رقابتهای جام ملتهای اروپا، یورو 2016، سرانجام  در دهم ژوئیه پس از انجام 51 بازی و به ثمر رسیدن 108 گل، با قهرمانی غیر منتظره پرتغال پایان یافت. مسابقاتی که هیجان، شادی، شور و شعف، اشک و لبخند و حتی خشونت را در طول چهار هفته در بین فوتبال دوستان قاره سبز جاری ساخت. رقابتهایی که اعتراضات و تظاهرات خیابانی مربوط به خروج انگلستان از اتحادیه اروپا و بعدتر اعتراضات گسترده علیه حمله بسیار بی دلیل و فاجعه بار آمریکا، انگلستان و دیگر شرکاء از جمله جمهوری اسلامی به کشور امن، آرام و قدرتمند عراق را در سایه هیجان و التهاب خود قرار داده بود.  

یکی از نکات مهم مسابقات یورو 2016 از میان رفتن مفهوم سنتی مسابقاتی که به دلیل ضعف محسوس یکی از حریفان به حالت "یک طرفه" و یا به قول عوام "یک گله" در می آمد. یعنی که یکی از حریفان در اکثر اوقات مسابقه با تمام قوا و همه نفرات در نیمه حریف خیمه زده و در پی تلاش برای دستیابی به گل یا گلهای بیشتری می بوده است. پاره ای از تیم ها نیز که از ضعف خود در برابر حریف به ویژه وقتی در زمین غیر خانگی مسابقه می دادند مطلع می بودند با اتخاذ یک تاکتیک دفاعی فشرده اصطلاحا "دفاع اتوبوسی" سعی در کسب نتیجه مساوی یا دست کم دریافت حداقل گل می نمودند.

اما در مسابقات یورو 2016 اکثر تیم های ملی که دارای فوتبالی قدرتمند نیز می بودند مانند آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلستان، اسپانیا به شیوه "همه با هم دفاع - همه با هم حمله" رو آورده بودند. شیوه ای که تیم افسانه ای آژاکس آمستردام در نیمه اول دهه هفتاد میلادی از آن استفاده می کرد و به تبع از آن، تیم ملی هلند در جام جهانی 74 آلمان. به عبارت دیگر این فشار ناشی از برتری حریف نمی بود که مثلا تیم آلمان را در نیمه زمین خودش محبوس می کرد، بلکه شیوه و استراتژی بازی آلمان اینگونه بود که در هنگام دفاع با اکثر نفرات به دفاع فشرده می پرداخت و زمانی که صاحب توپ می شد بازی را به سرعت باز کرده و با بیشتر نفرات خود به طرف دروازه حریف حمله می برد. حرکت رفت و برگشت دو بال چپ و راست تیم آلمان درست در کنار خط طولی زمین دفاع حریف را مجبور به باز شدن می کرد و این امکان را برای مهاجمان ایجاد می نمود که بتوانند از فضای آزاد به وجود آمده در قلب دفاع حریف برای به دست آوردن شانس گل، خود را به دروازه نزدیک کنند.

از نکات قابل توجه دیگر این سری از مسابقات مرگ سیستم "تیکی تاکای" اسپانیایی بود که در دو تورنمنت بزرگ یعنی جام جهانی 2010  آفریقای جنوبی و یورو 2012 باعث قهرمانی تیم ملی اسپانیا گردیده بود. پاسهای سریع و کوتاه بین بازیکنان معروف به "تیکی تاکا" وقتی با یک برنامه از پیش تمرین شده پیاده می گردید تمرکز حریف و کنترل بازیکنان بر بازی را از دست تیم مقابل گرفته و آنها را غافلگیر می کرد. اما در مسابقات یورو 2016 سیستم "همه با هم دفاع - همه با هم حمله" به دلیل تجمع بازیکنان حریف در نیمه خودی به خصوص در محوطه جریمه در هنگام از دست دادن توپ و دفاع همه جانبه مانع از نفوذ بازیکنان تیم ملی اسپانیا برای خلق فرصت گل زدن به درون محوطه هیجده قدم در پی اجرای سیستم تیکی تاکا می شد. در مقابل حریف با حداکثر دو پاس بلند صاحب موقعیت گل شده می گردید.

