استراتژی آمريکا، فرانسه و جمهوری اسلامی در مذاکرات اتمی ژنو
جلال ایجادی

پس از ساليان متمادی جمهوری اسلامی مشتاقانه پای ميز مذاکره می نشيند تا با غرب به توافق برسد. چرا اين اشتياق؟ کافی است به وضع نابسامان اقتصادی و مالی ايران، افت فروش نفت به ۸۰۰ هزار بشکه در روز، کاهش منابع مالی بودجه کشوری ومسدود شدن مبالات کالائی و بانکی بين المللی ايران توجه بکنيم تا درماندگی حکومت اسلامی آشکار شود. هزينه های سنگين فعاليتهای اتمی در سراسر کشور، بودجه نظامی وسيع در داخل و پول و مهمات نظامی برای سوريه و حزب الله لبنان، دستمزدهای کلان در دستگاه اداری، فساد در تمام اجزای حکومتی و هدر رفتن پولها، هزينه های هنکفت برای رسانه هاو تبليغات مخرب و خرافی مذهبی و غيره، نيازمند درآمد بالا ميباشد که در حال حاضر براحتی ميسر نيست. جمهوری اسلامی اهداف سياسی و نظامی خود را درساختن بمب اتم کنار نخواهد گذاشت، ولی در شرايط کنونی مجبور است امتيازات مرحله ای و تاکتيکی بدهد و وانمود نمايد که هدفش کسب سلاح اتمی نيست، تا با توافق غرب فشار سنگين مجازات های جهانی را کاهش دهد. حکومت ميخواهد نشان دهد که سياست دروغ و کلک و وقت کشی ديروز بپايان رسيده و امروز دولت آقای روحانی با پشتيبانی آيت الله خامنه ای، خواهان کاهش بحران و توافق در مذاکرات ژنو است.

در مذاکرات ژنو در اوايل نوامبر ۲۰۱۳ بر اساس گزارش ها، محور مذاکرات بر محدود سازی دامنه، سرعت و ذخاير مواد هسته ای و همچنين افزايش شفافيت برنامه های هسته ای ايران متمرکز بوده که ترجمان آن به اين شرح است:

۱- توقف غنی سازی ۲۰ درصد در فردو و نطنز ۲- کاهش تعداد سانتريفيوژهای فعال در نطنز و فردو ۳- توقف نصب ماشين های جديد در نطنز ۴- عدم راه اندازی ماشين های نسل دوم در نطنز ۵- تعطيلی تاسيسات اراک يا تغيير کاربری آن ۶- پذيرش سقف انباشت مواد غنی شده ۲۰ درصد و تبديل ذخاير به سوخت يا رقيق کردن آن تا ميزان ۵ درصد ۷- تعطيلی مرکز غنی سازی فردو.

در قبال اين امتيازها، غرب با افزودن دو امتياز ديگر نسبت به مذاکرات آلماتی، آمادگی خود را برای اعطای اين امتيازات اعلام کرد: ۱- لغو تحريم طلا و سنگ های قيمتی ۲- لغو تحريم محصولات پتروشيمی ۳- لغو تحريم خودروسازی ۴- آزاد سازی بخشی از دارايی های ايران به ويژه در کشورهای چين، هند و کره جنوبی.

