حق نشر عکسILNAImage captionبهرام بیضایی کارگردان، نمایشنامه نویس و فیلمساز ایرانی از سال هشتاد و نه در آمریکا زندگی می کند

تئاتر ایران در سالی که گذشت همچون دیگر رشته‌های حوزه فرهنگ و هنر فراز و فرود و تلخی و شیرینی به خود دید. در این میان شاید جالب باشد که نام بهرام بیضایی در غیبت حضورش بیشتر از همیشه شنیده شد. از بی خبری وزیر مستعفی وزارت ارشاد از توانایی کار کردن و حمله کیهان به او تا اجرای مجلس ضربت خوردن در تهران و اجرای طربنامه در آمریکا. این مطلب مروری است بر برخی از رویدادهای تئاتری در سال ۹۵.

پرفروش‌ترین‌ها

"مجلس ضربت زدن" به نویسندگی بهرام بیضایی و کارگردانی محمد رحمانیان، "طپانچه خانم" اثر محمد امیر یار احمدی، به کارگردانی شهاب الدین حسین پور، "روزهای بارانی" به نویسندگی و کارگردانی امین بهروزی و"شلتر" به کارگردانی امیر میری پرفروش‌ترین های مجموعه تئاتر شهر به گزارش ایران تئاتر در سال۹۵ معرفی شدند.

حمله کیهان به بیضایی و رحمانیان

هنرمندان در سال ٩٥ نیز همچون گذشته از هجمه رسانه‌هاى تندرو در امان نبودند. روزنامه کیهان سى‌ام تیر ماه در واکنش به اجراى نمایش "مجلس ضربت خوردن" اثر بهرام بیضایى و کارگردانى محمد رحمانیان که از ٢٩ خرداد در تالار اصلى تئاتر شهر بر صحنه بود، با انتشار مطلبى این دو هنرمند را بى‌سواد خواند.

کیهان در واکنش به گفته رحمانیان که در گفتگو با روزنامه ای سینمایی رضایت خود نسبت به مورد ممیزی قرار نگرفتن اثرش ابراز کرده بود نوشت: "نویسنده موهن و ضد اسلامى "روز حسین" که متن "بهرام.ب" را به روى صحنه برده است از اینکه ارشاد تاکید و شرط نویسنده خارج‌نشین را مبنى بر پرهیز از ممیزى متنش پذیرفته ابراز خوشبختى کرد""

آلبوم عکس‌: نمایش طرب‌نامه کاری از بهرام بیضایی

وزیر ارشاد ایران: نمی‌دانم بیضایی توانایی انجام کار دارد یا نه

"مضحک این است که نه نویسنده نمایشنامه و نه کارگردان آن، هیچ یک از سواد دینى و تاریخى و سیاسى برخوردار نیستند."

این نمایشنامه که تاریخ نگارشش به سال١٣٧٩ بازمی‌گردد، اثرى ا‌ست با تم مذهبى که با نگاهى نو به روایت شب ضربت خوردن امام على پرداخته و حذف چهره‌هاى روشنفکر و نخبه‌کشى در زمان اسلام و در دوران معاصر را مورد انتقاد قرار داده.

با آنکه متن این اثر بارها در ایران تجدید چاپ شده، بهرام بیضایی هرگز نتوانست آن را اجرا کند. امیدها در دوره اصلاحات نیز براى اجراى این اثر نافرجام ماند.

حق نشر عکس.

خصوصی سازی تئاتر

خصوصى‌سازى تئاتر در مدت زمانى کوتاه توانست چرخ تئاتر کشور را رونقی تازه ببخشد.

تا آنجا که طى چهار سال گذشته حدود ٢١ تماشاخانه در تهران و ٣ سالن در شهرستان‌ها تاسیس شد و بستری گشوده شد برای بسیاری از گروه‌های نمایشی تا بتوانند بدون انتظار در صف سالن‌های محدود دولتی، آثار خود را برای مخاطبان‌شان به نمایش بگذارند.

برخى کارشناسان حوزه نمایش اما معتقدند تئاتر در برخورد با پدیده خصوصی سازی دچار شتابزدگى شده است.

بیشتر بخوانید:

صفحه ویژه؛ نوروز ۹۶

سال بلوا؛ سینمای ایران در سالی که گذشت

ورزش ایران در سال ۹۵، از مدال کیمیا تا تیم فوتبالی که نمی‌بازد

درگذشتگان ۹۵: پس مرگ؛ چیز دیگری بود

حقوق بشر ایران در ۱۳۹۵؛ سال اعتصاب غذا، کاهش اعدام‌ها

تاسیس تماشاخانه توسط افراد غیر متخصص و واجد پیشینه تئاترى، انبوه مکان‌هاى بى‌هویت، عدم امکانات سخت‌افزارى، نبود نیروى ناظر بر قیمت گذارى بلیط، تن دادن صاحبان تماشاخانه‌ها به شیوه‌هاى رایج نمایشی و جای خالی سبک‌هاى متفاوت اجرایى، فقدان پراکندگى جغرافیایى سالن‌ها از مواردی‌ست که به این دلنگرانی دامن زده است.