متاسفانه قرعه کشی و گروه بندی تیم های حاضر در یورو 2016، چیدمان تیم ها را به طور اتفاقی به صورتی در آورده بود که در مرحله یک هشتم نهایی تیم های قدرتمندی همچون فرانسه، ایتالیا، انگلستان، آلمان و اسپانیا در سمت راست جدول با هم رقابت می کردند و تیم هایی نه چندان هم طراز آنها همچون سوئیس، لهستان، کروواسی، پرتغال، ویلز، ایرلند شمالی، مجارستان و بلژیک در سوی دیگر جدول یعنی سمت چپ!

این مورد اتفاقی سبب شد که تیم های اسپانیا، ایتالیا و آلمان از دور مسابقات حذف شوند و فرانسه به فینال برسد. در مقابل در سوی دیگر جدول تیم پرتغال که بدون برد با سه مساوی به ترتیب یک بر یک با ایسلند، صفر بر صفر با اتریش و سه بر سه با مجارستان، به مرحله یک هشتم رسیده بود، سرانجام  توانست با دو تساوی دیگر در وقت های قانونی در برابر کروواسی و لهستان و تنها با شکست دو بر صفر ویلز به فینال راه یابد. از بولعجبی ها آنکه در فینال نیز در 90 دقیقه قانونی به تساوی صفر بر صفر با تیم میزبان، فرانسه دست یافت! و این در حالی بود که تیم های آلمان، ایتالیا و اسپانیا که حذف شدند به مراتب قدرتمند تر از پرتغال و حریفانش بودند.

شگفتی دیگر این تورنمنت بزرگ درخشش تیم بی ادعای ایسلند به مربیگری لارش لاگر بک سوئدی بود. کار بزرگ ایسلند حذف تیم جوان شدۀ انگلستان بود. باخت انگلستان به ایسلند گمنام در دنیای فوتبال به قدری غیر مترقبه بود که مفسرین انگلیسی فوتبال اظهار داشتند:« ما به تیمی باختیم که تعداد آتشفشان های آن کشور از تعداد بازیکنان فوتبالش بیشتر است»!

در سمت راست جدول مسابقات یک هشتم نهایی تیم فرانسه با شکست دادن ایرلند، ایسلند و آلمانی که ایتالیا را در ضربات پنالتی حذف کرده بود، به فینال رسید.

نکته جالب در مورد حذف ایتالیا توسط آلمان در ضربان پنالتی این بود که مربی ایتالیا، آنتونیو کُنته در دقیقه 118 یعنی دو دقیقه به پایان نیم ساعت وقت اضافه، بهترین پنالتی زن تیمش سیمونه زازا را وارد زمین کرد. از قضا همان زازا پنالتی خودش را به گل تبدیل نکرد!!!

بد شانسی یی که گریبان تیم ملی اسپانیا را گرفت، همان شکست دو بر یک از تیم کروواسی بود. این شکست، تیم اسپانیا را در سمتی از جدول مسابقات یک هشتم نهایی قرار داد که تیم های قدَری همچون آلمان، فرانسه میزبان، انگلستان و ایتالیا قرار داشتند. اما چنانچه اسپانیا توانسته بود کروواسی را شکست بدهد در گروهی قرار می گرفت که قادر بود به فینال مسابقات راه یابد.

ولی به قول شاعر: اگر را با مگر تزویج کردند       از آن دو کودکی شد کاشکی نام

فرانسه در بازی فینال خسته تر از پرتغالی نشان می داد که یک روز بیشتر استراحت کرده بود. و از آن بدتر احتیاط بیش از حد، زهر تیم فرانسه را گرفته بود. مصدومیت و خروج زود هنگام رونالدویی که حتی از موقعیت های غیر ممکن هم گل می ساخت همان تاثیر جنگندگی یی را در تیم پرتغال جاری کرد که معمولا ده نفره شدن یک تیم ایجاد می کند. وقتی که "کاپیتان رونالدو" پس از مصدوم شدن، با چهره ای خیس از اشکهای اندوه زمین بازی را ترک کرد، هم تیمی او کمبود وی را با تلاشی مضاعف جبران کردند. این در حالی بود که مربی فرانسه، دیدیه دشانکه سایه یک اجل معلق گل زنی به نام رونالدو از اطراف دروازه تیمش کم شده بود، نتوانست با تعویض های به موقع و در برنامه قرار دادن یک بازی هجومی از خلاء نبود رونالدو استفاده لازم را ببرد. به ویژه آنکه نبود رونالدو، بازیکنان خط دفاع همیشه مراقب او را آسوده خاطر کرده بود به طوری که می توانستند یا خیالی آسوده تر در حملات نیز شرکت داشته باشند.

