سیاست دوگانه دولت در قبال بی آبی در سیستان و بلوچستان
عبدالستار دوشوکی

 
مقدمه
معضل بی آبی و خشکسالی و مهاجرت روستائیان به حاشیه شهرها بسیاری از استانهای ایران را مورد تهدید جدی قرار داده است، و استان سیستان و بلوچستان از این قائده استثنا نیست. اما آنچه که محرومترین استان کشور را استثناء می کند، بر خلاف بقیه استانهای محروم و بی آب، عملکرد عامدانه، تبعیضگرایانه و هدفمند دولت در تسریع و تشدید بحران شدید انسانی، حیاتی و "بهداشتی" و حتی امنیتی در سیستان و بلوچستان می باشد که علاوه بر بـُخل آسمان، سیاست های آهنگانه و تعمدی دولت در تشدید بحران آب و تسریع روند نابودی و اضمحلال کشاورزی و دامداری (و حتی صیادی) و تسهیل در تعجیل مهاجرت روستائیان کشاورز و دامدار به حاشیه شهرها و همچنین به خارج از استان بشدت نگران کننده است. بر خلاف سیاست تشویقی آب شیرین کن سازی دولت در بقیه استانهای ساحلی، علاوه بر امتناع در صدور مجوز برای آب شیرین کن در سواحل استان، سدسازی بی رویه و رها نکردن آب پشت سدها برای تامین آب شرب و آب کشاورزی در پائین دست ها و تبخیر آب در پشت سدها مزید علت شده است. مضافا، گران شدن روزمره قیمت آب شرب، خصوصی سازی فروش آب شیرین توسط تانکرها در یکی از فقیرترین استانهای کشور، و  اتش سوزی ها در باغات و مزارع و نخلستان های بلوچستان، سیاست فهم ناپذیر و  دوگانه دولت در قبال بی آبی و مدیریت خشکسالی در سیستان و بلوچستان را در زیر زره بین نقد و انتقاد قرار داده است.
 
پیشگفتار و مستندات
 
این مقاله تحقیقی و  مستند  (با لینک به مراجع، منابع و رسانه های داخل کشور) به دکترین پروژه های راهبردی جمهوری اسلامی در اعمال سیاست دریغ داشتن آب از مردم استان سیستان و بلوچستان و احتمال استفاده از آن برای پیشبرد طرح توسعه سواحل مکران که ابعاد امنیتی، نظامی و بخصوص تغییر "توازن نفوس" یا "آمایش جمعیتی" در رابطه با مولفه های هوشمند تسهیل دو پروسه متضاد اما هدفمند  "مهاجرفرستی" و "مهاجرپذیری" مورد نگرانی برخی از ساکنان بومی سواحل مکران شده است، می پردازد. شواهد و مستندات موجود در اذهان برخی از بلوچها این شبهه را  ایجاد می کند که ممکن است برای رفع خطر بالقوه امنیتی و تعقیب سیاست نانگاشته اما استراتژیک "تغییر جمعیتی"،  از یک سو سیاست سدسازی بی رویه و مهم تر از آن  رها نکردن آب سدها و تبخیر آن در زیر آفتاب شدید استان،  و از سوی دیگر عدم صدور مجوز دستگاه آب شیرین کن در سواحل استان، ممکن است  بخش هایی از  اجزای لایتجزی یک برنامه کلان باشند که اغلب مردم نسبت به آن اشراف اطلاعاتی لازمه را  ندارند.
 
سدسازی و تشدید روند مهاجرت
 
سیاست سدسازی و رها نکردن آب پشت سدهایی نظیر سد زیردان و سد پیشین باعث نابودی کشاورزی و دامداری و جیره بندی آب در برخی از شهرهای جنوب استان شده است. جیره آب مردم دشتیاری روزانه ۱۵ لیتر است. در حالی که آب پشت سدهای زیردان و پیشین در این منطقه روزانه تبخیر می شود. حتی در مرکز استان نیز تنها ۵۰ درصد مردم‌ زاهدان آب شرب بهداشتی با کیفیت دارند. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان چابهار خسارت به بخش کشاورزی چابهار را بیش از ۲۶۳ میلیارد تومان برآورد کرده است. بر طبق داده های وزارت جهاد کشاورزی کل تولیدات بخش کشاورزی استان قریب به ۵ میلیون تن محصول بوده است. اما اکنون، بعنوان مثال،  بیش از ۶۰ درصد کل جمعیت چابهار  حاشیه نشینان روستائی و  فقیری هستند که سدسازی و رها نکردن آب سدها همه هستی آنها را به باد فناء داده است. رشد فزاینده حاشیه نشینی،  تکدیگری و بروز ناهنجارهای نابسامان اجتماعی در شهرهای مختلف استان بخصوص در چابهار، ایرانشهر و زاهدان مایه بیم فراوانی شده است.  قصه تلخ مهاجرت روستائیان بدلیل خشکسالی ۱۰۰ درصد (بنا به گفته مدیر عامل آب منطقه ای سیستان و بلوچستان) فقط به حاشیه شهرهای استان ختم نمی شود، بلکه جمعیتی کثیری از روستائیان بلوچ و سیستانی به استانهای دیگر کشور از جمله یزد، خراسان، گلستان، تهران و شمال کشور  همانند "کولی های آواره و جنگ زده" مهاجرت کرده اند. خبرگزاری فارس در گزارشی مستند می نویسد: "نفس‌های سیستان به شماره درآمده و مردمان آن اکثرا در حال کوچ و مهاجرت هستند، دیگر چه باید به روز این منطقه بیاید که آقایان مسؤول کمر همت ببندند و گفتار درمانی را کنار بگذارند؟". دکتر احمد علی کیخا نماینده سیستان معتقد است مهاجرت گسترده مردم از استان امنیت کشور را به خطر می اندازد.  هفته پیش معاون استاندار سیستان و بلوچستان اعلام کرد فقط برای "۵ ماه" آب ذخیره داریم. طنز تلخ این است که رها نکردن آب هیرمند توسط همسایه نامهربان(افغانستان) باعث نابودی سیستان شد. اما رها نکردن آب رودخانه کاجو در سد زیردان و رودخانه سرباز در سد پیشین توسط "خودی های مهربان" باعث نابودی زندگی ساکنان صدها روستا در جنوب استان شده است.
 
