دهه شصت، کشتار مخالفان و پروپاگاندای جمهوری اسلامی: جای قربانی و جلاد عوض می‌شود
شهلا شفیق

چند وچون کشتارمخالفان در دهه شصت که تا تصفيه خونبار زندانيان سياسی در تابستان شصت و هفت ادامه یافت، سال‌ها ازجمله پرسش‌های ممنوع در جمهوری اسلامی بود. خودی‌ترين رسانه‌های حکومتی هم ازوارد شدن به اين پرونده احتراز می‌کردند. در ميان اصلاح طلب‌های درون نظام نيز لاپوشانی مصلحت آميز این فاجعه دست بالا را داشت. در سال‌های اخير، به ویژه پس از انتشار نوار صوتی آیت‌الله منتظری در محکوم کردن این جنایت و مطرح شدن موضوع در عرصۀ جامعه، حاکمان سياست پروپاگاندای تهاجمی را در پيش گرفته اند و در کنار آن، رقبای اصلاح طلب خويش را نیز می نوازند.

در" پرونده دهه ۶۰؛ یک دهه یک قرن" که خبرگزاری سياسی تسنيم در آذر ١٣٩٦ گشوده، به اين پرسش برمی خوريم که " چرا چپ دهه شصت گذشته امنيتی خود را انکار می کند ؟" .پرسشگران تصريح می کنند که منظورشان از "چپ" ديروزهمان اصلاح طلبان امروزند که در آن دوره صاحبان مناصب بوده اند و حالا از آنچه کرده اند کمتر سخن می گويند و يا وقايع را جورديگری بازگو می کنند. اما برنامه‌ای که پرونده تسنيم دنبال می‌کند هدفی بس فراتر از نيشگون گرفتن رقبا دارد. اصل موضوع پرداخت سناريوئی از سرکوب خونبار دهه شصت است که جمهوری اسلامی در آن نقش قهرمان مظلومی را داشته باشد که در نبردی نابرابر با دشمنان امت و مرز و بوم آنان را منکوب می‌کند. سازندگان پرونده تسنيم که از مصاحبه با چند تن از آمران و کارگزاران سرکوب خونبار دهه شصت تشکيل شده، رک و راست اين قصد و غرض را اعلام میکنند. در سرفصل يکی از گفت و گوها اين حرف آقای خامنه ای نقل می شود که "دهۀ ٦٠، یک دهۀ مظلوم است. دهۀای فوق‌العاده مهم و حسّاس و درعین‌حال ناشناخته و اخیراً به‌وسیله‌ برخی از بلندگوها و صاحبان بلندگوها مورد تهاجم". سپس، مصاحبه گر از سید مرتضی بختیاری، از حاکمان شرع دهه شصت و رئیس پیشین سازمان زندان‌ها می پرسد: " به‌ نظر شما دهه ٦٠ چه ویژگی‌هایی دارد که رهبر انقلاب توجه ویژه به آن را گوشزد کردند؟ ویژگی‌هایی که رهبر انقلاب فرمودند نباید جای جلاد و شهید در آن عوض شود"

اين "فرموده" رهبر خامنه ای در باره جلاد و شهيد، خط پايه ای پروپاگاندای تهاجمی جمهوری اسلامی را در پاسخ ناگزير به کشتار مخالفان در دهه شصت ديکته می‌کند. می‌گويم ناگزير، چرا که دهه‌هاست پرونده اين سرکوب خونبار در ايران و در جهان باز شده و حاکمان جمهوری اسلامی را به پاسخگوئی می طلبد. زندانيان سياسی دهه شصت، زنان و مردانی که پس از خلاصی دست به قلم بردند و بر ديده ها و زيسته‌های هولناک خود شهادت دادند، دهه هاست می‌گويند و می‌ نويسند تا اين فاجعه فراموش نشود. دهه‌هاست که مدافعان حقوق انسانی با تکيه بر داده‌های مشخص و مشاهدات عينی و مستدل شاهدان مستقيم وغيرمستقيم تلاش می کنند امر دادخواهی قربانيان به پيش رود. لفظ قربانی را به معنای فرد بی اختيار و آنکس که تنها حادثه ای بر او حادث شده به کار نمی برم. می‌دانم و می‌دانيم که کشتار مخالفان در دهه شصت در متن مبارزه اينان عليه جمهوری اسلامی صورت گرفته است. پس از انقلاب، خمينی گرايان در طرح خود برای استقرار ولايت فقيه با تنش و مخالفت های بسيار روبرو بودند. همه مخالفان البته مثل هم نمی انديشيدند و همه مخالفت ها محتوا و سمت و سویی يکسان نداشت. اما نگاهی کوتاه به آن دوران کافی ست تا ببينيم که گروه هائ مخالفی که اولين هدف‌های سرکوب خونبار قرار گرفتند ،پيش از آن اساسا به طور مسالمت آميز به فعاليت‌ در زمینۀ تشکل يابی و تبليغ و ترويج، و تظاهرات اعتراضی می پرداختند.اولين اعدام دسته جمعی زندانيان سياسی در شب سی خرداد شصت، واکنشی انتقامجویانه بود به تظاهراتی که سازمان مجاهدين خلق در اعتراض به طرح عزل بنی صدر از رياست جمهوری برگزار کرد. در ميان بيست و سه زندانی که آنشب برابر جوخه اعدام قرار گرفتند افرادی بودند که هفته ها پيش از اين تظاهرات دستگير شده بودند و در زندان به سر می بردند. از آن جمله سعيد سلطانپور شاعر و نويسنده (هوادار سازمان فدائيان خلق ايران ) که.دو ماه پيش از آن در مراسم عروسی اش ( ٢٧ فروردين ) بازداشت شده بود. اين اعدام دسته جمعی نه تنها اقدامی انتقامی بلکه اعلام آشکار محاربه با گروه های مخالف و قدرت نمائی و وحشت آفرینی بود.

