گزارشی آماری در رابطە با کشتار مردم کردستان در دهه شصت / قسمت دوم
گزارش پیش رو پردە از کشتار مردم بی دفاعی برمیدارد کە توسط نیروهای نظامی ایران کشتە شدەاند، این گزارش که توسط گزارشگران “کانون مدافعان حقوق بشر کردستان” کە یک نهاد حقوق بشری می باشد، در چند سال گذشتە گرداوری شدە و در چندین قسمت منتشر می شود.
گزارشگران این نهاد با تکیە بر اسناد و مدارکی کە از شاهدان عینی و منابع نزدیک بە کشتەشدگان جمع آوری کردەاند، مدت ۳ سال وقت برای گرداوری دقیق و کامل نمودەاند. متاسفانە در مواردی بنا بر سکوت بعضی از خانوادە و یا نزدیکان کشتەشدگان و همچنین نبود مشخصاتی کامل تعدادی از اسامی حذف یا مشخصات در مواردی ناکامل می باشند.
«مهاباد» – قتل‌عام روستاهای «ایگری قاش» و «یوسف کەند»
نیروهای نظامی ایران ١٣ آبان ماه سال ١٣۵٩ در روستاهای «ایگری قاش» و «یوسف کند»، از توابع شهرستان مهاباد دست بە کشتار مردم بی دفاع زدە و طبق اسناد و مدارک بدست آمده، نیروهای سپاه پاسداران در جریان یک حمله شبانه به مردم بی‌دفاع این روستاها ۵٣ نفر اعم از کودک، زن و مرد جوان و مسن را به فجیع‌ترین وضعی قتل‌عام کرداند. درجریان این حمله عده زیادی نیز زخمی شدە و همچنین اموال بسیاری از دهقانان به غارت رفتە است.
اسامی عده‌ای از کشتەشدگان و مجروحین روستاهای فوق‌الذکر به شرح زیر اعلام می‌گردد:
روستای «ایگری قاش»
۱٫ حاج مصطفی ۱۶٫ سلیمان کریم سیده
۲٫ سید علی ۱۷٫ رسول سیده
۳٫ رحیم اندرز ۱۸٫ حسین خدرحاجی
۴٫ صالح اندرز ۱۹٫ عثمان سعید لولو
۵٫ رحمن شوقی ۲۰٫ خسرو حاجی ویسی
۶٫ محمود( محمدآقا) ۲۱٫ خالد حاجی ویسی
۷٫ سلیمان محمودآقا ۲۲٫ پریزاد همسر ابراهیم
۸٫ محمد قنبری ۲۳٫ عبدالله محمود رحیمی
۹٫ خدرقنبری ۲۴٫ درویش محمد
۱۰٫ علی قنبری ۲۵٫ علی احمد شیخه
۱۱٫ سید رحمن ۲۶٫ بلال عجم
۱۲٫ ایرج حه‌مه‌دوکی ۲۷٫ حسین خویی
۱۳٫ زبیده حه‌مه‌دوکی ۲۸٫ حاج خویی
۱۴محمود شیخه ۲۹٫ سلیمان گاقولە
۱۵٫ کریم سیده ۳۰٫ احمد حسن
روستای «یوسف کند»
۱٫ عبدالله پاسبانی ۴٫ ابوبکر خاوشی
۲٫ عزیز اسماعیلی ۵٫ حمزه کشوانی
۳٫ مصطفی، «پشت تپ»
_ پشت تپ اسم یکی از محلەهای مهاباد می باشد
«پیرانشهر» – روستای «صوفیان»
١٣۵٩/٨/٢٧ نیروهای نظامی بمنظور قتل‌عام روستایان زحمتکش و بی‌دفاع، به روستای صوفیان از توابع شهرستان پیرانشهر هجوم برده و عده زیادی از مردم بی‌دفاع این روستا را کشتە و زخمی کردەاند.
