چرا ساختار حکومت و قوانین علی رغم ادعای خوبی و پاکی به گونه ای تعبیه می گردد که دلهره آور، ترس آفرین و لکنت ساز باشد در صورتی که از شاخصه های سلامت حکومت و جوامع رفع ترس از هر شخص، نهاد، سازمان، طبقه و صنفی است تحت هر نام و عنوانی. اگر ادعا می کنند که شاهان مستبد بودند، حکومت های فعلی به چه دلیل باید در ورطه ی همان استبداد  بیفتند؟ اگر آنها جلوی آزادی بیان و امنیت پس از بیان را می گرفتند و اجازه ی فعالیت آزادانه و برابر منتقدان و مخالفانشان را نمی دادند آیا مجوز می شود تا همان شخص ممنوع الابیان و فعالیت وقتی به قدرت و جایگاه رسید خود همانند اسلاف خویش عمل کرده و جلوی آزادیهای اساسی و بنیادین را بگیرد؟ اگر آنان حقوق اقلیتها ( دینی، قومی، جنسیتی، مذهبی، عقیدتی، نژادی و ...) را به هر بهانه ای پایمال نموده و لگدمال می کردند آیا مجوز می شود تا  امروز پایمال کننده حقوق اقلیتها به هر طریق و با هر عنوانی باشند؟

 

آیا می توان گفت استبداد عریان بد است ولی آنگاه که لباس دین بر تن می کند خوب است و مشروع؟ آیا خشونت، سرکوب، تبعیض وقتی از سوی دیگر کشورها بر منتقدان و مخالفان یا مطالبه کنندگان حقوقشان اِعمال شود بد است اما اِعمال خشونت و سرکوب از سوی این حکومتگران بر مخالفان و منتقدانشان کاریست خوب و الهی؟ اگر حمله، تجاوز و قشون کشی به سایر کشورها کاری است بد و ناپسند، آیا حمله و قشون کشی به مردم کشور خود و به اسارت و گروگان گرفتن آنان تا به تغییرات مورد نظرشان اهتمام ننمایند اقدامی است درست و پسندیده؟ آیا حق انتخاب و تغییر برای در صدر نشستن اینان خوب است ولی وقتی نوبت به دیگران می رسد کاریست غیر اخلاقی و غیر الهی؟ آیا خدعه و نیرنگ ورزیدن و نگاه ابزاری به خواست و اراده مردمی که برای آزادی و عدالت اجتماعی و زیست انسانی تلاش کرده و می کنند مجاز است و تقلیل و مصادره  مطالبات و اهداف آنان به خواست و سلیقه خود صحیح می باشد؟ آیا هدف وسیله را توجیه می کند؟ آیا برای هدفی هرچند متعالی و نیک می توان از ابزارهای غیر انسانی مدد جست؟ در این صورت دامنه و ابعاد ابزار و وسیله ی غیر اخلاقی که توجیه کننده ی هدف است، آن قدر توسعه و گسترش نخواهد یافت که هدف را ببلعد و به جای ایجاد روشنایی و گرمی باعث حرمان و تیرگی و رذالت گردد؟ زیرا از تیرگی جز تیرگی نمی زاید و از بدی جز بدی انتظار نمی توان داشت.   

از این رو شایسته است تا به چند نکته اساسی توجه و اهتمام شود تا ما را از افتادن در ورطه ی تکرار بازدارد: 

اول_ اعتقاد به شخصیت محوری به جای برنامه محوری؛ رهبران می اندیشند که هر تغییر یا دگرگونی بواسطه شخصیت آنان و برای در صدر نشستن آنها اتفاق می افتد نه اهداف و آرمانهایی که برایش مبارزه شده و به همین دلیل عنصر خودخواهی در حین مبارزه مغفول مانده و بعد از تثبیت نظام خود را عیان می‌کند.

