مفاهیم سیاسی که همه کنشگران باید به آن بیندیشند
احد قربانی دهناری

در هر کار جمعی، زبان مشترک بنیادی‌ترین نیاز است. ایجاد ارتباط، انتقال اطلاعات، رسیدن به هم‌نظری و همگامی، بدون واژگان مشترک ناممکن است. در گفتگوی سیاسی در سطح جنبش سوء تفاهم‌ها و پیشداورهای زیادی وجود دارد که یکی از موانع نزدیکی و همگامی است.
برای کاراترشدن و بهبود فضای گفتگو و تسهیل در رسیدن به همگامی، زبان مشترک کمک بزرگی می‌کند. جای آن دارد که تشکل‌های سیاسی، صنفی و مدنی دست‌کم مفاهیم زیر را روشن کنند تا هم اعضای تشکل تصویر روشنی از حرکت خود داشته باشند و هم شناخت مردم و دیگر تشکل‌ها به آنها دقیق‌تر شود.
روشن شدن یک مجموعه‌ی بهم پیوسته مفاهیمی چون ایدئولوژی، گفتمان سیاسی، خط مشی، استراتژی، تاکتیک و شعارها مواضع یک تشکل را روشن می‌کند.
 
ایدئولوژی
ایدئولوژی فلسفه سیاسی و اجتماعی است که هم به نظر و هم به عمل می‌‌پردازد. شاید بشود گفت ایدئولوژی سیاسی اندیشه‌های نظام‌مندی است که به عمل بیشتر از نظر می‌پردازد و تنها به توضیح جهان و جامعه بسنده نمی‌کند، بلکه می‌خواهد با تغییر در اقتصاد و سیاست جامعه و زندگی مردم را دگرگون هم بکند.
یک جریان سیاسی جدی باید ایدئولوژی خود را بدون ابهام توضیح دهد تا اعضا، هواداران، متحدان و منتقدان آن جریان بتوانند رابطه خود را با آن تشکل تنظیم کنند. 
ایدئولوژی نیروی محرک گفتمان سیاسی است. سیاست را می توان به عنوان برخورد منافع زیر پوشش ایدئولوژی تعریف کرد.
 
برخی ایدئولوژی سیاسی مهم: 
اسلام‌گرایی، آنارشیسم، دین‌سالاری، سوسیال دموکراسی، سوسیالیسم، صهیونیسم، فاشیسم، فمینیسم، کمونیسم، لنینیسم، لیبرالیسم، مارکسیسم، محافظه‌کاری، محیط گرایی، مردسالاری، ملی‌گرایی، نازیسم، نولیبرالیسم
گفتمان سیاسی
گفتمان سیاسی ایدئولوژی را قابل مشاهده و قابل لمس می‌کند. ایدئولوژی در گفتمان می‌تواند به روشنی بیان و تدوین شود. در علوم سیاسی گفتمان کمابیش هم‌ارز سیاست و سیاست‌گذاری است.
در این معنی گسترده گفتمان با مفهوم الگوواره یا پارادایم ارتباط نزدیک دارد. گفتمان می‌تواند نقض شود و جای خود را به گفتمان جدید بدهد. بحثی که پیش از این کم و بیش در جامعه تابو بود، می‌تواند مورد بحث گسترده قرار گیرد. به عنوان مثال: سکولاریسم در حکومت دینی، جمهوری در نظام سلطنتی، حق قضاوت و رهبری در اسلام، داشتن کشیش‌های زن در مسیحیت و برابری حقوق زن و مرد در جوامع مردسالار و پدرسالار. 
 
