فرهنگ اصطلاحات جمهوری اسلامی در اشاره به اعتراضات
فرامرز داور

بر اساس برآوردها، اعتراضات آبان ۱۳۹۸ گسترده‌ترین اعتراضات شهروندان ایرانی در سال‌های اخیر بوده است. در هر دوره از اعتراضات، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران برای اشاره به وضعیت از تعابیر و اصطلاحاتی استفاده می‌کنند که گفتار رسمی حکومت را در بازنمایی آن وضعیت شکل می‌دهد. در بسیاری از موارد، این اصطلاحات به‌مرور از معنی اصلی خود تهی و معنای دیگری از سوی حکومت به آن تحمیل می‌شود. این نوشتار به برخی از مهم‌ترین اصطلاحاتی پرداخته که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ از آن استفاده کرده‌اند.

اشرار: به معنی افرادی که دارای جمع رذایل و خطاها و بدهی‌ها هستند. در جریان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ و در صبح سومین روز اعتراضات آیت‌الله «علی خامنه‌ای» این واژه را برای اشاره به معترضان به کار برد و خواستار آن شد که نیروهای «حافظ امنیت کشور به وظیفه خود عمل کنند.» در ادبیات جمهوری اسلامی ایران شرور شخص فاسدی است که به نظام اسلامی بدی و ظلم می‌کند و به همین دلیل می‌توان او را حذف کرد.

معاند: به دشمن و در ادبیات رایج در جمهوری اسلامی ایران فردی است که در ستیز و جنگ با نظام اسلامی قرار دارد. معاند از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند داخلی یا خارجی باشد.

فتنه: به معنی گداختن طلا در آتش است تا ناخالصی‌های آن جدا شود اما این اصطلاح برای اشاره به درگیری‌های فرقه‌‌ای و مذهبی صدر اسلام کاربرد فراوانی دارد. فتنه به معنی بلایی است که به‌مثابه امتحان و آزمایشی باطن افراد را نمایان می‌کند. فتنه با ارجاع به تاریخ اوایل اسلام به معنی اختلاف، کشمکش و جنگ نیروهای خودی و داخلی با یکدیگر است.

آیت‌الله علی خامنه‌ای اولین بار وقایع اعتراضی به نتایج انتخابات سال ۱۳۸۸ را «فتنه» و رهبران معترضان را «سران فتنه» خواند که کنایه از «داخلی» بودن اختلاف و درگیری داشت. فتنه در ده سال گذشته استفاده‌های متعددی در گفتار رسمی جمهوری اسلامی ایران داشته است. فتنه‌گر، حامی یکی از دو طرف فتنه است که اعتراض خود از طرف دیگر را به شکل عمومی نمایش می‌دهد و به خیابان می‌برد.

اغتشاش: این کلمه به معنی به کار بردن خشونت و ایجاد ناامنی در برابر حکومت یا هر نظم اجتماعی پذیرفته‌شده دیگری است. در گفتار مقام‌های جمهوری اسلامی ایران، هر نوعی از اعتراض عمومی به سیاست‌های حکومت، اغتشاش نامیده می‌شود. بر همین اساس، اغتشاشگر هم به معترضی گفته می‌شود که اعتراض خود را در محل عمومی بیان می‌کند. از دید مقام‌های جمهوری اسلامی اعتراض عمومی به معنی اقدام همراه با خشونت است که «ناامنی» به همراه دارد و «امنیت عمومی» را به خطر می‌اندازد.

راهپیمایی خودجوش: دستگاه‌های تبلیغات رسمی جمهوری اسلامی در برابر هر دور از اعتراضات شهروندان، کارکنان دولت و نهادهای حکومتی را برای برگزاری راهپیمایی طراحی‌شده، روانه خیابان‌های مرکزی شهرها می‌کنند که به‌نوعی نمایش قدرت با هدف گذاشتن نقطه پایان بر اعتراضات است. در این تظاهرات با تعطیلی ادارات، کارکنان دولتی بعضا با اتوبوس‌هایی که از سوی حکومت مهیا شدند، به محل برگزاری راهپیمایی منتقل می‌شوند و برخی از چهره‌های حکومت هم دقایقی در راهپیمایی حضور پیدا می‌کنند. به‌طورمعمول یکی از مقام‌های حکومتی در این راهپیماهایی سخنرانی می‌کند. مقام‌های حکومت از این تجمع به‌عنوان راهپیمایی خودجوش مردمی برای حمایت از نظام اسلامی یاد می‌کنند.

