(بازخوانی یک روایت)
به خاطرهء خونین «نصرت دیوان بیگی»
* رهبران سیاسی وروشنفکران ایران دریکی ازدرخشان ترین دوره های تاریخ معاصر ایران،باانقلاب 57،عرصه رابه ارتجاعی ترین قشرجامعه(روحانیّت شیعه)باختند.
*روشنفکرانی که درکشتزار ِ اندیشه شان،«پیشوا»یا«استالین» کاشته بودند،طبیعتاً،«امام»یا«آیت الله خمینی»دِرو می کردند.
* به هنگام اقامت آيت الله خمينی در پاريس،وقتی روزنامه نگارمشهور ایتالیائی،«اوریانافالاچی»،ازعقايد ارتجاعی خمینی دركتاب «حكومت اسلامی» پرسيد، يكی از تئوريسينهای انقلاب اسلامی به «فالاچی» پاسخ داد: «برخی از مطالب اين كتاب، ساخته و پرداختهء ساواك شاه است و ربطی به عقايد مترقّی آيت الله ندارد»!!!
****
مَرد ازکنارم گذشت،اماتوقّف صدای گام هایش،مرامتوجّهء شرایط خطرناک کرده بود.
– علی!
وقتی صدایم کرد،برگشتم.مرد درکاپشن آمریکائی وباریشی نه چندان انبوه،ورزیده وچابک می نمود.نزدیک شدوگفت:
-حالادیگرمرا نمی شناسی رفیق!؟محمدرضوانی،دانشگاه تبریز،نشریّهء «سهند»….
بااشتیاقی مشکوک،درآغوشش گرفتم ولی«کُلت ِکَمَرَی»اش،مرا بسیار هراسان ساخت.
محمدرضوانی درسال های 1348-1349دانشجوی رشتهء فلسفهء دانشگاه تبریزبود،باذهنیّتی تیز وبابضاعتی درفکرو فلسفه.باهمین بضاعت ها بودکه او به جمع ما،درنشریهء«سهند»پیوست که با سردبیری من درتبریزمنتشرمی شد:دفتری ازآثارشاعران،نویسندگان وروشنفکران ِمطرح آن زمان ودرتیراژی کم نظیر(3هزارنسخه)که بقولی:«درمحافل روشنفکری،چون بُمبی منتشرشد»(1)
*****
پس ازانتشار«سهند»،من درسالگردجنبش دانشجوئی16آذردردانشگاه تبریز دستگیروپس ازاعتصاب غذا، به عنوان «سرباز صفر»به جهرم وسپس به جیرُفت تبعیدشدم.درجیرُفت بودکه – بار ِدیگر- دستگیروروانهء زندان کرمان گردیدم(1352).«غزل شبانه»حاصل آن شورهاوشراره های دوراست:
عطش عطش همه زخمم: هزار اخگر بود
تپش تپش همه قلبم: طنين تندر بود
در آن سراچهء ساكت در آن حصار سكوت
سرود سركش ياران: سرودِ سنگر بود
هلا شقايق عاشق! هلا ستارهء خون!
دريغ و درد من از داغ هاى «آذر» بود
چه سروهاى سُترگى كه اُفتاد به خاك!
چه قصه هاى بلندى ز سرو ِ ديگر بود
«به شب نشينى زندانيان مخور حسرت»
كه نقل مجلس ما: خار و خون و خنجر بود
شكوه و شور تو اى عشق! عشق آتشناك!
چراغ ظلمتِ شب هاى «قصر ِ»قیصر بود
درکرمان،امّا،بقول شاهرخ مسکوب:«زندان،مراآزادکرد»زیرا به همّت سرگرد«داداش زاده»(رئیس زندان کرمان)درفراهم کردن امکانات مطالعاتی،من ازبسیاری دگم های سیاسی-ایدئولوژیک،آزادشده بودم،«من که می خواستم جهان را تغییردهم،اینک جهان، مرا تغییرداده بود!»(2). سخنرانی تُندشاه درسال1351/1973خطاب به شرکت های نفتی وضرورت تسلط کامل ایران برمنابع نفتی و….چهرهء دیگری از شاه برایم تصویرکردکه باتصویرحزب توده،جبههء ملّی ودیگر مخالفان سُنّتی ِشاه،تفاوت داشت(3).
