تبعات اقتصادی کشیده شدن پای ایران به جنگ غزه
دالغا خاتین‌اوغلو
بر اساس گزارش جدید صندوق بین‌المللی پول، اگر پای حزب‌الله لبنان به صورت گسترده و جمهوری اسلامی به صورت محدود به جنگ غزه باز شود، اقتصاد جهانی آسیب خواهد دید، اما تبعات آن بر اقتصاد لبنان و ایران ویرانگر خواهد بود.
با ورود ستیزه‌جویان حوثی مورد حمایت ایران به جنگ غزه و حملات محدود و کنترل‌شده نیروهای ائتلاف بین‌المللی علیه مواضع این گروه شبه‌نظامی، اقتصاد یمن در سال گذشته میلادی ۱.۲ درصد کوچک‌تر شد و امسال دوباره ۲.۵ درصد کوچک‌تر خواهد شد.
صندوق بین‌المللی پول می‌گوید، اگر جنگ غزه گسترش یابد، اقتصاد یمن در سال ۲۰۲۴ می‌تواند تا ۸ درصد کوچک‌تر شود و تولید ناخالص داخلی ایران و لبنان نیز به ترتیب ۵ درصد و ۲۰ درصد سقوط کند.
تبعات اقتصادی گسترش جنگ، دامنگیر عراق نیز خواهد شد و اقتصاد این کشور که سال گذشته ۱.۱ درصد کوچک‌تر شده بود، امسال نیز افت ۱.۸ درصدی را تجربه خواهد کرد. ایران در عراق نیز گروه‌های نیابتی زیادی دارد که طی ماه‌های گذشته حملات متعددی به مواضع نیروهای آمریکایی مستقر در این کشور و سوریه داشته‌اند؛ حملاتی که با حملات متقابل آمریکا مواجه شده است.
این گزارش می‌افزاید، احتمال ورود کشورهای عربی دیگر به جنگ غزه بسیار ضعیف است و در صورت گسترش جنگ غزه به خاورمیانه، اگر چه از سرعت شتاب رشد اقتصادی آنها کاسته خواهد شد، اما کماکان رشد مثبت خواهند داشت.
در مورد بخصوص ایران و لبنان، این گزارش می‌گوید ۳۰ درصد احتمال باز شدن پای آنها به جنگ غزه وجود دارد؛ لبنان به صورت کامل و ایران به صورت محدود. اگر چنین اتفاقی بیفتد، حملات متقابل اسرائیل یا حتی آمریکا به لبنان می‌تواند اقتصاد باقی‌مانده لبنان را نیز به‌طور کامل ویران کند.
این کشور طی سال‌های گذشته با بحران مالی و اقتصادی چشمگیری مواجه بوده و تورم افسارگسیخته‌ای دارد.
صندوق بین‌المللی پول می‌گوید، در صورت ورود حتی محدود ایران به درگیری‌ها، تورم در این کشور به بالای ۱۰۰ درصد اوج خواهد گرفت و ذخایر ارزی قابل دسترس ایران نیز تا پایان سال ۱۴۰۳ به صفر خواهد رسید.
اقتصاد ایران
اقتصاد ایران تحت تحریم‌ها، فساد گسترده و ناکارآمدی دولت‌ها طی یک دهه گذشته به شدت آسیب دیده و طبق برآورد صندوق بین‌المللی پول، حجم اقتصاد ایران بر اساس قیمت‌های جاری از ۵۱۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ به ۳۶۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ سقوط کرده است.
تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۰ تقریبا با ترکیه برابری می‌کرد، اما امسال حجم اقتصاد ترکیه ۳.۵ برابر اقتصاد ایران خواهد بود.
در دوره یادشده تولید ناخالص داخلی عربستان، امارت، عراق، قطر و حتی اسرائیل دو برابر شده و تنها ایران و یمن هستند که اقتصاد آنها به سطح ۲۰ سال قبل بازگشته است.
حجم اقتصاد ایران با جمعیتی ۹ برابر اسرائیل، ۴۰ درصد کوچک‌تر از اقتصاد اسرائیل است. وضعیت مشابهی در مقایسه با اقتصاد ایران و امارات متحده عربی نیز دیده می‌شود.
مقامات جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که قصد ورود به جنگ غزه را ندارند، اما صندوق بین‌المللی پول می‌گوید، با توجه به عملکرد نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه، احتمال باز شدن پای ایران به جنگ و حملات محدود به این کشور وجود دارد و احتمال حملات موشکی مستقیم اسرائیل و حتی آمریکا به ایران منتفی نیست.
