اسکار اصغر فرهادی با نقشی از مشهد
شیما شهرابی
اصغر فرهادی در اعتراض به فرمان مهاجرتی دونالد ترامپ در مراسم اسکار حاضر نشد
اصغر فرهادی پنج سال پیش اولین جایزه اسکار را برای «فیلم جدایی نادر از سیمین» دریافت کرد
به نمایندگی از اصغر فرهادی انوشه انصاری فضانورد ایرانی و قیروز نادری از چهره های شاخص ناسا در مراسم حضور داشتند
مشخص نیست لحظهای که نامش برای گرفتن بهترین فیلم خارجی خوانده میشود، کجاست؟ کنار چه کسانی مراسم اسکار را دنبال میکند و چه حالی دارد. او پنج سال پیش اولین جایزه اسکار را برای «فیلم جدایی نادر از سیمین» دریافت کرد. خودش روی سن رفت، از آکادمی اسکار تشکر کرد و از آرزوی صلح در دنیا حرف زد. این دومین اسکار او و دومین اسکاری است که به یک فیلم ایرانی تعلق میگیرد اما این بار فرهادی در مراسم حاضر نیست. پیشتر اعلام کرده بود که در اعتراض به فرمان مهاجرتی دونالد ترامپ در مراسم اسکار حاضر نمیشود اما این به معنی تحریم اسکار و این جایزه نیست. به همین خاطر دو نماینده برای حضور در این مراسم معرفی کرده، انوشه انصاری، اولین زن فضانورد ایرانی و فیروز نادری از محققان ارشد ناسا.
وقتی نام فیلم «فروشنده» به عنوان برنده بهترین فیلم خارجی خوانده میشود، هر دو با هم روی سن میآیند. فیروز نادری با کت و شلوار و پاپیون و انوشه انصاری با یک لباس رسمی بلند و یک شال رنگی که روی شانههایش انداخته. طرح روی شال نقشه فضایی شهر مشهد است. او پیش از رفتن روی سن به خبرنگار بی بی سی گفته این طرح را انتخاب کرده تا نشان دهد در فضا مرزها معنی ندارند. متن پیام فرهادی هم تاکید روی دیگر مرزبندی ها بود: « متاسفم که امشب در کنار شما نیستم. به احترام مردم کشورم و همه کسانی که به شیوه غیر محترمانهای جلوی ورودشان به آمریکا گرفته شده در این مراسم حاضر نشدهام. تقسیم بندی دنیا به ما و دشمنان ما توسط سیاستمداران افراطی باعث ترس میشود، ترسی که توجیهی است دروغین برای خشونت و جنگ. سینماگران میتوانند با چرخش دوربینهایشان به مشترکات انسانی کلیشههای رایج راکه از ملیتها و ادیان ساخته شده، بشکنند و زمینه همبستگی مردم دنیا را فراهم کنند. حالا ما بیشتر از هرزمان دیگر به آن نیاز داریم.»
از آغاز مراسم اسکار، سینماگران بارها به فرمان مهاجرتی ترامپ واکنش نشان دادهاند. مجری مراسم با لحنی طنر گفت از دونالد ترامپ تشکر میکنم که با کارهای نژاد پرستانهاش، روی آکادمی را سفید کرد. برنده بهترین طراحی چهره برای فیلم «جوخه خودکشی» جایزهاش را به مهاجران تقدیم کرد و تعدادی از مهمانان آکادمی یک پاپیون آبی روی لباسهایشان در مراسم حضور یافتند. پاپیون آبی نشان دفاع از آزادیهای مدنی است. اما وب سایت تحلیلی خبری پلی لیست در توئیتی که به اشتراک گذاشته، بهترین سخنرانی مراسم را مربوط به سخنان فرهادی دانشته: «بهترین سخنرانی اسکار امسال از آن کسی بود که در مراسم اسکار حضور نداشت.» توئیت این سایت با هشتگ #Thesalesman به اشتراک گذاشته است. در اولین ساعت اعلام نام فروشنده به عنوان بهترین فیلم خارجی آکادمی اسکار، این هشتگ و هشتگ #Asgharfarhadi به ترندهای جهانی شبکه توئیتر تبدیل شدهاند.
