ضرورت مبرم تفکر مستقل و خودسالاری
احد قربانی دهناری

جستارگشائی
دموکراسی بدون تفکر مستقل توده‌ها معنی ندارد. این وظیفه مبرم و دائمی رهبران، توده‌ها، هنرمندان و اندیشمندان است که دائمن تشویق به تفکر مستقل کنند. راه آنرا نشان دهند و موانع آنرا شناسائی، افشا و برطرف کنند. انسان خودسالار، ناوابسته و اندیشنده سرمایه‌ای کلان جامعه و منبع بی‌بدیل آرمان، اندیشه، آرا و ایده‌های نوین است.
ما تنها زمانی می‌توانیم از توان بی‌نهایت تفکر جمعی خود بهرهمند شویم که تفکر مستقل عادت و مَلَکَه ذهنی و صفت راسخ تفکر همه‌ی ما شود و در هیچ زمانی و در هیچ کاری فراموش نشود.
یکی از نمودهای عدم تفکر مستقل نازائی فرهنگی و علمی است. دیگر نمود‌ بارز عدم تفکر مستقل، شرکت نکردن در سیاست و سرنوشت کشور است. انسان غیرسیاسی وجود ندارد. کسی که در سیاست برای تغییر وضع ناگوار موجود فعالانه شرکت نمی کند، وفادارترین پشتیبان رژیم موجود است. تلاش در جهت تغییر و سرنگونی رژیم بی‌کفایت و یا فاسد نه تنها جرم نیست بلکه وظیفه انسانی، اجتماعی و اخلاقی هر انسان است. وقتی ما در سیاست شرکت نمی‌کنیم به این معنی است که به دیگران اجازه می‌دهیم بجای ما تصمیم بگیرند.
تفکر مستقل از دو جزء سازش‌ناپذیر، کوتاه‌نیامدنی و درهم تنیده تشکیل شده‌است: تفکر و استقلال. "استقلال" به معنای آزادی از هرگونه محدودیت، چارچوب و اقتدار (Authority)، چه اقتدار مشروع سنتی، چه اقتدار مشروع پیشوائی، چه اقتدار مشروع عقلی و قانونی. "تفکر" به معنای همیشه در چهارچوب منطق و عقلانیت ماندن است.
پرورش اندیشه ناوابسته
ما باید به مهارت‌های تفکر مستقل مجهز شویم. با چنین مهارت‌هایی یاد می گیریم که چگونه جهان و زندگی را بر اساس تجربه و مشاهدات شخصی خود بفهمیم و درک کنیم و در زندگی تصمیمات آگاهانه بگیریم. با این مهارت‌ها در زندگی موفق‌تر و کاراتر می‌شویم. خوداستواری ما تقویت می‌شود و توانایی یادگیری از اشتباهات خود در زندگی را کسب می کنیم.
هنگامی که پاسخ‌ها و راه حل‌های ساده و گاه عوام‌فریبانه به پرسش‌ها و مسائل پیچیده را زیر علامت پرسش می‌بریم و از آن دست می‌کشیم، وارد هزارتوی (Labyrinth) تفکر مستقل می‌شویم. سپس در این هزارتو با شک و تردید به اینکه آیا نظر ما درست و یا ایده ما عملی است، دست و پنجه نرم می‌کنیم. وقتی وارد راه پیداکردن در هزارتو و بیرون آمدن از آن و ارائه‌ی نظر و یا راهگشائی مستقل، ویژگی و صفاتی می‌طلبد که برای آن باید بسیار تمرین و تجربه کرد.
چگونه می توان اندیشمند ناوابسته شد؟ توانِ اندیشیدن مستقل مانند همه مهارت‌های دیگر، با توجه بیشتر به محیط، با تقویت اعتماد به نفس، با تمرین و ممارست بهبود می‌یابد. بی‌شک هر فرد اگر بخواهد راه‌های ابتکاری مناسب شرایط خود را برای  نیل به تفکر مستقل و دیدگاه انتقادی هم پیدا می‌کند. برخی مهارت‌های ضروری این فرایند را باهم بررسی ‌کنیم:
بنیادترین گام، خواستن
نخستین و بنیادی‌ترین گام در را تفکر مستقل، قانع کردن خودمان است که آرزو کنیم و بخواهیم مستقلن فکر کنیم. هیچ اطلاع و هیچ حقیقتی را بدون محک زدن، راستی‌آزمایی (fact-checking)، منطق، عقلانیت و داوری خویشتن خویش نپذیریم.
رهائی از چهارچوب‌ها
اندیشمند ناوابسته باید خود را از همه چارچوب‌های محدود کننده و ایده‌کُش رها سازد. چهارچوب‌ها آگاهانه و یا ناخودآگاه ما را از بیان و پیگیری ایده‌های جدید ناامید می‌کنند. آنچه ما برای رعایت خانواده، دوستان، جامعه، سنت‌ها، اخلاق، مذهب‌ها، ایدئولوژی‌ها، شخصیت‌ها و ... خود را محدود و سانسور می‌کنیم آشکار‌تر و مبارزه با آنها ساده‌تر است. ولی ما سانسور‌ها و ترمزهای ناخودآگاه (unconscious) فراوانی داریم که اکثریت اندیشه و رفتار ما را مدیریت می‌کند و شناخت آن و غلبه بر آن خودشناسی و تلاش بیحدی می‌طلبد.