                                                                                                                            

دوم_ اعتقاد به شعارهای کلی و غیر قابل سنجش؛  هدف از تغییر و دگرگونی باید بصورت مشخص و منجز قابلیت تعریف و تحلیل داشته باشد، بطور مثال با گذشت پنج یا ده یا بیست سال قابل ارزیابی و سنجش باشد نه اینکه تحقق آن به آینده ای نامعلوم یا آن دنیا  و یا به تاریخ منوط شود. در این صورت هیچگاه آن شعارها قابلیت سنجش و ارزیابی نخواهد داشت و هیچ داوری و نقد و نظارتی نمی توان بر آن اِعمال کرد.

                                                                                                                     

سوم_  نگاه انحصار گرایانه به انقلاب و نظام؛  عده ای کلیت انقلاب را به نفع خود مصادره کرده و مبارزات، جانفشانی، مرارت، تلخکامی، زندان و شکنجه، آسیب و آزارِ دیگر نیروها و مبارزین چه پیش و چه در اثنای انقلاب را به صورت عامدانه یا غافلانه از یاد برده و به هیچ می انگارند. گویی انقلاب صرفا بواسطه ی نقش و مبارزات آنان تحقق یافته و به پیروزی رسیده و آنان مترادف انقلابند و نیروهای چپ، نهضت آزادی، ملیون و ملی مذهبی و لیبرال و سکولار  و گروههای دیگر اجتماعی هیچ نقشی در پیروزی آن نداشتند لذا به همین دلیل، هم اینان هستند که باید از ثمره و دستآورد آن بصورت انحصاری و برای همیشه ی تاریخ بهره ببرند.                                 

 

چهارم_ مقدس ساختن انقلاب؛ عده ای با تغافل به جای برنامه محوری  و دادنِ بیلان و تجاهل به اینکه انقلاب ثمره کوشش و کنش فعالان و مبارزین و تحول خواهان در پیوند با مردم بوده نه امری مجرد و نازل شده از آسمان که نتوان به تحلیل و ارزیابی آن پرداخت، خودِ انقلاب را مقدس ساخته و مصون از نقد می دانند و تعمدانه پیگیری اهداف و ترجیحات و مطالباتی که برایش انقلاب شد را پر هزینه می سازند.

                                                                                                                             

                                                                                                                                                           علاوه بر حساسیت و توجه ویژه ایی که نسبت به مراتب پیش گفته باید داشت، تجارب تاریخی نیز به ما یادآور می شود که تکیه نظام های سوسیالیستی بر عدالت اجتماعی بصورت قهرآمیز و خشونت گرایانه بدون توجه به آزادی و دموکراسی و حقوق اساسی و بنیادین و تکیه نظام های لیبرال بر آزادی منهای عدالت اجتماعی و تکیه بسیاری دیگر از نظام ها در عدم به رسمیت شناختن تکثر و تنوع موجود در جامعه و صغیر و مهجور دانستن مردم و حق و کامل پنداری خود، چه  نتایج تلخ و مصیبت باری بدنبال داشته و دارد. بر همین منوال حتی اگر به حیات معنوی جامعه محور اعتقاد و اعتماد داشته باشیم که آن هم باید قابلیت سنجش، داوری، نقد و پاسخگویی داشته باشد، این مهم جز با اجرای همزمان آزادی و دموکراسی و عدالت اجتماعی و حقوق بشر که برای انسان به صرف انسان بودن صرفنظر از دین، نژاد، ملیت، عقیده، جنسیت و مذهب  حقوق آزاد و برابر قائل است و تمامی مجاری که به ترس و دلهره و اضطراب می انجامد را مسدود  می کند و برای همه ی نیروهای اجتماعی صرفنظر از مرام و مذهب و مسلک شان احترام، منزلت و حق تعیین سرنوشت و حق مشارکت موثر و فعال قائل است و قدرت و نظام را مقدس نمی داند و اصالت را به مردم خواهانِ تغییر می دهد، امکان پذیر نخواهد شد.