جنبش معلمان در ایران فراز و فرودهای بسیاری را از سر گذرانده است. در برهه​های مختلف تاریخی، تشکل​های مستقل معلمان، بار مبارزات و تلاش​های معلمان آگاه را برای تغییر شرایط بر دوش کشیده و دستاوردهای بسیاری نیز داشته­اند. کانون مستقل معلمان ​یا بهتر بگوییم کانون​های مستقل معلمان در سال​های 57 تا 60 از جمله این تشکل​ها هستند که کمتر شناخته شده­ اند.

کانون​های مستقل معلمان در جریان اعتراضات و اعتصابات گسترده­ی معلمان و دانش­آموزان علیه رژیم سلطنتی، از مهر 57 به بعد، در شهرهای مختلف تأسیس شدند. خبر تعطیلی کلاس­ها، عدم حضور و غیبت دانش­ آموزان و معلمان و یا خودداری معلمان از تدریس در نشریات روز منتشر می­شد. 16 مهر 57 خبر تشکیل اولین جلسه ­ی کانون معلمان کرمانشاه منتشر شده است در این جلسه، معلمان اعلام کرده بودند که به دلیل کنترل شدید مأموران بر تالار آموزش و پرورش تا 22 مهر از رفتن به کلاس­ها خودداری خواهند کرد.

یکی از فعال­ترین کانون­های مستقل معلمان در آن دوره، کانون تهران بود. از تاریخ تشکیل کانون مستقل معلمان تهران، اطلاع دقیقی در دست نیست. در آن­زمان آموزش و پرورش تهران شامل 19 ناحیه بود و در هر ناحیه، کانون مستقل معلمان تشکیل شده بود. در روزنامه­ی اطلاعات(2 آبان 57) خبری مبنی برصدور اطلاعیه­ای از سوی نمایندگان معلمان ناحیه­ی 7 تهران منتشر شده که در آن موجودیت کانون خود را اعلام داشتند. کانون معلمان ناحیه­ی 7 تهران با انتخاب 15 نفر نماینده­ی موقت، کار خود را آغاز کرد و از سایر همکاران آموزشی و اداری نواحی مختلف دعوت شده بود تا در صورت تشکیل کانون، موجودیت خود را به اطلاع این کانون برسانند تا بدین­وسیله همبستگی و تشکل واقعی معلمان تحقق پذیرد. در ادامه­ی این بیانیه، عنوان شده که معلمان خواهان برچیده شدن بساط اداره­ی حفاظت آموزش و پرورش و آزادی کلیه­ی زندانیان سیاسی، معلمان و دانش­آموزان زندانی و محمد درخشش، رهبر جامعه­ی معلمان* هستند و اعلام کردند که از دوم آبان دست به اعتصاب خواهند زد.

21 دی ماه جمعی از نمایندگان کانون معلمان مستقل پایتخت به روزنامه­ی اطلاعات رفتند و پیروزی اعتصاب مطبوعات را تبریک گفتند. نماینده­ی معلمان در این جلسه با اشاره به چگونگی تشکیل کانون مستقل معلمان در تهران و دیگر شهرهای کشور، تأکید کرده بود که:

«بر خلاف آن­چه می­پندارند به­کار بردن واژه­ی مستقل جدا از مبارزات معلمان و دانش­آموزان نیست و علی­رغم تمام این تخطئه­ها، اکنون کانون به هیچ حزب و جمعیتی بستگی ندارد ولی در کانون مستقل معلمان، علاوه بر هدف­های صنفی­ـ­سیاسی، ماهیت علمی و اجتماعی نیز گنجانده شده است چرا که برای مقابله با آثار شوم و ضدخلقی رژیم در 25 سال اخیر در آموزش و پرورش... بایستی اقدامات اساسی انجام داد و از سطح به عمق رفت... کلیه­ی اماکن فرهنگی پایتخت از قبیل خانه­های معلم، خانه­ی فرهنگیان و کلیه­ی مدارس بر روی معلمان بسته شده است و مأموران نظامی، درهای این اماکن را مُهر و موم کرده­اند و در نتیجه معلمان برای برپایی یک اجتماع باید 40 کیلومتر از شهر دور شوند و در بهشت­زهرا گرد آیند.»

با ادامه­ی اعتراضات متشکل معلمان بالاخره خانه­ی معلم در 4 بهمن 57 بازگشایی شد. این اعتراضات چند ماهه همگام با اعتراضات عمومی مردم، دستاوردهای دیگری نیز داشت. حقوق معلمان همگام با سایر کارکنان دولت، در دو نوبت افزایش یافت و از حدود 1300 تومان به 7000 تومان رسید، محمد درخشش آزاد شد و...

پس از روی کار آمدن حکومت جدید، کانون​های مستقل معلمان یکی پس از دیگری در شهرهای مختلف تأسیس شده و فعالیت​های خود را ادامه دادند. اطلاعیه­ی تأسیس برخی از این کانون​ها در نشریات روز مانند اطلاعات، کیهان و آیندگان منتشر می​شد. در این خبرها ضمن برشمردن اهداف به این مسأله هم اشاره شده که آن­ها مستقل از هر گونه ایدئولوژی و بدون وابستگی به احزاب و گروه­های سیاسی موجود هستند. در آن شرایط خاص سال­های پس از سرنگونی رژیم شاهنشاهی و با توجه به نقشی که تشکل­های معلمان در سازماندهی اعتصابات مدارس داشتند، این تشکل­ها خود را صنفی­ـ­سیاسی تعریف می​کردند. در 8 اردیبهشت 58 کانون مستقل معلمان آمل اعلام موجودیت کرد. در اطلاعیه این معلمان چنین آمده است:

«ما گروهی از معلمان متعهد با تشکل خود در یک کانون مستقل و دموکراتیک جهت غنا بخشیدن به فرهنگی پویا و مردمی، کوشش در جهت بسط و تحکیم آزادی​های دمکراتیک و تحقق حقوق صنفی و سیاسی­مان، موجودیت خود را اعلام کرده و از کلیه­ی همکاران مسئول و متعهد، صرف­نظر از هرگونه ایدئولوژی و مرام، درخواست همکاری و همگامی می­نماییم.»

در 24 اردیبهشت 58 کانون آزاد معلمان سنندج اعلام موجودیت کرد. کانون بدون وابستگی به ایدئولوژی خاص، اهداف خود را به شرح زیر اعلام و از همکاران به شرط پذیرش این اهداف دعوت به عضویت کرد:

1- مبارزه با نیروهای امپریالیستی و ارتجاع داخلی و افشای توطئه​های ضدمردمی

2- کوشش در جهت رفع ستم ملی به منظور تحقق هدف حق تعیین سرنوشت خلق​های ایران به ویژه خلق کُرد در چارچوب ایرانی آزاد و دموکراتیک.