باچنان تحوّل فکری و سیاسی بودکه درآستانهء1357،«انقلاب اسلامی»هیچگاه برای من جذبه وجلوه ای نداشت چراکه تاریخ اجتماعی ایران به من می گفت:توفانی که فرا می رسد،از«صحاری عربستان»است ورنگ ِخون وجنون و تازیانهء تازیان دارد.بنابراین:باوجود رنج وشکنج های زندان های شاه،من درآستانهء انقلاب اسلامی با«رفقای قدیم»همدل وهمراه نشدم.«تنهاماندم»واین«تنهاماندن»وپرهیز از افسون شدگی ِ«روشنفکران عوام» و«عوامان روشنفکر»-البتّه-طعنه وتمسخُر ِ«رفقای سابق»رابهمراه داشت(4) وبقول شاملو:
هر گاوگندچاله دهانی،آتشفشان ِ روشن ِ خشمی شد:
این گول بین که روشنی آفتاب را از ما دلیل می طلبد-
(طوفان خنده ها…)
خورشید را گذاشته می خواهد با اتکا به ساعت ِ شمّاته دار ِ خویش-
بیچاره خلق را متقاعد کند که شب،از نیمه نیز بر نگذشته است
(طوفان خنده ها …)
آنان به آفتاب شیفته بودند
زیرا که آفتاب،تنهاترین حقیقت شان بود
احساس واقعیّت شان بود…
آنان به عدل شیفته بودند و اکنون
با آفتابگونه ای آنان را اینگونه دل، فریفته بودند
ایکاش می توانستم ،خونِ رگانِ خود را من
قطره قطره قطره بگریم تا باورم کنند
ایکاش می توانستم،یک لحظه می توانستم ایکاش
بر شانه های خود بنشانم این خلق بی شمار را
و گرد ِ حباب خاک بگردانم
تا با دو چشم خویش ببینند که خورشیدشان کجاست
وباورم کنند
ایکاش می توانستم …»
***
تئوری انقلاب اسلامی مدت هاپیش ازظهورآیت الله خمینی طرح وتدوین شده بود.درباور ِایدئولوگ های انقلاب اسلامی:«قرآن،بالاتراز منشورحقوق بشر» بودوچنین تأکیدمی شدکه«حكومت اسلامی هرگز مشابهتی با دموكراسی غربی ندارد» چرا كه «آزادی و دموكراسی غربی-تماماً – خرافهای بيش نيست». آزادی، دموكراسی و ليبراليسم غربی چونان «حجاب عصمت به چهرهء فاحشه» است و«مسئوليّت امام[پیشواورهبرمذهبی-سیاسی]، ايجاد يك انقلاب شيعی است… مسئوليّت گستاخ بودن در برابر مصلحتها، در برابر عوام و پسند ِ عوام و بر ذوق و ذائقه و انتخاب عوام شلّاق زدن. رسالت سنگين رهبری در راندن جامعه و فرد از آنچه هست بسوی آنچه بايد باشد به هر قيمت ممكن، بر اساس يك ايدئولوژی ثابت…اگر اصل را در سياست و حكومت به دو شعار رهبری و پيشرفت ـ يعنی تغيير انقلابی مردم ـ قرار دهيم آن وقت انتخاب اين رهبری بوسيلهء افراد همين جامعه، امكان ندارد زيرا افراد جامعه هرگز به كسی رأی نمیدهند كه با سنّتها و عادات و عقايد و شيوهء زندگی رايج همهء افراد آن جامعه، مخالف است… كسی كه با كودكان [يعني مردم] به سختی رفتار می كند و آنها را در يك نظم دقيق متعّهد میكند و به آنها درس جديد تحميل میكند، مسلماً رأی نخواهد آورد… امام، مسئول است كه مردم را بر اساس مكتب [اسلام] تغيير و پرورش دهد حتّی عليرغم شمارهء آراء… رهبری بايد بطور مستمر، به شيوهء انقلابی ـ نه دموكراتيك ـ ادامه يابد… او هرگز سرنوشت انقلاب را بدست لرزان دموكراسی نمیسپارد».(5)