برخی گفتمان مطرح در جنبش ایران: 
گفتمان گذار مسالمت‌آمیز از جمهوری اسلامی در مقابل انقلاب قهرآمیز
گفتمان دموکراتیک یا انحصارگرایانه و تک‌حزبی
گفتمان انقلاب، گذار یا اصلاح
گفتمان حکومت دینی یا سکولاریسم
گفتمان سکولاریسم یا لائیسیته
عدالت اجتماعی
حقوق بشر
عدالت قضایی
چرخشی (انتخابی، زمانمند، تعویض‌پذیر) بودن قدرت
خط مشی
خط مشی یا سیاست یک سیستم اصول و قواعد برای هدایت تصمیمات و دستیابی به اهداف روشن و نتایج مطلوب است. 
برخی سیاست و خط مشی در جنبش ایران:
مبارزه سیاسی یا مسلحانه
مبارزه دموکراتیک یا خود محور
مبارزه کثرت‌گرا و روادر یا انحصارگرا (کثرت‌گرایی به نوبه خود در دو مفهوم مطرح می‌شود به صورت «تاکتیک و متحدان موقت» برای گرفتن قدرت و یا به صورت «کثرت‌گرایی هم استراتژی و هم تاکتیک» برای کسب قدرت و نیل به جامعه‌ای کثرت‌گرا)
دفاع از خود (دفاع مشروع) یا مبارزه خشونت‌گریز
جبهه‌ی گسترده‌ی همه نیروهای خواهان گذار (با همه نیازهای جبهه‌ی گسترده چون سازمان، رهبری، سخنگو، برنامه…..)
استراتژی
استراتژی یا راهبرد برنامه کلی برای دستیابی به اهداف سیاسی کلی و درازمدت در شرایط نامطمئن است. استراتژی شامل تعیین اهداف و اولویت‌ها، تعیین اقدامات برای دستیابی به اهداف و بسیج منابع برای اجرای اقدامات است.
استراتژی شکل دادن به آینده و تلاش برای رسیدن به اهداف مطلوب با امکانات موجود است.
 
برخی استراتژی جنبش مردم ایران:
بسیج و جلب حمایت همه‌ی نیروهای سیاسی و اجتماعی ایران برای رسیدن به ایرانی دموکراتیک، کثرت‌گرا و روادار با رفاه عمومی برای همه، همزیستی صلح‌آمیز و همکاری با ملت‌های منطقه و جهان
متشکل‌کردن نیروهای اجتماعی در تشکل‌های مدنی، صنفی و سیاسی، چون طرفداران محیط زیست، کارگران، احزابی چون سوسیال دموکرات‌؛ لیبرال دموکرات
 
تاکتیک
برای نیل به استراتژی باید از مرحله‌ها و مانع‌های گوناگون گذشت. گذار از هریک از این مرحله‌ها و موانع تاکتیک یا راهکُنِش نام دارد.
برخی تاکتیک‌های جنبش مردم ایران: 
افشای رژیم در سطح ملی و بین‌المللی
شتاب‌دهی ریزش
تحدید امکانات تروریستی رژیم در منطقه
آزادی زندانیان سیاسی، مدنی، صنفی، معیشتی، محیط زیستی
 
شعارها
شعار بیان هدف یا فکر اساسی یک نهاد یا تشکل به صورت پرمحتوا، کوتاه، فشرده، تهیج‌گر، بسیج‌کننده و گاه آهنگین است.
برخی شعارهای جنبش مردم ایران: 
به تروریسم با سرمایه مردم ایران در منطقه پایان دهید و سرمایه‌ی ایران را در بهبود زیرساخت کشور و تولید صنعتی، کشاورزی، دامداری، بهبود محیط زیست و مقابله با کم آبی و بی‌آبی صرف کنید.
همه‌ی زندانیان سیاسی و عقیدتی را آزاد کنید.
تشکل‌های صنفی و مدنی مردم را آزاد و تشکل‌های صنفی و مدنی زرد را منحل کنید.
داشتن و نداشتن حجاب باید انتخاب خود زنان باشد.
از عراق و سوریه خارج شوید.
همه‌ی کارگران چه استخدامی چه پیمانی، حق تامین اجتماعی و مزایای طبق قانون کار دارند.
هیچ کارگری نباید حقوق کمترحداقل حقوق و مزایا مصوب ازداشته باشد.
زندگی حق همه‌ی انسان‌ها است. اعدام را لغو کنید.
اتحاد، اتحاد (در همه سطوح صنفی و ملی)
چابک، نه ایستا
این مفاهیم نمی‌تواند یک بار تعریف شود و برای نیل به آن تا آخر مبارزه کرد.
ما باید آماده تغییرات سریع در جبهه مردم و حکومت باشیم. مجهز شدن به ابزاری که ما را در عرصه سیاسی نامطمئن، پیش‌بینی‌ناشدنی و تغییر پیوسته توازون قوا کمک کند، کاملن لازم است.
پروژه‌های سیاسی را با روشی شبیه مدیریت پروژه کلاسیک که یک بار هدف و روش تعریف می‌شد و به هر قیمت اجرا می‌شد ناموفق است. پروژه سیاسی مدرن باید چابک باشد. زبان و دورنمای مشترک داشته باشد. با تغییر توازون قوا پیوسته، تدریجی و اصلاحی بهبود یابد و پیشروی کند. هر لحظه آمادگی کامل برای تغییر بر اساس نیاز جنبش مردم را داشته باشد.
چکیده
اگر هر تشکل به پرسش‌های زیر پاسخ دهد، در روشن شدن سیاست‌های خود و درک متقابل تشکل‌های سیاسی، صنفی و مدنی، کمک‌ بزرگی خواهد کرد:
ایدئولوژی ما چیست؟
گفتمان‌ بنیادی ما کدام است؟
خط مشی سیاسی ما کدام است؟
برای رسیدن به گفتمان خود، کدام استراتژی را بکار می‌گیریم؟
برای نیل به استراتژی‌ها  خود، کدام تاکتیک‌ها باید بکار گرفته شود؟
برای بسیج توده‌ها، منسجم‌شدن تشکل خود و روشن شدن سیاست‌های روز ما، شعارهای ما کدام است؟
 