ایرانیان زیادی در سراسر دنیا مراسم اسکار را دنبال کردهاند و بسیاری از آنها احساس خوشحالی و شادی و غرورشان را در شبکههای مجازی به اشتراک گذاشتهاند. فرهادی پیشتر وقتی جایزه کن را دریافت کرد، گفت: «فیلمهای من فیلمهای شادی نیستند اما خوشحالم که توانستهام با جایزههایی که تا کنون گرفتهام، لااقل بخشی از مردم کشورم را خوشحال کنم.» اشاره فرهادی به بخشی از مردم، اشاره او به تندروهاست که از گرفتن جایزه او هربار ابراز نارضایتی میکنند. بعضی از آنها جوایز او را سیاسی میدانند و برخی او را متهم به سیاه نمایی میکنند، میگویند او فیلمهای تلخ میسازد تا جایزههای جهانی را به دست آورد . در گفتو گویی که چند سال پیش با اصغر فرهادی انجام دادم از او درباره تلخ بودن فیلمهایش سوال کردم. او یک جمله جواب داد: «من درباره چیزهایی که میبینم فیلم میسازم.»
«فروشنده» هم فیلم تلخی است. روایت زوج جوانی که بازیگر تئاتر هستند و قصه «فروشنده» آرتور میلر را روی صحنه اجرا میکنند. اما یکباره اتفاقاتی رخ میدهد که زندگیشخصیشان دچار تحول میشود و ...
فرهادی پس از ساخت فیلم «گذشته» در فرانسه، کا ر روی داستانی را آغاز میکند که در اسپانیا رخ میدهد اما برای جمع شدن بازیگران فیلم و شروع کار یک سالی زمان لازم است او در مصاحبه با ایسنا عنوان کرده دلش برای فیلمسازی در ایران تنگ شده بوده، همین میشود که داستان «فروشنده» را که از مدتها پیش در دست نگارش داشته تکمیل میکند و فیلم را مقابل دوربین میبرد. این فیلم در جشنواره کن، جایزه بهترین فیلمنامه را برای اصغر فرهادی و جایزه بهترین بازیگر مرد را برای شهاب حسینی به ارمغان آورد و حالا جایزه بهترین فیلم خارجی اسکار را برای ایران گرفته است. این جایزه نام اصغر فرهادی را در کنار رانی کلمان کارگردان فرانسوی و آکی را کوروساوا کارگردان ژاپنی قرار میدهد. هر سه کارگردان دوبار جایزه اسکار بهترین فیلم غیر انگلییرا دریافت کردهاند. رنه کلمان در سال های 1950 و 1952 برای دو فیلم «دیوارهای مالاپاگا» و «بازیهای ممنوع» و کوروساوا در سالهای 1951 و 1975 برای دو فیلم «راشومون» و «درسو اوزولا». فرهادی چهار سال پیش در گفت وگو با روزنامه شرق گفته از آثار دسیکا، فلینی و برگمان تاثیر گرفته است. فدریو فلینی و ویتوریو دسیکا هر کدام چهار بار اسکار بهترین فیلم خارجی را دریافت کردهاند. فلینی برای فیلمهای «جاده»1956، «شبهای کابیریا»1957، «هشت و نیم» 1963و «آمارکورد»1974 و دیسکا برای فیلمهای «واکسی»1947، «دزد دوچرخه»1949، «دیروز، امروز، فردا»1964 و «باغ فینزی کونتینی» 1971.
اینگمار برگمان دیگر فیلمساز محبوب فرهادی هم سه بار این جایزه را برای فیلمهای «چشمه باکرگی» 1960، «همچون در یک آئینه» 1961،«فانی و الساندر» 1983 از آکادمی اسکار دریافت کرده است. احتمالا نزدیکان و دوستان فرهادی زمانی که جوان قدکوتاه و فعال اصفهانی سریال داستان یک شهر را جلوی دوربین میبرده، فیلمنامه سریالهای مناسبتی مینوشته و حتی اولین فیلم بلند سینماییاش را آماده میکرده، هرگز تصورش را نمیکردند روزی نامش در فهرست برندگان جایزه اسکار باشد و حالا شاید کسی تصور نکند روزی او رکورد فیلمسازان محبوبش را در به دست آوردن جوایز اسکار بزند. فرهادی وقت زیادی دارد!
منبع:پژواک ایران