اسامی کشتەشدگان روستای صوفیان به شرح زیر می‌باشد:
۱٫ حاج حسین پور خضر ۷۵ سالە
۲٫ شیخ محمد پورخزر ۲۵ ساله
۳٫ سید طه توحیدی ۲۲ ساله آموزگار روستا
۴٫ زلیخا توحیدی ۳۰ ساله
۵٫ ملا سید حسن هاشمی ۶۰ ساله _ روحانی و پیشنماز آبادی
۶٫ ابوبکر قاضی‌زاده ۲۰ ساله
۷٫ طاهر قیطران ۱۸ ساله
۸٫ سید حسن شیخ محمد امین ۳۰ ساله
۹٫ خسن شمسی ۵۰ ساله
۱۰ عبدالرحمن خوشرو ۶۰ ساله
۱۱٫ محمد امین شوان ۶۰ ساله
۱۲٫ رحیم شوان ۲۵ ساله
در ١٣۵٩/٩/٢٧، براثر شلیک مستقیم نیروهای انتظامی در شهرستان «مهاباد»، سه نفر عابر بی‌دفاع زخمی شدند. که یکی از آنها به نام «جمال توت‌آغایی» بر اثر شدت جراحات وارده جانش را از دست داد.
در ١٣۵٩/١٠/۵، پس از برگزاری راهپیمایی اعتراض‌آمیز دانش آموزان شهرستان بانه نسبت به وضعیت مردم، پاسداران به بازرسی منازل پرداخته و یک نفر بنام «مطلب» را دستگیر و سپس کشتەاند.
متاسفانە در مورد نام خانوادگی این شخص مدارک بیشتری وجود نداشتە و بعد از سوال از مردم و دانشجویانی کە در ان اعتراض شرکت داشتەاند، تنها اسم و تاریخ کشتە شدنش را اعلام کردەاند.
در ١٣۵٩/١٠/١٨، براثر تیراندازی مستقیم نیروهای «سپاە پاسداران» مستقر در شهرستان «مهاباد» بر روی افرادی که برای تحویل گرفتن کپسول گاز به صف ایستاده بودند، کودک ١٢ ساله‌ای بنام «امیر تهرانی» جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/٢/٩، شخصی به نام «محمد حسینی» اهل روستای «کوسه کهریز» از توابع شهرستان «مهاباد» هدف شلیک مستقیم نیروهای سپاە پاسداران قرار گرفتە و جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/٢/١۶، اعضای «بسیج سپاه پاسداران نقده» هنگام بازرسی و مراقبت در یک قهوه‌خانه بین راه «نقده _ مهاباد» یک عابر روستایی بنام «رحمان» اهل روستای «مه‌مه‌لیان» را بدون دلیل کشتەاند.
بە گفتە شاهدان عینی این نیروها با شلیک مستقیم بە نامبردە وی را کشتەاند.
در ١٣۶٠/٢/١۶، نیروهای سپاە پاسداران مستقر در شهر «سردشت» جوانی بنام «حسین قادری» دانش‌آموز راهنمایی را که برای تمرین دروس خود به بیرون شهر رفته بود، با شلیک مستقیم، کشتەاند.
در ١٣۶٠/٣/٩، شخصی بنام «عزیز خارجه» اهل شهرستان «مهاباد» توسط نیروهای سپاە پاسداران دستگیر و بدون محاکمه تیرباران می‌گردد.
در ١٣۶٠/٣/٢٠، جوانی بنام «علی آتشکار» اهل شهرستان «مهاباد» توسط نیروهای انتظامی مورد هدف شلیک مستقیم قرار گرفته و جانش را از دست می دهد.
هشت نفر از اهالی شهر «مهاباد» پس از تحمل مدتها زندان و شکنجە در ١٣۶٠/۴/٣، تیرباران گردەاند کە اسامی انها به شرح زیر است:
۱- سعید مکاییلی (تیته) ۲- اسماعیل آخچه مسجدی ۳- حمید مصطفی پورآذر
(شهریکندی) ۴- مصطفی دهبکری ۵- کریم بلوری ۶- رحمن شنگه‌پور
۷- سعدی عباسی ۸- جعفر سیگاری
بە گفتە نزدیکان ۵ نفر آخر بە اتهام هواداری از یکی از احزاب کرد مخالف ایران بازداشت و بعد از تحمل شکنجە تیرباران گردیدەاند.