حوثی‌های یمن نیز این تصور را داشتند که حملات به کشتی‌ها در باب‌المندب که ۱۲ درصد تجارت جهان از این تنگه می‌گذرد، با بی‌اعتنایی یا خویشتن‌داری غرب مواجه خواهد شد، اما هم ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا و هم ائتلاف جداگانه کشورهای عضو اتحادیه اروپا وارد دریای سرخ شده و مواضع حوثی‌ها را مورد حمله قرار می‌دهند.
صندوق بین‌المللی پول می‌گوید، حملات حوثی‌ها باعث شده تا قیمت حمل کالا از آسیا به اروپا با دور زدن قاره آفریقا به جای مسیر نزدیک کانال سوئز دو برابر شود.
این گزارش به احتمال مختل شدن حرکت کشتی‌ها در تنگه هرمز با ورود ایران به جنگ غزه اشاره کرده و می‌گوید، ۳۵ درصد از نفت و ۱۳ درصد از گاز مایع صادراتی جهان از همین تنگه می‌گذرد و ایجاد ناامنی در آن منجر به افزایش قیمت انرژی در جهان خواهد شد.
البته اقدام ایران به بستن تنگه هرمز، حتی اگر برای کوتاه‌مدت موفقیت‌آمیز باشد، یک خودزنی تمام‌عیار خواهد بود، چرا که بخش اعظم صادرات و واردات خود ایران نیز از آب‌های جنوب انجام می‌شود. با این‌حال ایران سابقه طولانی در ایجاد مزاحمت برای کشتی‌های تجاری در خلیج فارس و دریای عمان دارد و بارها اقدام به گروگان‌گیری کشتی‌ها یا حملات پهپادی به آنها کرده است.
بیشتر بخوانید: آیا تهران برای تشدید جنگ نیابتی با اسرائیل آماده می‌شود؟
در مورد باب‌المندب نیز پیش‌تر ۱۰ درصد از تجارت جهانی نفت و ۸ درصد از تجارت گاز مایع از این تنگه انجام می‌شد، اما شمار کشتی‌هایی که از این مسیر حرکت می‌کنند از ۷۵ فروند به ۴۵ فروند در روز کاهش یافته و این موضوع خصوصا بر اقتصاد مصر که وابسته به درآمدهای ترانزیتی بالای ۱۰ میلیارد دلاری از کانال سوئز است تاثیر منفی دارد.
اخیرا اسامه ربیع، رئیس اداره کانال سوئز، اعلام کرد که درآمد مصر از کانال سوئز در ژانویه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته نصف شده و به ۴۲۸ میلیون دلار سقوط کرده است.
اقتصاد جهان و اسرائیل
صندوق بین‌المللی پول می‌گوید، انتظار می‌رود رشد اقتصادی جهان از ۳.۱ درصد در سال گذشته به ۲.۸ درصد در سال جاری میلادی برسد، اما در صورت گسترش جنگ غزه به خاورمیانه، این رقم می‌تواند به چهار دهم درصد کاهش یابد.
اقتصاد اسرائیل نیز که پیش‌بینی می‌شود در سال جاری حدود یک درصد کوچک‌تر شود، در صورت ورود جنگ با حزب‌الله لبنان و ایران ۴.۵ درصد کوچک‌تر خواهد شد.
حملات حوثی‌ها به کشتی‌ها در باب‌المندب، هزینه تجارت کالای چین با اتحادیه اروپا و آمریکا را به شدت بالا برده و بر اقتصاد چین ضربه زده است. خبرگزاری رویترز و آسوشیتدپرس حدود سه هفته پیش گزارش دادند که چین از ایران خواسته است تا حملات حوثی‌ها را متوقف کند؛ درخواستی که فعلا از طرف مقامات جمهوری اسلامی با بی‌اعتنایی مواجه شده است. آنها مدعی هستند که کنترلی بر نیروهای نیابتی خود ندارند.
این ادعا در حالی است که ایالات متحده آمریکا پنج‌شنبه هفته جاری از توقیف محموله تسلیحاتی ایران به یمن خبر داد و گفت، در این محموله بیش از ۲۰۰ بسته از اجزای موشک و مواد منفجره وجود داشته است.
مایکل اریک کوریلا، فرمانده ستاد فرماندهی کل ارتش ایالات متحده آمریکا، گفت: «این مثال دیگری از فعالیت شرورانه ایران در منطقه است».
منبع:دویچه‌وله