اگر شاه به کمک آمریکا و انگلیس به کودتای ٢٨ مرداد سال ١٣٣٢ (قبل از توّلد علی رضا پهلوی) برعلیه دولت ملّی دکترمحمّد مصدق تن نمیداد .

اگر حزب توده در زمان وقوع کودتای ٢٨ مرداد سال ١٣٣٢ به وظیفۀ تاریخیش عمل کرده بود .

اگر شاه به جای تبعید خمینی در تاریخ ١٥ خرداد ١٣٤٢،جرات داشت و او را به شکلی سربه نیست میکرد .

اکر شاه در جریان محاکمۀ سران نهضت آزادی، مفهوم ومنظور مهدی بازرگان(که روحش شاد باد) را که گفته بود ما آخرینها خواهیم بودکه به زبان قانون اساسی با شما حرف میزنیم ،لمس میکرد.

اگر شاه بجای پر وبال دادن به این آخوندهای مفتخور وباز گذاشتن دست وپایشان برای تحمیق ملّت،شریعتی را خفه نمیکرد ودرب حسینیۀ ارشاد را به روی جوانان مسلمان نمی بست .

اگر شاه نویسندگان ومترجمین وبطور کلّی روشنفکران جامعه را خانه نشین نمیکرد ویا به بند نمی کشید .

اگررهبران انقلابی گروها وسازمانهای سیاسی ودر راس آنها سازمان چریکهای فدائی خلق وسازمان مجاهدین خلق ایران در بدو تشکیل شان بجای مطالعه وخواندن کتب راجع به انقلابات آمریکای لاتین و غیره، رساله های عملیۀ آخوندها(بویژه نوشته های خمینی) و منابع تغذیۀ فکری آنها راخوب مطالعه و مورد کندوکاو قرار داده بودند .

اگر تقی شهرام ورفقایش آن کودتای خانمانسوز را در سازمان مجاهدین در سال ١٣٥٤ به عمل نمی آوردند وخمینی ودم ودنبالچه هایش را در برابرسازمان مجاهدین، به اصطلاح عامیانه رودار نمیکردند.

اگرشاه به نصایح مکّرّر شاپوربختیار ودیگران قبل از شروع حرکتها و تظاهراتهای ملّت در خیابانها گوش داده بود .

اگرشاه زودتراز اینکه صدای انقلاب ملّت ایران را شنیده بود.کمی از درد ملّت را فهمیده بود.

اگر ما ملّت ایران اینهمه فقط به گذ شتۀ خود نچسبیده بودیم وهنوزهم، وبه آینده نگاه میکردیم .

اگر ما ملّت ایران اینهمه بت پرست ورهبر کاریسماتیک(جذبه دار)پرست نبودیم .

اگر تشکّلها وگروها و سازمانهای سیاسی که به بهای رنج و خون بهترین فرزندان پاکباز این ملّت تشکیل شده اند وهنوز به حیاتشان ادامه میدهند،فقط به منافع گروهی وسازمانی خود فکرنمیکردند .

اگرما همه ازفرد فردمان گرفته تا متشکّلترین مان ،از روز اوّل بیشتر به سازندگی فکر میکردیم تا  فقط شعار مرگ بر...

و اگرخانم فرح دیبا درد و داغ مادر یک جوان رعنا وجانسوز به وطن مثل مهدی رضائی را که در ساواک با منقل برقی ابتدا سوزانده وسپس به جوخۀ تیرباران سپردند حس میکرد .

و اگر محمّد رضا شاه پهلوی که اکنون در قاهره(کشوری عرب) در آرامگاهش آرام خوابیده است،یک" سلطنت طلب مشروطه" خواه واقعی بود.

مسلّما علی رضای پهلوی(خدایش بیامرزد) در روز سه شنبه ١٤ دیماه ١٣٨٩(٥٧ سال بعد از کودتای ٢٨ مرداد) اینقدر نا امید نمیشد که در تنهائی وغربت  دست به خود کشی بزند(وبیشمار ناشناخته هموطن ایرانی دیگر در غربت ودر داخل دست به خودکشی نمیزدند)

من نگارندۀ این "اگر"ها به عنوان یک ایرانی آواره شده از وطن،به دور از هر زنده باد و مرده باد،از خود می پرسم  که آیا من یک تسلیت به این مادر داغدار(خانم فرح دیبا) بدهکارهستم ؟

اگر آری به چه عنوانی وچرا ؟

م- ت اخلاقی ١٧ دیماه ١٣٨٩