حق نشر عکسTABYANImage captionایرج راد، اصغر همت روسای قبلی و جدید خانه تئاترو پرویز پور حسینی

تغییر در مدیریت خانه تئاتر

پس از گذشت ١٥ سال سرانجام طلسم ها شكست و مديريت خانه تئاتر كه براى سال هاى پياپى بر عهده ايرج راد بود، به اصغر همت سخنگوى هيات مديره اين نهاد سپرده شد.

با آنكه ايرج راد در جلسه هيات مديره ٢٧ ارديبهشت خانه تئاتر بيشترين راى را از سوى هيات مديره اين نهاد به دست آورد، وى اما اين سمت را نپذيرفت كه همين مساله باعث ايجاد شايعه استعفاى وى از سوى برخى رسانه ها شد. راد اما اين خبر را تكذيب كرد و دليل اين ممانعت را پرداختن به فعاليت هاى هنرى خويش عنوان كرد.

بسيارى از هنرمندان تئاتر در اين سال ها عملكرد اين نهاد به عنوان نماينده خانواده هنرهاى نمايشى كشور را مورد انتقاد قرار داده و آن را سازمانى كه داراى ضعف هاى اساسى است، خوانده بودند.

مدير جديد اين خانه در گفتگو با ايسنا، مهم ترين برنامه خود را پيگيرى جدى خواسته هاى تئاتری ها اعلام كرد.

حق نشر عکسMEHRImage captionپرستویی گفت: آقاى شریعتمدارى،واقعا چگونه به خود اجازه مى‌دهید در مورد استاد مسلم عرصه ادبیات و نمایش و مدافع فرهنگ پارسى، استاد بهرام بیضایى حرفى بزنید؟"

جشنواره‌ای به نام بهرام بیضایی

نخستین جشنواره ملى تئاتر بهرام بیضایی که بنا بود پنجم دى به مناسبت هفتاد و هشتمین سالگرد تولد وی و به پاس شش دهه فعالیت او در زمینه هنرهای نمایشی و با هدف معرفى و شناخت آثار نمایشى این فیلمنامه‌نویس، پژوهشگر و کارگردان معاصر و برجسته ایرانى، توسط یک مرکز فرهنگ و هنر علمى کاربردى برگزار شود، به دلیل استقبال گسترده متقاضیان از سراسر کشور و انبوه آثار ارسالى برگزار نشده و موکول به نیمه دوم بهار سال آینده شد.

این رویداد اما خشم رسانه‌اى تندرو همچون کیهان را در پی داشت. این روزنامه بیضایی را فراری خواند و نوشت:"سوال اینجاست که برگزارى جشنواره فوق با استفاده از امکانات و هزینه بیت‌المال قرار است کدام اندیشه بیضایى را مورد تجلیل قرار داده و جایزه بدهد؟ در حالى که وى طبق برخى اسناد تاریخى از خانواده‌اى بهایى بوده و در نهایت به قول خودش فردى لائیک و غیر مذهبى است."

به دنبال واکنش تند هنرمندان به این اتفاق، پرویز پرستویى در صفحه اینستاگرام خود نوشت" آقاى شریعتمدارى! شما مى دانید راجع به چه کسى حرف مى‌زنید؟ واقعا چگونه به خود اجازه مى‌دهید در مورد استاد مسلم عرصه ادبیات و نمایش و مدافع فرهنگ پارسى، استاد بهرام بیضایى حرفى بزنید؟"

حق نشر عکس.Image captionنوید محمدزاده بازیگر نمایش با انتشار ویدئویى در صفحه اینستاگرام گفت: "یک سرى از مدیران به این معروف هستند که کنسرت لغو کنند، جلوى اجراى تئاتر را بگیرند و فیلمى را که مجوز دارد را توقیف کنند و در تاریخ به این نام بمانند."

لغو مجوز در مشهد، این بار تئاتر

در مشهد فقط کنسرت های موسیقی لغو نشدند. روزهاى پایانى سال همراه بود با خبر لغو مجوز اجراى نمایش آخرین نامه به کارگردانى مهرداد کورش نیا که بنا بود از ٢١ اسفند، در سالن اصلى تئاتر شهر مشهد به روى صحنه برود.

