب «اصولگرا ـ اصلاح طلب»  [2020 Mar] 
* برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار* ۳۹ـ تدارکات و ترتیبات سالیوان برای ایجاد پیوند میان ارتش و نمایندگان خمینی   [2020 Mar] 
* برگ هایی از زندگی سیاسی شاپور بختیار*  [2020 Mar] 
*بحثی در مقاله‌ی : خطای بختیار، پایان بازرگان  [2020 Feb] 
*تحریم انتخابات را به کارزار همصدایی علیه اساس رژیم و رفراندم برضد آن بدل کنیم   [2020 Feb] 
*منطق جمهوری اسلامی: تحریک دیگران؛ تحقیرشدن؛ واکنش به تحقیرشدن کشته شدن قاسم سلیمانی تحقیری بزرگ برای نظام و چالشی خطرناک برای کشور بود [2020 Jan] 
*تحریم یکصدای نمایش انتخابات: ضرورتی سیاسی، نه انتخاباتی!   [2019 Dec] 
*انبار باروتی بنام ایران  ضرورت حادهمآهنگی و آشتی میان همه ی هواداران حاکمیت ملی [2019 Nov] 
*شورای دوران گــُـذار یا مدیریت بی‍گــُـدار برای «اقوام و ملیت های ساکن ایران» !   [2019 Oct] 
* بساط تحمیق انتخابات را یکصدا تحریم کنیم (۲)  [2019 Sep] 
*بساط تحمیق انتخابات را یکصدا تحریم کنیم بخش یکم: مشروعیت نظام‌های سیاسی و رابطه‌ نهاد انتخابات با آن [2019 Sep] 
*بیست و هشت سال پس از قتل شاپور بختیار پراکندگی نیروهای مخالف جمهوری اسلامی و راه پیروزی بر آن   [2019 Aug] 
* بحران در روابط ایران و آمریکا:‏ یا زمان قدرت نمایی شاگرد جادوگرها  [2019 Jul] 
* زند ایران چیست؛ ایرانیت کدام است؟  ادای سهمی در پاسخ به یک مغالطه [2019 Jul] 
*ایران چیست؛ ایرانیت کدام است؟ ادای سهمی در پاسخ به یک مغالطه بخش دوم ادعای درونی بودن اسلام و ...!  [2019 Jul] 
*ایران چیست؛ ‏ ایرانیت کدام است؟   [2019 Jun] 
*جمهوری اسلامی:‏ یک نظام تروریست، با همه‌ی اجزاء و بازوانش   [2019 Apr] 
*اتحادِ عمل آری؛ ‏ اما برای چه منظور؟ و از کدام راه؟   [2019 Apr] 
*جامعه‌ ایران از سر گندیده است  [2019 Mar] 
*این نظام رفتنی است ما نیستیم که می گوییم؛ آنها خود می دانند!  [2019 Feb] 
*در میان مخالفان جمهوری اسلامی اختلاف ها از کجا سرچشمه می گیرد؟  [2019 Jan] 
*ما نمی بایست سنگر قانون اساسی را رها می کردیم   [2019 Jan] 
*ملاحظاتی درباره ی رساله ی دکترای شاپور بختیار  [2018 Nov] 
*جمهوری، یا مشروطه ی پادشاهی؟ بحث بر سر چیست؟  [2018 Nov] 
* با اعتصاب عمومی نباید بازی کرد   [2018 Oct] 
* مجازات شلاق برای معلمان کشور !   [2018 Oct] 
*مرگ امیرانتظام فرصتی برای آب تطهیر بر سر انقلابیون دیروز و اصلاح‌طلبان امروز!  [2018 Aug] 
* اقتصادی ویران؛ نتیجه ی تحریم ها، یا اثر ورشکستگی به تقصیر   [2018 Aug] 
*آزادی گرفتنی است نه دادنی  [2018 Jul] 
*چرا جمهوری اسلامی رفتنی است وظیفه‌ی ما برای وقوع بهترین صورت این فرآیند چیست* [2018 May] 
*از بحث عدم‌ مشروعیت رژیم و پیش‌بینی سقوط آن تا زمین‌لرزه‌های جدید (بخش دوم)،  [2018 Apr] 
*از بحث عدم‌مشروعیت رژیم و پیش‌بینی سقوط آن تا زمین‌لرزه‌های جدید  [2018 Mar] 
*همه‌پرسی، به چه منظور، چگونه، در چه زمان، و به دست کدام حکومت ؟   [2018 Feb] 