3- تلاش در جهت پیشرفت امر آموزش و پرورش به منظور زدودن آثار فرهنگ فاسد استعماری و گسترش فرهنگ انقلابی.

4- مبارزه با تسلط­جویی فردی و رفع فشار و اختناق و تفتیش عقاید در محیط آموزشی و دفاع از حقوق صنفی و اداره­ی واحدهای آموزشی توسط شورای معلمان و دانش­آموزان.

 

21 خرداد 58 جامعه­ی مستقل معلمان اهواز اعلام موجودیت کرد. بر مبنای بیانیه­ی اعلام موجودیت، این کانون نهادی دموکراتیک معرفی شده که به هیچ گروه و مرامی وابستگی ندارد و در راه تحقق اهداف صنفی و سیاسی کوشش می­نماید. کانون مستقل معلمان استان چهارمحال­بختیاری نیز اساسنامه­ی خود را که شامل یک مقدمه و 28 ماده است، منتشر کرد. در 28 خرداد 58 کانون مستقل معلمان کرج طی اطلاعیه­ای اعلام موجودیت کرد. در این اطلاعیه آمده است:

«از آنجایی که نهادهای اقتصادی به­طور کامل دگرگون نشده است و شرایط اجتماعی و آموزشی گذشته و به گواهی تجارب تاریخی یک­صد­ساله اخیر جهان مخصوصاً ایران، بیم بازگشت مجدد امپریالیسم و ارتجاع وابسته به آن می​رود و با توجه به رسالت تاریخی معلمان در محو کلیه­ی آثار فرهنگ استعماری و ایجاد نظام مترقی آموزشی، تشکل هرچه بیشتر ما ضرورت پیدا کرده است. هدف از تشکیل این کانون، دفاع از کلیه­ی حقوق صنفی معلمان، ​تحکیم و گسترش آزادی​های به­دست آمده، ​کمک به رشد آگاهی انقلابی و شکوفایی استعدادهای ذاتی معلمان و دانش آموزان و مبارزه پیگیر با امپریالیسم و کلیه مظاهر استبداد، ارتجاع و استثمار است. لذا شکل سازمانی کانون به این صورت می​باشد: صنفی­ـ­ سیاسی، مستقل­ـ دموکراتیک.

الف­ـ صنفی است زیرا قشر معلمان را در ­بر­می​گیرد و از منافع صنفی معلمان دفاع می​کند. ب­ـ با توجه به این­که خواسته​های صنفی جدا از خواسته​های سیاسی نیست و بدون وجود آزادی​های سیاسی خواسته­های صنفی به­طور واقعی و معقول تحقق پیدا نمی­کند، کانون سیاسی است زیرا همگام با هدف​های انقلاب که محو کامل امپریالیسم و ارتجاع و استبداد است، حرکت می​کند. ج­ـ مستقل است زیرا به هیچ سازمان، گروه و ایدئولوژی خاصی وابستگی ندارد. دـ دموکراتیک است زیرا این اصول را رعایت می​کند:

ـ اصل آزادی عضویت و مشارکت معلمان شاغل و بازنشسته و کادر آموزشی و نیز کادر اداری آموزش و پرورش صرف نظر از هر نوع طرز تفکر و عقیده.

ـ اصل انتخابی بودن تمام ارگان​های کانون مطابق اساسنامه.

ـ اصل برابری رأی و آزادی انتخاب شدن و انتخاب کردن برای تمام اعضا با توجه به شرایط مندرج در اساسنامه­ی کانون حقوق اقلیت از طرف اکثریت

ـ اصل حمایت از کلیه جنبش​های دموکراتیک و ضد امپریالیستی و ضد ارتجاعی

در آن سال​ها "جامعه معلمان"** نیز فعال بود در پاییز 57 تجمع سه هزار نفره از معلمان را در  تهران برگزار کرد. محمد درخشش به مدت دو هفته بازداشت بود. اما پس از روی کار آمدن دولت جدید و مطابق اخبار منتشر شده با تشکیل کانون مستقل معلمان موافق نبوده و در برخی موارد مقابله نیز می​کرده­است. در خبرهای نشریات می​خوانیم که جمعی از معلمان اصفهان که عملکرد "جامعه معلمان" اصفهان را در راستای منافع معلمان نمی­دیدند، بر آن می​شوند که کانون مستقل فرهنگیان اصفهان و حومه را بنیاد نهند. در گردهمایی فرهنگیان اهداف کانون از طرف هیأت مؤسس اعلام می​شود: همکاری با دیگر نیروهای مترقی ملی، دفاع از آزادی اندیشه و بیان و نشر در سطح جامعه، تأسیس کلاس​های مبارزه با بی­سوادی به­صورت رایگان و... و نیز مسائل رفاهی فرهنگیان از قبیل مشکل مسکن، اداره شرکت تعاونی و... از جمله اهداف کانون اعلام می​شود. به­دنبال این گردهمایی، نامه­ای به مدیر کل آموزش و پرورش اصفهان ارسال می​شود.اما رئیس اداره­ی آموزش و پرورش ناحیه­ی 4 اصفهان که در رأس "جامعه معلمان" بود؛ نامه­ای علیه کانون مستقل معلمان اصفهان به کلیه مدارس می​فرستد و خواهان خوانده شدن آن در برنامه­ی صبحگاهی برای دانش­آموزان می​گردد.

کانون​های مستقل معلمان به­طور مرتب جلسات هفتگی را برگزار می​کردند که خبر برخی از این جلسات در نشریات رسمی منتشر می​شد. مثلاً گروهی از معلمان ناحیه­ی 11 آموزش و پرورش تهران وابسته به کانون مستقل معلمان تهران از همکاران خود دعوت کرده­اند که برای بررسی مسائل کانون ساعت 5 عصر 14 خرداد در دبیرستان کمال موسوی(دقیقی طوسی) حضور یابند. در برخی از این جلسات به موضوعات روز جامعه پرداخته می​شد. در روز 12 اردیبهشت 58 کانون مستقل معلمان تهران به مناسبت روز معلم اعلام کردند که باید در تدوین قانون اساسی مشارکت داشته باشند. وزیر آموزش و پرورش نیز در این مراسم شرکت داشت.