غرب آگاه است که مجازاتهای بازرگانی و نفتی و نظامی و تکنولوژيکی نتيجه دار بوده و بطرز واقعی نظام ايران را در تنگنا قرارداد. برای آمريکا و اروپا لحظه کنونی بسيار مناسب است تا بخشی از شرايط خودرا به ايران بقبولاند و پيشروی ايران بسوی سلاح اتمی را متوقف کند. غرب در ابتدا خواستار جلوگيری ايران در تسلط به تکنولوژی غنی سازی بود، ولی امروز ميداند که ايران با بکارانداختن ۱۹۰۰۰ سانتريفوژ، توانائی در غنی سازی اورانيوم تا بيش از ۲۰%  و برپائی دهها مرکزعلمی و صنعتی اتمی با تعداد زياد مهندسين و تکنيسينهای اتمی، اين خواست ناممکن است و بنابراين ميکوشد تا مانع کسب سلاح هسته ای گردد. مسائل مرکزی غرب، وجود ۱۸۶ کيلوگرم اورانيوم غنی شده  ۲۰ درصدی، نيروگاه آب سنگين اراک و امکان سخت بمب پلوتونيوم درآن، بازديد و کنترل مرکز نظامی پارچين وبالاخره اقدام وبازرسی تمام فعاليتهای اتمی توسط آژانس بين المللی انرژی اتمی ميباشد. غرب در ابتدا خواستار خروج ذخيره اورانيوم با غنای ۲۰ درصد بود، ولی با مقاومت ايران در مورد خارج کردن اورانيوم ۲۰ درصدی روبرو ميشود و بظاهر ايران ميپذيرد که توليد اين اورانيوم برای يکدوره قطع گردد ويا درجه غلظت آن به غلظت پائين تر تبديل شود وبعلاوه بازديد سايرمراکز اتمی برای آژانس بين المللی ميسر باشد.

در اردوگاه غرب، تفاهم آسان نيست؛ در حاليکه طرف مذاکره کننده آمريکائی و انگليسی با خوشبينی به مذاکرات نگاه کرده، وزير امورخارجه فرانسه، لوران فابيوس، در مرحله نهائی مذاکرات از عدم تضمين لازم از جانب ايران و نارضايتی فرانسه سخن ميگويد. انگيزه هريک از مذاکره کنندگان  چگونه قابل فهم است؟

آمريکا بطور قطع خواهان مقابله با طرح اتمی ايران است و در اين مورد بين جمهوريخواهان و دمکراتها همسوئی بسيار موجود است. دولت اوباما خواهان مداخله نظامی نيست. شکست ودشواری آمريکا در عراق و افغانستان، پرستيژ آمريکا را بطرز شديد مورد ضربه قرارداده و به همين خاطر مداخله نظامی در سوريه در دستور قرارنگرفت. اگر چه امنيت اسرائيل برای آمريکا يک مسئله حساس بشمار ميايد، ولی حمله نظامی به مراکز اتمی ايران هرگز با توافق اکثريت سياستمداران آمريکا روبرو نگشته است. دولت اوباما موافق هرگونه فشار عليه ايران است، ولی عليرغم شبکه لابی های اسرائيل در آمريکا و اصرار اسرائيل برای بمباران مراکزاتمی و عليرغم موافقتهای پنهانی عربستان سعودی، حمله نظامی را قبول ندارد. باتوجه به اين شرايط پيچيده، با پيشقدمی، آمريکائيها باسرعت باستقبال مذاکرات رفتند تا باهزينه کمتر، دست وپای جمهوری اسلامی را ببندند.

فرانسه با انگيزه های گوناگون در ميدان ديپلماسی در قبال ايران حاضر است و اين امر سياست فرانسه را متمايز ميسازد و اختلاف نظر لوران فابيوس را معنامی بخشد. برای درک استراتژی فرانسه به چهار عامل زير بايد توجه نمود:

يکم، درتمام دوران مجازاتهای اقتصادی عليه ايران، فرانسه بازنده بوده است. بعنوان نمونه طی سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ ميزان صادرات فرانسه به ايران از ۲ ميليارد يورو به ۸۰۰ ميليون يورو کاهش پيدا کرد. در ۸ ماه نخست سال ۲۰۱۳ ميلادی فرانسه ۳۳۰ ميليون يورو کالا به ايران صادر کرده و تنها ۲۰ ميليون يورو کالا از ايران وارد نموده است. شرکتهای فرانسوی مانند پژو، رنو، توتال، دانون، اشنيدر وغيره توليد وبازار فروش خود را از دست دادند. چه عواملی به فرانسه اجازه ميدهد تا در مناسبات نوين خود باايران، به بازار لازم برسد؟ آيا امتيازات آمريکا از امتيازات فرانسويها بيشتر خواهد بود؟ فرانسه با بيان آشکار مخالفت خود خواهان سهم جدی در عرصه اقتصاد وبازرگانی با ايران ميباشد.