خبرگزاری کار ایران (ایلنا) در گزارشی می نویسد "بیش از دو دهه است که بلوچ‌ها و سیستانی‌ها مهاجرت می‌کنند، با خشک شدن هامون کشاورزی در دشت‌های فراخ سیستان تعطیل شد و زابلی‌ها و بلوچ‌ها راهی جاده‌ها شدند. گرگان یکی از مقصد‌ها بود. چندهزار سیستانی در جلگه‌های گلستان ساکن شدند. حاشیه ‌های خراسان جنوبی، محلات گوشه و کنار شهر مشهد و بالاخره گروهی هم به پایتخت آمدند. اطراف جاده ساوه، شهریار و قلعه حسن‌خان، سالهاست بلوچ‌ها را در خود جای داده است". بر اساس گزارش نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رياست جمهوري (مـركـز آمـار ايـران)  سیستان و بلوچستان بعد از لرستان در رده دوم استانهای مهاجر فرست، به نسبت جمعیت آن استان است. پروسه مهاجرت از سیستان و بلوچستان  در طی سالهای اخیر رشدی تصاعدی داشته است. کمااینکه حدود ۱۵ ماه پیش به گزارش ایسنا اعلام شد "سیستان وبلوچستان بیشترین آمار مهاجرت فرستی را دارد".  این در حالی است که بر طبق گفته احمد علی کیخا، نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی، نیمی از جمعیت باقی مانده در شهرها تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند. گسیل دو و نیم میلیون نفر از بقیه نقاط ایران به سواحل دریای عمان بخش مهمی از طرح توسعه سواحل مکران است. پرسش بدیهی این است : چگونه استانی که به دلایل فقر و خشکسالی و بی آبی و در بالاترین رده استانهای مهاجرفرست قرار دارد، می تواند ظرفیت "مهاجرپذیری" در این مقیاس وسیع را داشته باشد؟
 
سیاست دوگانه راهبردی   
 
سیاست دوگانه راهبردی استفاده از آب در کوچاندن مردمان یک سرزمین در تاریخ بشر شناخته شده و مکتوب است. صدام حسین نیز در دهه های ۸۰ و ۹۰ میلادی عامدانه و با هدف پاکسازی و کوچ دادن صدها هزار عرب هور که عمدتا شیعه و مخالف او بودند سیاست احداث سد و بند سازی را جهت منحرف نمودن سیلاب های دجله و فرات در جنوب عراق با موفقیت اعمال نمود.  اگرچه مقوله سدسازی بی رویه در کشور یک معضل ملی است و این زخم خودکرده ای است که همه از آن نالان هستند. اما در مورد سیستان و بلوچستان سیاست سدسازی بر روی رودخانه های فصلی و سیلابی  نه تنها  تاثیرات مخرب  و جبران ناپذیری بر زیست بوم ها و طبیعت و اکوسیستم  منطقه داشته بلکه به دلیل ابعاد غیر مشخص آن، ظاهرا هدف مشخصی را در تسریع مهاجرت روستائیان دنبال می کند. رییس شورای شهرستان چابهار در گفتگو با روزنامه سیستان و بلوچستان نحوه مدیریت و سهمیه بندی آب چابهار را شرم آور می خواند و می گوید تا کنون تمامی آب بارانها پشت سدها ذخیره شده  و اینکه مسئولان حاضرند این آب تبخیر شود و هدر رود اما در اختیار مردم قرار نگیرد. یارمحمدی نماینده زاهدان در مجلس می گوید: " حق مردم محروم سیستان و بلوچستان این نیست که از آب نیز محروم شوند. اگر از این آب هم محروم شوند واقعاً ظلم به آن‌ها شده است. دولت باید به این موضوع توجه و مشکلات مردم را حل کند." وانگهی معضل احتمالی دیگری که می تواند در آینده ای نه چندان دور به مشکل جدی تبدیل شود، انتقال آب از منطقه زابل به زاهدان است که با مخالفت جدی مردم سیستان، و حتی با مخالفت مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستانروبرو شده است.
 
خودداری از صدور مجوز برای آب شیرین کن در استان
 
بر طبق گزارش خبرگزاری مهر اسماعیل نجار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در جمع مدیران شورای هماهنگی بحران سیستان و بلوچستان تاکید کرده است که شیرین سازی آب دریا و استحصال آب از دریا به ‌عنوان مطمئن‌ترین، بهترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای رفع مشکلات بی‌آبی  استان است. عبدالغفور ایران‌نژاد نماینده چابهار در مجلس در مصاحبه با خبرگزاری مهر می گوید: "بالغ ‌بر ۱۰ شرکت و سرمایه‌گذار داخلی و خارجی تمایل خود را برای احداث آب ‌شیرین‌کن اعلام کرده‌اند اما عده‌ای به دلایل نامشخص اجازه فعالیت و تأمین آب شهر و روستاهای چابهار و جنوب استان را نمی‌دهند. این سیاست تعمدیامتناع در تامین آب برای تشنگان حتی داد خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه را هم درآورده است که می نویسد: "بحران آب و کارشکنی‌های گسترده در احداث کارخانه‎های شیرین‌سازی آب در چابهاری که می‌خواهد به مرکز ترانزیت کشورهای آسیای میانه تبدیل شود، مردم را به ستوه آورده و وعده‌های متعدد مسئولان نیز تاکنون‌ نتیجه ‌بخش نبوده ‌است". بر اساس گزارش خبرگزاری تسنیم  یک سرمایه‌گذار بومی چابهار بارها به ادارات مراجعه کرده و خواهان سرمایه‌گذاری و احداث آب‌شیرین‌کن ۲۰ هزار مترمکعبی با اعتبار شخصی خود و در کمتر از ۶ ماه شده اما مسئولان جواب رد داده اند.
 
