شاهزاده کوچولو، روزت مبارک!
شیوا آذرنوش
معمول است که در تقویم روزهایی نمادین در نظر گرفته می شوند برای بزرگداشتِ منزلت یک شخصیت، نکوداشتِ کوشش های تاثیر گذار یک فرد، گرامی داشتِ اثرگذاری یک رخداد یا یادآوری ارزشِ معنوی یک پدیده ی علمی یا هنری.
روز بیست و نهم ژوئن که مصادف با زادروز آنتوان دُ سنت اگزوپری در سال ۱۹۰۰ میلادی است به پاس اثر جاودان او، شاهزاده کوچولو «روز جهانی شاهزاده کوچولو» نامگذاری شده است.
روزی برای بزرگداشت اندیشه ی پاک، زیبا و سراسر انسان دوستانه ی نویسنده کتاب که با خلق این شخصیت کودکانه و دوست داشتنی به اعماق قلب انسان‌ها در جای جای سیاره ی زمین راه یافت. داستانی سرشار از مفاهیم باشکوه انسانی مانند عشق، امید، راستگویی، احترام قلبی، معصومیت و قبول مسئولیت در قبال تصمیمات و کارها.
داستانی که در عین سادگی در بیان، پیچیدگی های مفهومی خاصی دارد. با هر بار خوانش دوباره‌ی داستان، دریچه ای جدید به دنیای اندیشه ی نویسنده به رویمان گشوده می شود.
داستانی که در آن آموزگارِ درس اخلاق و انسانیت، کودکی است که از دیاری دیگر بر سیاره ی آدمیان قدم گذاشته. کودکی که از دریچه ی نگاهش همه چیز نو و ناشناخته است. پرسشگر است و با پاسخ های سرسری قانع نمی شود. در مواجهه با دیگرانی متفاوت و گاه غیر متعارف به آرامی و با ادب پرسش می کند. برای درک ناشناخته ها می کوشد و در بسیاری مواقع آنها را با داشته های اندکِ سیاره ی کوچکش می سنجد. به سیاره کوچکش با متعلقات اندکش عشق می ورزد. در انتهای سفر شگفت انگیزش با وجودی که پیوندی عاطفی با آدم بزرگِ قصه برقرار کرده، قصد بازگشت به دیارش را دارد. برای آدم بزرگِ داستان این جدایی دشوارتر از آن چیزی بود که انتظارش را می داشت. شاهزاده کوچولو برای بازگشت، دشوارترین راه را برمی گزیند. وانهادن جسم و برکشیدن روح.
او می رود و آدم بزرگِ داستان، رفتن او را ناباورانه می نگرد و این پرسش بزرگ در ذهنش نقش می بندد: از کجا آمده بود. آمدنش بهر چه بود؟
شاید بتوان ادعا کرد که در بین کتابهایی که در سطح جهانی «در ظاهر» برای کودکان نوشته شده، داستان شاهزاده کوچولو بیشترین استقبال و فروش را داشته است. این داستان بارها و بارها به زبان های گوناگون ترجمه شده است و با یکبار خواندن، آنچنان اثر عمیقی بر ذهن می گذارد که رها شدن از بند تعلق به آن ناممکن می نماید. داستانی که از یکسو غم در ساختارش موج می زند و اشک را از چشمان مان روان می سازد و از دیگر سو لطافت کودکانه اش قلب ما را لبریز از مهر و عاطفه می نماید. سنت اگزوپری در این داستانِ لطیف به ما می آموزد که در دنیا اندوه و شادی حضوری توامان دارند و اینکه مهربانی و امید از باارزش ترین سرمایه های وجود انسانی می باشند.
آشنایی من با داستان شاهزاده کوچولو از خواندن ترجمه آقای محمد قاضی آغاز گشت و در ادامه با برخی ترجمه های دیگر از مترجمین ایرانی ادامه یافت. ترجمه‌ی دقیق و خاص آقای علی شکرالهی از این داستان موجب گشت که با حساسیت و کنجکاوی بیشتری به زوایای شخصیتیِ آدم بزرگ های داستان، شاهزاده کوچولو، روباه و گل رز بنگرم. وفاداری آقای شکرالهی به ترجمه ی دقیق معانی کلمات و عبارات، هنر و ظرافت انتخابِ واژه ها توسط سنت اگزوپری را بیشتر نمایان کرد. حفظ اصالت داستان به گونه ای است که گویا سنت اگزوپری، خود داستان شاهزاده کوچولو را به پارسی نگاشته است.
من امروز ۲۹ ژوئن مصادف با زادروز سنت اگزوپری را برای بزرگداشت اندیشه ی زلال و مهربانش مناسب دیدم. در روزگاری که شوربختانه اندیشه ی تاریک و نهاد ناپاک جایگزین پندار روشن و سرشت پاک گشته بیشتر به ارزشِ کار سنت اگزوپری پی می بریم. او که در اصل داستان را برای ما، آدم بزرگ‌ها نوشت و ارزش های انسانی را در قالب کودکی مسافر از سیاره ای دیگر برایمان یادآور شد و ما، آدم بزرگ ها به اشتباه آن را داستانی کودکانه پنداشتیم.
امروز بجاست که قدردانیِ صمیمانه خود را از آنتوان دُ سنت اگزوپری ابراز کرده و از اعماق قلبمان بگوییم: شاهزاده کوچولو روزت مبارک!
ژوئن ۲۰۲۴
منبع:پژواک ایران