با آزاد شدن از این چارچوب‌هاست که ما توانایی تفکر آزادانه و ناوابسته را به دست می آوردیم و فکر ما در مسیر پر پیچ و خم آفرینش نو قرار می‌گیرد. بعد از این رهائی دانش و بینش خود را با روشی متفاوت ارزیابی و کاوش خواهیم کرد. مهارت شناسائی و بکارگیری بسیاری از توانائی‌های خود را به دست می‌آوریم. این فرایند به ما کمک می کند تا دیدگاه و چشم‌انداز کاملن نوینی از مشاهده پدیده‌ها و چیزها در خود پرورش و تکامل دهیم. بی‍شک برخی از استعدادهای نهفته‌ی خود را نیز شناسایی می‌کنیم.
پرسشگری، اصلی‌ترین ابزار
هرگاه اطلاعات و یا حقیقتی ارائه می‌شود همیشه باید از خودمان بپرسیم آیا این اطلاعات راست، درست و عقلانی است؟
انسان‌های وابسته بدون نقد و بررسی آنچه به آنها که اطلاع یا آموزش داده می شود را می‌پذیرند و به ندرت اطلاعات را زیر سؤال می برند یا از خود می پرسند که آیا این اطلاعات واقعن منطقی هستند. متفکران مستقل به جای اینکه اندیشه های دیگران بپذیرند، نیاز به درک جهان و هستی بر اساس مشاهدات و تجربیات شخصی خود دارند.
یکی از کاراترین ابزار اندشمند ناوابسته پرسیدن و زیرپرسش بردن است. باید پرسشگری سیری‌ناپذیر بود. مردم با کمال میل در مورد خود و تجربیاتشان صحبت می‌کنند و وقتی ما با علاقه، صادقانه و صمیمانه به روایت‌های آنها گوش دهیم، اطلاعات باورنکردنی کسب می‌کنیم که می تواند ارزش‌ها، اعتقادات و دیدگاه‌های ما را غنی کند و حتی به چالش بکشد.
کنجکاوی و پرسشگری زندگی ما را جالب، جذاب، رنگین و پرکِشِش می کند. هر روز دلیلی نوین برای لبخند زدن، درسی جدید برای آموختن، علتی تازه برای خشنود بودن، رازی نوباوه برای گشودن و انگیزه‌ای تازه برای پژوهش داریم.
اما پرسشگری هرچند بسیار لازم است، ولی کافی نیست. برای نیل به تفکر مستقل باید همه حقایق‌، اعتقادها و دگم‌ها را بی‌رحمانه زیر پرسش ببریم. در باره وقوع و یا عدم وقوع هر پدیده‌ای پی‌جو و کنجکاو باشیم. نظریه‌های گوناگون را بررسی کنیم. سعی کنیم نظریه خودمان را فرمولبندی کنیم و از نتیجه‌گیری خود به روشنی دفاع کنیم.
مادرِ اندیشه‌ی ناوابسته و گسترش افق و دیدگاه‌ها، مشاهده فعال مردم و محیط و جذب و تجزیه و تحلیل مشاهدات است. بیشتر ما آنقدر غرق در فعالیتهای روزمره خود هستیم که هرگز متوجه حوادث و تغییرات در محیط و مردم  نمی شویم. انسان‌ها و نگرش آنها تغییر می کنند، روش‌های انجام کارها تغییر می کنند، معیارها و شرایط زندگی تغییر می‌کنند. از آنجائی که سخت درگیر روزمرگی هستیم، این تغییرات دائمی و تدریجی  را از دست می‌دهیم. برای تفکر مستقل و دیدِ انتقادی، ضروری است که بر مشاهدات خود تمرکز و توجه کنیم و آنها را جذب وثبت و جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کنیم. این کار به ما در تغییر روند تفکرمان و غنای بینش ما، کمک شایانی خواهد کرد.
یک پرسش فقط یک پاسخ ندارد
برای بسیاری از پرسش‌ها ممکن است بیش از یک پاسخ صحیح وجود داشته باشد. افزون برآن، یک پاسخ هر چند "صحیح" ذهنی است نه عینی و حقیقت مطلق. از اینرو باید همواره برای تصحیح، تکمیل، سازش و رواداری، به ویژه در مسائل اجتماعی و اعتقادی، جا بگذاریم.
خواندن نظرات دیگران، پنجره‌ای به کهکشان اندیشه‌ها
برای مستقل اندیشیدن باید بسیار خواند و بسیار شنید. ولی در همه‌خواندن‌ها و شنیدن‌ها فعال و سنجشگر بود. خواندن و شنیدن منفعلانه شاید بر محفوظات ما بیفزاید، اما کمکی به اندیشیدن مستقل نمی‌کند. شاید یک راه عملی این باشد که پس از خواندن یک کتاب و یا یک مقاله و شنیدن یک مصاحبه و یا یک سخنرانی از خودمان بپرسیم: سه نکته خوب، درست، برجسته و یا مثبت اثر که چیست و سه نکته بد، ضعیف، نادرست و یا منفی اثر کدام است؟ با این روش اثر را موشکافی و با دقت بیشتر بررسی می‌کنیم.