بر طبق گزارش خبرگزاری تسنیم "تنها منبع آب، کارخانه قدیمی و فرسوده  آب ‌شیرین‌کن کنارک  با ظرفیت ۲۸ هزار مترمکعب است که تنها ۱۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب  آب جیره بندی شده فقط در دو روز هفته به جمعیت ۱۲۰ هزار نفری چابهار اختصاص داده شده (یعنی یکدهم متر مکعب برای هر نفر). این در حالی است که ۳۰۰۰ متر مکعب آب بین جمعیت ۴۰۰۰ نفری منطقه آزاد چابهار که منطقه حفاظت شده ویلاها و خانه های مجلل مسئولین و غیر بومی ها است، اختصاص داده شده است که بر خلاف مردم عادی در هر هفت روز هفته به آب شیرین لوله کشی دسترسی دارند. یعنی بیش از هفت برابر مردم عادی به آب دسترسی دارند.  خبرگزاری تسنیم می افزاید "یک سرمایه‌گذار ‌آب ‌شیرین‌کن نیز که پیشتر برای آبرسانی به جمعیت   ۹ هزار نفری روستاهای "پسابندر،گواتر و پشت" در شرق چابهار اعلام آمادگی کرده بود و حتی در مناقصه‌ای که مسئولان برگزار کرده ‌بودند پیروز شد، اما در لحظه‌های آخر قرارداد او در کمال ناباوری لغو شد". حتی در رسانه های جمهوری اسلامی گزارش های متعددی در مورد "سردرگمی سرمایه گذاران برای احداث آب شیرین کن در سواحل مکران" و آنهم  بظاهر در چنبره بروکراسي اداري " وجود دارد.
 
مقایسه سیاست "آبی" دولت در بلوچستان و بقیه استانهای ساحلی
 
اگر جنوب سیستان و بلوچستان را با جنوب استان همسایه یعنی هرمزگان مقایسه کنیم، به ژرفنای تفاوت فاحش پی می بریم. بر طبق  گزارش شبکه اطلاع رسانی هرمز در حال حاضر ۱۸ سایت آب ‌شیرین‌کن در شهرستان‌های بندرلنگه، بندر خمیر، بندرعباس، قشم، بستک و جاسک فعال  هستند و قرار است ۹ دستگاه آب شیرین کن دیگر نیز به آنها اضافه شود. بر طبق گزارش خبرگزاری تسنیم در استان بوشهر نیز وزارت نیرو برای طرح‌های آب شیرین‌کن به ظرفیت ۹۰ هزار متر مکعب در شهرها و روستاهای نوار ساحلی استان بوشهر  مجوز صادر کرده که  دو پروژه کنگان و بوشهر وارد مدار تولید قرار گرفته است؛ و  این ظرفیت به ۹۷ هزار و ۵۰۰ مترمکعب افزایش می یابد. این در شرایطی است که وضع آب در استان های هرمزگان و بوشهر بحرانی نیست. اما در سیستان و بلوچستان بشدت بحرانی است. اغلب ماحیتاج آب آشامیدنی استان بوشهر از استان های همجوار، یعنی استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد تأمین می شود . استان حاصلخیز خوزستان نیز که از نعمت آب و رودخانه هایی نظیر کارون، کرخه، دز، جراحی، مارون و غیره برخوردار است، صاحب دستگاه های متعدد آب شیرین در شهرهای مختلف از جمله خرمشهر، هندیجان، ماه شهر، بندر امام، آبادان می باشد.  حتی ستاد بازسازی عتبات عالیات استان خوزستان با همکاری وزارت نیرو در راستای تامین آب شرب زائرین اربعین حسینی در پایانه های چذابه و شلمچه دو دستگاه صنعتی آب شیرین کن می سازد. در نتیجه از میان چهار استانی جنوبی کشور در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان نه تنها وضعیت آب استان سیستان و بلوچستان نسبت به بقیه بحرانی تراست، بلکه تنها استانی می باشد که اجازه تاسیس آب شیرین کن ندارد.
 
آینده ترسناک
 
اخیرا شبکه اطلاع رسانی راه دانا در گزارشی جامع تحت عنوان " آینده ترسناک سیستان و بلوچستان در بحران کمبود آب، خشکسالی و دیگر هیچ!" تصویری ترسناکی از آینده دهشتناک "خشکسالی و مهاجرت" در فقیرترین و کم بارش ترین استان کشور ترسیم کرده است. در طی چند سال اخیر گزارش های هشداردهنده در مورد اوضاع بحرانی آب در استان و نابودی کشاورزی و دامداری و مهاجرت روستائیان منتشر شده است، از جمله گزارش مستند روزنامه سیستان و بلوچستان تحت عنوان "لب تشنه، لب دریا" که از بی آبی و تشنگی ۴۶۸ روستا در مجاورت اقیانوس هند خبر می دهد. بنا به گزارش پایگاه خبری آفتاب حتی روستاهایی که صد در صد به حسن روحانی رای دادند امروز از دولت گله مند هستند و می گویند "از زمانی که سد‌سازی روی رودخانه کاجو (سد زیردان) آغاز شد شرایط منطقه تغییر کرد، سد‌سازی و تغییرات اقلیمی دست به دست هم دادند تا دشت سرسبزی که در آن انواع حیوانات و پرندگان زندگی می‌کردند، به زمین‌های خشک و بایر تبدیل شود. اینجا آب پشت سدها بلاتکلیف مانده است،" در حال حاضر مردم فقیر استان که اکثر آنها یارانه دریافت می کنند ناچارند بین ۸۰ هزار تا ۱۶۰ تومان پول برای یک تانکر آب بدهند، و تامین آب بزرگترین درخواست آنها از دولت روحانی می باشد. این وضع به احتمال بسیار زیاد بدتر خواهد شد. چون شرکت آب و فاضلاب روستایی استان تصمیم گرفته است آبرسانی سیار به روستاهای تنش آبی را در شهرستانهای زاهدان، چابهار، کنارک، قصرقند، مهرستان، ایرانشهر و سراوان به بخش خصوصی واگذار کند.
 
علاوه بر بی آبی و خشکسالی که باعث شیوع اپیدمی بیماری‌های عفونی در ۳ هزار  روستای "بی آب" استان شده است، فقدان زیرساخت های لازمه و سوءاستفاده از امکانات محدود و فرسوده نظیر جاده ها توسط کامیونهای سنگین افغانی که از چابهار تا افغانستان در تردد هستند باعث مرگ ۷۶۳ نفر، و زخمی شدن ۷۲۷۰ نفر در سال می شود. این آمار یکی از بیشترین آمار مرگ و میر نسبت به جمعیت استان، نه تنها در کشور بلکه در جهان است. این در شرایطی است که از یک سو  تجار و بازرگانان افغانی از امتیازات ویژه و فراقانونی فراوانی در چابهار برخوردار هستند، و از سوی دیگر  بر طبق گزارش خبرگزاری تسنیم افغانستان امسال حتی "یک قطره" آب از هیرمند رهاسازی نکرده است.
 