تا مرداد 58 جلسات عمومی کانون مستقل معلمان تهران در باشگاه معلمان  برگزار می​شد. 17 مرداد ماه کانون مستقل معلمان تهران از کلیه­ی اعضای خود دعوت کرد که در انتخابات سالانه­ی هیأت اجرایی کانون که در باشگاه معلمان تهران برگزار می​شود، شرکت کنند. انتخابات هیأت اجرایی جدید در مرداد 58 انجام شد اما جلسه­ی 31 مرداد که قرار بود برای معرفی هیأت اجرایی جدید تشکیل شود به دلیل بسته شدن درهای باشگاه معلمان به روی کانون مستقل انجام نشد. در جلسه­ی عمومی شهریور 58 مشکلات به­وجود آمده مطرح و گزارشی از پیگیری​های مسئولان کانون برای استفاده­ی مجدد از باشگاه معلمان داده شد. به­رغم پیگیری­ها و ملاقات با آقای رجایی، سرپرست جدید وزارت آموزش و پرورش، اعلام شد که چون کانون مستقل معلمان تشکیلاتی دولتی نیست، آموزش و پرورش نمی­تواند به آن­ها جا بدهد؛ این در حالی بود که انجمن اسلامی معلمان از امکانات آموزش و پرورش استفاده می­کرد. نداشتن جا و عدم تشکیل جلسات عمومی سبب شده بود که برای برخی از معلمان این تصور پیش آید که کانون به­صورت مخفی فعالیت می­کند. در این جلسه­ی عمومی مطرح شد که کانون نمی­تواند مخفی باشد زیرا بنا به اساسنامه­اش یک سازمان صنفی­­ـ­­سیاسی علنی است.

 

نحوه­ی اداره­ی کانون​های مستقل معلمان

از نحوه­ی اداره و سازمان این کانون​ها اطلاعات دقیقی در دست نیست. ظاهراً کمیته​های مختلفی مسئولیت انجام کارهای کانون را برعهده داشته­اند. اطلاعات و اسنادی از کانون​های مستقل معلمان شهرستان جز خبرهای اندک منتشر شده در مطبوعات آن روزها در دست نیست اما در مورد کانون مستقل معلمان تهران اطلاعات بیشتری وجود دارد. کانون مستقل معلمان تهران توسط یک هیأت اجرایی انتخابی اداره می​شده است و کمیته­های تدارکات­ـ مالی که تنظیم امور مالی کانون، چاپ و پخش نشریه و دریافت حق عضویت را برعهده داشت، کمیته­ی ارتباطات وظیفه­ی ارتباط با نواحی مختلف آموزش و پرورش و کمیته­ی نشر که تهیه­ی مقالات نشریه­ی کانون، پیام­ها، اعلامیه­ها را برعهده داشت. کمیته­ی نشر شامل 6 کمیته­ی فرعی به شرح زیر بود: کمیته­ی بررسی مسائل صنفی معلمان/ کمیته­ی بررسی مسائل آموزش/ کمیته­ی بررسی مسائل دانش­آموزشی/ کمیته­ی تحقیق و ترجمه/ کمیته­ی فرهنگ و... و فرهنگ خلق/ کمیته­ی خبر و گزارش/

در گزارش هیأت اجرایی موقت این کانون که در آبان 58 در گردهمایی کانون ارائه شد، آمده است: انتخابات کانون برای تعیین هیأت اجرایی در 17 مرداد 58 برگزار شده و 13 نفر به عنوان هیأت اجرایی به مدت یک سال توسط مجمع عمومی انتخاب شده­اند. اما به دلیل این که در 31 مرداد از تشکیل جلسه­ی عمومی کانون در باشگاه معلمان جلوگیری به عمل آمده، این هیأت اجرایی نتوانسته کار خود را آغاز کند زیرا مجمع عمومی این انتخابات را مورد تایید قرار نداده بود. برای ادامه­ی کار کانون، جلسه­ای مرکب از اعضای کمیته­های نشر ارتباطات و تدارکات و مالی در تاریخ 12 شهریور 58 تشکیل و 11 نفر به­عنوان هیأت اجرایی موقت انتخاب شدند تا تشکیل مجمع عمومی، فعالیت​های کانون را زنده نگه دارند. ظاهراً در این مدت برای فعالیت کانون مستقل معلمان تهران مشکلات بسیاری ایجاد شد. مدارک و اسناد مربوط به انتخابات شهریور ماه از بین رفت. در ادامه­ی این گزارش، فعالیت​های هیأت اجرایی موقت بر حسب کمیته​های مختلف ارائه شده است:

کمیته­ی نشر کانون به جز انتشار 6 شماره نشریه­ی معلم، جزوه­ای تحت عنوان شوراهای مدارس نیز تهیه کرده و کمیته­ی خبر و گزارش 6 شماره خبرنامه منتشر کرده بود. کمیته­ی بررسی مسائل صنفی نیز شش مسأله­ی صنفی ِمسکن، شرکت​های تعاونی، بیمه، مهدکودک، حقوق و مزایا، ارتقا، انتقال و سرویس رفت­و­آمد معلمان را مورد بررسی قرار داده و پرسشنامه­ای در این زمینه تهیه کرده که در زمان ارائه­ی گزارش در نواحی مختلف تهران در دست اجرا بوده است. کمیته­ی تحقیق و ترجمه نیز در زمینه­ی تهیه­ی پرسشنامه و... با کمیته­ی خبر و گزارش همکاری داشته است. کمیته­ی مسائل آموزشی از معلمان علاقه­مند به کار در این بخش دعوت کرده و مقالاتی در زمینه­ی آموزش و پرورش انقلابی تهیه کرده بود. بررسی محتوای کتب درسی در دستور کار این کمیته بوده است. کمیته­ی دانش­آموزی نیز پرسشنامه­ای در زمینه­ی شوراهای مدارس و مسائل آموزشی تهیه کرده و از دانش­آموزان دعوت شده بود تا نقطه نظرات آنان را نیز داشته باشند و با کمک آن­ها بتوانند یک نشریه­ی دانش­آموزی منتشر کنند. کمیته­ی ارتباطات وظیفه­ی ارتباط با کانون​های شهرستان​ها و با کانون­های نواحی مختلف تهران را برعهده داشته ، برای هر ناحیه مسئولی انتخاب شده و نشریات و اطلاعیه​ها و اعلامیه های کانون در این نواحی بین معلمان توزیع می​شده است. شرکت در جلسات تشکل​های دموکراتیک دیگر مانند کمیته­ی همبستگی زنان، کانون زندانیان سیاسی و کانون فارغ­التحصیلان، ​ملاقات با مسئولان آموزش و پرورش از دیگر فعالیت​های این بخش بوده است. کمیته­ی مالی نیز به وظایف خود در زمینه­ی دریافت حق عضویت، رسیدگی به مسائل مالی کانون پرداخته است. کمیته­ی خلق​ها نیز به دلیل عدم استقبال معلمان فعال نشده بود.