سالها بعد، اراده خوفناک اسيرکشی به اعدام دسته جمعی هزاران زندانی سياسی در تابستان شصت و هفت انجاميد. محبوسانی که جمهوری اسلامی به سودای انتقام و قدرت نمائی قربانی شان کرد، تعلقات فکری وعقايد سياسی متفاوت و گاه متضادی داشتند. برخی دوران محکوميت خود را به پايان رسانده بودند و در انتظار آزادی به سر می‌بردند.

اين قتل های بی جرم و جنايت نه فقط گواه خشم جنون آميز جلادان، بل ميوه های شوم همان ايدئولوژی محاربه اند که حاکمان جمهوری اسلامی از ابتدای قدرت گيری به عمل در آورده اند. سرآغازش اعدام های فوری سران و همکاران رژيم شاه بود. بعدتر، با برآمد آشکار اعتراضات سياسی، خط محاربه که جزئی ماهوی از ايدئولوژی اسلامگراست دربرابر نافرمانان پيش گرفته شد. به لطف جنگ با عراق که حاکمان آن را برکت و رحمتی الهی می خواندند، جهاد داخلی برعليه مخالفان با حدت تمام به پيش رفت. زندان‌ها پر شد و زندان‌های ديگر ساخته شد. اولين دادستان انقلاب و رئيس زندان اوين، اسدالئه لاجوردی، ماشين مخوف تواب سازی را به راه انداخت. در اين طرح که هدفش بدل کردن مخالفان به بندگان خط امام بود، خرد کردن زندانی تحت شکنجه‌های جسمی و روحی زیر نام تعزیر مشروع شد. از اين منظر، تصفيه خونين زندان‌های سياسی در سال ٦٧ نمايشگر عزم حاکمان و زندانبانان نیز هست که بر مقاومت همواره جاری بسیاری از زندانیان سیاسی نقطه پايان نهند؛ مقاومتی که تحقق رويای فاشيستی تواب سازی را غيرممکن کرده بود. براستی فهم چرایی اين کشتار جدا از درک محتوا و نتايج ايدئولوژی محاربه، که جمهوری اسلامی در دهه شصت با دست باز به عمل در آورد، امکان‌پذیر نيست.