دوم، در اروپا، فرانسه مدعی رهبری سياسی مهم در صحنه بين المللی است. با روند ضعف آمريکا در جهان، فرانسه بر نقش سياسی خود تاکيد ميکند. مداخله نظامی فرانسه در ليبی، مداخله نظامی فرانسه در کشور مالی، توسعه مناسبات نظامی و سياسی با کشورهای عربی پيرامون خليج فارس مانند عربستان، قطر و امارات متحده عربی و ايجاد يک پايگاه نظامی در اين نقطه از جهان، اصرار فرانسه برای مداخله نظامی در سوريه، ازجمله نشانه ها برای اعمال سياست يک قدرت بزرگ است. در باره پرونده اتمی با ايران، فرانسه نميخواهد حذف باشد ويا درسايه قرارداشته باشد. فرانسه با اعلام مواضع ويژه خود قصد دارد تا خودرا نشان بدهد و بديگران بفهماند که هرقراردادی با ايران منافع و حضور فرانسه را بايد تامين نمايد.

سوم، همسوئی با سياست اسرائيل جنبه ديگری از سياست فرانسه است. اسرائيل پيوسته خواهان حمله نظامی بوده و اين خواست، در رابطه با مسئله امنيت اسرائيل و نيز دربستر جدال احزاب سياسی اين کشور معنا دارد. اسرائيل خواهان کاهش تعداد سانتريفوژها به ۲۰۰۰ واحد و انتقال کامل ذخيره اورانيوم ۲۰% به خارج ايران است. البته مواضع فرانسه کاملن با اين سياست انطباق ندارد، ولی در دوران آقای سارکوزی و در دوره آقای هولاند در مورد پرونده اتمی ايران، فرانسه همسوئی خود با اسرائيل را حفظ کرده و وزير خارجه لوران فابيوس در گفته اخير مطرح ساخت  که توافق با ايران نمی تواند مسئله امنيت اسرائيل را در نظر نگيرد.

سوم،  وزير خارجه فرانسه در گفتار اخير خود مطرح ساخت شوق زده نشويد زيرا پنهانکاری جمهوری اسلامی پيوسته يک واقعيت بوده است. هشدارباش فرانسه متوجه آمريکاست و اين امر متکی به تجربه های گوناگون غرب است. سياست ايران فاقد شفافيت بوده و پنهانکاريهای حکومت اسلامی هميشه اجازه داده تا رژيم فعاليت اتمی اش را به پيش برود. با توجه به خصوصيات نيرنگ ودروغ ديپلماسی ايران، فرانسه خواهان تضمين های جدی است. موضع فرانسه هنگام مذاکرات ژنو مورد انتقاد برخی ديپلماتهای غربی و فرانسوی قرار گرفت و در ايران نيز فرانسه بعنوان مسبب دشواريها معرفی شد.
بنابراين با توجه به عوامل بالا مخالفت فرانسه قابل درک است. همزمان با مذاکرات ژنو عده زيادی از بازيگران اقتصاد فرانسه در تهران بودند. فرانسويها تمايل دارند تادر زمينه کشاورزی، گردشگری، تکنولوژيکی، ساختمان سازی، حمل و نقل وغيره با ايران قرارداد ببندند. در دوره پيش دربرخی رشته ها شرکتهای آسيائی جای فرانسويها را گرفتند وامروز اگر در مذاکرات، حمايت فرانسه از اسرائيل متعادل نباشد، احتمال باخت بيشترفرانسويها وجود دارد.