١٦ اسفند ٩٥ با پیش فروش اینترنتى بلیط‌هاى نمایش، سایت فروش با مشکل فنى مواجه شد که دلیل آن ازدحام و استقبال براى خرید بلیط اعلام شد. بلیط‌هاى نمایش با قیمت ٥٠ تا ١٠٠ هزار تومان پیش فروش شده بود که این مساله اعتراض تئاتریهای مشهد را در پی داشت.

همان روز کارگردان نمایش در صفحه اینستاگرام خود نوشت:"واقعا جاى تاسف دارد که استان‌هاى ما بخصوص شهرهاى بزرگى چون مشهد آنقدر از امکانات و برنامه‌هاى خوب فرهنگى فاصله دارند که یک نمایش محقر و بى‌ادعایى چون آخرین نامه با چنین استقبالى روبه رو مى‌شود."

این متن واکنش تئاتری های مشهد را مبنی بر توهین به مردم مشهد از سوی کارگردان در فضاى مجازى برانگیخت.

تا آنجا که مدیر انجمن هنرهاى نمایشى خراسان رضوى، با اعلام حمایت از هنرمندان مشهد، طى حکمى مجوز اجراى نمایش را لغو کرد.

نوید محمدزاده بازیگر نمایش با انتشار ویدئویى در صفحه اینستاگرام گفت: "یک سرى از مدیران به این معروف هستند که کنسرت لغو کنند، جلوى اجراى تئاتر را بگیرند و فیلمى را که مجوز دارد را توقیف کنند و در تاریخ به این نام بمانند."

" ما مدیرانی فرهنگى داریم که مطمئنا جلوى لغو کارهاى فرهنگى را مى‌گیرند، من از این مدیران انتظار دارم کنار مردم بایستند."

حق نشر عکسIRNAImage captionاز علی رفیعی در سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر تجلیل شد

جشنواره تئاتر فجر و بزرگداشت رفیعی

سى و پنجمین دوره جشنواره بین المللى تئاتر فجر که از نخستین روز بهمن ماه ٩٥ با بودجه‌ای برابر با دوره قبل، تا دهم همین ماه در هفت استان آذربایجان شرقى، البرز، بوشهر، خراسان رضوى، فارس، گلستان و یزد برگزار شد، شامل تغییراتی در بخش هایی در خود نسبت به دوره‌های قبل بود.

حذف بخش تولیدات تازه تئاتر ایران با تمرکز بر اجراهای سال، یکی از مهم ترین تغییرات این دوره بود.

سعید اسدی دبیر جشنواره به خبرگزاری مهر گفت:"در دوره‌های گذشته توجه به تولیدات تازه، مسیری برای دادن اجرای عمومی به آثار مختلف تلقی می‌شد که این امر جشنواره را تحت الشعاع قرار می‌داد و جشنواره تبدیل به یک تولید کننده یا تهیه کننده می‌شد."

همچنین حضور پر رنگ تماشاخانه‌های خصوصی تحت عنوان "به علاوه فجر" در دوره قبل باعث شد تماشاخانه‌های دولتی و نیمه دولتی که در بخش اصلی نبودند، در سال ۹۵ زیر چتر این بخش قرار گیرند.

از علی رفیعی در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر برای چهار دهه فعالین تئاتری تجلیل شد.

حق نشر عکسMEHRImage captionبیست و سومین جشنواره بین‌المللى تئاتر کودک و نوجوان که در آذر ماه سال ٩٥ در همدان برگزار شد

باغچه بان و صد سال تئاتر کودک در ایران

بیست و سومین جشنواره بین‌المللى تئاتر کودک و نوجوان که در آذر ماه سال ٩٥ در همدان برگزار شد، همراه بود با جشن صد ساله شدن عمر این تئاتر در کشور بود.

بسیارى تولد تئاتر کودک به شیوه معاصر آن را، اجراى نمایشى توسط "جبار باغچه بان" به تاریخ ١٢٩٨ در کودکستانى در تبریز مى دانند.

در متن پیام بنیاد کودک که به همین مناسبت و در بزرگداشت باغچه بان در این مراسم خوانده شد، از هنرمندان این رشته دعوت شد تا در سه سال باقى مانده به صد ساله شدن، عهدى ببندند براى دستیابى به اهدافى چون تاسیس رشته تئاتر کودک در دانشگاه‌هاى کشور، داشتن نشریه دائمى تئاتر کودک، گردآورى تاریخ شفاهى این حوزه، افتتاح موزه تئاتر کودک و نوجوان.

همچنین در انتهاى این پیام آمده بود اگر قرار باشد همه فرزندان ایران تئاتر ببینند، ظرفیت این حوزه باید ده هزار برابر شود.

این در حالى ست که موارد ذکر شده تنها بخشی از کاستی‌های حوزه تئاتر کودک است که در سال‌های افول پس از انقلاب از سوی فعالین این رشته مطرح و مطالبه می‌شود.