بنابراين آقای خامنه ای حق دارد برای جهت دادن به پرو پاگاندای حکومتی در باره کشتار زندانيان سياسی در شصت و هفت، به بازنويسی سرکوب سياسی خونبار دهه شصت فرمان دهد با این هدف که جلاد به مقام شهید مظلوم انقلاب دست يابد و قرباني بر مسند جلاد بنشیند. اين همان خط پروپاگاند است که در پرونده تسنيم و مصاحبه‌های أخير مسئولانی چون مصطفی پور محمدی دنبال می‌شود. همين خط است که به توليد مستند "آقای دادستان" در تجليل از اسدالله لاجوردی می انجامد که به تازگی پخش شده. و همين خط است که فيلم شاخص ماجرای نيمروز دنبال می‌کند؛ شاخص به معنای موفقيت اين فيلم در جلب مخاطب و استقبال عموم. در پی شکست‌های تاکنونی جمهوری اسلامی در ساخت و پرداخت سينمای ايدئولوژيک دينی، اين اقبال بی‌شک موفقيتی برای سياست تبليغی رژيم محسوب می شود. اگر پرونده‌های نوع خبرگزاری تسنيم و مستند سازی‌هایی مثل آقای دادستان را می شود در رديف پروپاگاندای سفيد گذاشت که منشا و جهت گيری اش برای مخاطب آشکار است، فيلمی نظير " ماجرای نيمروز" که در قالب داستانی پرحادثه روايت جعلی حکومت را به خورد ببينده می‌دهد نوعی پروپاگاندای سياه است ، به اين معنی که اصل و منشا آن به عنوان سفارش حکومتی خيلی آشکار و مشخص نيست. همين نکته پذيرشش را از جانب مخاطبانی که هم رای حاکمان نيستند نيز تسهيل می‌کند. سناريو و پرداخت شخصيت‌ها هم از کليشه‌های رایج در پروپاگاندای مستقيم عبور می‌کند. تحريف و دروغ را همراه با چاشنی واقعيت به خورد بيننده می‌دهد و از خلال موقعيت‌های احساسی متناقض می کوشد با ژست "بی طرفی" نتايج دلخواهش را به تماشاگر القا کند. وقتی چنين فيلمی در فستيوال فيلم فجر (که علی رغم وابستگی به حکومت پر رفت و آمد است) نه تنها جايزه ژوری برای بهترين فيلم را دريافت می کند، بلکه در جايگاه بهترين فيلم از نگاه تماشاگران قرار می‌گيرد وحتا ستايش منتقدانی را که لزوما حکومتی نيستند برمی انگيزد، متوجه می شويم که در اینجا پروپاگاندای جمهوری اسلامی يک گام موفق برداشته است.

روشن است که در شرايط سانسور حاکم چنين فيلمی نمی‌تواند در درون کشور مورد نقد همه جانبه قرار گيرد، اما بحث‌های پيرامون اين فيلم در ايران به مشاهده مهم ديگری راه می‌برد. برخی فيلمسازان جوان به صحنه آمده اند که به ساختن فيلم سياسی پروپاگاندا برای جمهوری اسلامی افتخار می‌کنند و برای ساختن چنين محصولاتی از هم سبقت می‌گیرند. اين پديده اما نه تصادفی است و نه نشان دهنده قدرت ايدئولوژيک حاکمان. بلکه محصول دهه‌ها تسلط حکومت بر چرخه توليد محصولات سينمایی و تلويزيونی است. بر اين‌همه بايد ورود سیل‌آسای پول‌های کثيف را در صنعت سينمای ایران افزود که رابطه ای تنگاتنگ ميان بخش "خصوصی" و حکومتی، ايجاد کرده است. اين پديده که خصولتی اش می نامند درگستردگی فعاليت های سپاه پاسداران در همه حيطه های اقتصادی واجتماعی و سياسی و فرهنگی به آسانی قابل مشاهده است.

آری، تامل در پروپاگاندای جمهوری اسلامی پيرامون کشتار زندانيان سياسی در تابستان شصت و هفت، ما را به فهم روند استحاله نظام حاکم از يک رژيم توتاليتر به نظامی پسا توتاليتر و مافيایی رهنمون می‌شود. واکاوی و فهم سرکوب سياسی دهه شصت براستی برای درک ايدئولوژی حاکم بر جمهوری اسلامی و مسيری که حکومت از ديروز تا امروز پيموده حياتی ست.