به تدریج فشارها بر معلمان و تشکل​های مستقل معلمان بیشتر می​شد. موج پاک­سازی در آموزش و پرورش به راه افتاده بود. خبرهای اعتراضات معلمان علیه این فشارها و محدودیت​ها کم و بیش در نشریات عمومی و نشریه­ی معلم منتشر می​شد. 22 نفر از معلمان میانه، نامه­ای به چند مرجع قانونی و مطبوعات درمورد محدودیت​ها و فشارهای وارد بر معلمان این شهر نوشته و خواسته​های زیر را طرح کرده بودند:

1- آزادی بی قید و شرط همکارمان از زندان تبریز که بنا بر شکایت و اتهام واهی عده­ای مغرض دستگیر و زندانی شده است.

2- عدم دخالت کمیته و افراد غیر مسئول در امور آموزشی مدارس و آموزش و پرورش و دیگر امورات فرهنگی.

3- تعقیب و دستگیری افراد مفتری و اخلال­گر که با اعمال ضد انسانی و ضد انقلاب واقعی خود موجب تفرقه و نفاق می​گردند.

کانون معلمان مستقل تهران اطلاعیه​های متفاوتی در زمینه­ی دفاع از حقوق صنفی معلمان سایر شهرها منتشر می­کرد. از جمله در اردیبهشت 58 تعدادی از معلمان گچساران در اعتراض به عدم انتصاب یکی از همکاران و مداخله­ی افراد غیرمسئول کمیته در امر مسأله­ی آموزش، پس از تحصن و عدم رسیدگی، استعفای دسته­جمعی می​دهند. اداره­ی آموزش و پرورش نیز این مسأله را بهانه­ای قرار می​دهد، حقوق آنان را قطع کرده و از ادامه­ی کار آنان ممانعت می­کند. پس از پیگیری​های معلمان مستعفی، آموزش و پرورش گچساران اقدام به انتقال آنان به شهرستان​های دیگر کرد. کانون مستقل معلمان تهران این مسأله را مورد توجه قرار داده و در 9 خرداد 58 در اطلاعیه­ای تبعید این معلمان را محکوم کرده و خواهان بازگشت معلمان به شهر خود شده است.  

یکی از مهم­ترین خواسته​های معلمان در این دوران انتخاب مدیران مدارس و ادارات آموزش و پرورش توسط معلمان بود. در اردیبهشت 58 رئیس آموزش و پرورش شهسوار(هوشنگ نیازی) از طریق انتخابات معلمان تعیین شد. این تنها موردی است که در نشریات عمومی خبر عملی شدن این خواست منتشر شده است. 20 خرداد 58 کانون مستقل معلمان ناحیه­ی 15 تهران پیامی منتشر کردند که در آن به بی­توجهی به معلمان اشاره شده بود:

«هنوز اجازه نداده­اند حتی رؤسای یک مدرسه توسط شورای معلمان انتخاب شود و اکنون سکوت در برابر بی­ارزش شمردن یکی از ارکان اساسی آموزش و پرورش یعنی معلم، تأیید این اعمال نادرست است. باید همه­ی ما به این اعمال وزارت آموزش و پرورش اعتراض کنیم.»

در 25 تیر 58 کانون تهران نامه ای سرگشاده به مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر منتشر کرد و در آن نسبت به اخراج و انتقال اجباری معلمان اعتراض نمود. در این نامه ابتدا به نقش معلمان و دانش آموزان در سرنگونی رژیم سلطنت اشاره کرده و سپس چنین آمده است:

"امروز که نزدیک به پنج ماه از حکومت دولت موقت می​گذرد، در این مدت مردم جز این که شاه خون آشام و شناخته شده را بالا سر خود نمی بینند عملا تغییر محسوسی را در زندگی خود از نظر اقتصادی، اجتماعی، ​آموزشی و آزادی​های سیاسی احساس نمی کنند چرا که از یک طرف منحنی نمایش گرانی همچنان سیر صعودی طی می​کند و از طرف دیگر ادارات که توسط همان مهره​های فاسد گذشته اداره می​شوند، قادر به حل کوچکترین مشکل مردم نیستند. در مسایل سیاسی با آنکه شعار آزادی همه سازمانها و احزاب داده می​شود، عوامل اخلال گر و سرسپرده استعمار و ارتجاع آزادی مطبوعات مستقل را هم با اشکال روبرو کرده اند؟..."

سپس به نقد برنامه آموزش دولت پرداخته است:

"از طرفی هر چه جلوتر می​رویم تناقض گویی و لفاظی تغییر کلمات و توجیه لغات، سرگردانی و بیکاری، ​تفرقه اندازی و سعی در جداسازی صفوف ملت، نگرانی مردم را از آینده افزایش داده است. در قسمت آموزشی دولت برنامه مشخص را ارائه نداده است. زیرا با آن که فصل ثبت نام شروع شده، ​دولت نه تنها وضع مدارس غیردولتی را مشخص نکرده و در حل مشکل آموزشی رهنمودی ارائه نداده بلکه سردرگمی خود را با تناقض گویی به جامعه انتقال داده به طوری که مسوولان مدارس و مردم را در بلاتکلیفی نگه داشته است. دیدیم و شنیدیم که یک روز وزیر آموزش و پرورش شعار آموزش رایگان را طرح کرد و خیلی سریع به وسیله رییس دولت با طرح تشویق سرمایه گذاری در بخش خصوصی به صورت مبهم رها شد. طولی نکشید که زمزمه آموزش یکسان به گوش رسید. بدون این که توضیح داده شود چطور ممکن است بتوان بدون آموزش رایگان به آموزش یکسان رسید. وضع کتاب​های درسی و عدم اطلاع معلمین در تهیه و تدوین آنها سوال دیگری است که هیچ معلمی قادر به پاسخ به آن نیست زیرا نه تنها از معلمین آگاه در طرح و برنامه ریزی مسایل آموزشی استفاده نمی شود بلکه عملا از شرکت آنها در پیشبرد اهداف انقلابی جلوگیری می​شود.