ما می‌توانیم با خواندن اندیشه‌های دیگران، دنیای خود را گسترش دهیم. به ویژه، با خواندن نظر کسانی که با آنها مخالفیم می توانیم نظرات خود را به چالش بکشیم. خود را بجای مخالفان خود قرار دهیم و سعی کنیم با استدلال‌های آنها آشنا شویم و آنها را درک کنیم. با افرادی که نظرات مخالف ما دارند تعامل و داد و ستد داشته باشیم. با افراد سنین مختلف، نژادها و قومیت‌های گوناگون، جنسیت، گرایش جنسی، وابستگی سیاسی، سطح اقتصادی و اجتماعی گوناگون معاشرت و تبادل نظر داشته باشیم. با افرادی که نظرات مخالف ما دارند چای یا قهوه بخوریم و ملاقات‌های کوتاه و غیررسمی داشته باشیم. در ملاقات‌ها نیازی نیست که به رفع مشکلات یا اختلافات بپردازیم و یا نظر مخالفان را افشا یا مغلوب کنیم. قبل از هر چیز، سعی کنیم با انسان و شخصِ مخالف نظری خود آشنا شویم. به ویژه نظرات انتقادی که با صداقت و بی‌تعارف و شجاعانه بیان می‌شود، گوش کنیم.  بی‌شک مشترکاتی پیدا می‌کنیم که از آن بی اطلاع بوده‌ایم و می تواند ما را بهم نزدیک‌تر کند. این شناخت به ما کمک می‌کند تا نسبت به نظرات آنها بازتر و نزدیکتر باشیم و به تفکر اصلی خود کمتر دلبسته، افراطی و و سرسپرده.
ما باید از کتاب‌خوانی و رسانه‌های اجتماعی پرسه‌زنی برای سرگرمی و گذران وقت اجتناب کنیم و به خواندن و پژوهش در رسانه‌های اجتماعی برای به چالش گرفتن و غنا و ارتقا اندیشه ما بپردازیم.
تجربه شخصی من ملاقات من با زنده یاد داریوش همایون است. با او شدیدن مخالف بود. روشنفکری که بدون انتقاد در خدمت دیکتاتور در آمد. وقتی با این وزیر اطلاعات و جهانگردی و سخنگوی دولت پهلوی دوم و قائم مقام دبیر کل حزب رستاخیز در گوتنبرگ صحبت کردم، با وجود مخالفت با بسیاری از نظراتش، از آنهمه پیشداوری خودم نسبت به این انسان فرهیخته، سخت شرمنده شدم.
تقویت من و فردگرائی
تقویت من انسان‌ها و کوتاه کردن دست جمع و سنت و چارچوب‌ها از حریم خصوصی افراد یکی از اصلی‌ترین زمینه تقویت تفکر مستقل و اراده معطوف به عمل آزاد و خودسالار است. سانسور رایج به خاطر جمع، به خاطر سنت، به خاطر آبرو و ... دشمن شماره یک تفکر مستقل است. باید دست و پایمان را از این زنجیرهای آشکار و نهان آزاد کنیم.
مرعوب کردن دیگران با اتوریته معنوی، به کمک دانش، تقوا و شهرت هم دیکتاتوری است. رهبران باید امکان بیان بی‌واهمه را برای عموم فراهم کنند. نه از پیش رفتن مطلوب است و نه از پس آمدن. ما باید باهم رفتن و همگام رفتن را بیاموزیم.
یکی از بزرگترین مانع نیل به دموکراسی و سکولاریسم در ایران عدم وجود تفکر مستقل در ما و عدم وجود منِ نیرومند و خودسالار است. فرهنگ مرید و مرادی، مرجع و مقلدی، رئیس و مرئوسی، پیروی بی‌چون و چرا، اندیشه‌ی چاره‌گر، پاسخ‌اندیش و راهگشا را تنبل کرده و یا به کلی از کار می‌اندازد.
سازمان‌ها و احزاب ما به تفکر مستقل و اعضای خودسالار ارج نمی‌نهند بلکه آنها را چون مانع می‌نگرند. عضویت در یک سازمان سیاسی و اجتماعی نباید شخصیت عضو را خُرد کند و او را پیرو بی‌چون چرای رهبری و یا برنامه سازد. تکامل و پیشرفت یک سازمان تنها با تلاش دسته‌جمعی اعضای آن و با خرد، داوری و تشخیص مستقل و همگانی عملی است.
یکی از بنیادترین ویژگی اندیشیدن ناوابسته، اعتماد به نفس است. بسیاری از افراد ایده‌های نو و یا دید انتقادی سازنده دارند، ولی تعداد کمی از آنها ایده‌ها و یافته‌های خود را علنی می‌کنند و یا در راه عملی‌شدن آن می‌کوشند. پیروزمندان این میدان کسانی هستند که من قوی و خودباوری استوار دارند وبا شجاعت نظرات خود را بیان و از آن دفاع می‌کنند.