*جدایی دین از حکومت یا حکومتِ لاییک*  [2018 Jan] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری* بخش چهارم  [2018 Jan] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری بخش سوم  [2017 Dec] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری بخش دوم  [2017 Dec] 
*نکاتی پیرامون مفاهیم ملیت، اقلیت، خودمختاری ، بخش یکم  [2017 Dec] 
* افسانه‌ی حمله‌ی نظامی عراق به ایران بنا به ‏ توصیه‌ی شاپور بختیار بخش چهارم   [2017 Nov] 
*علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش سوم)  جستجو در علل و مقدمات حمله‌ی عراق به ایران  [2017 Nov] 
* علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران ‏ به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش دوم)  [2017 Nov] 
*علل واقعی جنگ ایران و عراق و افسانه‌ی حمله‌ی صدام به ایران ‏ به توصیه‌ی شاپور بختیار (بخش یکم)  [2017 Oct] 
*مصدق و اصـلاحات کاذب، بخش سوم: موضع نیروهای سیاسی دیگر  [2017 Oct] 
*مصدق و اصـــلاحــات کاذب «تقسیم اراضی ... با تمرکز جمعیت می تواند عواقب وخیم‌تری...»   [2017 Oct] 
*دکتر مصدق ‏ و اصـلاحـات کاذب یا یکی از ریشه‌های عمده‌ی ضدِانقلاب‌اسلامی ‏  [2017 Oct] 
*از مرگ هیچکس شاد نباید شد اما...  [2017 Sep] 
* سلطه‌ی دیوان و رژیم تباهیها تنها به دست مردم برچیده خواهد شد بخش دوم   [2017 Jul] 
*سلطه‌ی دیوان و رژیم تباهیها تنها به دست مردم برچیده خواهد شد  [2017 Jul] 
*آیا در این «انتخابات» ملت شکست خورد؟ قسمت دوم  [2017 Jun] 
*آیا در این «انتخابات» ملت شکست خورد؟  [2017 May] 
* تحریم انتخابات ساده گیری مبارزه نیست ‏  [2017 May] 
*گفتید جمهوریت؟ کدام جمهوریت؟   [2017 May] 
*در چنگال جمهوی اسلامی اسارت تا کی ؟ (بخش دوم)  [2017 May] 
*در چنگال جمهوی اسلامی اسارت تا کی ؟ «انتخابات» کاذب را هرچه یکصدا تر تحریم کنیم ! [2017 Apr] 
*انتخابات ریاست جمهوری فرانسه؛ نامه ی سرگشاده به نامزدها و رأی دهندگان به آنان*   [2017 Apr] 
* ضرورت گام هایی کوتاه و سنجیده برای اتحاد آزادیخواهان واقعی  ورشکستگی اخلاقی کامل نظام حاکم و نشانه هایی از آغاز فروپاشی آن [2017 Mar] 
*کسانی که تروریست‌ها و خرابکاران را مردم می‌نامند! (بخش دوم)  [2017 Mar] 
* نوبت خطرکردن بختیار برای نجات کشور از سقوط در پرتگاهی که به سوی آن می رفت (بخش سوم)  [2017 Feb] 
*آیا نظام مشروطه منسوخ شده بود؟ جلوگیری از نخست ‌وزیری صدیقی و نوبت خطرکردن بختیار (بخش دوم)  [2017 Feb] 
* به مناسبت سی و هشتمین سال تشکیل دولت ملی بختیار ‏  [2017 Feb] 
*نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه (بخش چهارم و پایانی)  [2016 Oct] 
* نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه (بخش سوم)  [2016 Oct] 
*نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه بخش دوم   [2016 Sep] 
*نقش دکتر سنجابی در شکست دولت ملی بختیار و انقراض نظام مشروطه؛ به مناسبت بیست و پنجمین سال ‏ قتل شاپور بختیار  [2016 Sep] 
* منشاء هراس شدید نظام از مردم ! (بخش پایانی) بخش دوم  [2016 Jun] 
*منشاء هراس شدید نظام از مردم ! بخش دوم، بهره ی الف   [2016 Jun] 