در ١٣۶٠/۴/٨، یک مزعەدار بی دفاع در منطقه «شامات مهاباد»، بنام «محسن حاج معروف» هنگامی که در مزرعه مشغول کار بود توسط نیروهای سپاە پاسداران میاندوآب و با شلیک مستقیم کشتە شدە است.
در ١٣۶٠/۴/١۵، نیروهای سپاە پاسداران به روستای «جۆرره‌ی لان» در از توابع «سنندج» حمله کرده و با شلیک مستقیم بە مردم بی دفاع یک پیرمرد بنام «حاج علی مقصودی» را کشتە و چند نفر دیگر را زخمی می کنند.
در ١٣۶٠/١۶/۴، براثر خمپاره باران نیروهای سپاە پاسداران در روستای «دزآور» از توابع «اورامانت» یک نفر اهل «نودشه» بنام «حبیب‌الله مجیدی» که مورد احترام منطقه بودە، جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/۶/١٣، نیروهای سپاە پاسدارن مستقر در روستای «ساروقامیش» ازتوابع شهرستان «بوکان»، منازل مسکونی کوره‌ی آجرپزی نزدیک روستا را به توپ و خمپاره بستە و در نتیجه یکی از کارگران کوره‌ی آجرپزی بنام «ابوبکر شوان» جانش درا از دست می دهد و همچنین در ١٣۶٠/۶/٢٣ و در ادامه‌ی خمپارە باران محل سکونت گارگران کورەهای آجرپزی دوبارە نیروهای سپاە پاسداران مستقر در شهرستان «میاندوآب»، روستای «ساروقامیش» واقع در مسیر جاده‌ی «بوکان- میاندوآب» را توپ باران کردە و بعد از اتمام توپ باران وارد محل سکونت مردم بی دفاع شدە و ١٨ نفر از کارگران را کشتەاند.
متاسفانە تنها اسامی ١٣ نفر از کشتەشدگان موجود و بە شرح زیر است:
۱٫ عثمان صوفی عبدالله ۸٫ جعفر حاج محمودی
۲٫ محمد صوفی عبدالله ۹٫ قادر بلم
۳٫ خالد جعفر آقا ۱۰٫ محمد راه نشین
۴٫ سیدعبدالله ۱۱٫ محمود پیرناک
۵- عمرحاج مصطفی ۱۲٫ فرامرز
۶٫ رسول آقا پور ۱۳٫ رسول شیخ توفیق
۷٫ کریم مام رسولی
در ١٣۶٠/٧/٩، نیروهای نظامی ایران مردم بی دفاع روستاهای اطراف «بوکان» را به توپ و خمپاره بسته براثر آن در روستای «تورکمان که‌ندی»، کودک ١٠ ساله‌ای بنام «سعید حسن کرده» و در روستای «علی‌آباد» کودک ١٠ ساله‌ای بنام «علی پورزاده» جانشان را از دست دادەاند.
در ١٣۶٠/٧/٩، شخصی بنام «محمد محمدزاده» اهل روستای «قاسملو» از توابع «ارومیه» توسط پاسداران دستگیر و بعد از دستگیری در همان روستا اعدام می شود.
در ١٣۶٠/٧/١٢، شخصی بنام «علیرضا» اهل روستای «ایگری قاش» از توابع «مهاباد» درحالیکه در مزرعه‌اش مشغول کار بودە، هدف شلیک مستقیم نیروهای انتظامی قرار گرفت و جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/٧/١٣، بر اثر شلیک مستیم نیروهای سپاە پاسدارن در شهر «مهاباد» کودکی بنام «منصور مؤمنی» جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/٧/١۶، روستای «شینوێ» در منطقه‌ی «سردشت» هدف توپ و خمپاره نیروهای دولتی قرار گرفتە کە درنتیجه خسارات مالی فراوانی به روستای مذکور وارد و شخصی بنام «ناصر» فرزند «رشید» جانش را از دست می دهد کە متاسفانە بە دلیل نقل مکان ان خانوادە از روستا و نبود منابع نام خانوادگی نامبردە مشخص نشدە است.