کار روی پروژه‌های پژوهشی
کارکردن روی پروژه‌های پژوهشی و یا تحقیق روی مسائل و مشکلات مشخص علمی یا اجتماعی، اندیشیدن ناوابسته ما را تقویت می‌کند. این کار اگر جمعی و در گروه‌های مثلن سه تا پنج نفری انجام شود، بسیار کارآمدتر است. به عنوان نمونه، می‌توان روی چگونگی تنظیم قانون اساسی مشروطیت در ایران پژوهش کرد. چگونه این قانون تدوین و تصویب شد؟ نظرهای گوناگون چه بود؟ چه کسانی و چگونه سازش کردند؟ یا شاید به این پرسش پاسخ داد: افزایش سریع جمعیت در ایران مثبت است یا منفی؟ و یا شاید: چگونه جوانان به اعتیاد روی می آورند و چگونه می‌توان از این فاجعه پیشگیری کرد؟ مسلمن شما با نگاه به محیط خود، عرصه جالب‌تر و مبرم‌تری برای پژوهش پیدا می کنید. اصل اندیشیدن مستقل، پیگیر و هدفمند روی مسئله مشخص است.
نتیجه پژوهش باید منتشر شود و ما با نظرات موافق و مخالف برخورد کنیم. برای اندیشه ناوابسته ما باید خود را درگیر حل مسائل و پاسخ‌‌دادن به پرسش‌های دشوار بکنیم و در این درگیری فکری، اندیشه خود را صیقل دهیم.
مسافرت، گشودن چشمان به دنیای دیگر
ما باید ذهن خود را با آشنائی با فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و تجربیات مختلف باز کنیم و تجربه زندگی خود را غنا ‌بخشیم. به نقاط مختلف کشور خودمان و همچنین کشورهای خارجی سفر کنیم. با سفر، چشمان خود را به دنیای دیگر و رنگارنگ باز کنیم.
سفر افق دید ما را گسترش می دهد و چشم ما را به روش های جدید و متفاوت زندگی، سنت ها، انسان‌های جدید، محیط ها و فعالیت هایی جدید که ممکن است در کشور خود هرگز ندیده باشیم باز می کند.
افرادی که سفر نکرده‌اند و یا نمی‌کنند عمومن دیدی تنگ‌نظرانه به جامعه دارند و این امر گزینه های قابل قبول آنها برای زندگی را به حداقل می رساند.
تجربه شخصی من، دیدن شوروی و اروپاست. تصویر و تصور من قبل از مسافرت به این کشورها با واقعیتی که دیدم، به هیچوجه همخوانی نداشت.
اندیشیدن ناوابسته دلیری می‌طلبد
اندیشیدن ناوابسته کار ساده‌ای نیست. انسان همیشه در مسیری است که پیش از آن پیموده نشده است. باید با اعتماد به نفس، دلیری و پشتکار در این راه گام زد. دنباله‌روی از دیگران گزینه‌ای آسان یا ایمن بنظر می‌رسد ولی در دراز مدت پیامدهای جبران‌ناپذیر دارد. این ذهن فعال و اندیشنده و ناوابسته است که درها را به روی فرصت نو باز می کند و اندیشه‌های نو پرورش می‌دهد و ما را به سطح بالاتری از خودآگاهی و آگاهی ارتقا می‌دهد. اندیشه نو و مستقل تنها از تمرین خلاقانه، با اندیشیدن و عمل کردن و تجربه کردن حاصل می‌شود.
ما انسان‌ها تمایل شدید داریم از مسیرهای رفته برویم و کارهای‌های رروزه خودمان را تکرار کنیم،  به زبانی دیگر با خلبان خودکار (autopilot) عمل کنیم. خوردن همان غذاها، تماشای همان نوع فیلم ها، حضور در کنسرت های خاص، خواندن کتاب های خاص و گفتگو با افراد همفکر. با انجام فعالیتها عادت‌گونه امکانات بسیاری را در زندگی از دست می‌دهیم.
وقتی مباحث جدید را یاد می گیریم، انسان‌ها جدید ملاقات می‌کنیم، و یا  درگیر فعالیت های جدید می شویم، شناخت و اطلاعات بیشتری در باره خودمان، دیگران و جهان کسب می‌کنیم. بینش جدید پیدا می‌کنیم و سطح تفکر کنونی ما ارتقا می‌یابد.
ما باید به اندیشیدن خطر کنیم. همیشه این امکان را داریم با تفکر مستقل ما به اندیشه‌های نوین و راه حل‌هایی بدیع که هرگز تا کنون کوشش و آزمایش نشده دست یابیم.
گام‌زدن در مسیری متفاوت، ناهمرنگ با جماعت
بی‌شک ضرب‌المثل «خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو.» رهنمودی سازنده و برتری‌بخش نیست. شاید ما را از رسوا شدن نجات دهد ولی تفکر مستقل، نوآوری و نوجوئی را غیرممکن می‌کند. همیشه وقتی اکثریت راهی را می‌روند  و اندیشه‌ای که دارند، راه و اندیشه درست نیست. اگر نوآوران، مخترعان و کاشفان بزرگ از ضرب‌المثل ما پیروی می‌کردند، زمین هنوز هموار بود، برق ناشناخته و حقوق بشر بیان ناشده.
همواره تفکر و روش رایج بهترین جایگزین نیست. نباید احساساتی شد. باید منطقی و عقلانی فکر کنیم. جوانب مثبت و منفی گزینه و یا اندیشه را موشکافانه بررسی کنیم. بجای همرنگ جماعت شدن و کورکورانه از آنها پیروی کردن، باید بر اساس آنچه که درست و مناسب است عمل کنیم.
