کشاکش تاریخی میان سر و بدنه اصلاحات
سال‌ها پیش و بعد از یک شکست تاریخی اصلاحطلبان، یکی از چهره‌های این جناح به من گفت که یکی از سخت‌ترین کارها در دنیا "اصلاح‌طلب بودن" در ایران است.
آنچه "اصلاح‌طلب بودن" را به نظر او دشوار می‌کرد، گیر کردن در میان نمایندگان دو نیروی سهمگین سنت و تجدد در ایران بود که از دو سو اصلاحطلبان را هم‌زمان هم به سوی خود می‌کشیدند و باز به آن سوی دیگر پرتاب می‌کردند.
از طرفی بدنه اجتماعی جوانی که پشتیبان اصلاحات بود، آزادی و آسایش بیشتر می‌خواست و از سوی دیگر نیروهای سنتی و مذهبی به آسانی تن به تغییر نمی‌دادند و در صورتی اصلاحطلبان را در زمین سیاست، بازی می‌دادند که بر طبل تغییر نکوبند.
اصلاحطلبان بارها در مقابل این معادله چند مجهولی قرار گرفته‌اند که چطور هم دل نیروهای تغییرخواه را به دست آورند و هم در دایره قدرت باقی بمانند. گاهی این معادله را حل کرده‌اند و برخی مواقع هم از جانب یکی از دو طرف رفوزه شده‌اند.
اسفند ماه ۱۳۹۴ یکی از دوره‌های دشوار برای اصلاح طلبان و هوادارانشان از این منظر بود.
- انتخابات ایران
- تکذیب لیست‌های منتسب به اصلاحطلبان و اصول‌گرایان برای انتخابات شوراها
- انتخابات شوراها بدون نظارت استصوابی
- اعتراض به رد صلاحیت‌ها در انتخابات شوراها در ایران
از یک طرف قله دست نیافتنی مجلس خبرگان در پیش رو بود و از سوی دیگر چشم‌اندازی برای پیروزی بزرگ در انتخابات مجلس وجود نداشت.
وقتی محمد خاتمی از هواداران اصلاحات خواست "به تمامی افراد هر دو فهرست" این جناح رای بدهند، چشم بستن بر روی بعضی از نامهای این فهرست‌ها آسان نبود، اما بسیاری از هوادارانش، به تعبیر خودشان "جام زهر" را نوشیدند و به خواسته "رهبر معنوی جبهه اصلاحات" تن دادند.
نتیجه این کار، برای اصلاحطلبان، شیرین بود اما برای هواداران، مثل کیکی بود که روی زمین افتاده باشد و کمی خاک بر روی آن نشسته باشد و نشود با دل درست و مطمئن آن را قورت داد.
حالا یک سال بعد، باز هم پای یک فهرست دیگر در میان است.
در انتخابات ایران چه در مجلس و چه در شوراهای شهر، احتمال پیروزی نامزدهای مستقل اگر نگوییم هیچ، بسیار اندک است.
برای همین حتی نامزدهای مستقل هم تلاش می‌کنند برای پیروزی، راهی به فهرست یکی از این دو جناح باز کنند.
در دهه‌های اخیر، نبردی آشکار میان فهرست اصلاحطلبان و اصول‌گراها برای انتخابات شورای شهر و مجلس جریان بوده است.
امسال پنجمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا برگزار می‌شود و در شهر تهران بیش از دو هزار و هفتصد نفر تایید صلاحیت شده‌اند، اما اتوبوس هر کدام از جناح‌های موثر سیاسی برای حرکت به سوی بهشت، تنها ۲۱ نفر جا دارد.
در خرداد ماه سال گذشته شورای نگهبان مصوبه مجلس را تایید کرد که بر اساس آن تعداد اعضای شورهای شهر در سراسر کشور کاهش می‌یافت.
بر اساس این مصوبه از امسال تعداد اعضای شورای شهر تهران به جای ۳۰ نفر ۲۱ نفر خواهند بود.
سختی کار در آنجا است که در این دوره تعداد نیروهای نزدیک به اصلاح طلبان که صلاحیت‌شان تایید شده بسیار بیشتر از ۲۱ نفر است.
