حق نشر عکسTASNIM

فردای روز جهانی کارگر، چهارشنبه دوازده اردیبهشت، ساعت ۱۲ ظهر، ناگهان در عمق هزار و سیصد متری زمین در معدن زغال سنگ یورت در استان گلستان انفجاری رخ داد. شماری از کارگران در جا جان باختند، برخی برای نجات جان دوستان و همکاران خود جان خود را از دست دادند و تعدادی نیز در داخل معدن محبوس شدند که "که احتمالا آنان هم جان خود را از دست داده‌اند".

مسئولان مختلف دولتی، درمانی و انتظامی در محل حاضر شدند یا هیئت به محل اعزام کردند.

سه روز از فاجعه گذشته، هیچ‌کس نمی‌داند دقیقا چند نفر در اعماق زمین محبوس شده‌اند، مسئولان مختلف اعداد و ارقام متفاوتی اعلام می‌کنند. شمار مصدومان هم دقیقا روشن نیست، تا هفتاد نفر هم گفته شده.

حق نشر عکسTWITTER

علت حادثه هم روشن نیست، فقط گفته می‌شود که کارگران برای روشن کردن یکی از لوکوموتیوهای حمل و نقل در داخل تونل، "باتری به باتری" کرده‌اند و جرقه آن گاز متان انباشته در فضای معدن را منفجر کرده است.

گزارش شده که "در این معدن بیش از ۴۰۰ کارگر مشغول به کار بودند و پس از وقوع حادثه به دلیل اقدام سریع عوامل هلال احمر و اورژانس ۶۸ نفر نجات پیدا کردند" و "۲۲ نفر از مصدومان حادثه از بیمارستان ترخیص شده‌اند."

گروهی از "امدادگران"، کارگران معادن دیگر هستند که برای نجات جان همکارانشان به محل آمده‌اند.

یگان ویژه نیروی انتظامی هم به محل حادثه رفته، اما حضورش کارگران را خشمگین کرده است. یک مقام مسئول گفته یک "درگیری جزئی" اتفاق افتاده، اما "از فرماندهی یگان ویژه به نیروها اعلام شد که از درگیری جلوگیری شود؛ چراکه کارگران داغدارند و نباید با آنها درگیر شد."

حق نشر عکسTASNIM

به گزارش ایلنا، با ورود یگان ویژه، "برای دقایقی جو معدن متشنج شد. یکی از کارگرها در حالی که فریاد می‌زد پاره تنم در اینجا گرفتار شده از یگان ویژه می‌خواست که سریعتر محل را ترک کند."

"کارگران از عملکرد صدا و سیما نیز شکایت داشتند و در حالی که فریاد می‌زدند صدا و سیما دروغگو است اعتراض خود را اعلام می‌کردند." به گزارش خبرنگاران حاضر در محل، کارگران دوربین‌های صدا و سیما را از محل معدن بیرون کرده‌اند.

"دیروز دوربین‌های صداوسیما در محوطه معدن بودند، الان گفتند کارگران نیروهای ویژه و دوربین صداوسیما را بیرون کردند."

"می‌گویند از دیشب فقط حرف مسوولان پخش شده. گفتند نیروهای ویژه در کارشان دخالت می‌کنند بیرون‌شان کردند."

شاید هم شکایت کارگران از صدا و سیما این بوده که با "اصرار صدا و سیما" دستگاه ونتیلاتور برای انتقال اکسیژن به معدن و خروج گاز متان را که صدای زیادی داشته، برای پخش زنده تلویزیونی خاموش کرده‌اند.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان می‌گوید که امکان پیشگیری از این فاجعه وجود داشته است: "این معدن اخطار دریافت کرده و یک بار نیز به دادگاه معرفی و محکوم شده است. ممکن است علت حادثه خطای یکی از کارگران باشد، اما در هر حال کارفرما مقصر است. همچنین شرایط ایمنی کارگاه به گونه‌ای نبوده که خطای انسانی منجر به وقوع این حادثه نشود."