این سخنان – به روشنی- ماهیّت آزادی ستیزوضددموکراتیک فلسفهء سیاسی ِ روشنفکران ضدشاه را آشکارمی کردونشان می دادکه «دیکتاتوری»،تنها مختصّ به شاه نبودبلکه دراین باره،رهبران سیاسی وروشنفکران ایران نیزعکس برگردان ِآیت الله خمینی یااستالین و «پُل پوت» بودند،لذا،این سخن که :«دیکتاتوری شاه وممنوعیّت انتشارکتاب ِ «حکومت اسلامی»ی آیت الله خمینی باعث ناآگاهی ودرنتیجه،موجب مشروعیّت وقدرت گیری خمینی ووقوع انقلاب اسلامی گردید»،گزافه ای است برای فرار یا«فرافکنی»ی رهبران سیاسی وروشنفکرانی که درپیروزی«انقلاب شکوهمنداسلامی»نقشی اساسی وکارسازداشته اندچراکه،حداقل،اعضاء ورهبران«کنفدراسیون محصّلین و دانشجویان ایرانی درخارج ازکشور» ونیزبسیاری ازمدّعیان«راه مصدّق»ورهبران جبههء ملّی دراروپاوآمریکا،به کتاب هاو رسالات خمینی دسترسی داشتند وازمحتوای ارتجاعی آن ها آگاه بودند.بنابراین:روشنفکرانی که درکشتزار ِ اندیشه شان،«پیشوا»یا«استالین»کاشته بودند،طبیعتاً،درانقلاب 57،«امام»یا«آیت الله خمینی»دِرو می کردند.
گفتنی است که به هنگام اقامت آيت الله خمينی در پاريس،وقتی روزنامه نگارمشهور ایتالیائی،«اوریانافالاچی»،ازعقايد ارتجاعی خمینی دركتاب«حكومت اسلامی»پرسيد،يكی ازتئوريسين های انقلاب اسلامی به«فالاچی» پاسخ داد:«برخی از مطالب اين كتاب، ساخته و پرداختهء ساواك شاه است و ربطی به عقايد مترقّی آيت الله ندارد»!!!
اوریانا فلاچی وابوالحسن بنی صدر
آتش زدن «سینمارکس آبادان»در28مرداد57به دست انقلابیّون اسلامی وسوزاندن حدود500زن ومردو پیر وجوان وکودکِ بی گناه،تأئیدی بود برباورهای من دربارهء ماهیّت فاشیستی انقلاب اسلامی و نشانهء روشنی بود ازوحدت عمل واندیشهء «تازیان»و«نازیان»:فاجعهء هولناکی که بخاطرتقارن آن با«کربلای28مرداد32»،متأسفانه، تاکنون،ازطرف عموم رهبران سیاسی وروشنفکران ایران،نادیده گرفته شده است.«آخرین شعر ِ»من،درآن «شعله های مردادی»منتشرشده بود:
-« نه !
نه !
نه !
مرگ است این
که به هیأت قِدّیسان
برشطِّ شادِ باورِ ِ مردم
پارو کشیده است . . . »
این را خروس های روشن ِ بیداری
(خون کاکُلانِ شعله ور ِ عشق)
می گویند.
ـ « نه !
این،
منشورهای منتشر ِ آفتاب نیست
کتیبهء کهنهء تاریکی ست ـ
که ترس و
تازیانه و
تسلیم را
تفسیر می کند.
آوازهای سبز ِ چکاوک نیست
این زوزه های پوزهء « تازی » هاست
کزفصل های کتابسوزان
وزشهرهای تهاجم و تاراج
می آیند. »
این را سرودهای سوخته
در باران
می گویند.
* * *
خلیفه !
خلیفه !
خلیفه !
چشم و چراغ تو روشن باد !
اَخلافِ لاف ِ تو
ـ اینک ـ
در خرقه های توبه و تزویر
با مُشتی از استدلال های لال
« حلاّج » دیگری را
بردار می برند
خلیفه !
خلیفه !
چشم و چراغ تو روشن باد ! !
* * *
در عُمق ِ این فریب ِمُسلّم
درگردبادِ دین و دَغا
باید
ازشعله و
شقایق و
شمشیر
رنگین کمانی برافرازم . . .