جناب نخست وزیر شما را معلمی متعهد می​شناسیم لذا می​خواهیم صراحتا نظر خود را نسبت به رویدادهای ضدخلقی که به وسیله افراد جاه طلب یا به وسیله اخلالگران حرفه ای صورت می​گیرد از قبیل سانسور در رادیو تلویزیون و ژست​های مستبدانه سرپرست آن، تصویب قانون اساسی بدون مجلس موسسان، تبعیض بین زنان و مردان که در مراسم تحلیف زنان کارآموز قضایی جلوه کرد، دستگیری عناصر انقلابی که به شهادت ملت ایران در جهت به ثمر رساندن انقلاب شکوهمند مردم، بزرگترین فداکاریها نموده اند و سال​ها سنگفرش خیابان​ها را با خون پاک خود گلگون کردند، ... و تعقیب عده ای از نفتگران اهواز وآبادان و کارگران نورد، اخراج معلمین گچساران و عده ای از معلمین تهران، جلوگیری از اجتماع اعضای کانون مستقل معلمان نواحی تهران و شهرستان​هایی چون آبادان، اصفهان و ... کتاب سوزان چنگیز وار درشهرستان​ها را تایید می​کنید؟ آیا شما دخالت اخلالگران در مطبوعات و حمله به دفاتر آنها حمله به اجتماعات دموکراتیک و مضروب کردن پسرک روزنامه فروش را که به زعم عده ای از مستکبرین بوده و از همه مهمتر بی خبرگذاشتن ملت ایران را از آنچه در پشت پرده اتفاق می​افتاد، تایید می​کنید؟

کانون​های مستقل معلمان در زمینه​های مختلف مسایل روز اعلام موضع می​کردند. کانون مستقل معلمان تبریز از شهرداری شهر خواست که انقلابی عمل کند و عناصر ناپاک و تحمیلی را از شهرداری تصفیه کند. این کانون فوری ترین مسایل شهری تبریز را چنین برشمرده است: ترافیک، تعمیرارگ تبریز، اجازه فعالیت دادن به کیوسک​هایی که توسط افراد بیکار نصب شده است و وضع اتوبوس رانی وتعویض نام خیابان​ها و میادین.

کانون مستقل معلمان تهران برای حمایت از کارآموزان قضایی متحصن در دادگستری پیامی منتشر کرد و در مقاله ی دیگری نیز به مسایل و تبعیضات علیه زنان بخصوص در آموزش و پرورش پرداخته است.

نشریات کانون مستقل معلمان

 

کانون­های مستقل معلمان در شهرهای مختلف هر کدام نشریات خاص خود را داشتند از جمله: “پویا”، نشریه­ی کانون مستقل فرهنگیان و دانش­آموزان فراهان، “29 بهمن”، نشریه­ی کانون مستقل معلمان تبریز و “نشریه­ی معلم” “نشریه­ی فرهنگیان اصفهان” و... بود.

کانون مستقل معلمان تهران درهر ناحیه آموزش و پرورش تهران شعبه ای داشت. هر شعبه بولتن داخلی یا خبرنامه منتشر می​کرد که در آن اخبار مربوط به مسایل معلمان، دانش آموزان و گزارش​ها و مقالاتی منتشر می​شد. نشریه کانون با نام “معلم” به صورت ماهنامه در تهران منتشر می​شد. انتشار ماه­نامه معلم از بهار 58 آغاز شد. ابتدا قیمت آن 15 ریال بود و سپس به25 ریال رسید. در شماره­های مختلف این نشریه، مقالات و گزارش­های متنوعی در زمینه­های مختلفی مانند کتاب­های درسی، مسائل روز، ضرورت ایجاد تشکل معلمان، مشکلات دانش­آموزان، گزارش­هایی از وضعیت مدارس، اخبار کانون­های مستقل شهرستان­ها و... منتشر می­شد.

در گزارش هیات اجرایی موقت آماری نیز از مقالات شش شماره که تا تاریخ آبان 58 منتشر شده بود به شرح زیر وجود دارد: " از 61 مقاله مندرج، ​9 مقاله سیاسی (که در موضوعات 28 مرداد، امپریالیسم، 17 شهریور، کردستان، 16 آذر، زنان، فلسطین، 26 دی و 22 بهمن و...)، 52 مقاله صنفی غیررفاهی (تشکلهای معلمان، صنفی یا سیاسی بودن آنان، مدارس ملی، کتب درسی و تدوین آنها و.. .) و 25 اعلامیه و پیام منتشر شده است. اخبار و گزارش​های نشریه​ها هم منحصرا در مورد مسایل صنفی مانند بانک فرهنگیان و... و بیشتر اخبار کانون​های مستقل شهرستان​ها و گزارش​هایی از وضعیت مدارس بوده است.

 

مدارس ملی (خصوصی)

آموزش رایگان، ​برابر و اجباری و رفع تبعیض میان مدارس از جمله خواسته​های کانون​های صنفی معلمان درآن سال​ها بود.

در زمان سلطنت محمد رضا شاه پهلوی، مدارس خصوصی تحت عنوان مدارس ملی مشغول به کار بودند. در سال 56 از مجموع دانش­آموزان متوسطه 105 هزار و 863 نفر(57 درصد پسر، 43 درصد دختر) در مدارس خصوصی درس می­خواندند که 17 درصد کل دانش­آموزان این مقطع بود. این مدارس ملی انواع مختلف داشتند و شهریه​های متفاوتی می​گرفتند. به گفته اولین وزیر آموزش و پرورش دولت بازرگان شهریه رسمی مدارس غیردولتی در سال 56-57 مبلغ 4600 تومان بوده است.(آیندگان 20 تیر) تفاوت میان مدارس دولتی و خصوصی همانند امروز از زمین تا آسمان بوده است. مدارس دولتی از کمترین امکانات برخوردار بوده اند. به عنوان مثال  در شماره ی 2 نشریه، گزارشی در مورد وضعیت دبیرستان دولتی صدیق اعلم. منطقه 12 واقع در میدان ملت (شاه سابق) خیابان ری پلاک 605 منتشر شده است . این دبیرستان در سال1310  شد و تاسیس دبیرستان دخترانه به سال 1349 برمی​گردد. در شرح وضعیت این مدرسه به موارد زیر اشاره شده است: اجاره ای بودن محل (ماهانه 2500 تومان)، ​مساحت مدرسه 2500 متر که 1000متر آن زیربناست (هر چند که از همه زیربنا استفاده نمی شود چون امکان ریزش آن وجود دارد)، تعداد معلمان 22 نفر و تعداد دانش اموزان (40 نفر در هر کلاس) با میز و نیمکت​های فرسوده و شکسته، فضای نیمه تاریک کلاس​ها، سقف​های مخروبه که زمستان با چکه باران و برف روبروست، کلاس​هایی که گرداگرد حیاط بزرگ قرار دارند و پلکانی که مدرسه را از مغازه​ها جدا می​کند، شهریه مدرسه که مبلغ آن سالانه برای هر دانش آموز 163 تومان است. دانش آموزانی که تعهد خدمت بسپارند شهریه شان به 13 تومان تقلیل می​یابد، بدون وجود آزمایشگاه و وسایل ورزش و هنر و آموزش فوق برنامه..."