احد قربانی دهناری،
۳ مرداد ۱۴۰۰ – ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۱
 
پ.ن. به نظر من درک درست و تعریف دقیق از مفاهیمی که نام بردم تصویری روشن از سیاست یک تشکل می‌دهد و گفتگو و همگامی را آسانتر می‌کند. اگر شما مجموعه‌ی دیگری از مفاهیم را برای روشن شدن مواضع تشکل‌ها مناسب‌تر می‌دانید و یا نقد، تصحیح و تکمیلی به نوشته من دارید، خوشحال می‌شوم نظرات شما را بشنوم (ahad.ghorbani@gmail.com).

منبع:پژواک ایران


احد قربانی دهناری

فهرست مطالب احد قربانی دهناری در سایت پژواک ایران 

*بهارانه‌ها (۱)  [2024 Mar] 
*ترفندهای رژیم اسلامی برای به پای صندوق آوردن مردم در انتخابات نمایشی-فرمایشیِ-مهندسی‌شده  [2024 Feb] 
*اعدام ابزار سیاسی حکومت اسلامی برای ایجاد ترس و ارعاب  [2024 Jan] 
*عدم تمرکز قدرت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در ساختار گردانندگی کشور سوئد  [2024 Jan] 
*علل ناتوانی اپوزیسیون در همکاری و سازماندهی جبهه‌ای مشترک برای سرنگونی حکومت اسلامی (آسیب‌شناسی)   [2023 Nov] 
*امکانات و چالش‌های نافرمانی مدنی در ایران  [2023 Aug] 
*حق دفاع مشروع چیست؟  [2023 Aug] 
*آیا تعیین حداقل دستمزد لازم است؟  [2023 Aug] 
*چرا جمهوری اسلامی مخالف پیوستن به کنوانسیون پالرمو است؟   [2023 Jun] 
*اخلاق سیاسی در اپوزیسیون ایران  [2023 May] 
*روز جهانی زنان در ریاضیات به مناسبت زادروز مریم میرزاخانی   [2023 May] 
*چرا جمهوری اسلامی مخالف کنوانسیون پالرمو است؟   [2023 May] 
* حکومت دینی خلفای عباسی (۱۳۲ - ۶۵۶ هـ. ق)  [2023 Apr] 
*حکومت دینی خلفای اموی (۴۱ - ۱۳۲ ه‍.ق)  [2023 Mar] 
*معرفی کتاب « وزن واژه»  [2023 Mar] 
*بهارانه‌ها شادیانه‌های چکامه‌سرایان به مردم و پرچم مبارزه‌ی آنها در برابر قشریون و خودکامگان  (شعرها و ترانه های سرزمین نوروز) [2023 Mar] 
*در آداب و آئین مبارزه ائتلافی  [2023 Mar] 
*فراتر از دروغ و وقاحت: گوبلز باید به شاگردی امیرعبداللهیان بیاید   [2023 Mar] 
*حقوق تضمین‌شده‌ی اقلیت‌های گوناگون در اسناد سازمان ملل متحد برای رفع تبعیض‌ها   [2023 Feb] 
*دوم اسفند روز جهانی زبان مادری را با گسترش امکانات برای آموزش زبان مادری، گرامی بداریم!  [2023 Feb] 
*حکومت دینی خلفای راشدین  [2023 Feb] 
*بودجه ۱۴۰۲ بودجه‌ی سرکوب، جنگ‌طلبی، دروغ‌پراکنی و خرافات‌گستری از سفره‌ی فردستان  [2023 Feb] 
*حکومت دینی محمد در مدینه  [2023 Jan] 
*شکاف امیدبخش در سران حکومت اسلامی  [2023 Jan] 
*معرفی کتاب «توضیح‌المسائل کوچک برای فرودستان» اثر آگوست استریندبری  [2023 Jan] 
*ابزارهایی در جعبه ابزار انقلاب  [2022 Dec] 
*یلدا، آبیاری نهال امید و روشنایی در درازترین شب سال  [2022 Dec] 
*چرا جدایی دین از دولت (سکولاریسم) بهترین گزینه است؟  [2022 Dec] 
