هزاران پناهجوی کُرد ایرانی، سرگردان میان امید و ناامیدی در اقلیم کردستان
هزاران پناهجوی کُرد ایرانی در شرایط بسیار نامناسبی در اقلیم کردستان زندگی می‌کنند. زلیخا محمدی، از اعضای انجمن پناهجویان روژهه‌لات به زمانه می‌گوید ده‌ها پناهجو تاکنون دست به خودکشی زده‌اند.
جوانی با لباس کُردی مقابل دوربین خبرنگاران ایستاده، در یکی از دستانش بطری پر از بنزین و در دست دیگرش یک فندک است. می‌گوید: «چهار سال است اینجاییم، اگر به ایران برویم اعدام می‌شویم و اگر اینجا بمانیم باید در خرابه‌ها، ساختمان‌های نیمه‌کاره و مسجدها بخوابیم، حالا هم بگذار نگویند این پسر بی‌عرضه است…» سپس بنزین را روی سرش می‌ریزد و خودش را به آتش می‌کشد. هیچ‌کس مانعش نمی‌شود و او را کمک نمی‌کند، این فقط دوربین خبرنگاران است که پیکر شعله‌ور او را که این‌طرف و آن‌طرف می‌دود نشانه گرفته‌اند تا افول انسانیت را ثبت کنند. یکی از دوستان پناهجویش دنبالش می‌دود و تی‌شرتی را که به تن دارد در می‌آورد و می‌کوشد آتش را خاموش کند .…
این تصویری از لحظه خودسوزی بهزاد محمودی، پناهجوی کُرد ایرانی مقابل دفتر سازمان ملل در اربیل است. محمودی در تاریخ ۱۸ مه/ ۲۸ اردیبهشت در اعتراض به تأخیر در روند بررسی درخواست پناهندگی‌اش توسط سازمان ملل و شرایط دشوار زندگی در اقلیم کردستان اقدام به خودسوزی کرد.
بهزاد محمدی شش روز بعد در تاریخ ۲۴ مه/ ۳ خرداد به دلیل شدت سوختگی در بیمارستان جان باخت. به گفتە پزشکان، بدن بهزاد محمودی دچار سوختگی ٩٣ درصدی شده بود و کلیه‌هایش به دلیل جراحات ناشی سوختگی به شدت آسیب دیده بودند.
بهزاد محمودی اهل بوکان، واقع در استان آذربایجان غربی بود و هنگام مرگ تنها ۲۶ سال داشت. او از سال ۱۳۹۶ به امید یافتن آینده‌ای بهتر و به دور از مشکلات و تبعیض‌هایی که کُردهای ایران با آن دست به گریبان هستند، راهی اقلیم کردستان شد و به کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) درخواست پناهندگی داد.
این پناهجوی کُرد ایرانی از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل درخواست اسکان موقت و پناهندگی در یک کشور سوم را کرده بود اما به گفته یکی از دوستانش به نام «گرامی» در گفت‌وگو با خبرگزاری الجزیره، درخواست‌های محمودی بی‌پاسخ ماندند.
سرگذشت بهزاد محمودی نمونه‌ای از شرایط اسفبار هزاران پناهجوی کُرد ایرانی است که پس از فرار به اقلیم کردستان عراق به امید یافتن یک زندگی بهتر، تمام امیدهای آنها رخت یأس و ناامیدی به تن کرده است.
شرایط سخت زندگی
یکی از دوستان و همکاران بهزاد محمودی که به دلایل امنیتی با نام «گرامی» از او نام برده شده، به خبرگزاری الجزیره گفته روز حادثه خودسوزی بهزاد همراهش بوده و او هم قصد داشته خودسوزی کند، اما زمانی که بهزاد شعله‌ور شده به نجات دوستش شتافته است.
گرامی هم اهل استان آذربایجان غربی در ایران است و ۲۳ سال دارد.
آن‌گونه که گرامی روایت می‌کند او و بهزاد محمودی به عنوان کارگر ساختمانی در اربیل استخدام شده بودند. آنها که توانایی تهیه محل اقامت را نداشتند، چندین ماه در یک کارگاه ساختمانی ناتمام زندگی می‌کردند.
گرامی در این باره به الجزیره گفته:
«من و بهزاد دوست نزدیک بودیم. ما سخت کار کردیم اما همیشه با مشکلات مالی روبه‌رو بودیم. یا بیکار بودیم یا از پس هزینه‌های اقامت بر نمی‌آمدیم. ما چندین بار به سازمان ملل رفتیم اما آنها به درخواست ما برای کمک پاسخ ندادند.»