به جز شرایط اسف بار مدرسه، آنچه در این گزارش جلب  توجه می کند دریافت شهریه از دانش آموزان دبیرستانی دولتی است که در زمان شاه مرسوم و قانونی بوده است.  در 16 تیر ماه 58طی بخش­نامه­ای دستور مربوط به ثبت­نام دانش­آموزان مدارس صادر شد. بر اساس این بخش­نامه تمام مدارس مختلف برچیده خواهد شد و دانش­آموزان دبیرستان­های دولتی باید 1710 ریال شهریه بپردازند و چون میزان شهریه مدارس غیردولتی به­طور قطعی روشن نشده است فعلاً با دریافت حداکثر 10 هزار ریال نسبت به ثبت­نام دانش­آموزان در این گونه مدارس اقدام می­شود."1 این خبر به معنی ابقای این مدارس بود. این مساله عکس العمل کانون​های صنفی معلمان را برانگیخت و طی اطلاعیه​ها و بیانیه​ها و برگزاری سمینار مخالفت خود را با این مساله اعلام کردند.

 به دنبال اعتراضات گسترده معلمان و انجمن​های خانه و مدرسه، "دکتر شکوهی وزیر آموزش و پرورش در مورد مساله تبعیض بین مدارس گفت کوشش می​کنیم روابط خود را با مدارس مشخص کنیم. وی گفت: طرحی برای مشخص کردن روابط خود با مدارس غیردولتی تهیه و به هیات دولت پیشنهاد کرده ایم که متاسفانه هنوز پاسخ آن را نگرفته ایم. طرح مربوط به روابط با مدارس غیردولتی 40 روز است که در هیات دولت مانده است... وی در مورد خدمات جنبی این مدارس گفت کوشش ما این است که مدارس در قبال خدمتی که ارائه می​دهند از شما پول بگیرند."

این گونه پاسخ​ها برای مردم و معلمان قانع کننده نبود.

ابقای مدارس ملی ( خصوصی) یکی از مواردی بود که کانون​های مستقل معلمان را به واکنش علیه آموزش و پرورش خصوصی و پولی برانگیخت. در نامه ی کانون مستقل معلمان تهران به نخست وزیر در این باره چنین آمده است:

"... اختلاف در مدارس شمال و جنوب شهر و یا بهتر بگوییم محله​هایی اعیان نشین در اصل چیزی به جز تظاهر گوناگون منافع طبقات نیست. مشاهدات روزمره زندگی به همگان آموخته است که آنچه مردم شمال شهر از آن برخوردار هستند جنوب شهری​ها فاقد آن می​باشند. تفاوت سطح زندگی در این دو منطقه را باید از دو زمینه اقتصادی متفاوت نتیجه بگیریم. فرزندان کارگران و زحمتکشان مسلما از آن شرایط آموزشی برخوردار نیستند که فرزندان بخش​های مرفه دارای آن می​باشند. زیرا که ثروت​های اجتماعی در یک قطب و در دست یک بخش متمرکز می​شوند و کلیه مظاهر زندگی نیز قطب بندی شده دارای معیارهای طبقاتی میگردند. اینکه مدراس جنوب شهر از امکانات بسیار نازل و ابتدایی آموزشی برخوردارند و فرزندان کارگران و سایر زحمتکشان به سختی می​توانند ادامه تحصیل دهند را نباید در عدم دلسوزی و رسیدگی اولیای امور هیات حاکمه تلقی کرد. در اینجا همانطوری که در بالا بیان شد باز قانون حرکت سرمایه است که تعیین می​کند طبقات تحت ستم چه چیز و چگونه بیاموزند.

...مزد کارگران علاوه بر سیر کردن شکم خانواده کارگر باید فرزندان کارگران را نیز از جهت فرهنگی آماده ورود به پروسه تولید کند. زیرا بر اثر رشد ابزار تولید و به کارگیری دانش در تولید، سرمایه داران به کارگران بی سواد احتیاج نداشته در ثانی کادرهای دفتری و خدمات نیز باید از این طبقه آماده ورود به بازار کار گردند. لذا فرزندان کارگران این آینده سازان ارزش اضافی برای سرمایه داران باید از قبل مزد پدر آموزش ببینند. اگر قرار باشد که فرزندان کارگران نیز به همان مدارس که سرمایه داران و دیگر بخش​های مرفه در آن آموزش می​بینند در نتیجه باید بخش عظیمی از مزد کارگران به این منظور اختصاص یابد که این عمل حیات روزمره کارگران را به خطر می​اندازد و یا اگر مزد کارگران به میزانی باشد که بتوانند فرزندان خود را در بهترین مدارس به تحصیل گذارند باید ازمیزان سود سرمایه داران کاسته تا این عمل تحقق یابد که این عمل غیر ممکن و محال است. زیرا تولید بدون سود و یا کم سود در روابط تولیدی سرمایه داری اصولا نمی تواند ادامه حیات دهد وهمچنین تولیدکنندگان را از لحاظ مادی ارضا نماید. پس در واقع این تفاوت دو شکل آموزشی را باید در طبقاتی بودن آن یافت و نه در نیکوکارتر و یا خباثت دولت​های حاکم... مدارس به اصطلاح ملی و در واقع خصوصی ... فعالیت چنین مراکزی در اصل به جز قبول نظام طبقاتی گذشته مفهومی دیگر ندارد.

ولی برخلاف منطق ایستای دولتمردان ودست اندرکاران امور، ما از آنجایی که مبارزاتمان نه علیه شخص شاه بلکه علیه نظامی بود که شاه تبلور سیاسیش بود برای از بین بردن چنین اختلاف طبقاتی و محو آن نظامی که چنین نمودهایی در بر دارد هنوز به مبارزه خود ادامه می​دهیم. ​مبارزه علیه نظام جابرانه سرمایه داری بی تردید از مبارزه علیه چنین تجلیاتی جدا نمی باشد. لذا از چنین موضعی است که ما به تجدید مدارس ملی شدیدا اعتراض داریم."