دور اول مذاکرات با توجه به اختلافات غربی ها پايان يافت. آقای روحانی در نطق ۱۹/۸/۱۳۹۲ خود در مجلس گفت که ايران در هيچ مذاکره ای با جامعه بين المللی از حقوق هسته ای خود دست بر نمی دارد؛ او غنی سازی اورانيوم در خاک ايران را از جمله اين حقوق بيان کرد وتاکيد نمود توافق با ايران به نفع منطقه و جهان است. جان کری وزير خارجه آمريکا در جواب به نخست وزير اسرائيل که اعلام کرد متن پيشنهادی کشورهای غربی « معامله با احمق ها» ميباشد، گفت امريکا در مذاکرات «نه چشم بسته عمل می کند و نه احمق است». بدين ترتيب در نگاه جان کری برای آمريکا معامله با ايران "خوب" است و ايران هم پيام ميدهد که توافق با او به آرامش بيشتر منطقه منجر ميگردد. بدين ترتيب آمريکا و ايران برآنند که استراتژی "برد - برد" در دستور کاراست، بدون آنکه از منافع حياتی متقابل خود دست بردارند. ايران در پيشبرد سياست يکجانبه و اتمی برای يک دوره، کوتاه ميايد؛ آمريکا اين امر را يک امتياز "خوب" ارزيابی ميکند و می فهماند که از اهداف اتمی دراز مدت ايران غافل نيست. دربازی شطرنج همه به بازی يکديگر آگاهند، کسی به ديگری اعتمادی ندارد، ولی بازی را بايد ادامه داد و بنابراين پايان دور اول بازی، پايان تشنج ها و نيرنگ ها نخواهد بود.