به جز چهره‌های سرشناس اصلاح طلب، تعدادی از فعالان مدنی تحول‌خواه که در میان هواداران اصلاح طلب، علاقه‌مندان زیادی دارند، تایید صلاحیت شده‌اند.
پیدا کردن ۲۱ نفر از میان این همه، بگونه‌ای که دل همه به دست بیاید، کار ساده‌ای نیست.
در این دوره، رهبران جبهه اصلاح طلب در میان دو نیروی متفاوت قرار گرفته‌اند که با کارزارهای پیشین تا حدودی متفاوت است.
این بار "سر اصلاحات" با "بدنه اصلاحات" در کشاکشی تاریخی است.
بدنه اصلاحات و نیروهای حامی این جناح می‌خواهند در فهرست اصلاحطلبان، نام فعالان مدنی هم گنجانده شود و نگرانند موقع چیدن فهرست نامزدهای شورای شهر، کفه ترازو به نفع چهره‌های سیاسی دارای پیشینه "فساد و قدرت‌طلبی" و "منافع شخصی یا وابستگی خانوادگی" سنگین‌تر شود.
هفته گذشته بیش از ۱۷۰۰ نفر که خود را "جمعی از شهروندان معتقد به اصلاحات" می‌نامیدند در نامهای به شورای سیاست گذاری اصلاح طلبان تاکید کردند که اعتقادشان به اصلاحات "اعتقاد مادام العمر و بی‌قید و شرط به گروه و جناحی که هویت خود را به این نام گره زده نیست."
آنها گفته‌اند که رأی‌شان به فهرست اصلاحطلبان در دوره‌های گذشته "از سر ضرورت و باور به تغییرات اصلاحی هرچند ناچیز" بوده است و تاکید کرده‌اند که ادامه این روند نتیجه ای جز "حس بازی خوردن و بدل شدن به نردبان قدرت" نخواهد داشت.
آنچه امضاکنندگان این نامه از شورای سیاستگذاری اصلاحطلبان خواسته‌اند، از جمله "شفافیت"، موضوعی است که سیاستمداران این جناح همواره به عنوان بخشی از "گفتمان اصلاح‌طلبی" بر آن تاکید کرده‌اند.
این ۱۷۰۰ نفر به طور مشخص خواسته‌اند "نام افراد حقیقی و حقوقی شورای انتخاب کننده فهرست مشترک اصلاح طلبان اعلام شود، معیارهای گزینش افراد روشن باشد و فرایند انتخاب اعضای فهرست و آرای افراد شفاف شود."
در این میان انتشار یک فهرست ۳۰ نفره در شبکه‌های اجتماعی که فعالان مدنی مورد حمایت بدنه اصلاحات در آن حضور نداشتند به نگرانی‌های هواداران آن دامن زده است.
صحت این فهرست خیلی زود تکذیب شد و عبدالواحد موسوی لاری، یک عضو شورای سیاستگذاری اصلاحطلبان گفت که فهرست آنها تا پانزدهم اردیبهشت منتشر خواهد شد.
تنها امضاکنندگان این نامه نیستند که نگران فهرست اصلاح طلبانند. در شبکه‌های اجتماعی هم بسیاری از کاربران نگرانند که نتیجه چند هفته شور و مشورت اصلاح طلبان چندان دلپذیر نباشد و حتی برخی، از تهیه فهرستی جداگانه که فعالان مدنی در آن حضور داشته باشند حمایت کرده‌اند اما واقعیت این است که هر فهرستی در مقابل فهرست بزرگ دو جناح اصلی و موثر در ایران، احتمال پیروزی چندانی نخواهد داشت.
حالا در این کشاکش تازه می‌توان حرف آن چهره اصلاح طلب را درک کرد که "اصلاح‌طلبی در ایران" از دشوارترین کارهاست چون نمی‌توان هم‌زمان دل همه را به دست آورد.
چه در "سر اصلاحات" باشی چه در "بدنه" آن، گاهی پیروزی طعم همان کیکی را خواهد داشت که بر زمین افتاده و رویش خاک نشسته است. هر چند شیرین است اما قورت دادنش سخت خواهد بود.
منبع:بی بی سی