آغاز نابودی صنعت شیلات و صیادی در جنوب بلوچستان
 
علیرغم قلع و قمع آبزیان سواحل سیستان و بلوچستان توسط چینی‌ها که با مجوزهای دولت ایران صورت می گیرد، اگر مقایسه ای کوتا بین عملکرد مانع آفرین دولت که دخالت بی رویه و انحصار مطلق در همه صنایع در استان را دارد، با صنعت شیلات که بیش از ۹۹ درصد آن در اختیار بلوچها است بعمل آوریم، به عمق تفاوت معنادار  بین نقش منفی و بازدارنده دولت و نقش مثبت و فعال کارآفرینان بلوچ در بخش شیلات پی می بریم.  بر طبق گزارش ایسنا سواحل بلوچستان با تامین بیش از ۶۰  درصد ماهیان صنعتی کشور و ۴۰ درصد از کل صید ایران، قطب صید و صیادی ایران است . فقط دو بندر چابهار و کنارک بنا به آمار کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند رتبه دوم صید در اقیانوس هند پس از کشور اندونزی (با ۲۶۱ میلیون جمعیت) را دارند. هم چنین این دو بندر با بیش از ۹۰۰ فروند شناور صید فراساحل (از مجموعه ۲۳۳۰ قایق صیادی) رتبه دوم تعداد ناوگان صیادی اقیانوس هند پس از کشور سری لانکا را نیز از آن ‌خود کرده اند. در نتیجه عملکرد و مداخله دولت در چرخه طبیعی اقتصاد بومی ـ محور استان بسیار ویرانگر و زیانبار بوده است. بنا به گزارش ایلنا دولت در بسیاری از جهات به جای اینکه گره گشا باشد، مزاحم تولیدکنندگان است. بر اساس گزارش خبرگزاری مهر مردم منطقه در استان و هرمزگان شدیدا نگران هستند که دولت با صدور مجوز های بی رویه به "ترال ها" وکشتی های ماهیگیری چینی در سواحل استان سیستان و بلوچستان، درصدد نابودی و غروب تنها صنعت باقی مانده و موفق بومی استان می باشد که بیش از ۹۹ درصد آن در اختیار بلوچها است و معیشت  حدود ۳۰۰ هزار نفر به آن ارتباط دارد. این در حالی است که بر اساس گزارش خبرگزاری مهر صیادان بومی حق صید از سواحل استان را ندارند؛ اما کشتی‌های چینی هیچ ‌گونه محدودیتی در صید ندارند.
 
نتیجه گیری
 
سوال اساسی اینجاست که چرا از ۱۵۰ دستگاه آب شیرین کن در کشور، سهم استان سیستان و بلوچستان فقط یک دستگاه آب شیرین کن فرسوده و قدیمی می باشد و علیرغم اینکه قرار است تعداد آب شیرین کن های کشور در عرض ده سال آینده بیش از دو برابر شوند، و قرار است با همکاری چین طرح تولید آب از طریق آب شیرین کن و انتقال آن به ۱۶ استان غیر ساحلی اجرایی شود، اجازه تاسیس آب شیرین کن در سواحل سیستان و بلوچستان صادر نمی شود؟ اما در استانهای دیگر تشویق می شود؟  علاوه بر امتناع از صدور مجوز آب شیرین کن، چرا  آب پشت سدها که به سرعت در حال تبخیر است برای ادامه حیات صدها روستا رها نمی شود؟ چرا و چگونه استانی که علاوه بر فقر و بیکاری گسترده، بدلایل خشکسالی و بی آبی مهاجرفرست شده است، آنگونه که در طرح توسعه سواحل مکران آمده است، می تواند در مقیاس گسترده ای مهاجرپذیر باشد.؟ چرا در بحرانی ترین و فقیر ترین استان کشور، دولت اصرار به واگذاری خدمات تامین آب ء شرب گرانبها و کمیاب از وزارت نیرو  و شرکت آب و فاضلاب روستایی استان  به بخش خصوصی سودجو ء عمدتا غیربومی دارد. چرا ماهیگیران سواحل مکران حق ماهیگیری در آبهای سواحل ایران را ندارند، اما کشتی های بزرگ چینی (ترال) این حق را دارند؟ و بسیاری از سوالات دیگر در مورد شیوه عملکرد دولت و پیامد و برآیند سیاست خسران آور آن در مدیریت آب که تا به امروز بی جواب مانده اند.
 
پاورقی:
 
نگارنده، هفته پیش، این مطلب کاملا مستند با قریب به صد مرجع و رفرنس به رسانه های داخلی کشور را برای بخش "ناظران می گویند" سایت بی بی سی فارسی فرستادم.  یک هفته منتظر ماندم تا جوابی مبنی بر اینکه آیا امکان نشر آن است یا نه، دریافت کنم. امروز با کمال تعجب در سایت بی بی سی فارسی مشاهده کردم که بجای مطلب بلوچستان، مطلب مشابه ای را در مورد خراسان جنوبی منتشر کرده اند؛ تا به مستمعین بی بی سی بگویند، این مشکل در همه جا است و مختص تبعیض در بلوچستان نیست. همانگونه که در مقاله با مستندات نشان داده شده، دولت در استانهای دیگر حداکثر تلاش ممکن را کرده تا به مردم آن استانها کمک کند. اما در مورد بلوچستان، سیاست دولت کاملا برعکس است. اگر خراسان جنوبی دریا می داشت، حتما به آن مجوز احداث آب شیرین کن می دادند. کمااینکه به همه استانهای ساحلی مجوزهای فراوان داده اند. در خراسان جنوبی و دیگر استانهای محروم، آب رسانی به بخش خصوصی واگذار نشده.  در خراسان جنوبی و بقیه استانها، آب عامدانه پشت سد نگه داری نشده است تا تبخیر شود. خراسان جنوبی و بقیه استانهای ساحلی به دلیل اینکه عمدتا فارس و شیعه هستند، از ظلم مضاعف، تحقیر و سرکوب و تبعیضات نهادینه شده و بیشرمانه رنج نمی برند. خراسان جنوبی و بقیه استانهای فارس و یا شیعه سواحل ایران  قربانی ناروا گزینی خودخواهانه و سلیقه های خودپسندانه و تبعیض آمیز  اکثر اصحاب رسانه داخلی و خارجی نیستند،
 
