PEZHVAKEIRAN.COM به بهانه فیلم «دانه انجیر معابد»، ساخته محمد رسول اف
 

به بهانه فیلم «دانه انجیر معابد»، ساخته محمد رسول اف
محمود زهرایی

بدون تردید رسول اف کارگردان برجسته ایرانی یکی از شجاع ترین و مردمی ترین کارگردانان سینمای ایران است که با خلق آثار فوق العاده و استثنایی خود نوری روشنگرانه بر تاریکخانه های ظلم و جنایت رژیم ‌افکنده و بخش هایی از این جنایات را که تقریبا هیچ سینماگری جرات نزدیک شدن به آنرا نداشته، عریان و بی پرده در برابر دیدگان تماشاگران قرار داده است.
رسول اف برای اولین بار و با زبانی صریح و بی لکنت در فیلم «دست نوشته ها نمی سوزند»، سرکوب نویسندگان و قتل های برنامه ریزی شده توسط نیروهای امنیتی را کالبد شکافی کرد و بینندگان را با واقعیت های پنهان شده این جنایت سازمان دهی شده روبرو نمود. در نظر داشته باشیم که رسول اف این فیلم را در سال ۱۳۹۲ و در اوج اختناق بعد از ۸۸ و زمانی که رژیم احساس قدرقدرتی می کرد، ساخته بود. او بعدها در فیلمهای «لرد»، «شیطان وجود ندارد» و مستند «جنایت عمدی» سکانس های بیشتری از فیلم درام حکومت جمهوری اسلامی را به صحنه آورد و با زیر ذره بین گذاشتن بخش دیگری از جنایات جمهوری اسلامی و بخش هایی از معضلات اجتماعی، ژرف نگری و جسارت خود را در به نمایش درآوردن این بخش از معضلات اجتماعی که دقیقا ناشی از حکومت غرق در فساد و تباهی جمهوری اسلامی است، نشان داد.
 متاسفانه در انبوه محصولات ادبی و هنری نویسندگان و شاعران و فیلمسازان و نمایشنامه نویسان هیچ اثر جدی و‌ افشاگرانه ای در ارتباط با جنایات سیستماتیک جمهوری اسلامی از بدو‌ روی کار آمدن، در جریان دهه ۶۰ و بعد از آن وجود ندارد. اگر سالهای ابتدایی انقلاب و دهه ۶۰ به علت سرکوب و رعب و وحشت ایجاد شده توسط جانیانی چون خلخالی و لاجوردی، بهانه ای باشد برای سکوت و خاموشی این هنرمندان و نویسندگان، اما سکوت آنها در سالهای بعد از آن و‌ با فروکش کردن نسبی ترس و سرکوب، واجد هیچ توجیهی نیست. اینگونه بود که رژیم با آرامش کامل و بدور از هر گونه ترس از انعکاس اجتماعی و جهانی جنایاتش، به سرکوب  خود ادامه داد و اسیرکشی سال ۶۷ آخرین و هولناکترین اقدام جنایتکارانه و سرکوبگرانه رژیم در این دهه بود. تنها صدایی که برعلیه این جنایت هولناک برداشته شد، صدای اعتراض آیت الله منتظری بود.
 رسول اف در هنگام انقلاب ۶ ساله و در پایان دهه ۶۰ تازه ۱۸ ساله شده و هنوز تا ساخته شدن اولین فیلمش «گاگومان» دو‌دهه باقیمانده است. بنابراین بی شک او نمی تواند در لیست هنرمندانی قرار گیرد که بی توجه به وقایع آن سالهای درد و خاموشی، از کنار این رویدادها گذشته است.
 آیا اکنون پس از بیش از چهار دهه و‌ با حجم عظیمی از کارهایی که انجام نشده و حجم عظیمی از کارهایی که باید انجام شود، نویسندگان و هنرمندان ما این کمبود را در حوزه ادبیات و هنر احساس کرده اند؟ آیا کسانی همچون رسول اف پیدا خواهند شد تا ادبیات و هنر فاخر ایران را از این شرمساری تاریخی به در آورند؟