در ١٣۶٠/٧/١٧، یک جوان در شهر «سقز» بنام «صلاح شیخانی» توسط نیروهای سپاە پاسداران دستگیر و در زیر شکنجه‌ی شدید جانش را از دست می دهد.
١٣۶٠/٧/١٨، یکی از زحمتکشان شهر «بوکان» بنام «عبداللە حسن مکری» توسط سپاە پاسدارن دستگیر و سپس تیرباران می‌گردد.
در ١٣۶٠/٧/١٩، نیروهای نظامی ایران در روستای «ته‌شار» در منطقه‌ی «نوسود» شخصی را بنام «درویش شریف» به دلیل بودن دو فرزند نامبرده پیشمرگ و از اعضای «حزب دمکرات کردستان ایران» بو، دستگیر و سپس وی را اعدام می کنند.
در ١٣۶٠/٧/٢٢، سه نفر از جوانان شهرستان «مهاباد» در زندان بە نام های، «سلیمان جاوید فر» و «منصور حسین» بە دلیل هواداری از «حزب دمکرات کردستان ایران» بهمراە شخص دیگری بنام «علی قرنی» اعدام شدەاند.
در ١٣۶٠/٧/٣٠، بر اثر توپ باران روستای «قه‌باغ لوجه» در منطقه‌ی «سقز» جوانی بنام «حسین سلیمی» به جانش را از دست داده.
در ١٣۶٠/٨/٢، چهار نفر جوان اهل مهاباد بنامهای عباس تکمه‌چی، علی جهانگیری، رحیم سنبلی و مصطفی بختیاری به جرم هواداری از حزب دمکرات کردستان ایران در مهاباد تیرباران گردیدند.
در ١٣۶٠/٨/٣، نیروهای سپاە پاسداران مستقر در شهر بانه یکی از ساکنین این شهر را بنام باقر کلهوری زیر ماشین گرفته و نامبردە جانش را از دست میدهد.
در ١٣۶٠/٨/۶، چهار نفر از جوانان شهر مهاباد بجرم هواداری از حزب دمکرات کردستان ایران، در زندان مهاباد تیرباران شدەاند کە اسامی این چهارنفر به شرح زیر است:
۱٫ مسعود کفاشی ۲٫ جعفر معروفی ۳٫ شهاب شازواری ۴٫ ناصر بالالی
در ١٣۶٠/٨/٨، جوان ١۴ ساله‌ای بنام یوسف ابراهیم قیضه اهل روستای داشبند در منطقه‌ی بوکان هدف هلوله‌ی پاسدارن قرار گرفت و به قتل رسید.
در ١٣۶٠/٨/٨، پنج تن دیگر از جوانان مهاباد به جرم هواداری از یکی از احزاب مخالف ایران، حزب دمکرات کردستان ایران در زندان تیرباران شدەاند کە اسامی این پنج نفر به شرح زیر است:
۱٫ اسماعیل مام رحیمی ۲٫ حسین سیدی ۳٫ خالد قادری ۴٫ طاهر حیدری ۵٫ منوچهر حسن‌زاده
١٣۶٠/٨/٨، شخصی بنام عمر ملک پور اهل پیرانشهر پس از مدتها تحمل زندان و شکنجه در ارومیه تیرباران گردیدە.
در ١٣۶٠/٨/٩، شخصی بنام «صالح ابراهیمی» ساکن شهرستان «اشنویه» بر اثر انفجار بمب کار گذاشته شده توسط نیروهای سپاە پاسداران ایران جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/٨/١۵، بر اثر توپ و خمپاره باران روستای «حاجی مامیان» از توابع شهرستان «مهاباد» یکی از روستاییان بنام «غفور عثمان پور جان» خود را از دست دادە.