 
دکتر عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
چهارشنبه ۲ خرداد اردیبهشت ۱۳۹۷
 
 

منبع:پژواک ایران


عبدالستار دوشوکی

فهرست مطالب عبدالستار دوشوکی در سایت پژواک ایران 

*آقای دکتر سروش، از ملت ایران عذرخواهی کنید  [2024 Mar] 
*مجری تلویزیون جمهوری اسلامی نماینده مجلس بریتانیا شد  [2024 Mar] 
*انتخابات؛ حکایت عبرت آموز شیر و اُلاغ و روباه مکار و سروش  [2024 Feb] 
*اکثریت ملت خواهان براندازی رژیم نیست؟  [2024 Feb] 
*حمله ناجوانمردانه «صادراتی ها» به تلویزیون من و تو  [2024 Feb] 
*بلوچ، دشمن مشترک جمهوری اسلامی و پاکستان به اربابیت چین  [2024 Jan] 
*تأملاتی در باب قربانیان حملات متقابل ایران و پاکستان  [2024 Jan] 
*موفقیت رژیم در تولید اپوزیسیون فیک (قلابی)  [2023 Dec] 
*چند سوال کوتاه از آقای تقی رحمانی  [2023 Dec] 
*معیار دوگانه تبعیض و نامردمی از بلوچستان تا فلسطین  [2023 Dec] 
*سخنی کوتاه در مورد ناآگاهی علی جوانمردی  [2023 Dec] 
*جواب ابلهان خاموشیست, اما جواب دروغگویان چی؟ در جواب شهرام همایون [2023 Nov] 
*عقده گشایی «تلویزیون کانال یک» علیه تلویزیون منو تو  [2023 Nov] 
* اقدام دموکراتیک و شفاف سازی سایت گویا قابل تحسین است  [2023 Nov] 
*یک سوال مهم از ۸۰ تن دلواپس  [2023 Nov] 
*چرا رژیم همه عوامل خود را در دفاع از حماس بسیج کرده؟  [2023 Oct] 
*عربده کشی در مقابل اسرائیل و آمریکا و تسلیم در مقابل طالبان  [2023 Oct] 
* نقد بیانیه محکومیت «دعوت به حمله نظامی به ایران»  [2023 Oct] 
*جناب آقای شریعتمداری, وادی پیموده را از سر گرفتن مشکل است   [2023 Oct] 
*چرا زخم جمعه خونین زاهدان هنوز تازه است  [2023 Sep] 
* رمز دیدار تاریخی مرد سبیلوی بلوچ با خامنه ای  [2023 Sep] 
*چند سوال از خانم سیما ثابت و ایران اینترنشنال  [2023 Sep] 
*بایکوت تلویزیون ایران اینترنشنال یک ضرورت انسانی و حقوق بشری   [2023 Aug] 
*چرا دشمنان «شاه»، حقیرانه آرزومند «محمد بن سلمان» شده‌اند  [2023 Aug] 
*میثاق حق زندگی کوهی که موش اختلاف زائید  [2023 Aug] 
*انقلاب مهسا: از سپیده قلیان تا مسیح علینژاد  [2023 Jul] 
*تبعات حمله جیش العدل به کلانتری زاهدان؟   [2023 Jul] 
*نقش ماهرانه ایران اینترنشنال در ایجاد اختلاف بین اپوزیسیون   [2023 Jun] 
*ماموریت عالی پیام (هالو) در خارج از کشور چیست؟  [2023 May] 
*جنگ نابرابر «ماردوش» و بلوچ «دار به دوش»  [2023 May] 
*ایران اینترنشنال و «راستی آزمایی» که وجود ندارد   [2023 May] 
*وحید بهشتی و داستان چاروک‎‎  [2023 May] 
*سخنی بی پرده با وحید بهشتی (قهرمان جدیدالورود)  [2023 May] 
*تظاهرات امروز لندن (پروژه مشترک فرقه رجوی, حامد اسماعیلیون, و تلویزیون ایران اینترنشنال با استفاده از وحید بهشتی)  [2023 Apr] 
*نقدی بر همایش مجازی گفتگو برای نجات ایران  [2023 Apr] 
* حکایت یک استان و دو مولوی و دو عید فطر  [2023 Apr] 
*چگونه موافقان رفراندوم فروردین ۵۸ امروز مدعی دوآتشه شده‌اند؟   [2023 Mar] 
*چرا از آمریکا درخواست تحریم زادگاهم (چابهار) را دارم؟  [2023 Mar] 
*تعطیلی ایران اینترنشنال، مغضوب افکام یا قربانی توافق عربستان و ایران؟  [2023 Mar] 
*حملات شیمیایی به دختران و خطر فرقه های آخرالزمانی  [2023 Mar] 
*سروش، بدهکار مجرمی که طلبکار شده است  [2023 Feb] 
*چرا لعنت فوتبالی و ابدی بر جمهوری اسلامی باد؟  [2023 Feb] 
*چرا لعنت فوتبالی و ابدی بر جمهوری اسلامی باد  [2023 Jan] 
*نقدی به «دروغ اختصاصی» ایران اینترنشنال  [2023 Jan] 
*آیا جمهوری اسلامی امام جمعه خاش را ترور کرد؟  [2022 Dec] 
*چرا مولوی عبدالحمید از «موج سواران بیگانه» اعلام برائت کرد؟  [2022 Dec] 
*حمله زشت و ناشایست ایران اینترنشنال به رقیبش بی بی سی  [2022 Nov] 
*قتل عام خاش: داستان طلاهای آغشته به خون  [2022 Nov] 
*چرا تهدید مولانا عبدالحمید توسط سپاه قدس خطرناک است  [2022 Oct] 
*نتیجه جلسه مسجد مکی زاهدان: آمدند و نشستند و گفتند و برخاستند  [2022 Oct] 
*در جمعه سیاه و خونین زاهدان دقیقا چه گذشت  [2022 Oct] 
*پژواک صدای زنان بلوچستان در محکومیت قتل مهسا باشیم  [2022 Sep] 
* چرا همه ما در قتل مهسا امینی شریک جرم هستیم  [2022 Sep] 
*عکس العمل زشت و ضد منافع ملی رژیم در قبال درگذشت ملکه  [2022 Sep] 