 بعد از واقعه ۲۸ مرداد ۳۲ و اعدام و زندانی شدن تعدادی از اعضا و هواداران حزب توده، حجم عظیمی از تولیدات ادبی و فرهنگی ایران صرف نشان دادن ابعاد این واقعه شد. شاملو شعر گفت، احمد محمود داستانهای بلند نوشت و دیگر هنرمندان و نویسندگان هم فعالانه در بازتاب این واقعه و همچنین بازتاب مسائل سیاسی آن روزگار مشارکت کردند. مقایسه کنیم حجم و شدت آن اتفاقات را با اتفاقاتی که در این چند دهه بر مردم ایران وارد شده است. وقایعی که می تواند دستمایه تولید ده ها رمان نویسندگان، ده ها فیلم فیلمسازان و صدها شعر شاعران شود و در این میان دریغ از اندکی. رسول اف و اندک هنرمندان و نویسندگان با اندک کارهای خود تا کنون بار بخش عظیم نویسندگان و هنرمندان را به دوش کشیده اند. آرزو‌کنیم که این سکوت و بی مسئولیتی بیش از این ادامه نیابد و شاهد پیدا شدن رسول اف های بیشتری در میان جامعه ادبی و هنری ایران باشیم.
بی شک ما تلاشهای روشنگرانه فیلمسازان برجسته ای نظیر آقای بهرام بیضایی، آقای جعفر پناهی و دیگر فیلمسازان نام آشنا و یا گمنام را، هم پاس می داریم و هم از یاد نمی بریم، اما آنها را کافی نمیدانیم.
رسول اف در فیلم جسورانه و‌افشاگرانه «دانه انجیر معابد»، که مخفیانه و بدون رعایت قوانین حجاب اجباری در ایران ساخته شده است، روایتگر صادق و بی پروای جنبش زن زندگی آزادی و‌تحولات جامعه ای است که تا پیش از این جنبش، اعتراض و مقاومت در برابر زورگویی های رژیم و آگاهی جوانان و نوجوانان تا این اندازه فراگیر نشده بود.
رسول اف در این فیلم نیز همچون دیگر فیلم هایش نظیر «دست نوشته ها نمی سوزند» و« شیطان وجود ندارد»، آنچه را می خواهد روایت کند، بی پرده، صریح و بی باکانه روایت می کند و بیننده را غرق در واقعیت ‌رویدادهایی میکند که برایش بسیار آشنا است. داستان فیلم رسول اف‌ را شاید فقط خانواده های بخصوصی که پدر یا مادر خانواده وابسته به حکومت و از کارگزاران رژیم بوده اند تجربه کرده باشند، اما روح حاکم بر فیلم را که بیانگر فاصله عمیق بین مردم و حکومت،  میان افکار قدیم و افکار جدید، میان نسل گذشته و نسل آینده و آیینه ای برای انعکاس تحولات فکری جوانان و نوجوانان است را بیشتر خانواده های ایرانی در جریان جنبش زن زندگی آزادی تجربه کرده اند.
 رسول اف در نشان دادن این تضاد در خانواده ای که پدر، بازپرس دادگاه است و همدست قاتلان حکومتی، مادر، زنی خانه دار و سنتی و دو‌دختر که یکی دانشجو و آگاه و معترض و‌دیگری محصلی کنجکاو و پرسشگر است، بسیار موفق بوده است. او در دو ساعت اول فیلم بیننده را با چنان احساس انسانی و عاطفی درگیر وقایع فیلم می کند که گویا بیننده خود در وقایع فیلم حضور دارد و روزها و ساعتهای جنبش زن زندگی آزادی را تجربه می کند. اما ای کاش رسول اف این فیلم زیبا را پس از دو ساعت سکانس های واقعی و تاثیرگزار با پیامی سمبلیک و یا حتی بدون هیچ پیام مشخصی به پایان می رساند. کارگردان بدرستی در نظر داشت تا زشتخویی پدر و یا همان بازپرس تا خرخره غرق شده در جنایات رژیم را، در برابر چشمان بینندگان قرار دهد، اما مفهومی که برای اینکار انتخاب شده بود نه واقع گرایانه بود و نه نمادگرایانه. فیلم، غیر ضروری طولانی می شود و به جای اینکه بیننده تحت تاثیر صحنه های نفس گیر دو ساعت اول فیلم، فیلم را با احساسی همزادپندارانه به پایان برساند، در لابلای صحنه های پلیسی زندان و تعقیب و گریز، با مفهوم اصلی فیلم فاصله می گیرد.
 اما این چیزی از ارزش های بیشمار فیلمی که بانگ رسای جنبش زن زندگی آزادی است کم‌ نمی کند. فیلمی که کارگردانش را علیرغم سالها مقاومت در مقابل انواع آزار و اذیت و فشارها و محدودیت ها، بر خلاف میل خود مجبور به ترک همیشگی ایران نموده است.
 