منبع:پژواک ایران


شهلا شفیق

فهرست مطالب شهلا شفیق در سایت پژواک ایران 

*يک‌سالگی انقلاب «زن زندگی آزادی»؛ پايان يا تداوم؟  [2023 Sep] 
*میان تاریخ و آینده: مکان‌های خاطره  [2023 Aug] 
*انقلاب مهسا؛ پادزهر شرنگ کشنده جمهوری اسلامی  [2023 Mar] 
*محاکمه حميد نوری؛ آموزه‌های عدالت برای امروز و فردای ايران  [2023 Jan] 
*احکام قتل معترضان؛ بن‌بست سادو-فاشيسم مقدس  [2022 Dec] 
*گيسوی چنگ و نام رمز ژينا-مهسا  [2022 Sep] 
*سلمان رشدی و فتوای قتل رمان  [2022 Aug] 
*حجاب اجباری؛ دغدغه‌ای حاشيه‌ای يا اصل موضوع؟  [2022 Jul] 
*انتخابات فرانسه؛ خانم لوپن همان کالای پدرش را می‌فروشد  [2022 Apr] 
*عید نو و قفل زندان  [2022 Mar] 
*شرح خاموشی یک نویسنده  [2022 Mar] 
*بودن و شدن در تبعيد – از فرودها و فرازها   [2022 Feb] 
*زنجير و زنجيره‌های قتل نويسنده  [2022 Jan] 
*در باب کج‌اندیشی و کج‌رفتاری مدعیان چپ انقلابی  [2022 Jan] 
*پیرامون محاکمه حمید نوری؛ پرسش هائی از کج اندیشان و کج رفتاران مدعی «چپ»  [2021 Dec] 
*گلو فشردگان  [2021 Dec] 
*در میان دو زمان/ بابک مینا  [2021 Oct] 
*پیامدهای سانسور فراگیر در ایران؛ سلب قدرت از مردم و تسلط دروغ بر جامعه  جواد عباسی توللی [2021 Oct] 
*مرتضی آوینی و غزاله علیزاده: اسلامیست‌ها و جنس زن  [2021 Apr] 
*اسلام‌گرایی، انقلاب ایران و فمینیسم اسلامی   [2021 Apr] 
*چه خبر از بهار؟   [2021 Mar] 
*زنان، خشونت و قدرت ... و عشق   [2020 Nov] 
*اظهارات امانوئل مکرون و چاپ کاریکاتور بهانه‌ای برای راه انداختن جنگ ایدئولوژیک از سوی اسلامگرایان است  [2020 Oct] 
*قتل آموزگار در فرانسه؛ آيا لائيسیته فرانسوی مشوق اسلام‌هراسی است؟  [2020 Oct] 
*مذهب و سیاست  [2020 Sep] 
*برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و اعتماد عمومی از دست رفته   [2020 Jul] 
*تتلو، پنجره‌ای باز به بحران جامعه ایرانی  [2020 May] 
*ايران کرونا زده و سلاح هزل  [2020 Apr] 
* زنان آتش به جان ايران چه فرياد می زنند ؟   [2019 Oct] 
*دهه شصت، کشتار مخالفان و پروپاگاندای جمهوری اسلامی: جای قربانی و جلاد عوض می‌شود  [2019 Aug] 
*تابستان سياه ٦٧: سکوت‌ها چه می گويند؟   [2019 Aug] 
*همه نام های بهمن   [2019 Apr] 
*ملاقات ایرانی سیمون دوبووآر  [2019 Feb] 
* مسئله دختران خیابان انقلاب فراتر از «سبک زندگی» است  [2019 Jan] 
*آنچه ديدم و آنچه نديدم ‏   [2018 Jun] 
*ايرانيان و دونالد ترامپ  [2018 Jan] 
*اعتراضات اخیر در ایران نشانِ قطع امید از امکان اصلاحات در این نظام است   [2018 Jan] 
*فکرو ذکر بنیادگرایان مذهبی، بدن زنان است  [2016 Nov] 
*تعرضات جنسی در کلن: نقطه های تاريک  [2016 Jan] 
*چرا کالای پیشنهادی اسلامگرایان برای برخی از جوانان جذابیت دارد؟  [2015 Feb] 
*نقش بر خون  [2015 Jan] 
*حجاب ، دروغ و آزادی های يواشکی  [2014 Jun] 
*برهنگی گلشيفته   [2012 Jan] 
*ماجرای استراس کان و رابطه‌ی قدرت و سکس  [2011 May] 
* قبای دفاع از خلق فلسطين و دم خروس يهودی ستيزی !   [2011 May] 
*فمينيسم اسلامی، ابداع غرب، گفت‌وگوی هفته‌نامه چارلی هبدو فرانسه با شهلا شفيق  [2011 May] 
*مبارزه برای حقوق زنان، اهرمی پايه ای برای رسیدن به دموکراسی بوده و خواهد بود   [2011 Mar] 
*سخنی از عشق که می ماند  [2011 Jan] 
*انقلاب 1357تا چه شد که در مستی ...   [2010 Feb] 
* از ميرزاده عشقی تا مجيد توکلی ها  [2009 Dec] 
*ما ، احسان و کردستان و ...  [2009 Nov] 
*اشک های نازک افشار ، بُهت کلوتيد ريس و ملال رنجبار زيد آبادی  [2009 Aug] 
*جهاد "توبه" و جنبش های مدنی  [2009 Aug] 
*جنبش اعتراضی و زنان  [2009 Jul] 
*امروز  [2009 Jun] 
*از پس‌لرزه سرد انتصابات  [2009 Jun] 
*از تب سبز انتخابات اسلامی !  [2009 Jun] 
*از سرخی گلهای حجاب زهرا رهنورد  [2009 May] 
*زهر بهر کدام دشمن و مهره بهر کدام دوست؟ پاسخ به آقای علی اصغر حاج سيد جوادی  [2008 Mar] 
*بر ما چه می‌رود؟   [2008 Feb]