ما انسان‌ها موجودی اجتماعی هستیم و دوست داریم با جمع اشتراک داشته باشیم و به راحتی با جریان همراه می‌شویم. ما همه از عقل و منطق برخورداریم، ولی عده کمی از ما شجاعت استفاده و بکارگیری عقلانیت در همه زمینه‌ را دارند. باید تلاش کنیم و مطمئن شویم، بدون حسابگری‌های گوناگون، همواره عقلانی و منطقی  فکر می کنیم. بخاطر داشته باشیم، هرچه بیشتر فکر کنیم، توانایی های ذهنی ما بیشتر می شود. بنابراین همیشه از پیروی و تقلید اندیشه دیگران خودداری کنیم و به منطق و عقلانیت خود اتکا کنیم.
عاشق چالش‌ها
یک‌بار دیگر عاشق شوید، عاشق بی‌قرار. تا لذت زندگی باعشق رابیشتر درک کنید. این‌ بار نه عاشق چشمانی که تمام وجود شما را می‌لرزاند، نه پستان‌های درشت و سفید به رنگ شیر و یا آغوشی گرم که بهارش شما را به معراج می‌برد، بلکه عاشق چالش‌هایی شوید که ارزشها، عقايد، پیشداوری‌ها و داوری‌های شما را به چالش می‌گیرند و ببنید که زندگی بر امواج ناآرام چالش‌ها چه زیباست. بيشتر مردم دوست ندارند كه ارزشها، عقايد، پیشداوری‌ها و داوری‌های آنها به چالش کشیده شود. آنها به جواب‌های ساده پیشینیان به مسائل پیچیده و بغرنج راضی هستند و به آن ایمان دارند. این جواب‌ها را حقایق مطلق می دانند و خود را متولی این حقایق مطلق و دیگران را نادرست و مستحق محو شدن. اما فقط با شنیدن دیدگاههای متفاوت و اندیشیده مستقل خودمان است که خودمان و دیگران و جهان را بیشر می‌شناسیم. اگر فقط به شنیدن و خواندن مطالبی که دوست داریم بشنویم اتکا کنیم و اندیشه‌های انتقادی را حذف کنیم، یکی از اصلی‌ترین منبع رشد و تکامل خود را از بین می بریم.
اندیشیدن مستقل و امکانات جدید آنرا را تمرین و تجربه کنیم تا ببینیم زندگی چقدر زیباتر می‌شود و آفرینش و پروردن اندیشه جدید و ناوابسته چه لذت‌بخش است. مهمتر از همه چقدر مردم، جامعه و جهان به این آفرینش ما و این تفکر مستقل ما نیازمندند. تفکر مستقل و آفرینش نوین ما، نه تنها باعث خرسندی ماست، بلکه هزاران نفر دیگر را نیز شاد خواهد کرد.
تمام توان خود را بکار گیریم تا یک متفکر مستقل و خودسالار باشیم. به دیگران هم الهام دهیم تا انسان و جامعه وجهان را کاوش کنند، دیدگاه‌های خود را به چالش بکشند، کنجکاو شوند، و با هم رشد و تکامل، همزیستی و رواداری گسترده ای را تجربه کنیم و امکانات جدید زندگی را کشف و به کمال و سازندگی زندگی کنیم. دنیای ما خیلی بزرگ است و برای همه ما جا دارد. دانسته‌های ما در مقابل نادانسته‌های ما بی‌نهایت ناچیز است و تلاش جمعی و تفکر مستقل و نوآور همه‌ی ما، همه‌ی ما بدون هیچ استثنا را می‌طلبد تا فرهنگ فرهنگ پیروی کورکورانه، مرید و مرادی، مرجع و مقلدی، رئیس و مرئوسی نفی و از آن گذر کنیم و جهان آفرینش سازندگی گام بگذاریم.
قانون یانته
در جامعه کسانی هستند که خود با تفکر مستقل و آفرینش میانه‌ای ندارند و سخت از پیشرفت و درخشش دیگران آزرده می‌شوند.
شاید بهترین توصیف این دسته مخالفان تفکر مستقل و ابراز آن در قانون یانته (Law of Jante) آمده باشد. این مفهوم را نخستین بار آکسل ساندموسه (Aksel Sandemose)‏ نویسندهٔ دانمارکی-نروژی در رمان «پناهنده‌ای از مسیر خود می گذرد» (En flyktning krysser sitt spor) در سال ۱۹۳۳ ضرب زد.
از این اصطلاح برای بیان نگرش خوارکننده‌ بعضی‌ افراد نسبت به فردگرایی و موفقیت فردی استفاده می‌شود و بازگوکننده ذهنیتی است که تلاش فردی را ناچیز جلوه می‌دهد و تمام توجهش را به تلاش جمعی معطوف می‌دارد. این قانون ده ماده دارد:
نباید فکر کنی که  توکسی استی.
نباید فکر کنی که به خوبی مائی.
نباید فکر کنی که از ما باهوش‌تری.
نباید تصور کنی که از ما بهتری.
نباید فکر کنی که بیشتر از ما می‌دانی.