*« مرگ بر اصل ولایت فقیه» و همراهی روحانیون بزرگ شیعه با آن  [2022 Dec] 
*خواست‌ها و ویژگی‌های جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی»  [2022 Oct] 
*گذار از جمهوری اسلامی – چگونه؟  [2022 Oct] 
*شاهزاده‌ی عزیز، جنبش مردم ما برای براندازی حکومت اسلامی به رهبری نیاز دارد  [2022 Sep] 
*اسلام و مدرنیته  [2022 Sep] 
*سنجش اعتبار منابع اطلاعات وظیفه‌ی همه‌ی ماست  [2022 Aug] 
*سیمین بهبهانی: در کرامت زن و نکوهش جنگ  [2022 Jul] 
*سوسیال دموکراسی و دولت ِ رفاه همگانی  [2022 Jul] 
*پاسخ به چند شبهه در باره مواضع شورای ملی تصمیم  [2022 Jul] 
*سه بی‌شرمی باور نکردنی در سه سطح  [2022 Jul] 
*ضرورت و شرایط همبستگی ملی نیروهای مبارز برانداز  [2022 Jun] 
*شکل‌گیری اندیشه‌ی ولایت فقیه و فقهای برجسته‌ی مخالف آن  [2022 May] 
*ادامه‌ی جنگ پس از آزادی سرزمین‌های اشغالی جنایت کلان جمهوری اسلامی علیه مردم ایران و عراق [2022 May] 
*نگاهی به خواست‌های گارگران ایران در روز همبستگی جهانی کارگران  [2022 May] 
*نگاهی به درخواست‌های آموزگاران در روز آموزگار  [2022 May] 
* آسیب‌شناسی پراکندگی در جنبش براندازی  [2022 Apr] 
*محمد مختاری: ما نیاز به «تمرین مدارا» داریم.  [2022 Apr] 
*جنگ‌افزارهای هسته‌ای: دلهره دائمی بشریت  [2022 Apr] 
*آرزوها وپیمان‌های سالِ نوخورشیدی  [2022 Mar] 
*بهارانه‌ها  [2022 Mar] 
*خیزش دی‌ماه ۱۳۹۶ – گستره، خواست‌ها و آسیب‌شناسی  [2022 Jan] 
*آرزوها و پیمان‌های سال نوی میلادی  [2021 Dec] 
*انتخابات شیلی: آیا شیلی که مهد نئولیبرالیسم بود، گور آن نیز خواهد شد؟   [2021 Dec] 
*جشن شب یلدا، آبیاری نهال امید، شادی و روشنایی در درازترین شب سال  [2021 Dec] 
*لایحه‌ی بودجه جمهوری اسلامی برای سال ۱۴۰۱  برنامه‌ی اقتصادیی مبهم، ویرانگر، تبلیغی با تمرکز بر نظامی‌گری، رانتخواری و ایدئولوژی سرکوبگر [2021 Dec] 
*اوقاف در حکومت اسلامی و نظام سکولار  [2021 Dec] 
*آرامش دوستدار روشنگر امتناع، ناپرسایی و دینخوئی در اندیشه، کردار و رفتار ما، درگذشت  [2021 Oct] 
*بجای غنی‌سازیِ اورانیوم، آب دریا را شیرین کنید  [2021 Oct] 
*آزادی چگونه نهادینه می‌شود؟  [2021 Sep] 
*واقعیت و ایمان: به مناسبت عزاداری دهه محرم در دوران کرونا  [2021 Aug] 
*مفاهیم سیاسی که همه کنشگران باید به آن بیندیشند  [2021 Jul] 
*جان مبارز گذار از نظام تمامیت‌خواه در خطر است   [2021 Jul] 
*گذار از جمهوری اسلامی - چگونه؟  [2021 Jun] 
*شعر جلاد از موریس اوگدان شاعر امریکائی  [2021 Jun] 
*در استرس و مشغولیات روزمره بچه‌ها را فراموش نکنیم! به مناسبت روز جهانی کودک، اول ژوئن (۱۱ خرداد) [2021 May] 
*چرا نه به جمهوری اسلامی؟   [2021 May] 
*کمربند سبز آمریکا از خمینی تا طالبان: نگاهی به توافقنامه میان آمریکا و گروه طالبان  [2021 May] 