مردم: هم‌زمان با افزایش تجمعات اعتراضی در سال‌های اخیر و کم شدن فاصله برگزاری چنین اعتراضاتی در شهرهای ایران، مقام‌های جمهوری اسلامی ایران هر بار که در چنین شرایطی از «مردم» حرف می‌زنند مرادشان طرفداران حکومت است. آیت‌الله علی خامنه‌‌ای به‌صراحت اعلام کرده که از نظر او «مردم» کسانی هستند که در راهپیمایی‌های حکومتی شرکت می‌کنند و به این معنی آن‌ها کسانی‌‌اند که طرفدار نظام‌‌اند یا دست‌کم به حکومت اعتراض علنی ندارند.

اقتدار نظام: اقتدار ترجمه فارسی «اتوریته» است و معنی لغوی آن توانایی یا مشروعیت دستور دادن و قابلیت پذیرش آن از سوی دیگری است. اقتدار در گفتار رسمی مقام‌های جمهوری اسلامی در اشاره به مسائل داخلی، به معنی توانایی نیروهای مسلح، ماموران اطلاعاتی، امنیتی و قضایی در سرکوب کردن منتقدان و مخالفان است. آیت‌الله علی خامنه‌ای یک‌بار در توصیف معنی اقتدار گفته بود «ما الان می‌توانیم با همه توان ادعا بکنیم که جمهوری اسلامی با همه چالش‌هایی که در مقابل او به وجود می‌آورند، می‌تواند پنجه بیندازد و بر همه آن‌ها می‌تواند غالب بشود، چون این را تجربه کرده‌ایم.»

وضعیت مشابه کربلای چهار: کربلای ۴ نام یکی از عملیات بزرگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ هشت‌ساله با عراق است که در سال ۱۳۶۵ با هدف فراهم کردن مقدمات فتح بندر بصره عراق انجام شد اما به دلیل لو رفتن عملیات، شکست خورد و تلفات انسانی وسیعی به نیروهای سپاه وارد کرد. از این عملیات برای اولین بار برای اشاره به اعتراضات آبان ۱۳۹۸ استفاده شد.

سرتیپ پاسدار «علی فدوی»، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پس از سرکوب اعتراضات آبان ۱۳۹۸ گفته بود: «بنده با فرماندهان سپاه برخی شهرها که صحبت می‌کردم در برخی مواقع این اغتشاشات انسان را یاد کربلای ۴ می‌انداخت. بعد از چند ساعت اغتشاشگران غافلگیر شده بودند و خیلی تلاش کردند سریع به پای کار بیایند و ابزارهایی نیز فراهم کرده بودند که نتوانستند این کار را انجام دهند. ما به‌واقع ۴۸ ساعت جنگ کردیم.»

مشخص نیست که منظور از آن برنامه‌ریزی وسیع سپاه در برابر معترضان است یا به‌طور تلویحی از وارد شدن تلفات انسانی به سپاه می‌گوید.

مثلث غربی، عبری، عربی: اشاره تلویحی مقام‌های سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی به آمریکا و برخی از کشورهای اروپای که بیشتر بریتانیا و فرانسه منظور است (ضلع غربی)، اسراییل که برای اشاره به آن از زبان رسمی این کشور استفاده‌شده (ضلع عبری) و عربستان سعودی و بحرین (ضلع عربی). به‌غیراز بریتانیا و فرانسه، جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر رابطه سیاسی با هیچ‌کدام از کشورهای «مثلث غربی، عبری، عربی» ندارد.