نباید فکر کنی که از ما مهم‌تری.
نباید فکر کنی که به درد چیزی می خوری.
نباید به کارهای ما بخندی.
نباید فکر کنی کسی برایت اهمیت قائل است.
نباید فکر کنی می‌توانی به ما چیزی یاد بدهی.
با مطالعه قانون يانته و پرهيز از دنباله‌روي از مواد دهگانه آن می‌توانیم بهتر فردگرائی و من خود را تقویت کنیم و تفکر ناوابسته و خودسالار را به عادت و خصلت خود فرابرویانیم.
خودشیفتگی
اقتدارگرایان، جمع‌گرایان افراطی و خودشیفتگان از اصلی‌ترین موانع تفکر مستقل دیگران هستند. خودشیفتگی (Narcissism) عشق افراطی به خود و تکیه بر خودانگاشت‌های درونی است. خودشیفتگی  به‌ویژه در رهبران سیاسی ویرانگر است. هیتلر، استالین و خمینی نمونه‌های از انسان‌ها‌ی خودشیفته بودند که با این ویژگی در سطح رهبری زخم‌های فراموش‌نشدنی به بشریت زده‌اند.
نظر شما
خیلی خوشحال می‌شوم اگر تجربه و نظرات خودتان را با من در زمینه تفکر مستقل و اصیل و مبتکرانه با من در میان بگذارید. به نظر شما چگونه می‌توانیم از فرهنگ پیروی کورکورانه، مرید و مرادی، مرجع و مقلدی، رئیس و مرئوسی گذر کنیم؟
٢١ مرداد ماه ۱۳۹٨
احد قربانی دهناری
گوتنبرگ، سوئد
 
برای مطالعه بیشتر
Benjafield, John G. (1993). Thinking Critically About Research Methods. UK: Pearson
Bowell, Tracy. (2014). Critical Thinking. UK: Routledge
Cottrell, Stella (2017). Critical Thinking Skills: Effective Analysis, Argument and Reflection. UK: Red Globe Press
Gilbert, Ian (2014). Independent Thinking. UK: Independent Thinking Press
Loseke, Donileen R. (2011). Thinking About Social Problems: An Introduction to Constructionist Perspectives. USA: Aldine Transaction
Salmon, Merrilee H. (2012). Introduction to Logic and Critical Thinking. UK: Wadsworth Publishing
دوستدار، آرامش (۱۳۷۰). امتناع تفکر در فرهنگ دینی. پاریس: انتشارات خاوران.
خواندن رمان عادت می‌کنیم را به گرمی توصیه می‌کنم که داستان موانع تفکر و عملِ مستقل یک زن ایرانی است:
پیرزاد، زویا (١٣٩۷). عادت می‌کنیم. تهران: نشر مرکز
Abstract
The urgent need for independent thinking
We must equip to independent thinking skills for be not only a great thinker, but a great leader too. By such skills we learn how to understand the world and life based on our own personal experience and observation, and to make critical well-informed decisions in life in the same way. By this way, we gain confidence and the ability to learn from our mistakes as we build successful and productive lives.
Often there might be more than one correct answer to a question and whether an answer is “correct” might be more subjective than objective.
We should be active learners to pave the way for our independent thinking.
We have to scrutinize the work we read or hear: May be by using the 3X3 Rule – to find out at least 3 things that author did right and 3 things that should be corrected or improved.
We can assign ourselves a well-defined research project. We might, for example, research on how The Persian Constitution of 1906 that resulted from the Persian Constitutional Revolution was written? We should share the research result and hear critics and defend it.
Ahad Ghorbani Dehnari
12 August 2019
 

منبع:پژواک ایران


احد قربانی دهناری

فهرست مطالب احد قربانی دهناری در سایت پژواک ایران 

*بهارانه‌ها (۱)  [2024 Mar] 
*ترفندهای رژیم اسلامی برای به پای صندوق آوردن مردم در انتخابات نمایشی-فرمایشیِ-مهندسی‌شده  [2024 Feb] 
*اعدام ابزار سیاسی حکومت اسلامی برای ایجاد ترس و ارعاب  [2024 Jan] 