*منشاء هراس شدید نظام از مردم !  نظامی که مشروعیت ندارد همواره خود را در خطر نابودی می بیند [2016 Jun] 
*رژیم راًی مردم را برای نمایش و کسب مشروعیت می خواهد  [2016 Feb] 
* در حاشیه ی عملیات تروریستی اخیرِ داعش   [2016 Jan] 
*نکاتی از زندگی خسرو شاکری زند و سبب درگذشت وی  [2015 Oct] 
*توسل به دروغ و فریب برای پوشاندن تسلیم به توافقنامه ای خفت بار  [2015 Apr] 
*پیرامون یکی از پرگویی های کاشف سکولاریسم نو(۳)  [2014 Dec] 
*پیرامون یکی از پرگویی های کاشف   [2014 Dec] 
*پیرامون یکی از پرگویی های کاشف «سکولاریسم نو»  [2014 Dec] 
*دولت اسرائیل، یا یک یاغی جهانی که در پی اجرای «راه حل نهایی» برای مردم فلسطین است  [2014 Jul] 
*نگاهی به رفتار سیاسی سران جبهه ملی در ماههای پیش از انقلاب (بخش دوم) چگونگی پذیرش تشکیل دولت ملی از سوی دکتر شاپور بختیار [2014 Jul] 
*نگاهی به رفتار سیاسی سران جبهه ملی در ماههای پیش از انقلاب  [2014 Jul] 
*ملاحظاتی پيرامون مقاله «بازرگان، روحانيت و بختيار»، بخش سوم (قسمت دوم)  [2013 Oct] 
*بختیار، بازرگان و روحانیت؛ ملاحظاتی پیرامون مقاله‌‌‌ی «بازرگان، روحانیت و بختیار»۱- بخش سوم تیرخلاص  [2013 Oct] 
*بختیار، بازرگان و روحانیت- بخش دوم  [2013 Sep] 
*ملاحظاتی پیرامون مقاله‌ی «بازرگان، روحانیت و بختیار»۱ بخش اول روحانیت درنهضت ملی [2013 Sep] 
*مصر بار دیگر به پا می خیزد با تهدید به نافرمانی مدنی در مصر اولین سنگر توتالیتاریسم اسلامگرا فرو می ریزد [2013 Jul] 
*درباره‌ی پرچم ملی ایران  [2013 Jan] 
*آیا صلحجویان نسل های جدید اسرائیل خواهند توانست ماجراجویی رهبران سنتی جنگ طلب خود را مهار کنند و از فکر حمله به ایران بازدارند   [2012 Apr] 
*پاسخی به ادعاهای نسنجیده و بی پایه ی آقای همایون کاتوزیان درباره ی کنفدراسیون جهانی   [2011 Nov] 
*افشاء یک تحریف بزرگ تاریخی پاسخی به ادعاهای نسنجیده و بی پایه‌ی آقای همایون کاتوزیان درباره ی کنفدراسیون جهانی و عده ای از رهبران آن  [2011 Oct] 
*بازار گرم افترا علیه مصدق و بختیار  چه کسانی از نام مصدق و بختیار می ترسند و چرا؟ بخش دوم 2ـ دنباله ی" راه توده" و مصدق [2011 Oct] 
*بازار گرم افترا علیه مصدق و بختیار (۲)  [2011 Aug] 
*بازار گرم افترا علیه مصدق و بختیار  [2011 Aug] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصول کار و منش آنان (بخش دوم ـ ب)  [2011 Apr] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصولِ کار و منشِ آنان  [2011 Apr] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصولِ کار و منشِ آنان  بخش نخست ـ ب [2011 Mar] 
*مصدق، پیروان مصدق، اهداف، اصولِ کار و منشِ آنان  [2011 Mar] 
*توتالیتاریسم و زمین لرزه های اجتناب ناپذیرآن( بخش دوم)   تصفیه ها در جمهوری اسلامی از همان آغاز کار [2010 Mar] 
*توتالیتاریسم و زمین لرزه های اجتناب ناپذیرآن(٭)   [2010 Mar] 
*دولت بختیار و فروغ آزادی (بخش دوم)  [2010 Jan] 
*دولت بختیار و فروغ آزادی (بخش نخستین)  [2010 Jan] 
*چه کسانی از علائم شیر و خورشید پرچم ملی ایران می ترسند؟  [2009 Aug]