 
 
 
 

منبع:پژواک ایران


محمود زهرایی

فهرست مطالب محمود زهرایی در سایت پژواک ایران 

*آقای زیدآبادی « گندش بزنن» یا « گندش زده اند»؟  [2024 Nov] 
*آهو دریایی صدای رسای زن زندگی آزادی  [2024 Nov] 
* به بهانه فیلم «دانه انجیر معابد»، ساخته محمد رسول اف   [2024 Oct] 
*آزادی به شرط انتشار نامه و یا آزادی پس از انتشار نامه  [2024 Sep] 
*یک شرمساری دیگر برای جامعه پزشکی ایران   [2024 Jul] 
*«نه» به جلیلی، «نه» به پزشکیان، «نه» به صندوق رای، «نه» به خامنه ای  [2024 Jul] 
*قربانی شدن عدالت و شرافت بر خوان کثیف سیاست  [2024 Jun] 
*پزشکیان، محلل نظام یا پزشکی برای دردهای خامنه ای  [2024 Jun] 
*شادمانی و خشم در یک قاب  [2024 May] 
*زنان شجاع را در خیابانها و دانشگاهها تنها نگذاریم  [2024 Apr] 
*سیزده بدر امسال و درسی که مردم به حکومت دادند  [2024 Apr] 
*گزارش کمیته حقیقت ‌یاب سازمان ملل؛ گزارشی که فعالان حقوق بشر باید قدر آن را بدانند  [2024 Mar] 
* انقلاب ۵۷، شرمساری یا افتخار؟  [2024 Feb] 
*تاثیرات برگشت ناپذیر جنبش زن زندگی آزادی بر سینمای ایران   [2024 Feb] 
*گزارشی از پنجاه و سومین جشنواره بین المللی فیلم رتردام - هلند  [2024 Feb] 
*قانون ضدبشری و هولناکی بنام قصاص  [2024 Jan] 
*آیا اپوزیسیون به بن بست رسیده است؟  [2023 Dec] 
*در ستایش عدالت و دموکراسی تایید محکومیت حمید نوری توسط دادگاه تجدید نظر به مثابه پیروزی عدالت و دادخواهی [2023 Dec] 
*مستند پنج قسمتی ثابتی و نقد مخالفان و تحسین موافقان  [2023 Dec] 
*آخرین جلسه دادگاه تجدید نظر حمید نوری و استدلالهای بی پایه وکلای مدافع   [2023 Nov] 
*مسلمانان و پوست هندوانه دموکراسی زیر پای اروپائیان  [2023 Oct] 
*سالگرد قتل مهسا و انتظارات ما  [2023 Sep] 
*واکاوی حضور یا عدم حضور قشر خاکستری جامعه ایران در خیزش (های) آینده  [2023 Aug] 
*خبر نادرست بستری شدن نیری در کلینیک هانوفر و اظهارات نادرست پروفسور سمیعی  [2023 Jul] 
*تفاو‌ت‌ها و تشابهات دو دادگاه آدولف آیشمن و حمید نوری  [2023 Jul] 
*آیا رهبری انقلاب الزاما باید در دست سیاستمداران با سابقه باشد؟   [2023 Jan] 
*درک نادرست از شرایط موجود به بهانه تجربه آموزی از انقلاب ۵۷  [2023 Jan] 
*پزشک، درمانگر انسان یا ناظر و همکار شکنجه‌گر  [2022 Aug] 
*وقتی حمید نوری...  [2022 Jul] 
*محاکمه حمید نوری و درس‌هایی که از آن باید آموخت   [2022 Apr]