دشان با چیدمان جدید خودش، موتور محرکه و بازی ساز تیم فرانسه، پل پوگبا را به عقب کشیده و همین اشتباه موجب گردیده بود که بازیکنی مثل پوگبا نتواند با حرکات تند و تیزش در بیرون از محوطه جریمه نظم دفاعی پرتغال را بهم بزند و فضای خالی برای گلزنی گریزمن فراهم آورد. بازی های چشمگیر پوگبا در تیم ملی فرانسه باعث گردید که تیم تورینی یوونتوس برای حفظ او، دستمزد هفتگی یی برابر با 130 هزار پوند به وی پیشنهاد بدهد.

گلی که  اِدِر در دقیقه 109 بازی به ثمر رساند در حقیقت پاسخی بود به بازی محتاطانه تیم فرانسه و عدم ریسک پذیری مربی آن تیم. بی جهت نیست که گفته می شود فوتبال بازی استفاده از اشتباهات حریف است. قانون نانوشته ای که دشان نخواست به موقع از آن استفاده نماید و تاوان آنرا با از دست دادن قهرمانی یورو 2016 پس داد.

رونالدو بعد از شکست تلخ پرتغال در خانه از یونان در فینال یورو 2004 همواره آرزو می کرد که بتواند به همراه تیم ملی فوتبال پرتغال آن شکست تلخ را جبران نماید: «این قهرمانی چیزی بود که من از مدت‌ها پیش به‌ دنبالش بودم. پس از آن فینال یورو 2004 که آن را [در خانه به یونان] باختیم، من از خدا خواستم که یک بار دیگر این فرصت را به من بدهد تا شانسم را برای قهرمانی اروپا امتحان کنم. ... هیچکس به توانایی ما برای فتح یورو ایمان نداشت.»

اشکهای شوق و شادمانی رونالدو در هنگامی که جام قهرمانی یورو 2016 را بالای سر می برد، تلخی اشکهای او را در هنگام خروج از میدان مسابقه در اثر مصدومیت به شیرینی پیروزی مبدل کرد.

جالب آنکه پرتغال به همان سبکی خود را از بازی های گروهی به فینال رساند و تیم را کشور میزبان، فرانسه را شکست داد که یونان در یورو 2004 به فینال رسید و پرتغالِ میزبان را شکست داد! یونان که در آنزمان اوتو ره هاگل آلمانی را به عنوان سرمربی در اختیار داشت، با اتخاذ یک شیوه کاملاً دفاعی در راه رسیدن به قهرمانی تیم های فرانسه، جمهوری چک و سرانجام در فینال پرتغال میزبان را با نتایج مشابه یک بر صفر شکست داد!

مطابق معمول پس از پایان مسابقات تیم منتخب یورو 2016 به این شرح انتخاب گردید: هوگو لوریس (فرانسه)، رافائل گوئررو (پرتغال)، کپلر لاوران لیما فریرا ملقب به په‌په (پرتغال)، لئوناردو بونوچی (ایتالیا)، ژرومهبواتنگ (آلمان)، تونی کروس (آلمان)، دیمیتری پایت (فرانسه)، آرون رمزی (ولز)، گرت بیل (ولز)، کریس رونالدو (پرتغال) و آنتوان گریزمان (فرانسه).

آنتوان گریزمنِ فرانسوی نیز با به ثمر رساندن 6 گل، عنوان آقای گل یورو 2016 را به دست آورد.

همانطوری که پیشتر ذکر شد، در دقیقه 25 بازی فینال، حرکت خشن و بی دلیل دیمیتری پایت(Payet) ) بازیکن شماره 8 تیم فرانسه، کاپیتان و گلزن تیم پرتغال، کریس رونالدو را مصدوم و او را از ادامه بازی محروم ساخت. در کمال تآسف وشرمندگی ایرانیان بسیاری با هجوم به صفحه اینستاگرام پایت، وی را با انواع و اقسام کلمات خارج از نزاکت مورد نوازش قرار دادند! و این تکرار همان کردار ناخوشایندی بود که در مورد مسی انجام داده شد، پس از اینکه او در جام جهانی 2014 برزیل گل پیروزی آرژانتین را وارد دروازه تیم ملی ایران کرد.

پنداری دیگر باید پذیرفت که گندیدگی ماهی نظام ولایت مطلقه فقیه از سَر، اندک اندک به پیکر و حتی دُم ماهی نیز رسیده است!

م. گئومات

2016-07-12