جلال ايجادی استاد دانشگاه در فرانسه idjadi@free.fr

منبع:پژواک ایران


جلال ایجادی

فهرست مطالب جلال ایجادی در سایت پژواک ایران 

*اپوزیسیون به خود شلیک نکند  [2022 Jun] 
*رهبری سیاسی، لائیسیته و دمکراسی در جنبش ایران  [2022 Jun] 
*توتالیتاریسم، استعمار پوتین و جایگاه ایران در نظم جهانی  [2022 Mar] 
*امپریالیسم جنگ طلب پوتین و دلهره جنگ اتمی  [2022 Mar] 
*نمک زدایی آب خلیج فارس و توطئه‌های پنهانی  [2022 Jan] 
* کتاب‌سوزان و سانسور در اسلام  [2021 Oct] 
* حجاب اسلامی و ستمگری دینی علیه زنان  [2021 Sep] 
* جمهوریت منتسکیو و حکومت الهی خامنه‌ای  [2021 Jun] 
*نه غزه، نه لبنان، نه سوریه، فقط صلح در خاورمیانه   [2021 May] 
*گزینش میان اسلامگرایی، مارکسیسم، ایرانشهری  [2021 Apr] 
*شیعه‌گری ایدئولوژی انحطاط و اسلام‌زدگی روشنفکران  [2021 Apr] 
*نگارش قرآن در سه قرن خلافت عرب، یادآوری تاریخی برای نقد قرآن  [2021 Mar] 
*سیاهکل، عشق به خشونت و فقر فلسفی فرهنگی اپوزیسیون  [2021 Feb] 
* محکومیت اسلامگرایان در دادگاه و انحراف روشنفکران اسلام خواه ایرانی  [2020 Dec] 
*ویرانگری اکولوژیکی در دریاچه‌ها، تالاب‌ها و رودهای ایران  [2020 Jul] 
*عبدالکریم سروش مانند آیت الله‌ها خرافه پرست است  [2020 Apr] 
*روان‌پریشی آیت‌الله خامنه‌ای، جن قرآنی، قدرت سیاسی در جامعه دینی  [2020 Mar] 
*کرونا، مدیریت، دین و دگرگونی ساختاری جهان  [2020 Mar] 
*مدیریت علمی کرونا و جادوگری اسلامی  [2020 Mar] 
*چهار آسیب: استبداد، اسلام، کرونا، آلودگی هوا  [2020 Mar] 
*قرآن و شیعه گری، ویرانگر عقل  [2020 Feb] 
*خیزش مردم، سقوط هواپیما، سرنگونی حکومت اسلامی  [2020 Jan] 
*آیا رژیم اسلامی در آستانه سقوط است؟  [2019 Nov] 
*ملت ایران و اشتباه قومگرایان  [2019 Oct] 
* چپ‌های «اسلاموفیل»، مدافع اسلام  [2019 Feb] 
*قرآن: سوره الفاتحه، فرهنگ خشونت  [2019 Jan] 
* با قرآن چه باید کرد؟   [2018 Sep] 
*فارسی، نه زبان تحمیلی بلکه زبان وحدت ملی  [2018 Jul] 
*سادیسم و مازوخیسم در اسلام و شیعه‌گری  [2018 Jul] 
*فلسفه هنر و جامعه شناسی هنر برای جنبش فرهنگی  [2018 Jun] 
*در زیر سایه شاه، خمینیسم رشد کرد  [2018 May] 
* واژگونی رژیم، تجزیه ایران نیست  [2018 May] 
*«اسلاموفیل»‌های ایرانی کیستند؟   [2018 May] 
*بیانیه ۱۶ اصلاح طلب دروغگو  [2018 Jan] 
*ایران اتحاد اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان علیه مردم  [2018 Jan] 
*انفجار اجتماعی برای عدالت و آزادی  [2018 Jan] 
*فلسفه در ایران و سقوط اسلامی  [2017 Nov] 
*اسلام، دین استعماری و توتالیتاریسم  [2017 Aug] 
*پوپولیسم، روان‌پریشی در سیاست و کرنش روشنفکری چپ  [2017 May] 
*راهپیمایی ماه مه، نقش سندیکاها در فرانسه  [2017 May] 
*قرآن، مبلغ پیام تورات  [2017 Jan] 
*آلودگی هوا و ریزگردها و مسئولیت سیاسیون و روشنفکران  [2016 Dec] 
*مرگ کاسترو مستبد و درمانگی فکری چپ ایرانی  [2016 Dec] 
*ترورهای اسلامی در پاریس و منشا خشونت  [2016 Nov] 
*تکنولوژی اینترنتی و تغییر هویت و اومانیسم در جامعه  [2016 Nov] 
*جامعه‌شناسی سیاسی اپوزیسیون ایران و عربستان  [2016 Sep] 
*قرآن همان تورات است  [2016 Sep] 
*آدونیس، اسلام و تراژدی نیندیشیدن  [2016 Aug] 
*جامعه ترس و نقش تروریسم اسلامی  [2016 Jul] 
*پیامبر اسلام، میان تاریخ، دروغ و اسطوره (بخش دوم)  [2016 Jul] 