در شماره­ی سوم نشریه­ی معلم (تیر 58) مقاله­ای تحت عنوان نقش مدارس ملی در آموزش و پرورش منتشر شده بود. در این مقاله اطلاعات بیشتری در مورد این مدارس، نحوه اداره، شهریه، کیفیت آموزشی و مسایلی از این دست آمده است. بخش​هایی از این مقاله در زیر آمده است:

“چندی پیش وزیر اعلام کرد که مدارس ملی وجود نخواهند داشت... ولی پس از فشار گروه­هایی که هرگونه تغییر بنیادی در ساخت اقتصادی اجتماعی جامعه با منافع آنان در تضاد است، باعث شد که این طرح مردود اعلام شود آن هم به بهانه­ی مشارکت بیشتر مردم در کارهای مربوط به خود... صاحبان مدارس ملی با دید سوداگرانه­ی خود شایع می­کنند اگر آموزش رایگان شود، کیفیت آموزشی مدارس پایین می­آید... باید پرسید در جامعه­ای که هنوز 70 درصد مردم آن بی­سواد اند و 64 درصد کودکان 6 تا 9 ساله به مدرسه راهی ندارند، وجود مدارسی مانند ایران­زمین، ایران­سوئیس، اونتیت، رازی، پارتیان و... چه خدمتی به آموزش و پرورش این مملکت می­کنند.”

در ادامه به اصل 10 پیش­نویس قانون اساسی اشاره می­کند که شعار آموزش “یکسان” می­دهد و آن را به نقد می­کشد:

“واضعین طرح آموزش یکسان باید توضیح دهند چگونه بدون برخورداری یکسان تمام افراد از ثروت­های جامعه، امکان استفاده­ی یکسان از آموزش و پرورش وجود خواهد داشت. در این اصل هیچ­گونه اشاره­ای به طرح با سواد کردن توده­ی مردم نمی­شود. از آموزش رایگان و اجباری، حرفی به میان نمی­آید. غیرانتفاعی بودن آموزش را مستقیماً اعلام نمی­کند... صاحبان مدارس ملی معمولاً بانکدار، افسر ارتش، بازاری و در برخی موارد معلم می­باشند که به جز معلمان آن هم به طور محدود بقیه هیچ­گونه تجربه و اطلاعاتی در زمینه­ی آموزش ندارند... صاحبان این مدارس برای استفاده از امکانات آموزش و پرورش تعدادی از سهام خود را در اختیار مقامات بالای وزارت­خانه به­طور مجانی قرار می­دادند... از عوامل مهم جذب شاگردان به مدارس ملی پایین بودن بیش از حدِ سطح تدریس به­خصوص علوم تجربی و ریاضی در مدارس دولتی­ست... در برخی از مدارس دولتی آن­چنان وضع به هم ریخته است که اگر شاگردی یک ماه غیبت نماید؛ مسئولین مدرسه از آن خبردار نمی­شوند... در صورت اطلاع هم علاقه­ای به رسیدگی وجود ندارد و ساده­ترین راه حل این است که یا او را زیر کتک گرفته و یا برای مدتی از مدرسه اخراج کنند... معلمان مدارس ملی با تشکیل گروهی از معلمان که بقای آنان منوط بر تداوم سیستم آموزش استعماری است ناخودآگاه به عنوان یکی از عوامل بازدارنده در تشکل و مبارزات معلمان زحمت­کش نمودار می­شوند...

حقوق این معلمان در بدو ورود معمولاً ساعتی 30 تا 35 تومان است...حداکثر درآمدشان 5 هزار تومان خواهد بود که این پول در مقابل تورم بیش از حد نمی­تواند تأمین کننده­ی حداقل یک زندگی متوسط باشد...2

حق ثبت­نام در این مدارس 4 هزارتومان بوده است... در سال­های اخیر برخی از مدارس ملی به بهانه­ی خدمات جنبی مانند تشکیل کلاس­های زبان، استخر شنا، سرویس غذا، آموزش رقص و موسیقی با بهانه­ی استفاده از معلمان خارجی، شهریه را چندبرابر دریافت می­کنند از جمله مدرسه­ی کیاست که شهریه­ی آن 22 هزارتومان در سال بود”

در ادامه­ی مقاله به این مسأله پرداخته شده که این مدارس بر خلاف تصور از کیفیت آموزش بالایی نیز برخوردار نیستند:

"... ورودی 90 درصد دانش­آموزان با معدل بالای 17 است. مدارس ملی برای این­که گرفتار دانش­آموز کم استعداد نگردند معمولاً همگی شرط معدل دارند از جمله دبیرستان البرز با مدیریت سرباز­خانه­ای، شاگردان جدید را با معدل 18 تا 20 آن هم با امتحان ورودی می­پذیرد... در کنار این مدارس ملی، تعدادی آموزشگاه­های ملی نیز مشغول به­کارند برای کسانی که چندسال مردود شده­اند یا به­خاطر کار یا ارتقای شغلی نیاز به مدارک تحصیلی بالاتر دارند که این آموزشگاه­ها نیز شهریه­های بالایی دریافت می­کنند..."

 در ادامه­ی مقاله به وضعیت اسف­بار مدارس دولتی اشاره شده و مسأله­ی بی­توجهی اداره­ی آموزش و پرورش به آن مورد نقد قرار گرفته و مقاله این­گونه پایان یافته است:

“... خصلت سودجویی و انتفاعی از آموزش باید برداشته شود. دولت مدارس ملی را در اختیار گیرد و اداره­ی امور مدرسه را در جهت دگرگونی کیفیت آموزش به عهده­ی دانش­آموز و معلم بگذارد. برای معلم، رفاه مادی کامل ایجاد کند تا بدون دغدغه­ی خاطر و ترس از آینده، تمام کوشش خود را صرف بالا بردن کیفیت آموزش و پرورش استعدادها نماید. آموزش و پرورش در مدارس در خدمت برنامه­های صنعتی، فنی و کشاورزی کشور قرار گیرد. فئودالیسم آموزشی موجود را باید نابود ساخت.”

کانون مستقل معلمان تهران در 10مرداد 58 سمیناری با عنوان "بررسی ماهیت نقش مدارس ملی، با حضور چند صد نفر برگزار کرد. در این سمینار شعارهایی زیر بر در دیوار محل سمینار نوشته شده بود:

"با الغای مدارس خصوصی تبعیض در توزیع امکانات آموزشی را از میان بردارید" /"پیش به سوی ایجاد برابری​های آموزشی در سراسر کشور" /"با الغای مدارس خصوصی بساط فروش علم و دانش را برچینید" / اداره محیط آموزش باید به دست شوراهای معلمان ودانش آموزان سپرده شود.