( شنیدن این شعرباصدای شاعر)
https://www.youtube.com/watch?v=NM1NGI3mjjA
باچنان باوری نسبت به انقلاب اسلامی،انتشارکتاب کوچک«اسلام شناسی»(فروردین 1357)وسپس«حلّاج»(اردیبهشت1357)کینهء سوزان شریعتمدارانی مانندآیت الله مرتضی مطهری وشاگردانش راعلیه من برانگیخت بطوریکه ضمن چاپ کتاب هاو انتقادات تُندی،«یکی ازاساتیدمعظّم حوزهء علمیّهء قم»بنام«سیدمحمودمیردامادی»نیزنوشت:«هشدارمی دهیم که دست ازنوکری بیگانگان واَبَرقدرت ها بردارید….وگرنه،قلم تان را باضربهء«منطق اسلامی»چنان می شکنیم که دیگر توان مبارزه با اسلام رانداشته باشید»(6)
کتاب ها مُضرّند،کار ِمانا نیستانی
ماهیّت این«هشدار»و«ضربهء منطق اسلامی» برایم چنان روشن وآشکاربودکه باعث گردیدتامن دررفت وآمدهایم احتیاط کنم ودرکمتر جائی به اصطلاح«آفتابی»شوم.«ناشناس» ماندم چراکه بقول شاملو:
«آنکه بر درمی کوبدشباهنگام
به کُشتن ِ چراغ آمده است
به اندیشیدن خطرمکن!
آنک، قصّابانند
درگذرگاه ها مستقر
باکُنده وساطوری خونالود
نوررا درپستوی خانه نهان بایدکرد».
طبق خبرهائی که می رسید،ناشر«اسلام شناسی»(نصرت دیوان بیگی،مدیرانتشارات صدا)را دستگیروشدیداً شکنجه کرده بودندتا به بازجویان بگوید:«خانهء دوست کجاست؟»ویکی ازبازجویان بنام محمّدرضوانی،ازرفاقت هایش باعلی میرفطروس یادمی کرد.دوست جان شیفته وفرهیخته ام،زنده یاددکترپرویزاوصیاء نیزدرگفتگوهای مان،فردی بنام«محمّدرضوانی»رادر«زندان توحیدی»یخاطرمی آوُرد(7).درگزارش یکی اززندانیان آن زمان نیز می خوانیم:
«… کمی به ساعت 6مانده بودکه صدایم کردند،امّابه دفترخلخالی نرفتم،نزد«طهماسبی»رفتم، گفت:
-حقیقت رابه من نگفتی وکارازدست من خارج شد،حالادیگرپرونده ات نزدآقای رضوانی است،ولی به اوحقیقت رابگو…
نزدیک به 10دقیقه طول کشیدتانوبت به من رسید[رضوانی]پرونده راازدست پاسدارگرفت،نگاهی سرسری به آن انداخت وبعد،مرانگاه کردوگفت:
-بنشین!
نشستم.صندلی ازطرف راست به میزش چسبیده بود.دونفرپاسدارو«ماشاالله قصّاب» هم دراطاق بودند.به یکی شان گفت که درراببنددولحظه ای بعد،در،بسته شدودهان رضوانی بازشد:
-ببین!به من می گویندمحمدرضوانی!آن موقعی که تو قرمساق ِپدرسوخته مشغول خایه مالی درباربودی ومیان لِنگ زن ها وُول می خوردی،من ومنوچهرهزارخانی وعلی میرفطروس ماهنامه هائی منتشرمی کردیم که اگربدست ساواک می افتاد،حتّی کتابفروش را هم کناردیوارمغازه اش تیرباران می کردند!بنابراین سعی نکن برای من«روشنفکربازی» دربیاوری…پدر ِپدرسوخته ات را درمی آورم وهمین امشب هم درمی آورم…»(8)
ازرابطهء محمدرضوانی باسعیدامامی اطلاعی در دست نیست امّا،بنظرمی رسدکه وجه مشترک آن دو،بازجوئی ازنویسندگان ،هنرمندان وروشنفکران ضدانقلاب بود،مسئله ای که توسط برخی اززندانیان آن دوره می تواندروشن وآشکارگردد.