اما علی ربیعی، وزیر کار که از نزدیک بر امدادرسانی نظارت دارد می‌گوید: "بازرسان کار نیم ساعت قبل از حادثه از محل معدن بازدید کرده بودند" و "وزارت صنعت وضعیت معدن یورت را ایمن ارزیابی کرده بود."

مطابق قانون کار ایران، "هرگاه ‌بر اثر عدم‌ رعایت‌ مقررات" از سوی کارفرما، حادثه‌ای‌ رخ‌ دهد، كارفرما "از نظر كیفری‌ و حقوقی مسئول"‌ است‌.

عملیات امداد و نجات بسختی جلو می‌رود، اما امکان ریزش مجدد وجود دارد.، شاید چند روز دیگر هم عملیات امداد و نجات ادامه پیدا کند.

حق نشر عکسREUTERS

چرا عملیات امداد بسختی پیش می رود؟ چون آنها که باید برای نجات جان کارگران به اعماق تونل‌های معدن در عمق ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ متری زمین پایین بروند، نیاز به اکسیژن دارند. اما "تا عمق ۱۷۰۰ متری هیچ دستگاه تهویه‌ای در این معدن نصب نشده بود و پس از حادثه دستگاه تهویه هوا اضافه شد."

کارگرانی که در این عمق در معدن زغال سنگ کار می‌کنند، "سالی سه ماه بیمه آرایشگری می‌شوند نه بیمه مشاغل سخت" و گزارش شده که هشت ماه است حقوق نگرفته‌اند. سال پیش که برای دریافت حقوق معوقه اعتراض کردند جوابشان تهدید و بازداشت بوده است.

این کارگران "چندین ماه حقوق معوقه دارند و بعضا بابت ۱۶ ساعت کار روزانه حدود ۹۸۰ هزار تومان حقوق می‌گیرند"؛ وضعیتی که مصطفی هاشمی‌طبا، نامزد ریاست جمهوری آن را "غیر انسانی و غیر اسلامی" می‌داند.

معدن در عمق ۱۷۰۰ متری دستگاه تهویه ندارد، ایمنی بقدری فراموش شده که در عمق معدن زغال سنگ "باتری به باتری" می‌کنند، کسی نمی‌داند که چند نفر در زیر زمین مشغول کار هستند، برای امدادرسانی باید دست به دامان کارگران معادن دیگر شد، یگان ویژه پلیس با کارگران فاجعه دیده درگیر می‌شود و کارگران به "رسانه ملی" اعتماد ندارند که فریادشان را به راستی به گوش دیگران برساند.

اما تا وقتی معدن سود آور است کسی به این چیزها توجه نمی کند. معدن غیر دولتی است. مالکیت آن وقتی بتوانید از لایه لایه شرکت‌های تحت پوشش و وابسته و هلدینگ عبور کنید، در نهایت به شرکت‌های گروه مهر اقتصاد و شرکت سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد ایرانیان می رسد که تحت پوشش بانک مهر اقتصاد هستند، بانکی که با نام موسسه قرض‌الحسنه بسیجیان در سال ۱۳۷۲ شکل گرفت و اکنون زیر مجموعه بنیاد تعاون بسیج است.

شاید فاجعه معدن یورت را از جهاتی بتوان با ساختمان پلاسکو مقایسه کرد، مالکیت متعلق به نهادی است که در عمل نه خصوصی است نه دولتی. نه به قواعد شرکت‌های خصوصی تن می‌دهد نه به قواعد شرکت‌های دولتی. موقع تقسیم سود سهام و بروز فاجعه خصوصی است، موقع دریافت سوبسید و امکانات ویژه دولتی.

مهم این است که با تاسیس سریالی شرکت، می توان مالکیت واقعی را در پشت این همه شرکتهای واسط مخفی کرد، از هر نظارتی مصون ماند و فقط سود را به سهامدارانی رساند که از برکت "خصوصی‌سازی"، با سمت‌های حکومتی و دولتی در هیئت مدیره شرکتهای خصوصی نشسته‌اند.

آنها که در جلسه تعیین سود سهام این شرکت‌ها مدعی درجه اولند در هنگام حادثه‌های این‌چنینی که محصول مدیریت ناکارآمد و سود محوری محض است، ناگهان ناپدید می‌شوند.