اولین سخنران سمینار ضمن طرح این سوال که هم اکنون آموزش و پرورش چه روش​هایی را برای وصول به هدف​های فرهنگی باید دنبال کند، گفت:

" اگر خواهان دگرگونی عمیق در آموزش هستیم. باید تمامی برنامه​ها، سیستم​ها روش​ها و وسایل آموزشی گذشته را از نو مورد بررسی همه جانبه قرار داده و به بازسازی انقلابی آن بپردازیم. به بیان دیگر مقامات حق ندارند سال تحصیل آینده مانند سال​های گذشته 9 میلیون دانش آموز ما را به کلاس​هایی بفرستند که کیفیت آموزشی آنها همان باشد که درگذشته بود. وی افزود جوهر بسیاری از نابسامانی​های آموزشی ما را طبقاتی بودن آن تشکیل می​دهد و سایر علل و مصایب گریبانگیر آن به مثابه حلقه​های زنجیر با این علت مرکزی رابطه ارگانیک دارند. این گونه است که مدارس روستاها و حتا شهرهای بلوچستان، کرمان، آذربایجان و خراسان در مقایسه با مدارس نورچشمی​های شمال شهر تهران بیغوله ای بیش نیست. نام گذاری مدارس ملی سرپوشی است برای فریب مردم."

یکی دیگر از سخنران این سمینار در صحبت​های خود ضمن اشاره به پیش نویس قانون اساسی که شعار آموزش "یکسان "را می​دهد گفت:

"این امر در این برهه از زمان بدون در هم شکسته شدن ساخت اقتصادی جامعه سرمایه داری وابسته نمی تواند نقشی در دگرگونی مسایل آموزشی داشته باشد. دولت و گروه​هایی که خود را خدمتگزار مردم زحمتکش قلمداد می​کنند و سنگ مستضعفین را به سینه می​زنند باید در فکر تدوین آنچنان برنامه ای باشند که یک انقلاب فرهنگی مستمر در راه نابودی نهادهای فرهنگی و امپریالیستی را به دنبال داشته باشد، آنچنان انقلابی که بتواند جنبه​های زاید و سوداگرانه ی فرهنگ گذشته را نابود کند و به جای آن فرهنگی بالنده که محور اصلی آن سازندگی انسان جامعه انقلابی باشد، جایگزین نماید.

در بخشی از قطعنامه سمینار آمده است:

1-   هر چه زودتر با الغای مدارس خصوصی بساط خرید و فروش علم ودانش برچیده و امکانات لازم آموزشی به طور برابر در اختیار تمام مدارس گذاشته شود.

2-   رایگان بودن مدارس درتمام سطوح و اجباری شدن تحصیل (حداقل تا پایان دوره ی راهنمایی) در قانون اساسی، تصریح شود.

3-   انتخاب از بالا و اداره مدارس از طریق مدیران انتصابی در آموزش و پرورش منسوخ گردد و اداره محیط آموزش به دست شوراهای دانش آموزان و معلمان سپرده شود.

4-   مساله آموزش خلق​ها به زبان مادری در چارچوب حق خودمختاری آنها، ​در قانون اساسی به صراحت قید شود.

5-   تدوین کتاب​های درسی بدون دخالت و نظر خواهی از معلمان و تشکل​های فرهنگی موقوف گردد.

6-   تقسیم معلمان بر مبنای تراکم و احتیاج هر منطقه صورت گیرد.

7-   علاوه بر تغییر سیستم تربیت معلم و منظور د اشتن دوره​های بازآموزی برای کلیه معلمان، امکانات رفاهی به گونه ای در اختیار آنها قرارگیرد که ناگزیر از اضافه کاری و تن دادن به مشاغل دیگر نباشد. (آیندگان مرداد 58)

فعالیت های کانون مستقل معلمان در سالهای بعد ادامه یافت اما در تندباد حوادث و رویدادهای  دهه 60 کانون​های مستقل معلمان در کنار سایر کانون​های مستقل و مردمی از صحنه­ی سیاسی و اجتماعی رانده شدند.

 

منابع و زیرنویس ها:

*این گزارش بر اساس اخبار مندرج در روزنامه های اطلاعات، کیهان، آیندگان، پیغام امروز و ماهنامه معلم، نشریه کانون مستقل معلمان تهران تهیه شده است.

** جامعه معلمان، تشکلی است که دبیر و یا رهبر آن محمد درخشش بود. این تشکل از سازمان­دهندگان اعتصاب معلمان در 12 اردیبهشت سال 1340 بود که طی آن دکتر خانعلی جلوی مجلس کشته شد و روز کشته شدن وی به­عنوان روز معلم انتخاب شد. محمد درخشش پس از این واقعه، وزیر آموزش و پرورش شد. مجله مهرگان نشریه این تشکل در آن زمان است. ظاهراً این تشکل در سال 57 هم فعال بوده است. مدت دو هفته محمد درخشش بازداشت شد که اعتراضات معلمان سبب آزادی وی شد. اسنادی از این تشکل در دسترس نویسنده نبوده است.

1- پولی کردن مدارس همچنان در دستور کار دولت جدید بوده است.در خبری که در 26 فروردین 58 منتشر شده چنین آمده:

شهریه­ی کلاس­های شبانه 5 هزار ریال شد. وزارت آموزش و پرورش در مورد شهریه کلاس­های شبانه اعلام کرد چون سال تحصیلی جاری فقط چهار ماه بوده و معلمان این قبیل کلاس­های شبانه نیز چهار ماه حق التدریس گرداخت می­شود موافقت شده است. در سال تحصیلی جاری استثناً از داوطلبان تحصیل در کلاس­های شبانه پنج هزار ریال شهریه دریافت گردد و برای تأمین رفاه حال بیشتر این قبیل داوطلبان اگر قادر به پرداخت شهریه به صورت نقد نیستند پنج هزار ریال به صورت اقساط از آن­ها دریافت می­شود.

2- در نامه ای که در آیندگان منتشر شده، به وضعیت معلمان وکارکنان مدارس ملی (غیردولتی) اشاره شده است: "از جانب مدیران گروه​های فرهنگی به مستخدمین و معلمین مدارس غیردولتی حقوق​های بسیار ناچیز پرداخت می​شود به عنوان مثال در دبیرستاین که درس می​دهم دفتدار مدرسه با داشتن دیپلم ماهی 1100 تومان و دو مستخدم هر کدام 1300 تومان و دیگری 900 تومان دریافت می​کنند. حقوقم علمین 9 ماهه پرداخت می​شود و سه ماه تابستان حقوق ی ندارند. بعضی از معلمین با ساعتی کمتر از 30 تومان در این مدرسه استثمار می​شوند. معلمین مدرسه بیمه نیز نمی باشند.

منبع:پژواک ایران