منبع:ایران وایر


فهرست مطالب فرامرز داور در سایت پژواک ایران 

*پیشنهاد تعقیب بین‌المللی مقام‌های جمهوری اسلامی  [2024 Mar] 
* خامنه‌ای «کسالت دارند» و خاتمی «نزد وزیر اطلاعات گریه کرده»  [2024 Jan] 
*ماموران ک‌گ‌ب در ایران؛ جولان با اسناد جعلی در تهران  [2023 Dec] 
* کاخ شاه ایران، ۵۰ سال پیش از حمله حماس به اسراییل  [2023 Oct] 
*میدان آرش؛ ثروتی که کویت و عربستان منکر سهم ایران شدند   [2023 Sep] 
* خودداری جمهوری اسلامی از ارسال نظر به دیوان لاهه درباره اشغال فلسطین   [2023 Aug] 
*قراردادهای ننگین؛ عراق با گاز و پول ایران چه کرد؟   [2023 Jul] 
*ظریف پیشنهاد کرده بود ایران اعلامیه خروج از ان‌پی‌تی بدهد  [2023 Jun] 
* ورود احتمالی پول از عربستان، نشانه سرمایه‌گذاری خارجی یا دفع خطرات ایران؟  [2023 Jun] 
* هیرمند و هامون؛ اختلاف طالبان و جمهوری اسلامی از کجا می‌آید؟   [2023 May] 
*راهنمای تحریم‌های ایران دوره بایدن؛ تشدید چشمگیر تحریم تا اسفند ۱۴۰۱  [2023 Mar] 
*رفتار پرخطر در فردو؛ بازگشت پنهان کاری‌های اتمی ایران   [2023 Feb] 
*جمهوری اسلامی گرفتار در تله دیگر مسکو  [2022 Nov] 
* انفجار آمیا؛ ابعاد تازه دعوای آرژانتین با دو متهم بلندپایه در دولت رئیسی  [2022 Feb] 
*آیا پرونده سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه به دیوان لاهه می‌رود؟   [2022 Jan] 
* عواقب استفاده از هلال احمر ایران به نفع یکی از طرف‌های جنگ در خارج  [2022 Jan] 
*چرا چین به دنبال نجات برجام است؟   [2021 Dec] 
*تجهیزات واکسن در چمدان دیپلماتیک سفیر؛ سخنان مخبر چه پیامدی برای ایران دارد؟   [2021 Dec] 
* روسیه چگونه ایران را در تقسیم دریای خزر تنها گذاشت؟   [2021 Nov] 
*درخواست عجیب ظریف از وزیر دفاع   [2021 Sep] 
*دوربین‌ها شکسته، ذخایر اورانیوم افزایش یافته؛ گزارش بسیار منفی آژانس درباره ایران  [2021 Sep] 
*تمدید توافق ایران با آژانس، بازبینی یک پرونده حساس و قدیمی   [2021 May] 
*بمبی که ساخته نشد؛ اسناد اتمی سرقت‌شده از جمهوری اسلامی در یک کتاب   [2021 May] 
*دلیل ارزیابی متفاوت ایران و اروپا از واژه «پیشرفت» در مذاکرات وین چیست؟   [2021 May] 
*خشم سپاه، کینه روسیه؛ آثار مصاحبه ظریف بر آینده او   [2021 Apr] 
*اگر تحریم‌ها رفع شوند، ایران به وضعیت نسبتا عادی بازمی‌گردد؟   [2021 Apr] 
*۱۰ ابهام در گزارش جدید ایران درباره سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی  [2021 Mar] 
* صفحه نخست » حقایق تازه کشف‌شده درباره شلیک به هواپیمای اوکراینی   [2021 Feb] 
*چرا عکس ظریف با رهبران طالبان تکان‌دهنده است؟   [2021 Feb] 
*پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران؛ خرید جنگ‌افزار راحت‌تر است یا دارو؟   [2020 Oct] 
*اسرار جنگ؛ کمک نظامی آمریکا به ایران، سه برابر کمک به عراق  [2020 Sep] 
*طراح مکانیسم ماشه شورای امنیت علیه ایران، لاوروف، وزیر خارجه روسیه بود  [2020 Aug] 
*اسدالله اسدی؛ محاکمه در اروپا با اتهامی که در جمهوری اسلامی حکم اعدام دارد   [2020 Jul] 
*شورای عالی امنیت ملی چه چیزی درباره انفجار در نطنز می‌داند که نمی‌خواهد بگوید؟   [2020 Jul] 
*خاطرات جان بولتون؛ اشتباه محاسباتی تهران و خطری که گذشت   [2020 Jun] 
*ایران و یکی از منفی‌ترین گزارش‌های آژانس در دو دهه گذشته  [2020 Jun] 
*شیوع کرونا و نمایش پیکر فرسوده نظام جمهوری اسلامی   [2020 Mar] 
*پیامد رد پیشنهاد آمریکا در کنترل کرونا برای ایران چیست؟   [2020 Mar] 
*مسوول سرنگونی مرگبار هواپیما بر فراز تهران کیست؟   [2020 Jan] 
*کمتر از یک روز پس از انتشار این پیام، سردار سلیمانی در عراق ترور شد   [2020 Jan] 
*فرهنگ اصطلاحات جمهوری اسلامی در اشاره به اعتراضات   [2019 Nov] 
*اقدام بی‌سابقه امریکا برای مقابله با ایران   [2019 Oct] 
*اتهام امریکا به بانک هالک ترکیه: تبدیل پول ایران به طلا به بهانه خرید دارو و غذا   [2019 Oct] 
*دیدار مرد خنجردار با آیت‌الله خامنه‌ای و محکوم شدن ایران به پرداخت غرامت   [2019 Aug] 
*سپاه پاسداران چگونه مصونیت دیپلماتیک ایران در آمریکا را از بین برد؟   [2019 Jul] 
*نامه‌نگاری‌های اوباما با خامنه‌ای؛ جزئیات نامه‌های «فدایت شوم» چه بود؟   [2019 May] 
*معنی مهم رد پیشنهاد ظریف برای تبادل زندانی با امریکا چیست؟   [2019 Apr] 
*مهلت خطرناک گروه ویژه اقدام مالی به ایران   [2019 Feb] 
*تحریم ایرانی‌های دخیل در باج‌گیری با بیت کوین از سوی آمریکا   [2018 Dec]