***
جنگ بود وکمبودهای شدیدِمواداولیّهء غذائی وصدای دخترکم«سالیا»که دردنیای کودکی اش،«شیر ِپاستوریزه»را به«شیرهای انقلابی» ترجیح می داد…ومن ازخانه بیرون رفته بودم تااز«آقامجید»(بقّال مهربان آن طرف ِخیابان)،شیری راکه مثل همیشه برای «آقای مهندس»! کنارگذاشته بود،بگیرم.
آپارتمان کوچک مان درخیابان «قائم مقام فراهانی»(نادرشاه شمالی)،جنب«تهران کلینک» بودکه«کمیتهء انقلاب ِپارک ساعی»نیزدر حوالی آن قرارداشت.
***
مَرد ازکنارم گذشت،اماتوقّف صدای گام هایش،مرامتوجّهء شرایط خطرناک کرده بود.
- علی!
وقتی صدایم کرد،برگشتم.مرد درکاپشن آمریکائی وباریشی نه چندان انبوه،ورزیده وچابک می نمود.نزدیک شدوگفت:
-حالادیگرمرا نمی شناسی رفیق!؟محمدرضوانی،دانشگاه تبریز،نشریّهء «سهند»….
بااشتیاقی مشکوک،درآغوشش گرفتم ولی«کُلت ِکَمَرَی»اش،مرا بسیار هراسان ساخت.« قائم مقام فراهانی» نیزهراسان بودچراکه صدراعظم ِتجدّدگرا وآزادمنش ِ قاجاری باتوطئهء«علمای دین»به قربانگاه ِ«نگارستان»بُرده می شد تا «خَپَه»(خفه)اش کنند.دریغا که آنهمه«مُنشآت»،منشاء بیداری وآگاهینشده بودواوبانگاهی به من،زمزمه می کرد:
بگريز به هنگام که هنگام گريزست رُو در پی ِ جان باش که جان،سخت،عزيز است
رضوانی،راهِ خانه مان را می جُست ومن بایادآوری خاطرات خوش ِدانشگاه تبریزوخصوصاً انتشارنشریّهء«سهند»،کلاس های درس دکترعلی اکبرترابی و«محفل مولانا»ی عبدالله واعظ ،کوشیدم تاوی را از آن حوالی،دور ودورتر کنم .من زندگی ام را«تمام شده»می دیدم وگیسوان دخترکم،«سالیا»که دربادهای پریشانی،پریشان تر می شد:
-«سالیا!
خرابِ جهانم وُ سرگردان
وراه ِ خانه را
درمِه ای نامنتظر
گُم کرده ام»(9)
رضوانی،سراسیمه وبی تاب بودتاباکشاندن ِ من به سمت پارک ساعی وتسلیمم به«کمیتهء انقلاب»،هرچه زودتر این«شکار ِدیرآشنا»رابه مقصد(زندان)برساند:سقوط شگفت انگیز فلسفه(یعنی دوست داشتن ِدانائی)به«فلسفهء جنایت»…بیاد روزی افتادم که رضوانی بااشاره به جمله ای از«سیسرون»می گفت:
-«هیچچیز شرمآورتر از آن نیست که به جنگ کسی برَوی که دوست تو بوده است».
رضوانی،ناگهان ایستاد.خَم شدتا بند ِبازشدهءکفش اش رامحکم ببندد.داس ِمرگ در سودای یاس دیگری بود.دراین فاصله،چشم های منتظر«سالیا»وصدای نگران همسرم بهنگام خروج ازخانه،چنان نیرو وتوانی به پاهایم بخشیده بودکه بسان صخره ای سهمگین،برسر وصورت ِرضوانی فروکوبیدم و…. اونقش برزمین شده بودومن،خودرادرکوچه پسکوچه های آشنای خیابان«قائم مقام فراهانی»رهاکردم و…چندروزبعد،مجبوربه جلای وطن شدم.
«هرگز از مرگ نهراسیده ام اگر چه دستانش از ابتذال، شکننده تر بود هراس من، باری همه از مُردنِ در سر زمینی ست که مزد ِ گور کن از بهای آزادی آدمی افزون باشد».