*کابینه جدید بریتانیا و عرق شرم بر جبین جمهوری اسلامی  [2022 Sep] 
*آخرین سخن با سخنگوی شورای ملی تصمیم و رضا پهلوی  [2022 Jul] 
*جلسه و حمایت سوال برانگیز رضا پهلوی از «شورای ملی تصمیم»  [2022 Jul] 
*دوازده ایراد اساسی و نگران کننده به «شورای ملی تصمیم»  [2022 Jul] 
*سخنی کوتاه و بی تعارف با حشمت طبرزدی  [2022 Jul] 
*در رد توهم نامه ای بنام "تدارک حمله ی نظامی به ایران و تجزیه ی آن"  [2022 Jun] 
*چه کسی به داد اعدامی های رو به افزون بلوچ می رسد؟  [2022 Jun] 
*رازگشایی نفوذ گسترده عوامل رژیم در درون اپوزیسیون و رسانه‌ها  [2022 May] 
*عفو بین الملل: بلوچها در صدر جدول اعدام  [2022 May] 
*مضحکه‌ای به نام سازمان ملل و گزارشگر ویژه تحریم‌ها  [2022 May] 
*در جواب نامه تهیه ‌کننده سریال موهن "ساخت ایران ۳"  [2022 May] 
*هدف تبلیغات منفی و تخریبی رژیم علیه بلوچها چیست؟  [2022 May] 
* هدف تبلیغات منفی و تخریبی رژیم علیه بلوچها چیست؟ عبدالستار دوشوکی  [2022 May] 
*حکایت یک شهر و دو روز و دو عید  [2022 May] 
*صدای استمرارطلبان از دهان مهرانگیز کار و پلتفرم "ایران" اینترنشنال  [2022 Apr] 
*افتضاح نظام و آبروریزی بزرگ سیسمونی قالیباف  [2022 Apr] 
*توهین تاسف بار تلویزیون ایران اینترنشنال به زنان بلوچ  [2022 Apr] 
*درس هایی از "تغییر رژیم" در پاکستان برای کشورمان ایران  [2022 Apr] 
*چرا امروز سالگرد سیاه ترین روز تاریخ بلوچستان است  [2022 Mar] 
*همسویی فریبناک و خطرناک تلویزیون کانال یک با جمهوری اسلامی  [2022 Mar] 
*چرا توافق برجام قریب‌الوقوع نیست  [2022 Mar] 
*۲۲ بهمن، سالگرد خودکشی دست جمعی یا انقلاب رهایی؟   [2022 Feb] 
*سخنی با مدافعان «معنویت» اول انقلاب و اپوزیسیون مسخ شده  [2022 Feb] 
*صبر هامون سر آمد، آب هیرمند نیامد  [2022 Jan] 
*آیا کلاب هاوس در حال بلعیدن و نابودی اپوزیسیون است؟  [2022 Jan] 
*دروغگویی این آخوند حد و مرز ندارد  [2021 Dec] 
*سخنی کوتاه با اساتید محترم و علمای اهل سنت بلوچستان  [2021 Dec] 
* حکم حکومتی یک آخوند برای عزل امام جمعه اهل سنت   [2021 Dec] 
*سخنی با علی افشاری و دیگر دوستان محترم جمهوریخواه  [2021 Sep] 
*دکتر علیرضا نوری زاده، دوزاری که ۴۳ سال دیر «افتاد»  [2021 Sep] 
*آمار رسمی وزارت رفاه: سیستان ‌و بلوچستان همچنان رکورددار فقر در کشور   [2021 Aug] 
*سوال مهم از سازمانها و احزاب و فعالین بلوچ  [2021 Aug] 
*حکایت طالبان و یک دنیا میمون، از افغانستان تا بلوچستان  [2021 Aug] 
*خشم جواد ظریف از توییت توهین آمیز سفارت روسیه در تهران  [2021 Aug] 
* هزار حقارت نهفته در یک قاب عکس  [2021 Aug] 
*شمشیر دولبه "تجزیه طلبی" و توهم دانایی و توانایی رژیم  [2021 Aug] 
*گریه مهرزاد نورا «مدیرعامل سازمان آرامستان‌های زاهدان» به دلیل پر شدن گورستانها  [2021 Jul] 
*نقش مزورانه بی بی سی و ایران اینترنشنال در سیرک انتخاباتی رژیم  [2021 Jun] 
*نامه سرگشاده عبدالستار دوشوکی به مولانا عبدالحمید در مورد حمایت از ابراهیم رئیسی   [2021 Jun] 
*علل سیر صعودی مشارکت بلوچها در فرایند انتخابات چیست؟   [2021 Jun] 
*جنجال «طوفان در فنجان» بر سر کنفرانس احزاب و سازمان‌های اتنیکی  [2021 Jun] 
*«رئیسی جمهور» توسط شورای نگهبان «انتخصاب» شد  [2021 May] 
*همسویی عجیب و غریب رادیو اسرائیل با شبکه تکفیری ضد اسرائیلی   [2021 May] 
*کلاب هاوس، زمین جدید بازی جمهوری اسلامی برای فریب اپوزیسیون  [2021 May] 
*ابعاد خیانت ناگفته و عیان مصاحبه جنجالی ظریف  [2021 Apr] 
*چرا جمهوری اسلامی امسال (سال ١٤٠٠) سقوط می کند  [2021 Apr] 
*چرا دادخواست به اصطلاح ۵٠ هزار امضایی را نباید امضاء کرد  [2021 Mar] 
*قرارداد ٢۵ ساله با چین؛ باید عزای عمومی اعلام شود  [2021 Mar] 
*تهدید حیات سیستان توسط رئیس جمهور افغانستان  [2021 Mar] 
*نقدی به توهین و توصیه اصلاح طلبانه فرخ نگهدار به شاهزاده رضا پهلوی  [2021 Mar] 
*تحسین همگرایی بلوچ و فارس در محکوم کردن کشتار سراوان  [2021 Mar] 
*خلاصه‌ای از ریشه‌یابی علل کشتار سوخت‌بران در مرز سراوان  [2021 Feb] 
*سوگواری عاشورای ما و روز جهانی زبان مادری  [2021 Feb] 
* ‎انقلاب بیست و دو بهمن: انفجار نور یا انتحار کور  [2021 Feb] 
