در پی تبادل زندانی که در تاریخ پانزدهم ژوئن ۲۰۲۴ بین دولت های سوئد و جمهوری اسلامی صورت گرفت، حمید نوری با دو شهروند سوئدی مبادله شد. این تبادل یا به عبارتی معامله ی سیاسی بهانه ای شد برای نگارش این متن کوتاه درباره ی ایرج مصداقی که کارنامه ی سال‌ها فعالیت او در زمینه ی حقوق بشر و دادخواهی گواه بر این است که در همه ی دوران زندگی اش تلاش کرده تا از حقیقت دفاع کند. 

از شرح زندگی و فعالیتهای سیاسی ایرج مصداقی می گذرم زیرا به آسانی در منابع گوناگون قابل دسترسی و مطالعه بوده و خود ایشان نیز در مصاحبه ها و مقالات گوناگون به آنها اشاره کرده است. شاید بتوان ادعا کرد که دو نقطه ی عطف در زندگیِ سیاسی ایرج مصداقی سبب شد که او را با هویت امروزش بشناسیم: 

۱- کشتار زندانیان  سیاسی در سال ۱۳۶۷

۲- جدایی از سازمان مجاهدین خلق و انتقاد و پرسشگری از مسعود رجوی در مقام رهبر عقیدتی آن سازمانِ سابق ( فرقه ی کنونی) و روشنگری در مورد این تشکیلات مخوف

ایرج مصداقی یکی از جان به در بُردگان کشتار سال ۱۳۶۷ می باشد. او بنا بر عهدی که با یاران جان باخته اش بسته بود، پای در مسیر دادخواهی گذاشت و با قلم توانا و بیان مستدل خود به افشاگری جنایات رژیم و دفاع از حقوق خانواده های دادخواه پرداخت. 

از سوی دیگر پس از شکست های سیاسی و استراتژیک رهبری عقیدتی و دگردیسی سازمان مجاهدین به تشکیلات فرقه ای، ایرج مصداقی به نقد صریح و اصولی این تشکیلات و بویژه شخص مسعود رجوی پرداخت. این انتقادات و افشاگری ها موج گسترده ای از اتهام زنی ها و برچسب زنی ها را بدنبال داشت که اعضای مسخ شده ی فرقه با هدایت مستقیم مسعود رجوی بر علیه ایرج مصداقی آغاز کردند و متاسفانه تا به امروز نیز ادامه دارد. دستگیری و محکومیت حمید نوری شدت و گستردگی این حملات را به طرز چشمگیری افزایش داد، بطوریکه مسعود رجوی از عالمِ غیبت رجعت نمود و ظهورِ نوشتاری پیدا کرد. چون سخن به درازا می کشد از شرح حاشیه سازی ها و اتهام زنی های این فرقه به ایرج مصداقی می گذرم که از ابتدای دستگیری حمید نوری آغاز گشت و طی روند دادگاه ها و تا صدور حکم حبس ابد برای او ادامه یافت. 

امیدوارم جناب مصداقی اثر مکتوبی در شرح  اقدام دادخواهانه خویش برای ما و آیندگان به یادگار بگذارند و اینکه چگونه سال‌ها پژوهش در جهت مستند سازیِ نقض حقوق بشر در ایران و تلاش بی وقفه برای روشنگری درباره زندانیان سیاسی و عاملین شکنجه و کشتار آنها منجر به دستگیری حمید نوری طی یک عملیات پیچیده ی چند وجهی شد. همچنین  دشمنی ها و سنگ اندازی های فرقه رجوی در مسیر پیشبرد این پرونده ی دادخواهی را توضیح دهند که چگونه بیشرمانه و به مراتب شدیدتر از رژیم اسلامی واکنش نشان دادند.

دستگیری و دادگاهی شدن حمید نوری، همچنین حکم حبس ابد برای او اولین پیروزی جنبش دادخواهی ایرانیان در نوع خود است که متاسفانه بسیاری، ارزش و قدر آن را ندانسته و عامدانه چشم بر آن بستند. در اشاره هایی هم که گاه به گاه در رسانه های فارسی زبان به این موضوع صورت گرفت متاسفانه بیشتر مواقع نقش ایرج مصداقی بعنوان مهره ی اصلی و کلیدی این پرونده نادیده گرفته شد، بگذریم که گاهی حتی مدعیان دروغین، میدان دار این گفتگوها بودند. 

البته ایرج مصداقی بارها به این موضوع اشاره کرد که در قبال این حرکت دادخواهی انتظار  چنین واکنش هایی را داشته و برای او همین بس که بر سر پیمان خود برای دادخواهیِ خونِ یاران جانباخته اش ایستاد و توانست با ایفای نقش اصلی در دستگیری، بازداشت و محاکمه ی حمید نوری موجبات اندکی آرامش قلبی و شادی خاطر را برای خانواده های دادخواه بویژه مادران دادخواه فراهم آورد. 

ایرج مصداقی دریچه ای در مسیر دادخواهی ملت ایران گشود که می تواند سرمشقی برای ادامه دهندگان این راه باشد. 

حال که حمید نوری در معامله ی عدالت با سیاست به دولت جمهوری اسلامی تحویل داده شد، آه و افسوس از نهاد بسیارانی برخاست. دل شکستگی خانواده های دادخواه و فعالان حقوق بشر امری پذیرفتنی است اما دیگرانی که ارزش تلاش ایرج مصداقی را درک نکردند و اکنون زبان به گلایه و چون و چرا گشوده اند به مانند آنانی هستند که گنجی را مفت به چنگ آوردند و قدرش را ندانستند تا اینکه دزدی ناغافل آن گنج را ربود. (تمثیل گنج را برای بیان حس شادمانی و غرور از پیروزی در پرونده دادخواهی مورد بحث بکار بردم)

حال که بازیگران عرصه ی سیاست، عدالت را در راه زد و بند سیاسی قربانی کردند، بیشتر به ارزش و اهمیتِ اقدام ایرج مصداقی پی می بریم. چرا که حداقل سه دولت ( جمهوری اسلامی، سوئد و عمان) در این پروژه ی تبادل زندانی همکاری داشتند در حالیکه یک فردِ دادخواه به نام ایرج مصداقی پایه گذار اصلی این حرکت دادخواهی بود و آنرا تا نتیجه ی نهایی پیش بُرد. 

آقای ایرج مصداقی گرامی،

منبع:پژواک ایران