*عدم تمرکز قدرت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در ساختار گردانندگی کشور سوئد  [2024 Jan] 
*علل ناتوانی اپوزیسیون در همکاری و سازماندهی جبهه‌ای مشترک برای سرنگونی حکومت اسلامی (آسیب‌شناسی)   [2023 Nov] 
*امکانات و چالش‌های نافرمانی مدنی در ایران  [2023 Aug] 
*حق دفاع مشروع چیست؟  [2023 Aug] 
*آیا تعیین حداقل دستمزد لازم است؟  [2023 Aug] 
*چرا جمهوری اسلامی مخالف پیوستن به کنوانسیون پالرمو است؟   [2023 Jun] 
*اخلاق سیاسی در اپوزیسیون ایران  [2023 May] 
*روز جهانی زنان در ریاضیات به مناسبت زادروز مریم میرزاخانی   [2023 May] 
*چرا جمهوری اسلامی مخالف کنوانسیون پالرمو است؟   [2023 May] 
* حکومت دینی خلفای عباسی (۱۳۲ - ۶۵۶ هـ. ق)  [2023 Apr] 
*حکومت دینی خلفای اموی (۴۱ - ۱۳۲ ه‍.ق)  [2023 Mar] 
*معرفی کتاب « وزن واژه»  [2023 Mar] 
*بهارانه‌ها شادیانه‌های چکامه‌سرایان به مردم و پرچم مبارزه‌ی آنها در برابر قشریون و خودکامگان  (شعرها و ترانه های سرزمین نوروز) [2023 Mar] 
*در آداب و آئین مبارزه ائتلافی  [2023 Mar] 
*فراتر از دروغ و وقاحت: گوبلز باید به شاگردی امیرعبداللهیان بیاید   [2023 Mar] 
*حقوق تضمین‌شده‌ی اقلیت‌های گوناگون در اسناد سازمان ملل متحد برای رفع تبعیض‌ها   [2023 Feb] 
*دوم اسفند روز جهانی زبان مادری را با گسترش امکانات برای آموزش زبان مادری، گرامی بداریم!  [2023 Feb] 
*حکومت دینی خلفای راشدین  [2023 Feb] 
*بودجه ۱۴۰۲ بودجه‌ی سرکوب، جنگ‌طلبی، دروغ‌پراکنی و خرافات‌گستری از سفره‌ی فردستان  [2023 Feb] 
*حکومت دینی محمد در مدینه  [2023 Jan] 
*شکاف امیدبخش در سران حکومت اسلامی  [2023 Jan] 
*معرفی کتاب «توضیح‌المسائل کوچک برای فرودستان» اثر آگوست استریندبری  [2023 Jan] 
*ابزارهایی در جعبه ابزار انقلاب  [2022 Dec] 
*یلدا، آبیاری نهال امید و روشنایی در درازترین شب سال  [2022 Dec] 
*چرا جدایی دین از دولت (سکولاریسم) بهترین گزینه است؟  [2022 Dec] 
*« مرگ بر اصل ولایت فقیه» و همراهی روحانیون بزرگ شیعه با آن  [2022 Dec] 
*خواست‌ها و ویژگی‌های جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی»  [2022 Oct] 
*گذار از جمهوری اسلامی – چگونه؟  [2022 Oct] 
*شاهزاده‌ی عزیز، جنبش مردم ما برای براندازی حکومت اسلامی به رهبری نیاز دارد  [2022 Sep] 
*اسلام و مدرنیته  [2022 Sep] 
*سنجش اعتبار منابع اطلاعات وظیفه‌ی همه‌ی ماست  [2022 Aug] 
*سیمین بهبهانی: در کرامت زن و نکوهش جنگ  [2022 Jul] 
*سوسیال دموکراسی و دولت ِ رفاه همگانی  [2022 Jul] 
*پاسخ به چند شبهه در باره مواضع شورای ملی تصمیم  [2022 Jul] 
*سه بی‌شرمی باور نکردنی در سه سطح  [2022 Jul] 
*ضرورت و شرایط همبستگی ملی نیروهای مبارز برانداز  [2022 Jun] 
*شکل‌گیری اندیشه‌ی ولایت فقیه و فقهای برجسته‌ی مخالف آن  [2022 May] 
*ادامه‌ی جنگ پس از آزادی سرزمین‌های اشغالی جنایت کلان جمهوری اسلامی علیه مردم ایران و عراق [2022 May] 
*نگاهی به خواست‌های گارگران ایران در روز همبستگی جهانی کارگران  [2022 May] 
*نگاهی به درخواست‌های آموزگاران در روز آموزگار  [2022 May] 
* آسیب‌شناسی پراکندگی در جنبش براندازی  [2022 Apr] 
*محمد مختاری: ما نیاز به «تمرین مدارا» داریم.  [2022 Apr] 
*جنگ‌افزارهای هسته‌ای: دلهره دائمی بشریت  [2022 Apr] 
*آرزوها وپیمان‌های سالِ نوخورشیدی  [2022 Mar] 
*بهارانه‌ها  [2022 Mar] 
*خیزش دی‌ماه ۱۳۹۶ – گستره، خواست‌ها و آسیب‌شناسی  [2022 Jan] 
*آرزوها و پیمان‌های سال نوی میلادی  [2021 Dec] 
*انتخابات شیلی: آیا شیلی که مهد نئولیبرالیسم بود، گور آن نیز خواهد شد؟   [2021 Dec] 
*جشن شب یلدا، آبیاری نهال امید، شادی و روشنایی در درازترین شب سال  [2021 Dec] 