*نقدی بر بیانیه «ایران آزاد برای همه ایرانی‌ها می‌خواهیم»  [2020 Oct] 
*آی اپوزیسیون لائیک و سکولار، آزادی ایران با داعش امکان ندارد  [2020 Oct] 
*ضرورت مبرم همگرایی و هم افزایی اپوزیسیون در شرایط فعلی   [2020 Oct] 
*چرا وزارت خارجه نمی تواند برای «صیادان» اسیر ایرانی کاری بکند   [2020 Sep] 
*چرا به مقالات اکبر گنجی بدون خواندن رأی منفی می‌دهم  [2020 Sep] 
*افزایش کشته شدگان تشنه لب در ماه محرم در بلوچستان  [2020 Aug] 
*انتقاد صریح و بی پرده از تلویزیون کانال یک شهرام همایون   [2020 Aug] 
*کالبدشکافی ریشه های تبعیض و نژادپرستی در ایران  [2020 Aug] 
*چرا امثال اکبر گنجی به نادرستی هراس افکنی می‌کنند؟  [2020 Jul] 
*غصب و تصدی مساجد اهل سنت بلوچستان توسط نماینده ولی فقیه   [2020 Jul] 
*چابهار: ١٥ هزار روز از آن روز گذشت  [2020 Jul] 
*سخنی با علمای اهل سنت بلوچستان که برای حوادث آمریکا اشک می ریزند  [2020 Jun] 
*جنجال توخالی مستند کانال ۴ و نقش ملکه بریتانیا در کودتا علیه دولت مصدق  [2020 Jun] 
*چرا نظر سازمان بهداشت جهانی در مورد ماسک تغییر کرد؟   [2020 Jun] 
*قای ف م سخن، فحاشی و توهین زیبنده جنابعالی نیست  [2020 Jun] 
* سقوط ژرف و خفت آور اردشیر زاهدی در مصاحبه با امید دانا   [2020 Apr] 
*سوالی از شاهزاده رضا پهلوی که همچنان بی جواب مانده  [2020 Apr] 
*سناریو جعلی اما هدفمند وزارت اطلاعات با انتشار بیانیه جعلی  [2020 Apr] 
*توصیه های فاجعه آمیز و نادرست سازمان جهانی بهداشت در مورد ماسک   [2020 Apr] 
*جهل مرکب شیعه و سنی از جمکران تا مکُران   [2020 Mar] 
*سخنان مولانا عبدالحمید توسط وزارت بهداشت تائید شد  [2020 Mar] 
*نقدی بر نامه اساتید دانشگاه و فعالان سیاسی به دونالد ترامپ  [2020 Mar] 
*حقایق ناخوشایند و تلخی که مولانا عبدالحمید عیان کر  [2020 Mar] 
*راه حل نظامی برای فاجعه کرونا عقلانی و علمی نیست  [2020 Mar] 
*تجاهل و ناآگاهی اکبر گنجی در مورد خطر حاد ویروس کرونا  [2020 Mar] 
* قاسم سلیمانی: طلب اشک از محرومان فراموش شده جنوب استان کرمان؟   [2020 Jan] 
*علت قطع طولانی اینترنت در سیستان و بلوچستان   [2019 Dec] 
* نقدی بر رادیو فردا: حیاط خلوت اصلاح طلبان و ملی ‏مذهبی ها   [2019 Nov] 
* سکوت در جنگ نابرابر بین ملت و رژیم جابر جایز نیست   [2019 Nov] 
*چرا بعد از ٤٢ سال از هر نوع فعالیت سیاسی کناره گیری می کنم   [2019 Nov] 
*چرا و چگونه بریتانیا در برزخ برگزیت گرفتار آمد؟   [2019 Oct] 
*توهین مدیرکل شورای مدیریت گذار به ٩٩ درصد اپوزیسیون   [2019 Oct] 
*حکایت یک شهر و دو قصهء تلخ اپوزیسیون ایرانی  [2019 Oct] 
*نقدی گذرا به شورای مدیریت گذار (از تصور تا توهم)  [2019 Sep] 
*در نقد اتهامات مطرح شده توسط رضا علیجانی و سهم خواهی بیشتر   [2019 Aug] 
*آیا توهین به اهل سنت بخشی از باورهای مذهب شیعه است؟  [2019 May] 
*نژادپرستی مامورین سپاه بر علیه کودکان بلوچ  [2019 May] 
*سقوط دیکتاتور سودان و درس هایی برای ایرانیان  [2019 May] 
*بازی ماهرانه عمران خان در زمین جمهوری اسلامی  [2019 Apr] 
*سقوط دیکتاتور سودان و درس‌هایی برای ایرانیان  [2019 Apr] 
*استاندار بلوچستان, گرگی در لباس میش برای دریدن استان   [2019 Mar] 
*شارلاتانیسم حشمت رئیسی و بی پرنسیبی تلویزیون کانال یک  [2019 Mar] 
*نقدی بر بیانیه رضا پهلوی در چهل‌سالگی حصر..  [2019 Feb] 
*نامه سرگشاده اپوزیسیون به وزیر خارجه آمریکا در مورد کنفرانس لهستان  [2019 Jan] 
*آیا کوه اتحاد چپ ء جمهوریخواه موش زائید؟   [2019 Jan] 
* دفاع صادق زیباکلام از شکنجه در ایران  [2019 Jan] 
* نقشه فقر استانهای کشور  [2018 Dec] 
* نقش تلویزیونهای تکفیری در بمبگزاری چابهار   [2018 Dec] 
*کالبدشکافی معضل اعتیاد در سیستان و بلوچستان   [2018 Dec] 
*سخنی صادقانه با هنرمندان دلواپس بر علیه تحریم ها  [2018 Nov] 
*گروگانگیری جیش العدل و دروغپردازی خبرگزاری جمهوری اسلامی   [2018 Oct] 
*سیاست “نسل کشی فرهنگی” عامدانه جمهوری اسلامی در بلوچستان  [2018 Oct] 
*کشتار اهواز و عکس العمل سردرگم سازمانهای اتنیکی ایران  [2018 Sep] 
* بندر چابهار تا یک ماه آینده به هند واگذار می‌شود  [2018 Sep] 
