ظرف چند روز گذشته ،همه ما مطلع شدیم که کارخانه قدیمی ارج تعطیل شده است.این مسئله از آن جهت مهم است که کارخانه ارج جز اولین کارخانجاتی بود که تولید کننده  برخی از اقلام کالاهای خانگی نظیر کولر و یخچال وغیره در داخل کشور  بشمار میرفت. یادم می آید خیلی پیشترها ،یعنی زمانیکه هنوز چهارپنج سال بیشتر،عمر نداشتم کولر ابی خانه ما،ساخت ارج بود. با این حال،  دلیل  ورشکستگی کارخانجات پرسابقه ای نظیر ارج چیست؟ وچه طبعاتی برروی اقتصاد کشور و زندگی کارگران دارد؟در ابتدا لازم است این واقعیت بدیهی را بشناسیم، که  توی دنیای سرمایه داری که مبتنی بر رقابتهای خیلی سفت وسخت وبعضا بیرحمانه است،ورشکستگی شرکتها ضعیف در مقابل غولهای گنده تر امری متداول ومعمول است. حتا شرکتهای غول پیکری مثل کمپانی امرون که در ابتدای قرن بیست ویکم ورشکست شد بر اثر ناکامی در بازاررقابت باسایر شرکتهای رقیب،این مسئله  به وقوع پیوست.

امر رقابت وابسته به مسائلی نظیر کیفیت بالاتر،پایین بودن هزینه کالا ویا خدمات تولید شده(بخوانید پایین آوردن حقوق کارگران ویا تعدیل و کاهش نیروی کار در اثر اخراج سازی)، بهره وری بیشتر،افزایش ساعات کار مفید(در بیشتر موارد یعنی کشیدن شیره جان کارگر)،جذابیت وتبلیغات وخیلی مسائل دیگر میباشد.یعنی شرکتهایی که در مواجهه با رقبا نتوانند از حیث مسائل گفته شده در امر رقابت، موفق عمل کنند ،محکوم بشکست هستند.این امر موجب تضعیف ویا شکست اقتصاد سرمایه داری نیست(البته نه در دوران بحران جهانی اقتصاد بلکه منظور در شرایط معمول اقتصاد میباشد) بلکه بلعکس، امر رقابت موجب بالا رفتن انگیزه،که این خود بالندگی اقتصاد سرمایه داری را باعث می گردد. این طبیعت مناسبات سرمایه داریست که ضعیفترها یا از بین می روند ویا در شرکتهای بزرگتر هضم میشوند.اما در مورد کشورمان  که در دوران رکود اقتصادی وبیماری هلندی(یعنی تورم ورکود همزمان ) این ورشکست شدنها نشانه ضعف و شکست مناسبات اقتصادیست.چرا که اقتصاد ایران با توجه به دلایل فراوانی ،نظییر تحریم ها،سو مدیریت ،فساد،رانت،قاچاق گسترده ، ضعف برنامه ریزی،مشکلات سیاسی وغیره بشدت تحت فشار قرار گرفته وضعیف شده است.بطوریکه  توان باز تولید ارج های دیگر را ندارد. وتازه ارجهای قدیمی یکی بعد از دیگری تعطیل هم میشوند. البته این مسئله برای من بیشتر از ان جهت مهم است که با تعطیلی این کارخانجات ،نان شب کارگران این موسسات تولیدی هم آجر میشود.واین کارگران با انبوهی از مشکلات معیشتی به امان خدا رها میشوند. وگرنه سرمایه دار وکارفرما هر موقع که تصمیم بگیرد میتواند سرمایه خود از چرخه تولید بیرون بکشد. اقتصاد سرمایه داری ایران ،در وضعیت فعلی ،توانایی ایجاد شغلهای جدید را ندارد.پس میتوان روزگار کارگری که تا دیروز با حقوق ناچیز کارگری با دهها مشکل معیشتی دست وپنجه نرم می کرد ،حالا با قطع همان حقوق پایینتر از خط فقر ،چه به روزش می اید را بسادگی ،حدس زد.

با آرزوی جهانی توام با امنیت شغلی و روانی برای تمامی کارگران

رضارخشان

28/3/1395.

منبع:پژواک ایران