دو روز بعد از آنکه علی خامنه ای در یک سخنرانی [1]، "خط قرمز"های مربوط به مذاکرات هسته ای نظامش با کشورهای 5+1 را پررنگتر کرد، وزیر خارجه آمریکا پاسخ  داد "ما به واسطه چند توییت که برای مصرف عمومی و مصرف سیاسی داخلی است، نه رهنمود می‌پذیریم و نه شرط، نه تحت تاثیر قرار می‌گیریم و نه می‌ترسیم. آن‌چه برای ما مهم است این است که بر سر چه چیزهایی در چارچوب اسناد مدون، توافق خواهد شد و این چیزی است که قرار است بر سر آن تصمیم گرفته شود."[2]

این سخنان وزیر خارجه آمریکا نوعی تحقیر علی خامنه ای به شمار می رود که تلاش دارد هر بار و قبل از شروع دور جدیدی از مذاکرات هسته ای با یک سخنرانی نشان دهد که "مرد قدرتمند" و طرف اصلی آمریکا خود است. لحن وزیر خارجه آمریکا و تاکید او بر اینکه از نظر او فقط "اسناد مدون" در پایان مذاکرات است که برای او ارزش دارد و خامنه ای نمی تواند از راه دور "شرط" و شروط برای طرف های مقابل تعیین کرده و آنها را بترساند، عملا تحقیر علی خامنه ای به شمار میاید. البته خامنه ای در همان سخنرانی اش گفته بود که "بنده خیلی تعبیرات دیپلماسی را بلد نیستم". نظر به این گفته خامنه ای، پاسخ وزیر خارجه آمریکا این معنی را می دهد: اگر چیزی از دیپلماسی نمی دانید، بهتر از ساکت شوید و بگذارید کارها بطور رسمی و بر اساس پروتکل های دیپلماتیک پیش برود.

همینجا باید به تناقضات موجود در سخنان خامنه ای هم اشاره کرد. از یک طرف تلاش کرد صحنه را طوری ترسیم کند تا در صورت توافق هسته ای و رعایت خط قرمزهائی که اعلام کرده، آن توافق را به عنوان یک "پیروزی" بزرگ به حساب خودش بگذارد. او یادآور شد که بعد از سفر یکی از رهبران منطقه و وسطاتش برای بازگشت به پای میز مذاکرات، این خود او (علی خامنه ای) بوده که اجازه بازگشت به سرمیز مذاکرات را داده و اکنون نیز از کلیه جزئیات با خبر است. با این سخنان یادآوری می کند که همه چیز در دست او  و تحت هدایت اوست. نوعی زمینه سازی برای آن که در صورت هر نوع "موفقیت"، همه چیز به اسم او و "رهبری داهیانه" او تمام شود.

از طرف دیگر، با بالا کشیدن دیوارِ خط قرمزها، شرایط را برای هرگونه توافق احتمالی سخت تر از پیش کرد. (تاکیدات صریح او در مورد الزامی بودن همزمان امضاء توافق با لغو همه تحریم ها، عدم موافقت با بازرسی مراکز نظامی  و... ) بدین ترتیب در صورت توقف مذاکرات و شکست آن، خامنه ای با انگشت گذاشتن بر این موارد تلاش خواهد کرد، شکست را وارونه جلوه داده و خودش را مدافع "منافع ملی" ایران جا زده و وانمود کند که در دفاع از این منافع بوده که حاضر نشده "عقب نشینی و سازش" کند. در چنین حالتی او دوباره به میدان آمده و خواهد گفت: دیدید گفته بودم به آمریکا نمی شود اعتماد کرد!

در صورت وقوع هریک از فرض هائی که در بالا به آنها اشاره شد، علی خامنه ای باید در مقابل سیاست های میهن برباد دِه پاسخگو بوده و به بسیاری از چرائی ها جواب دهد. سوال هائی که سالهای سال است هم در ذهن مردم و هم حتی در ذهن نیروهای تحت امر او انباشت شده و سرباز کردن آنها، بی تردید تنش های سیاسی و اجتماعی- هم  در بدنه جامعه و هم در درون هرم قدرت- را به دنبال خواهد داشت.

حنیف حیدرنژاد
http://www.hanifhidarnejad.com

4 تیر 1394/ 25 ژوئن 2015

1- سخنرانی خامنه ای، 2 تیر 1394
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30069

2- جان کِری: سخنان خامنه ای اثری بر مذاکرات ندارند
https://khodnevis.org/article/65112#.VYwvUUY9aU4