«نقده» _ قتل عام روستای «بایزاوێ»١٣۶٠/٨/١٨، ٩ تن از روستاییان بی‌دفاع روستای بایزاوێ از توابع «نقده» توسط نیروهای انتظامی دستگیر و سپس تیرباران شدەاند کە اسامی به شرح زیر است:
۱٫ فتاح خدر تاج ۶٫ عثمان رامینی
۲٫ عزیز ۷٫ مصطفی رحمان مولودی
۳٫ عبدا.. مولودی ۸٫ صالح علی زناور
۴٫ احمد مناف ۹٫ ابوبکر سوجه
۵٫ صادق زندی
در ١٣۶٠/٨/٢٣، بر اثر تیراندازی مستقیم نیروهای انتظامی یکی از روستاییان روستای «خار خار» در منطقه‌ی «افشار» بنام «حبیب افشار» جانش را از دست داد.
در ١٣۶٠/٨/٢۶، شخصی بنام «رحمان محمود خاتوزین» اهل روستای «قاراوا» در منطقه‌ی «بوکان» بر اثر شلیک مستقیم نیروهای نظامی جانش را از دست می دهد.
در ١٣۶٠/٨/٢٧، بر اثر تیراندازی چند فروند هلی‌کوپتر به روستای «به‌یتاس» در توابع «مهاباد» یکی از روستاییان بنام «اسماعیل شیخه پور» جانش را از دست می دهد.
١٣۶٠/٨/٢٩، بر اثر حمله‌ی نیروهای سپاە پاسداران به تجمع دانش آموزان دبیرستان «مصدق» در شهر «سقز» که بمنظور اعتراض به کشتار مردم بی دفاع، دست به اعتصاب زده بودند، سه نفر از دانش‌آموزان بنامهای «عثمان فرج‌پور»، «ناصر صالحی» و «حسن علائی» جانشان را از دست می دهند.
در ١٣۶٠/٩/١۶، شخصی بنام «حاج خاصی» اهل روستای «کووران» در منطقه‌ی «سوما» شمال کردستان براثر انفجار مین کار گذاشته شده جانش را از دست میدهد.
در ١٣۶٠/٩/٢٠، دو نفر بنام های «علی اسدی محمد» فرزند «عبداللە» اهل روستای «حاجی آباد» از توابع شهرستان «مهاباد» هدف شلیک مستقیم نیروهای انتظامی قرار گرفت و جانش را از دست دادەاند.
در ١٣۶٠/٩/٢۶، سیزده نفر از اهالی شهرستان «مهاباد» پس از مدتها تحمل زندان تیزباران گردیدند.
بە گفتە نزدیکان اعدام شدگان، زندانیان قبل از اعدام شکنجە شدەاند.
اسامی اعدام شدگان:
۱٫ دکتر محمد قسیم سوجه “دارای دکترای ادبیات فارسی” ۲٫ ابراهیم صابونچی ۳٫ خسرو صلاح‌زاده ۴٫ محمد کریمی ۵٫ علی قادرزاده ۶٫ حسین محمودی ۷٫ ۷٫ کریم اسلامی ۸٫ ابوبکر رحیمی ۹٫ عبدالرحمن پناهنده ۱۰٫ مصطفی اسماعیل‌زاده ۱۱٫ یونس مهاجری ۱۲٫ خلیل بلوری ۱۴٫ رضا نواخواه
در ١٣۶٠/٩/٢٧ دو جوان اهل شهرستان «بانه» بنامهای «جمال رحیم‌زاده» و «محمد حاج حسین» که هر دو معلم بودند، در شهر «سنندج» تیرباران گردیدەاند.
نیروهای انتظامی ایران در ١٣۶٠/٩/٢٩ شخصی بنام «رحمان کاکه‌جان» اهل روستای «یوسف کند» از توابع شهرستان «مهاباد» را در راە بازگشت از ارومیە، در نزدیکی روستای «محمدیار» ازتوابع شهرستان «نقد» با شلیک مستقیم کشتەاند.
” کانون مدافعان حقوق بشر کردستان” معتقد است که به دلیل محدودیت در زمینه تحقیق و جمع آوری اطلاعات، ممکن است این گزارش که قسمت های آن بزودی منتشر می شود، تکمیل نباشد، به همین جهت خانواده های قربانیان و یا فعالان محلی و افرادی که نسبت به کشتار دهه شصت مطلع هستند می توانند اطلاعات خود را بر تکمیل ارسال کنند.
منبع:پژواک ایران