تشکیل ائتلاف کشورهای خلیج فارس برای اجرای تحریم‌های امریکا علیه سپاه و بسیج ایران و حزب‌الله لبنان هم‌زمان با سفر «استیون منوچین»، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده به عربستان سعودی اعلام شده است.
امریکا تشکیل مرکز مقابله مالی با تروریسم را «نمایش قدرتمند وحدت» در خلیج فارس خوانده و جمهوری اسلامی ایران را متهم به ایجاد نزاع در کشورهای منطقه‌ از طریق نهادهایی هم‌چون حزب‌الله لبنان کرده است.

 

غیر از ایالات متحده، عمان، قطر، کویت، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و بحرین شش کشوری هستند که بر اساس حضور در این ائتلاف، مشترکا تحریم‌ها علیه شبکه‌ای که امریکا می‌گوید تامین کنندگان مالی سپاه پاسداران، نیروی مقاومت بسیج ایران و حزب‌الله لبنان هستند را اجرا خواهند کرد. اجرای رسمی تحریم‌های امریکا از سوی این شش کشور، اقدامی بی‌سابقه در تاریخ تحریم‌های یک‌جانبه امریکا به شمار می‌رود؛ به ویژه این که دو کشور از اعضای این ائتلاف، یعنی عمان و قطر روابط بسیار گرمی با جمهوری اسلامی ایران دارند و چنین تصمیمی از سوی آن‌ها احتمالا برای مقام‌ها در تهران دور از انتظار بوده است.

 

شش کشور حوزه خلیج فارس و ایالات متحده از این پس اطلاعات مالی مرتبط با شبکه تحریم شده و هر نوع مبادلات مالی را که مظنون به کمک به این شبکه باشند، با یک‌دیگر به اشتراک می‌گذارند. مقر این مرکز در وزارت خزانه‌داری امریکا است. در این وضعیت، ظرفیت مبارزه امریکا با تبادلات مالی این شبکه به طور وسیعی افزایش پیدا می‌کند و راه‌های دور زدن تحریم‌ها بسیار دشوارتر می‌شوند.
یکی از این راه‌ها، ایجاد شرکت‌های صوری برای انجام معاملات ارزی و بین بانکی بوده است که با اطلاع امریکا از وجود این شرکت‌ها، ادامه فعالیت برای آن‌ها غیرممکن خواهد شد.

 

ایران حضور تجاری وسیعی در برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس، به ویژه امارات متحده عربی، قطر و در سال‌های اخیر، عمان دارد و در دوران تحریم‌ها توانسته است از امکانات مالی این کشورها برای پنهان نگه داشتن منابع مالی خود یا ایجاد شرکت‌های صوری استفاده کند. به تازگی وزارت دادگستری امریکا در کیفرخواستی اعلام کرده که بانک دولتی «هالک» در ترکیه توانسته است برخی از منابع ارزی ایران را از طریق موسسات مالی امارات به طلا تبدیل کند که از سوی امریکا تحریم است. با ایجاد این ائتلاف، کشورهای عضو باید اطلاعات مربوط به جابه‌جایی‌های مالی ایران را در اختیار خزانه‌داری ایالات متحده قرار دهند که به معنی تنگ شدن حلقه تحریم‌ها در کشورهایی است که ایران از آن‌ها به عنوان راه فرار از تحریم استفاده می‌کرد.

 

از مجموعه ۲۵ فرد و نهاد تحریم شده که قرار است شش کشور عربی خلیج فارس نیز این تحریم‌ها را رعایت کنند، ۲۱ فرد و نهاد شامل شبکه گسترده‌ای از مشاغل عنوان شده‌اند که به گفته وزارت خزانه‌داری امریکا، از نیروهای مقاومت بسیج حمایت مالی می‌کنند تا نیروهای خود را در منطقه، به ویژه عراق و سوریه تقویت کند.

امریکا می‌گوید تحریم‌شدگان شبکه مستقر در «بنیاد تعاون بسیج»، متشکل از شرکت‌هایی هستند که در پوشش‌های ظاهری اما در مالکیت و کنترل بسیج در صنعت خودرو، معدن، فلزات و صنایع بانکی ایران فعالیت دارند و معاملات بین‌المللی قابل توجهی در سراسر خاورمیانه و اروپا انجام می‌دهند.

دفتر کنترل دارایی‌های خارجی ایالات متحده امریکا مهرماه سال ۱۳۹۷ این شبکه را وارد فهرست تحریم‌ حامیان تروریسم در جهان کرده بود. چهار مورد دیگر از اهداف تعیین شده توسط مرکز مقابله مالی با تروریسم، افراد وابسته به حزب‌الله لبنان هستند که وزارت خزانه‌داری امریکا می‌گوید فعالیت‌های عملیاتی، اطلاعاتی و مالی این شبکه را در عراق رهبری و هماهنگ می‌کنند.

وزارت خزانه‌داری امریکا این بخش از تحریم‌ها را مهرماه سال گذشته علیه ایران اعمال کرد. در این دسته از تحریم‌ها برای اولین بار در تاریخ ۴۰ ساله نظام جمهوری اسلامی ایران، ایالات متحده پرونده‌ای گشود که قابلیت دارد ایران را به عنوان مظنون جرایم جنگی مطرح کند.
دولت امریکا بسیج یا نیروی شبه نظامی متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نهادی خوانده است که کودکان سرباز استخدام می‌کند، آموزش می‌دهد و به مناطق درگیری می‌فرستد.

تحریم‌های امریکا در رده‌بندی قوانین بین‌المللی، در دسته تحریم‌های حقوق بشردوستانه یا تحریم‌های مربوط به حقوق جنگ قرار دارند. آموزش، انتقال و به کارگیری کودکان سرباز در درگیری‌ها و جنگ‌های مسلحانه از مصادیق جنایات جنگی است و می‌تواند عواقب بسیار جدی بین‌المللی برای مرتکبان آن در پی داشته باشد.

 

یک سال پس از این تحریم‌ها، اکنون شش کشور عربی در همسایگی جنوبی ایران که همگی عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند، قرار است در اجرای این تحریم‌ها با ایالات متحده همکاری کنند. این اقدامی کاملا بی‌سابقه محسوب می‌شود چرا که شش کشور منطقه متعهد به اجرای قوانین داخلی امریکا درباره ایران شده‌اند.

مجلس شورای اسلامی، دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف کرده است افراد، نهادها و کشورهایی را که در اجرای تحریم‌های امریکا علیه ایران با ایالات متحده همکاری می‌کنند، مجازات کند. روابط دو کشور عربستان سعودی و بحرین با ایران قطع است اما در صورت سخت‌گیری چهار کشور دیگر عضو در اجرای تحریم‌ها علیه ایران، تلاطم در روابط ایران با آن‌ها دور از انتظار نیست. این چهار کشور، امارات، قطر، عمان و کویت هستند.

جمهوری اسلامی ایران اخیرا از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس دعوت کرده بود که به طرح «صلح هرمز» برای تامین امنیت کشتی‌رانی در خلیج فارس بپیوندند که با استقبالی سرد روبه‌رو شد. «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه ایران دو روز پیش از اعلام تشکیل این ائتلاف، در قطر کشورهای منطقه را مجددا تشویق به حضور در این طرح کرده بود. اما حالا همسایگان جنوبی ایران در اقدامی غیرمنتظره، به ائتلاف دیگری با امریکا پیوسته‌اند که تشدید اجرای تحریم‌ها علیه ایران است. این وضع نشان دهنده شکنندگی روابط در منطقه و احتمالا در پیش بودن دوره‌ای سخت‌تر بین شش کشور عربی با ایران است.