*پیامبر اسلام، میان تاریخ و اسطوره (بخش یکم)  [2016 Jul] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته‌ای تاریخی التقاطی (بخش هفتم)  [2016 Jun] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته ای تاریخی التقاطی (بخش ششم)  [2016 Jun] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته‌ای تاریخی التقاطی (بخش پنجم)  [2016 May] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته ای تاریخی التقاطی (بخش چهارم)  [2016 May] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته‌ای تاریخی التقاطی (بخش سوم)  [2016 Apr] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته ای تاریخی التقاطی (بخش دوم)٬  [2016 Apr] 
*قرآن، نه کلام خدا، نه الهام محمد، نوشته ای تاریخی التقاطی (بخش یکم)  [2016 Apr] 
*خداناباوری و آتئیسم در حکومت الهی  [2016 Feb] 
*کفرگویی و نقد علمی قرآن یک ضرورت است  [2016 Feb] 
*آقایان اشکوری و سروش، شما در باره اسلام شناخت علمی ندارید (بخش اول)  [2015 Dec] 
*داعش، اسلام و آقای یوسفی اشکوری  [2015 Nov] 
*پاریس، تروریسم اسلامی و دمکراسی زخمی  [2015 Nov] 
*فاجعه زيست‌بومی: آيا سد گتوند را بايد خراب کرد؟  [2015 Jun] 
*نوانديشان دينی، نقش سودمند يا زيان‌آور؟ علی شريعتی (بخش سوم)  [2015 May] 
*نوانديشان دينی، نقش سودمند يا زيان‌آور - آل‌احمد (بخش دوم)  [2015 May] 
*نوانديشان دينی، نقش سودمند يا زيان‌آور؟ (بخش يکم)  [2015 Apr] 
*مذهب شيعه، ريشه از خود بيگانگی ايرانيان (بخش هشتم)  [2015 Mar] 
*مذهب شیعه، ریشه ازخود بیگانگی ایرانیان (بخش هفتم)  [2015 Mar] 
*مذهب شيعه، ريشه از خود بيگانگی ايرانيان (بخش ششم)  [2015 Feb] 
*مذهب شيعه، ريشه از خود بيگانگی ايرانيان (بخش پنجم)  [2015 Jan] 
*تروريسم اسلامی و کشتار هنرمندان در پاريس  [2015 Jan] 
*مذهب شيعه، ريشه از خود بيگانگی ايرانيان (بخش چهارم)  [2014 Dec] 
*مذهب شيعه، ريشه از خود بيگانگی ايرانيان (بخش سوم)  [2014 Dec] 
*مذهب شیعه، ریشه ازخود بیگانگی ایرانیان (بخش دوم)  [2014 Nov] 
*جامعه شناسی شهری اکولوژيکی تهران  [2014 Oct] 
*خدمت روشنفکران به اسلام و خيانت به آزادانديشی  [2014 Oct] 
*غرب دوست ما و اسلام ضد ما  [2014 Aug] 
*حوادث مرگبار و بيماری‌های شغلی در بنگاه‌های توليدی ايران  [2014 Jul] 
*پیوند آقای سروش و استبداد خمینی  [2014 Jun] 
*الگوی اقتصادی ايران منشاء ويرانگری زيست محيطی  [2014 May] 
*چپ ايران در بن‌بست‌ها و عقب‌ماندگی فکری  [2014 Apr] 
*فلسفه امانوئل لویناس و توتالیتاریسم اسلام  [2014 Apr] 
*سوگند زيباکلام به موی محمد بن عبدالله و سرسپردگی روشنفکری  [2014 Apr] 
*ایران، آلوده ترین هوا در جهان  [2014 Apr] 
*محیط زیست ایران در سالی که گذشت، ویرانگری بیشتر  [2014 Mar] 
*جمهوری اسلامی با بنزین سمی ایرانیان را کشت   [2014 Mar] 
*ناکارآئی سیاست بهداشت و اوج گیری بیماریها در ایران  [2014 Jan] 
*مرگ هامون، پيمان‌شکنی افغانستان و بی‌لياقتی جمهوری اسلامی  [2014 Jan] 
*جنایت علیه بشریت، جنایت زیست محیطی در ایران  [2013 Dec] 
*برندگان مذاکرات اتمی ژنو  [2013 Nov] 
*استراتژی آمريکا، فرانسه و جمهوری اسلامی در مذاکرات اتمی ژنو  [2013 Nov] 
*زلزله در بوشهر و خطر انفجار نیروگاه اتمی  [2013 Oct] 
*سدسازی در ایران، فساد دولتی وتخریب   [2013 Oct] 
*اسلام برای اسارت زنان   [2013 Oct] 
*سدسازی در ایران، فساد دولتی و تخریب  [2013 Sep] 
*ویرانگری زیست محیطی و سیاست اتمی ایران   [2011 Dec] 
*نقد اسلام آزاد است  [2011 Dec] 
*همسوئی فمینیسم و اکولوژی سیاسی   [2010 Jul] 
*ویرانگری زیست محیطی در ایران توسط رژیم جمهوری اسلامی   [2010 Jan] 
*«آزادی، استقلال، جمهوری ایرانی!»  [2009 Aug]