*نامه سرگشاده به مولوی عبدالحمید در مورد ضرورت اجرای شریعت اسلام  [2018 Aug] 
*حضور «استقلال طلبان» و «فدرالیست ها» در کنگره ملی ایرانیان در ساختمان کنگره آمریکا |  [2018 Jun] 
*نقدی بر نوشته دکتر علیرضا نوری‌زاده و کنفرانس واشنگتن، عبدالستار دوشوکی  [2018 Jun] 
*دلیل دشمنی و اتهام زنی اصلاح طلبان برعلیه اپوزیسیون چیست؟   [2018 Jun] 
*موضوع: توهین یک استاد دانشگاه به بلوچها و تظاهرات اعتراضی مردم   [2018 May] 
* سیاست دوگانه دولت در قبال بی آبی در سیستان و بلوچستان   [2018 May] 
*مطلبی در مورد ادعای اولیه و سپس تکذیب صادق زیبا کلام   [2018 May] 
* ارتش آزاد سوریه یا سربازان پیاده نظام ترکیه؟  [2018 Jan] 
*نباید شعارهای ملت را به نفع سلطنت مصادره یا تحریف کرد  [2018 Jan] 
* حمایت صریح و تمام قد مولوی عبدالحمید (رهبر اهل سنت ایران) از تجمعات اعتراضی مردم  [2018 Jan] 
* توهین نادرست اصلاح‌طلبان به مردم عاصی و معترض ایران  [2017 Dec] 
* مهستان یا کودکستان بزرگسالان «خبرگان رهبری سکولارها»   [2017 Dec] 
*ایران: ملتی پریشان و سرگردان بین پاسارگاد و کربلای معلی  [2017 Nov] 
* آی ملت، به داد ما برسید  [2017 Sep] 
*نامه مولوی عبدالحمید و جواب آیت‌الله خامنه‌ای  [2017 Sep] 
*چرا از سخنان حسن روحانی باید حمایت کرد  [2017 Jul] 
*طرح توسعه سواحل مکران یا نابودی بلوچستان؟  [2017 Jul] 
*شکست مفتضحانه اپوزیسیون در انتخابات   [2017 May] 
*چرا اهل سنت و اقوام نباید به روحانی رای بدهند  [2017 May] 
*چرا در ایران روز جهانی زبان مادری جشن گرفته نمی شود؟   [2017 Feb] 
*بلوچها بعنوان اجنبی از حق اجاره منزل در بیدخون عسلویه محروم شدند  [2016 Dec] 
*دلیل مخالفت با فراکسیون اقوام در مجلس چیست؟  [2016 Nov] 
*چرا بلوچها با امکانات و شرایط ۱۰۰ سال قبل زندگی می‌کنند؟  [2016 Oct] 
*رفراندوم بریتانیا و رای خروج از اتحادیه اروپا   [2016 Jun] 
*نظر زیگموند فروید در مورد حسام‌الدین آشنا مشاور روحانی  [2016 Apr] 
*سفر بی ثمر رئیس جمهور به پاکستان   [2016 Mar] 
*مهندسی گسترده در انتخابات زاهدان  [2016 Feb] 
*سخنی کوتاه با معاون رئیس جمهور در مورد اعدام مردان یک روستا  [2016 Feb] 
*پایان دوران حسینعلی شهریاری در زاهدان و بهارستان  [2016 Feb] 
*چرا باید انتخابات را تحریم و حامیان آن را نفی کرد؟  [2016 Feb] 
*چرا هموطنان در مقابل «رنج بلوچستان» بی تفاوت هستند؟  [2015 Dec] 
*رانتخواری بیسابقه وزیر صنعت در پروژه های منطقه آزاد چابهار  [2015 Sep] 
*چرا توافق هسته ای به سود منافع استراتژیک ملت ایران است؟  [2015 Jul] 
*جام زهر هسته ای با نرمشی واقع بینانه  [2015 Apr] 
*روز جهانی زبان مادری: فارسی را پاس بداریم بقیه زبانها را زاپاس  [2015 Feb] 
*ترسیم فقر مطلق مردم بلوچستان در آغاز «دهه زجر»  [2015 Jan] 
*بی‌اطلاعی يا تبليغات سوء بر عليه بلوچ‌ها؟  [2014 Dec] 
*هویت ایرانی به روایت دکتر عطاالله مهاجرانی  [2014 Dec] 
*فتوای جدید جبهه ملی: تشیع از ارکان مهم ملیت ایرانی است  [2014 Nov] 
* روشنفکر ایرانی به روایت مسعود بهنود؟   [2014 Nov] 
*نقدی بر عملکرد صدا و سیما، آیا بلوچ ایرانی نیست؟  [2014 Sep] 
*بلوچ ها و روز جهانی قربانیان ناپدید شدن های اجباری  [2014 Aug] 
*احتمال تجزیه عراق، سوریه، پاکستان و افغانستان و عواقب آن برای ایران  [2014 Jun] 
*نقدی بر عملکرد و اهداف درازمدت بخش فارسی بی بی سی و صدای آمریکا  [2012 Dec] 
*نقدی بر فرهنگ بهتان و بدعت گذاری  [2011 Oct] 
*سکولاریسم نو ! نواختن شیپور از سر گشاد آن  [2011 Sep] 
*به یاد مـاشـاءالله بــامـری موسقی‌دان بلوچ که امروز به خاک سپرده شد  [2011 Jul] 
*پروژه الماس فریب، درس آموزنده ای برای اپوزیسیون  [2011 Jun] 
*در ذهـن بمبگذار انتحاری بلوچ چه میگذرد؟  [2011 May] 
*آمدند، نشستند و گفتند و رفتند !  [2011 Apr] 
*اعدام ۱۱ بلوچ و انتقامجویی جمهوری اسلامی از بمبگزاری چابهار  [2010 Dec] 
*کشتار چابهار توسط جندالله وعکس‌العمل بلوچ‌ها  [2010 Dec] 
*حقایق زندگی عبدالمالک ریگی از صعود تا سقوط   [2010 Jun] 
*نقدی برمنشور جنبش سبز و موضع اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی  [2010 Jun] 
*فتواي تكان دهنده شيخ در مورد صدها ميليون مسلمان سنی مذهب  [2009 Feb]