*ضرورت تشکیل جبهه‌ی گسترده‌ی گذار از جمهوری اسلامی و حزبِ سوسیال دموکرات فراگیر  [2021 Mar] 
*آسیب‌شناسی تفرقه‌ی جنبش و مردم ایران   [2021 Feb] 
*آرزوها و پیمان‌های سال نو میلادی  [2020 Dec] 
*شریعت اسلامی، حقوق اساسی و حقوق بشر  [2020 Dec] 
*رسالت جمهوری اسلامی، فلاکت مردم  [2020 Dec] 
*انتخابات ایالات متحده امریکا و جنبش ضد تمامیت‌خواهی ما  [2020 Nov] 
*دورنمای تشکیلاتی جنبش مخالف تمامیت‌خواهی در ایران  [2020 Nov] 
*کتاب «رواداری: مروری بر تسامح، تساهل و مدارا در فرهنگ و ادب ایران» «مغایر ضوابط نشر» تشخیص داده شد.  [2020 Oct] 
*شریعت و حقوق مدنی قانون چیست و چگونه به وجود می آید؟  [2020 Sep] 
* زندگینامه‌ی سیاسی بابک امیرخسروی  [2020 Aug] 
*معرفی کتاب کسوف اثر آرتور کُستلر ترجمه‌ی گلناز غبرایی  [2020 Jun] 
*قاتل رومینا اشرفی تنها پدرش کربلائی رضا نبود  [2020 Jun] 
*قاتل رومینا اشرفی تنها پدرش کربلائی رضا نبود  [2020 Jun] 
*محسن حیدریان تجسم تجربه و پیشگام درس‌گیری مبارزان ایران   [2020 May] 
*کرونا: آنچه روشن شد، آنچه در انتظار ماست، آنچه باید انجام داد  [2020 Apr] 
*نتایج انتخابات نه بزرگ به جمهوری اسلامی و ‌مشروعیت رژیم  [2020 Mar] 
*قیام آبان ۱۳۹۸ ضرورت و فوریت اتحاد نیروها را بازهم برجسته‌تر می‌کند  [2019 Nov] 
*پیاده‌روی اربعین: قدرت‌نمائی خرافات و تحمیق در ‏برابر دانش و آگاهی   [2019 Oct] 
*من نبرد دشوارِ منِ مستقل و آفریننده در فرهنگ فرد‌ستیز   [2019 Oct] 
*سکولاریسم در کشورهای عربی  [2019 Sep] 
*راز ماندگاری عاشورا  [2019 Sep] 
*ضرورت مبرم تفکر مستقل و خودسالاری  [2019 Aug] 
*سرچشمه‌ها و شیوه‌‌های گوناگون تدوین قوانین شرعی ‏اسلامی   [2019 May] 
* برای بهبود اوضاع ایران، منتظر رهبری و رهبران نباشیم!   [2019 May] 
*آیا مامور معذور است؟   [2019 Feb] 
*ما خیلی کارها می‌توانیم بکنیم  [2019 Jan] 
*چهل سالگی انقلاب بهمن: نویدها و عملکردها   [2019 Jan] 
*مبارزه ایرانیان داخل و خارج کشور مکمل یکدیگرند  [2018 Nov] 
*بحران ساختاری ژرف ایران و راه برون‌رفت از آن   [2018 Sep] 
*روز جهانی زن بر زنان زحمتکش و مبارزان برابری زنان و مردان خجسته باد!  [2018 Mar] 
*شعارهای قیام دی ماه ۱۳۹۶ برنامه مبارزه فردا   [2018 Jan] 
*نامه سرگشاده به رزمندگان پرشور خیزش ‏دی ماه ۱۳۹۶‏   [2018 Jan] 
*ترور معنوی، ادامه ترور فیزیکی  [2017 Dec] 
*آیا داعش شکست خورد؟  [2017 Nov] 
*آخرین مرخصی   [2017 Apr] 
*تحریم انتخابات  [2017 Apr] 
*رشد و تکامل من با فرزندانم  [2017 Apr] 
*شادی ستیزی در شیعه و جمهوری اسلامی ایران ابزاری برای تحمیق و تسلط بر توده ها طفلی به نام شادی [2017 Mar] 
*روز جهانی زن بر زنان زحمتکش و مبارزان برابری زنان ‏و مردان خجسته باد!‏  [2017 Mar]