پارلمان آلمان در تاریخ 2 ژولای 2015 تغییراتی را در زمینه اعطای اقامت و اخراج خارجیان متقاضی پناهندگی به تصویب رساند. تغییرات مثبت وارد شده در قانون اقامت حاصل اعتصاب غذا، تحصن های طولانی مدت و راهپیمائی های چند صد کیلومتری پناه جویان و مبارزه آنها برای کسب شرایط انسانی تر برای زندگی در آلمان می باشد. مبارزه ای که پیوسته از سوی سازمان های مدافع پناه جویان حمایت شد تا آنجا که با جلب توجه و حمایت افکار عمومی، احزاب حاکم را زیر فشار قرار داده تا بالاخره به این تغییرات تن دهند.

تغییرات انجام شده بخشی مثبت و بخشی هم سختگیرانه می باشد. نگاهی کلی به این تغییرات:

تغییرات مثبت
خارجیان مجردی که بیش از هشت سال در آلمان زندگی کرده یا خانواده هائی که فرزند زیر 18 سال دارند در صورتی که شش سال است در آلمان زندگی می کنند و به عنوان "تحمل شده" برگه ای بنام "دولدونگ" دارند، این دسته از پناه جویان تحت شرایط خاصی می تواند اقامت دریافت کنند. مهمترین این شرایط عبارتند از: آشنائی به زبان آلمانی (مدرک زبان آ2)، انتگراسیون و پیوند خوردن با جامعه آلمان، صاحب کار و درآمد بودن،عدم وابستگی به کمک های دولتی. این شرایط در مورد افراد بیمار در صورت موجه بودن دلایل، منتفی می باشد. شرط مهم دیگر آن است که مشخصات فردی اشتباه یا مدارک جعلی در مورد نوع تابعیت ارائه نشده باشد و در سال های گذشته برای تهیه پاس جهت اخراج به کشور کارشکنی نشده باشد. همچنین نداشتن سوء پیشینه جنائی و ارتکاب به جرم یک شرط مهم دیگر می باشد. در گذشته (سال 20006 و 2007) اعطای اقامت با در نظر گرفتن شرط هشت سال و شش سال تنها به طور موردی و برای یک بار اعمال شد. اکنون اما، هرزمان که یک پناه جو این مدت را پُر کرده باشد، می تواند از این قانون کمک بگیرد.

تغییر مثبت، بطور خاص در مورد نوجوانان و جوانان پناه جو
نوجوانان و جوانان پناه جوئی که  چهار سال است در آلمان زندگی می کنند و حداقل چهار سال است که به مدرسه رفته اند و یک دوره تحصیلی یا دانشگاه یا یک دوره فنی- حرفه ای را به پایان رسانده یا در حال گذراندن آن هستند، میتوانند بر اساس ماده 25آ قانون اقامت، راحت تراقامت دریافت کنند. درگذشته این مدت شش سال در نظر گرفته شده بود.
آندسته از نوجوانانی که "دولدونگ" دارند، در صورتی که قبل از آنکه 21 سال آنها تکمیل شود، اگر بتوانند یک دوره چهار ساله فنی- حرفه ای را شروع کنند نیز می توانند اقامت مشروط دریافت کنند. این قانون شامل آندسته از نوجوانانی که کشور آنها در لیست کشور امن ثالث قرار دارد نمی شود.

تغییرات سختگیرانه
سازمان های مدافع پناه جویان در آلمان، حزب چپ و حزب سبزهای آلمان، بخشی از این تغییرات را مورد انتقاد قرار می دهند زیرا براساس آن اختیارات اداره خارجیان در بازداشت و اخراج سریعتر پناه جویانی که درخواست پناهندگیشان رد شده است، بیشتر می شود. از جمله این اختیارات این است: در مورد فردی که به او حکم ترک خاک از آلمان ابلاغ شده، اما این ظّن وجود دارد که او مخفی شده تا مانع اخراج شود، در چنین حالتی، اداره خارجیان می تواند با حکم قاضی، این فرد را حداکثر به مدت چهار روز بازداشت کند، تا اخراج او را عملی سازد. 

انتقاد دیگر به این قانون در ارتباط با تعریفی است که در مورد "خطر فرار کردن" ارائه  شده است. مطابق این قانون دستکاری در مشخصات فردی؛ تغییر نام یا تاریخ تولد یا تابعیت یا حتی پرداخت پول زیاد به قاچاقچیان انسان نیز از مواردی هستند که برای آن مجازات بازداشت و زندان پیشبینی شده است.

سازمان مدافع پناه جویان "پرو آزول" بر این باور است با چنین قانونی، بسیاری از پناه جویانی که مطابق قرارداد دوبلین3 نبایستی در آلمان درخواست پناهندگی بدهند، اما خود را به آلمان رسانده و اینجا درخواست پناهندگی می دهند، عملا در معرض خطر بازداشت و زندانی شدن قرار می گیرند. اگر چه وزیر کشور آلمان این انتقاد را رد کرده و می گوید چنین هدفی مورد نظر او نیست. این سازمان همچنین یادآور میشود درحالی که راه های ورود قانونی به آلمان بسته و بسته تر می شوند، آنانی که جانشان در خطر است چاره ای دیگری ندارند جز اینکه با پرداخت پول به قاچاقچیان، خودشان را به کشور امن دیگری برسانند.

مطابق تغییرات جدید شرایط اخراج پناه جویان ردّی گرفته سریعتر شده و موانع ممنوعیت بازگشت مجدد آنها به آلمان نیز وسیع تر می شود. هدف مقدم این تغییراتِ سختگیرانه آندسته از پناه جویانی می باشند که از کشورهای منطقه بالکان- شرق اروپا- در آلمان درخواست پناهندگی داده و درخواست آنها رد شده است. آلمان این کشورها را "کشورهای امن" می داند و دلیلی برای آنکه کسی از این کشورها در آلمان درخواست پناهندگی دهد نمی بیند. با این قانون، آلمان در نظر دارد هرچه سریعتر این دسته از پناه جویان را به کشورشان بازگرداند.

حنیف حیدرنژاد، مدکار اجتماعی و مشاور امور پناهندگی و مهاجرین
http://www.hanifhidarnejad.com
 3 ژولای 2015/ 12 تیر 1394

منابع:

http://www.proasyl.de/de/news/detail/news/ausweitung_der_abschiebungshaft_droht_gesetz_zu_bleiberecht_und_aufenthaltsbeendigung_verabschiedet/
 
http://www.tagesschau.de/inland/asylrecht-bleiberecht-im-bundestag-101.html