گرامی تأکید می‌کند آخرین باری که او و بهزاد محمودی به دفتر کمیساریای عالی پناهندگان در اربیل مراجعه کردند، به آنها اجازه ورود داده نشد. او می‌گوید در اعتراض به شرایط نامناسب پناهندگی‌شان به مقام‌های کمیساریای پناهجویان سازمان ملل اعلام کردند که خودسوزی خواهند کرد اما نگهبان‌ها آنها را مسخره کردند: «به ما گفتند بهتر است این كار را در مقابل مقر (سازمان ملل) انجام دهید.»
گرامی به الجزیره گفته با وجود تهدیدهای مکرر حکومت اقلیم کردستان مبنی بر بازگرداندن آنها به ایران، بارها از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل درخواست کمک کردند اما هیچ کمک مالی‌ای از طرف این سازمان به آنها تعلق نگرفته است.
زلیخا محمدی، از اعضای «انجمن پناهجویان روژهه‌لات» در شهر سلیمانیه در گفت‌وگو با زمانه شرایط پناهجویان کُرد ایرانی در اقلیم کردستان را نگران‌کننده و بسیار بد توصیف می‌کند:
«حتی یک پناهجو هم نیست از زندگی‌اش راضی باشد. شرایط یکی از یکی بدتر است. قبلا پناهجویانی که به اقلیم می‌آمدند برگه‌ای دریافت می‌کردند که مانند کوپن در ایران بود و می‌توانستند مقدار اندکی خورد و خوراک با آن تحویل بگیرند. الان یک سال است دولت مرکزی عراق دیگر آن برگه را صادر نمی‌کند و ما در تلاشیم تا با رایزنی‌ها آنها را مجاب کنیم که برگه دریافت اقلام غذایی را دوباره به پناهجویان بدهند. هر چند اقلامی که به پناهجویان می‌دادند خیلی ناچیز بود؛ اقلامی مانند شکر و روغن.»
به گفته زلیخا محمدی، این برگه حتی در فقدان کارت پناهجویی هم اعتبار داشت و پناهجویان می‌توانستند برخی امورات اداری مانند ثبت نام کودکان در مدرسه یا برای رفتن به سر کار از آن استفاده کنند زیرا این برگه تأیید می‌کرد که فرد یک پناهجوی قانونی است:
«ولی از وقتی صدور این برگه را متوقف کرده‌اند بسیاری از پناهجویان به مشکل برخورده‌اند.»
در جلسه‌ای که روز سه‌شنبه ۱۹ خرداد/ ۹ ژوییه اعضای انجمن پناهجویان روژهه‌لات با چند تن از نمایندگان پارلمان اقلیم کردستان داشتند، ریزان شیخ‌دلیر، یکی از نمایندگان پارلمان به آنها وعده داد که تلاش خواهد کرد صدور مجدد برگه دریافت اقلام غذایی برای پناهجویان را پیگیری کند.
علاوه بر مشکلات و سختی زندگی در اقلیم کردستان، با شیوع ویروس کرونا به مشکلات پناهجویان بیش از پیش افزوده شده است. زلیخا محمدی می‌گوید در دوران کرونا تاریخ انقضای کارت پناهجویی تعداد زیادی از افراد به پایان رسیده اما آنها را تمدید نمی‌کنند و همین باعث شده مشکلات پناهجویان چند برابر شود.
هزاران پناهجوی کُرد ایرانی سرگردان در اقلیم کردستان
پس از خودسوزی بهزاد محمودی، صدها پناهجوی کُرد ایرانی مقابل دفتر سازمان ملل در شهرهای اربیل و سلیمانیه چندین تجمع اعتراضی برگزار کردند. بر اساس گزارش‌ها نیروهای پلیس اقلیم کردستان در مواردی با استفاده از خشونت تلاش کردند معترضان را پراکنده و چادرهای آنها را از مقابل دفتر سازمان ملل جمع‌آوری کنند.
برخی از پناهجویانی که در این تجمع‌ها شرکت کرده بودند در اعتراض قصد خودسوزی داشتند، از جمله ژاکان باران، از شاعران سرشناس اهل ایلام که حاضران از اقدام آنها جلوگیری کردند.
انجمن پناهجویان روژهه‌لات که به منظور حمایت از پناهجویان کُرد ایرانی در اقلیم کردستان تأسیس شده، همزمان نامه‌ای ۹ مادەای که در آن مطالبات خود را مطرح کرده بودند، به دفتر سازمان ملل ارائه دادند.
این نامه از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل می‌خواهد بر اساس قوانین این سازمان پرونده هر یک از پناهجویان سیاسی را مورد بررسی قرار دهد و برای رسیدگی به پرونده‌های پناهجویان سیاسی سریع اقدام کرده و آنها را از پناهجویان اجتماعی و دیگر پناهندگان متمایز کند.
منبع:رادیو زمانه