*لایحه‌ی بودجه جمهوری اسلامی برای سال ۱۴۰۱  برنامه‌ی اقتصادیی مبهم، ویرانگر، تبلیغی با تمرکز بر نظامی‌گری، رانتخواری و ایدئولوژی سرکوبگر [2021 Dec] 
*اوقاف در حکومت اسلامی و نظام سکولار  [2021 Dec] 
*آرامش دوستدار روشنگر امتناع، ناپرسایی و دینخوئی در اندیشه، کردار و رفتار ما، درگذشت  [2021 Oct] 
*بجای غنی‌سازیِ اورانیوم، آب دریا را شیرین کنید  [2021 Oct] 
*آزادی چگونه نهادینه می‌شود؟  [2021 Sep] 
*واقعیت و ایمان: به مناسبت عزاداری دهه محرم در دوران کرونا  [2021 Aug] 
*مفاهیم سیاسی که همه کنشگران باید به آن بیندیشند  [2021 Jul] 
*جان مبارز گذار از نظام تمامیت‌خواه در خطر است   [2021 Jul] 
*گذار از جمهوری اسلامی - چگونه؟  [2021 Jun] 
*شعر جلاد از موریس اوگدان شاعر امریکائی  [2021 Jun] 
*در استرس و مشغولیات روزمره بچه‌ها را فراموش نکنیم! به مناسبت روز جهانی کودک، اول ژوئن (۱۱ خرداد) [2021 May] 
*چرا نه به جمهوری اسلامی؟   [2021 May] 
*کمربند سبز آمریکا از خمینی تا طالبان: نگاهی به توافقنامه میان آمریکا و گروه طالبان  [2021 May] 
*ضرورت تشکیل جبهه‌ی گسترده‌ی گذار از جمهوری اسلامی و حزبِ سوسیال دموکرات فراگیر  [2021 Mar] 
*آسیب‌شناسی تفرقه‌ی جنبش و مردم ایران   [2021 Feb] 
*آرزوها و پیمان‌های سال نو میلادی  [2020 Dec] 
*شریعت اسلامی، حقوق اساسی و حقوق بشر  [2020 Dec] 
*رسالت جمهوری اسلامی، فلاکت مردم  [2020 Dec] 
*انتخابات ایالات متحده امریکا و جنبش ضد تمامیت‌خواهی ما  [2020 Nov] 
*دورنمای تشکیلاتی جنبش مخالف تمامیت‌خواهی در ایران  [2020 Nov] 
*کتاب «رواداری: مروری بر تسامح، تساهل و مدارا در فرهنگ و ادب ایران» «مغایر ضوابط نشر» تشخیص داده شد.  [2020 Oct] 
*شریعت و حقوق مدنی قانون چیست و چگونه به وجود می آید؟  [2020 Sep] 
* زندگینامه‌ی سیاسی بابک امیرخسروی  [2020 Aug] 
*معرفی کتاب کسوف اثر آرتور کُستلر ترجمه‌ی گلناز غبرایی  [2020 Jun] 
*قاتل رومینا اشرفی تنها پدرش کربلائی رضا نبود  [2020 Jun] 
*قاتل رومینا اشرفی تنها پدرش کربلائی رضا نبود  [2020 Jun] 
*محسن حیدریان تجسم تجربه و پیشگام درس‌گیری مبارزان ایران   [2020 May] 
*کرونا: آنچه روشن شد، آنچه در انتظار ماست، آنچه باید انجام داد  [2020 Apr] 
*نتایج انتخابات نه بزرگ به جمهوری اسلامی و ‌مشروعیت رژیم  [2020 Mar] 
*قیام آبان ۱۳۹۸ ضرورت و فوریت اتحاد نیروها را بازهم برجسته‌تر می‌کند  [2019 Nov] 
*پیاده‌روی اربعین: قدرت‌نمائی خرافات و تحمیق در ‏برابر دانش و آگاهی   [2019 Oct] 
*من نبرد دشوارِ منِ مستقل و آفریننده در فرهنگ فرد‌ستیز   [2019 Oct] 
*سکولاریسم در کشورهای عربی  [2019 Sep] 
*راز ماندگاری عاشورا  [2019 Sep] 
*ضرورت مبرم تفکر مستقل و خودسالاری  [2019 Aug] 
*سرچشمه‌ها و شیوه‌‌های گوناگون تدوین قوانین شرعی ‏اسلامی   [2019 May] 
* برای بهبود اوضاع ایران، منتظر رهبری و رهبران نباشیم!   [2019 May] 
*آیا مامور معذور است؟   [2019 Feb] 
*ما خیلی کارها می‌توانیم بکنیم  [2019 Jan] 
*چهل سالگی انقلاب بهمن: نویدها و عملکردها   [2019 Jan] 
*مبارزه ایرانیان داخل و خارج کشور مکمل یکدیگرند  [2018 Nov] 
*بحران ساختاری ژرف ایران و راه برون‌رفت از آن   [2018 Sep] 
*روز جهانی زن بر زنان زحمتکش و مبارزان برابری زنان و مردان خجسته باد!  [2018 Mar] 
*شعارهای قیام دی ماه ۱۳۹۶ برنامه مبارزه فردا   [2018 Jan] 
*نامه سرگشاده به رزمندگان پرشور خیزش ‏دی ماه ۱۳۹۶‏   [2018 Jan] 
*ترور معنوی، ادامه ترور فیزیکی  [2017 Dec] 
*آیا داعش شکست خورد؟  [2017 Nov] 
*آخرین مرخصی   [2017 Apr] 
*تحریم انتخابات  [2017 Apr] 
*رشد و تکامل من با فرزندانم  [2017 Apr] 
*شادی ستیزی در شیعه و جمهوری اسلامی ایران ابزاری برای تحمیق و تسلط بر توده ها طفلی به نام شادی [2017 Mar] 
*روز جهانی زن بر زنان زحمتکش و مبارزان برابری زنان ‏و مردان خجسته باد!‏  [2017 Mar]