***
سال های تبعیدنیز، همه،درهراس ِ داس گذشت و سرنوشت یاس های خونینی چون دکتررضامظلومان(کورش آریامنش)،فریدون فرّخزاد،دکترشاپوربختیار،دکترعبدالرحمن قاسملو،دکترصادق شرفکندیوبسیارانِ دیگر،خواب هایم راخونین کرد.باوجوددریافت برخی پیام های تهدیدآمیزومقالات ِکیهان ِحسین شریعتمداری علیه من(درکیهان تهران)،ازمحمدرضوانی خبری نبود،شایداونیز- بسان بسیاری ازعوامل رژیم اسلامی-دریکی از دانشگاه های آمریکاواروپاوکانادابه تحصیل«فلسفه»یا«فلسفهء جنایت»مشغول بود،امّا،جوّسازی ها وجنجال های عوامل رژیم وبرخی از«روشنفکران عوام»و«عوامان روشنفکر» درواکنش به یکی ازمقالاتم پس از سرکوب خونین وهولناک ِمردم وخصوصاً زنان وجوانان ما،در«جنبش سبز»،دربارهء ضرورت حملهء هدفمند ِنظامی به مراکزو ستادهای سرکوب رژیم،یعنی بیت رهبری وپایگاه های سپاه وبسیج وعدم حملهء نظامی اسرائیل وآمریکابه مردم ایران وتأسیسات اتمی وصنعتی میهن ما(10) وتوطئه های دیگر(11)نشان دادکه«محمدرضوانی»و«سعیدامامی»هنوززنده اندو بقولی:«همراه با پارهای از اساتيد و دانشجويان حکومتی در آمريکا به کمين حذف ِ دگرانديشان، روشنفکران و مخالفان سياسی و عقيدتی حکومت اسلامی نشستهاند»(12)شادا که بااعتراض بسیاری ازروشنفکران بیدار وآگاه،این توطئه های بی شرمانه،ناکام ماند!(13).نامهء روزنامه نگارشجاع،محمدنوری زاد،خطاب به خامنه ای،دربارهءشیوه وشگرد این«تروریست های فرهنگی»،بسیارگویاوهشداردهنده است.نوری زاد تهدیدات ِ دوتن از مأموران امنیّتی رژیم نسبت به خودوخانواده اش راچنین بازگو می کند:
– آن دو[مأموران امنیّتی]با تهدید به این که:«ما بلَدیم چطور پودرت کنیم و بلَدیم چگونه داغ به دل تو و زن و بچه ات بنشانیم و توی صدتا سایتِ خبری وغیرخبری آبرو برایت نگذاریم»، از خودروی ِ من پیاده شدند ورفتند… این واقعه را از این روی برای جناب شما[آقای خامنه ای]بازگفتم تا اگر فردا روزی مرا پودر کردند و داغ مرا به دلِ خانواده ام، و داغ آنان را بردل من نشاندند و در یکصد سایت فراگیرشان مرا به خاک انداختند، هم شما و هم مردم ِما شاهد باشید که در این مُلک، پاداش خیرخواهی و امربه معروف و نهی از منکر،چه گزاف و چه چشمگیراست.»(14)
****
باری!بقول احمدشاملو:
«عاشقان
سرشکسته گذشتند
شرمسار ِ ترانه های بی هنگام خویش»
رهبران سیاسی وروشنفکران ایران دریکی ازدرخشان ترین دوره های تاریخ معاصر ایران،باانقلاب 57،عرصه رابه ارتجاعی ترین قشرجامعه(روحانیّت شیعه)باختند.عواقب هولناک این انقلاب شوم برحیات اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی،اخلاقی وعاطفی ِ مردم ما،«روشنفکران عوام»یا«عوامان روشنفکر»راباید شرمساریا فروتن سازدتاباعصبیّت ،عوامفریبی وافسون زدگی،باردیگر،جامعه رابه «ناکجاآبادهای بی بازگشت» سوق ندهند.
***
در بهمن ِاندوه،«نصرت»،باعینکی دودی،برموتورسیکلتی پُرازکتاب،ازراه می رسدو به لهجهء شیرین شمالی اش می گوید:
-چاپ جدید ِ«حلّاج» را من بایدمنتشر کنم،آخر همشهری بودن هم …
آخرین نگاهم درچشم های سبزش می نشیندوزمزمه می کنم:
-«وقتی تو
باآخرین ستاره می رفتی
ازخاوران ِ خونت
خورشید می شکفت…» (15)
«نصرت دیوان بیگی»-سرانجام- درقتل عام زندانیان سیاسی در شهریور ۱۳۶۷ به جرم«الحاد،ارتدادوفعالیّت های ضدانقلابی» درزندان گوهردشت ِکرج اعدام شد.
بوستون،آمریکا،13-20 بهمن ماه 1390
ویرایش:بهمن ماه1391
زیرنویس ها:
1-شمس لنگرودی،تاریخ تحلیلی شعرنو،ج4،نشرمرکز،تهران،1377،صص20-21
2-دربارهء زندان کرمان،نگاه کنیدبه گفتگوی نگارنده بافصلنامهءکاوه(دکترمحمدعاصمی)،شمارهء83، آلمان،زمستان1375،میرفطروس،علی،گفتگوها،نشرنیما،آلمان،1998
3-برای سخنرانی شاه مراجعه کنیدبه:
http://www.youtube.com/watch?v=e0OvSHdVJHw
4-برای نمونه هائی از«افسون شدگی روشنفکران»وزوال اندیشهء سیاسی دراین زمان،نگاه کنیدبه:
http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/01/post_221.html
http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/01/post_216.html
http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/01/post_198.html
http://www.zamaaneh.com/revolution/2008/08/post_73.html
http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/01/post_219.html
http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/01/post_211.html
http://www.zamaaneh.com/revolution/2009/01/post_207.html
http://www.asgharagha.com/archives/2009/04/002161print.php
5-دربارهء این عقایدوخصوصاً مقایسهء تطبیقی آن ها با فاشیسم واستالینسیم نگاه کنیدبه:میرفطروس،علی،ملاحظاتی درتاریخ ایران،چاپ چهارم،نشرفرهنگ ، کانادا،2001،صص99-153
6-میردامادی،سیدمحمود،دروغپردازی پشتوانهء ماتریالیسم،نشرانجمن اسلامی حضرت مهدی(ع)،خمینی شهر،1360،ص95
7-کتاب دکترپرویزاوصیاء،کارشناس برجستهء حقوق بین الملل،یکی ازاوّلین ومهم ترین اسناددربارهء زندان های جمهوری اسلامی است.نگاه کنیدبه:زندان توجیدی،ا.پایا،انتشارات بازتاب،ساربروکن ،آلمان،1368
8-بشیری،سیاوش،دیواراللهُ اکبر،ج1،انتشارات پرنگ،پاریس،1361،صص78- 79
9-ازمجموعه شعر«سالیا»،مهدی اخوان لنگرودی،نشر امرود،تهران،1387،ص4
10-حملهء نیروی هوائی ارتش فرانسه برای آزادسازی کشور«مالی»ازچنگ نیروهای اسلامگرای آن کشور،نمونه ای ازاین«حملهء هدفمند»است.گفتنی است که رهبرمخالفان رژیم بشاراسدنیز خواهان بمباران مراکزرهبران سوریه شده است:
http://www.alarabiya.net/articles/2013/02/02/263951.html
برای آگاهی ازنظرات نگارنده دراین باره،نگاه کنیدبه:
http://mirfetros.com/fa/?p=2322
http://mirfetros.com/fa/?p=2422
11-برای نمونه ای از«توطئه های دیگر»نگاه کنیدبه:
http://mirfetros.com/fa/?p=2474
12-نگاه کنیدبه دو مقالهء روشنگرمسعودنقره کار،«سعیدامامی هنوززنده است!»و«تحصیلکرده ای از جنس جنایت»:
http://news.gooya.com/politics/archives/2011/12/132661.php
http://news.gooya.com/politics/archives/2012/02/135860.php
13-نگاه کنیدبه:
http://mirfetros.com/fa/?p=2715
http://mirfetros.com/fa/?p=4660
همچنین نگاه کنیدبه مقالات نگارنده:
http://mirfetros.com/fa/?p=2474
http://mirfetros.com/fa/?p=2639
14-برای متن نامهء محمدنوری زاد نگاه کنیدبه:
http://www.kanonhambastegi.com/?p=4194
15- ازشعر ِ«سرودبرای آنکس که ایستاده مُرد»،علی میرفطروس،درC.D«آوازهای تبعیدی»،نشرفرهنگ،کانادا،اگوست1993
http://mirfetros.com/images/at1.jpg
لینک های مربوطه: