سفر بی ثمر رئیس جمهور به پاکستان
عبدالستار دوشوکی

 
 
دکتر حسن روحانی رئیس جمهور که بهمراه هیئت گسترده ای از وزراء و مسئولین عالیرتبه دولتی و تجار ایرانی به پاکستان رفته بود،  با دست خالی به تهران بازمی گردد.  در این سفر دو روزه تشریفات و تعارفات سیاسی در حد کمال بود. حاصل این سفر امضای شش تفاهم نامه همکاری (و نه قرارداد) و انعقاد جلسات متعدد سخنرانی با علما و ادباء و مسئولین کشوری و لشکری پاکستان بود. گویا هنوز حضور پررنگ اقتصادی چین  و سایه سنگین نفوذ آمریکا و عربستان سعودی بر مقدرات پاکستان این اجازه را به هیئت بلند پایه ایرانی نداد تا به اهداف سیاسی، اقتصادی و امنیتی خویش دست بیابند.
 
هیچگونه قرارداد قانونی و یا توافق عملی در مورد سه محور اصلی اهداف این سفر یعنی تعمیق روابط سیاسی (سوای تعارفات معمول)، رونق اقتصادی و تجاری و بخصوص توافق نهایی برای خط لوله گاز ایران و پاکستان و مسائل امنیتی بین طرفین امضاء نشد. بعقیده نگارنده مقامات دولت حسن روحانی تکالیف پژوهشی، آماده سازی و بعبارتی "مشق شب" خود را برای سفر روز بعد خوب انجام نداده بودند. بجای محتویات و بازده عملی، تکیه و برنامه ریزی زیادی بر روی تشریفات شده بود.  پیچدگی های سیاست در پاکستان و حضور پررنگ اقتصادی چین و نفوذ کشورهایی نظیر آمریکا و عربستان و متحدانش در امور پاکستان راه موفقیت برای ایران را دشوار کرده است.
 
بر اساس گزارش پایگاه اطلاع‌ رسانی ریاست‌ جمهوری، روحانی در نشست با نخست ‌وزیر و مقام‌ های ارشد کابینه پاکستان در اسلام ‌آباد گفت: "ایران تأمین امنیت انرژی پاکستان را بر عهده می‌ گیرد و مردم پاکستان مطمئن باشند که تهران به عنوان یک شریک راهبردی، همواره در زمینه نفت، گاز و برق از همه توان خود برای تأمین خواست آنان، استفاده خواهد کرد". واقعیت این است که چین از منظر اقتصادی و آمریکا و عربستان از منظر سیاسی هرگز اجازه نخواهند داد تا متحد آنها یعنی پاکستان برای تامین انرژی خود به جمهوری اسلامی وابسته باشد.
 
یک هفته قبل از سفر دکتر روحانی، رئیس جمهور ترکمنستان به پاکستان سفر کرده بود و مورد استقبال گرم مقامات پاکستانی قرار گرفته بود. بیشترین نیاز گاز پاکستان توسط خط لوله صلح ترکمنستان ـ افغانستان ـ پاکستان و هندوستان تامین خواهد شد که از دی ماه سال گذشته با حضور شرکت های ژاپنی و ترکیه و سرمایه گزاری کشورهای عربی آغاز به کار کرده است. دومین گزینه عملی برای پاکستان خرید گاز مایع از قطر می باشد که مرحله اجرایی آن از ماه پیش آغاز شده است. در حال حاضر کشتی های گاز مایع به بندر کراچی می روند اما قرار است بزودی با کمک چین خط لوله جنوب ـ شمال پاکستان از بندر گوادر در سواحل بلوچستان تا شمال پاکستان احداث شود. خط لوله دیگری از کراچی تا لاهور نیز برای حمل گاز قطر احداث خواهد شد. در نتیجه از نظر راهبردی و عملی ترکمنستان و قطر تامین کننده انرژی پاکستان در کوتا مدت و میان مدت  خواهند بود. از نظر نفت نیز عربستان تعهد دیرینه خود را نسبت به تامین کامل انرژی نفتی پاکستان دارد. وانگهی صحبت از سرمایه گزاری روسیه نیز در تامین انرژی پاکستان بصورت جدی مطرح است. مضافا قرار است پاکستان بیش از هزار مگاوات برق از تاجیکستان خریداری کند.  پاکستان در حال حاضر سه نیروگاه هسته ای برای تامین شش درصد برق کشور را دارد. قرار است تا سال ٢٠٥٠ میلادی  پنجاه نیروگاه هسته ای دیگر ساخته شود. وزیر نفت پاکستان نیز دیروز به هیئت ایرانی گفت "به ‌دلیل وجود برخی از تحریم‌ها نمی‌توان برای پروژه خط لوله گاز ایران ــ پاکستان هیچ‌ کاری انجام داد".  چین نیز که بزرگترین سرمایه گزار خارجی در پاکستان است با صرف بیش از ٤٦ میلیارد دلار در پروژه گسترده خود بنام "کریدور اقتصادی چین و پاکستان" متضمن استخراج وسیع ذغال سنگ و استفاده از انرژیهای طبیعی نظیر باد و خورشید در پاکستان شده است. در نتیجه پاکستان در یک شرایط درمانده و مستاصل برای "شریک تامین انرژی" نیست. و سیاست بیش از سه دهه دشمن تراشی و ماجراجویی و غرب ستیزی دیرینه جمهوری اسلامی، ایران را در موقعیت بسیار ضعیفی قرار داده است. نواز شریف نخست وزیر پاکستان هفته آینده با باراک اوباما در واشنگتن دیدار خواهد کرد. مسلما رئیس جمهور آمریکا اتکای هر چه بیشتر پاکستان به منابع انرژی ایران را تشویق نخواهد کرد.
 
 
سماجت ایدئولویک و مذهبی نظام جمهوری اسلامی و عملکرد غیر عقلانی آن در مناسبات جهانی و معادلات اقتصادی به انزوای بیشتر آن منجر شده و خواهد شد. بعنوان مثال بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی پاکستان را بدلیل اسلامی بودن به شراکت با هندوستان ترجیح می دهند. این در حالی است که پاکستان چین را بر همه ترجیح داده است. هندوستان که اعتماد چندانی به پاکستان ندارد، به ایران پیشنهاد داده است تا با سرمایه گزاری خود طرح انتقال گاز ایران به هند از طریق بستر دریا را عملی کند. برخی از مقامات مذهبی جمهوری اسلامی معتقدند که دور زدن یک کشور اسلامی و "برادر" یعنی پاکستان زیبنده نظام اسلامی ایران نیست. سیاست گذاران جمهوری اسلامی در مورد جایگاه رقابتی بندر گوادر در بلوچستان پاکستان که به چین واگذار شده است، و چابهار در بلوچستان ایران نگاهی بسیار ساده لوحانه و عملکردی آشفته و نابسامان دارند. و اصولا از بهروری جایگاه مزیت رقابتی (competitive advantage) چابهار  در منطقه اطلاع علمی ندارند. به همین دلیل یک روز چینی ها را برای سرمایه گزاری به چابهار دعوت می کنند، روز دیگر عمان و پاکستان را و هفته بعد از هندوستان می خواهند که در چابهار سرمایه گزاری بکند. چند روز بعد افغانها و برزیلی ها را دعوت می کنند. بر خلاف آنچه که در گوادر بصورت مشخص و روشن اتفاق افتاد، جمهوری اسلامی سیاست روشن و مشخصی برای توسعه و عملی نمودن سرمایه گزاری راهبردی در چابهار ندارد. و از سیاست سردرگم "هر چی و هرکسی که پیش آید خوش آید" (incremental opportunism) پیروی می کنند.
 
در مورد روابط سیاسی نیز اتفاق جدیدی رخ نداده زیرا ایران و پاکستان بعنوان دو همسایه اجتناب ناپذیر همواره رابطه نسبتا خوب سیاسی داشته اند. ایران اولین کشوری بود که کشور پاکستان را به رسمیت شناخت. ایران اولین کشوری بود که در اوایل دهه هفتاد میلادی و با درخواست ذالفقار علی بتو  برای سرکوب شورشیان جدایی خواه بلوچ نیروی هوایی ایران را فرستاد. اما امروزه پاکستان که بیش از یک میلیارد دلار کمک از آمریکا دریافت می کند و اخیرا نیز عربستان سعودی یک و نیم میلیارد دلار به آن کشور کمک کرد، اقتصاد کشور خود را به چین واگزار کرده و از نظر سیاسی نیز مطیع آمریکا و عربستان است. اگرچه همگان از سیاست دودوزه بازی پنهانی  و دوگانه نهادهای امنیتی و نظامی پاکستان آگاه هستند. بطور مثال از آمریکا برای یافتن اساما بن لادن کمک دریافت می کرد و از سوی دیگر برای حفظ جان وی حداکثر تلاش را می نمود.
 
 
واقعیت این است که جمهوری اسلامی بنا به ماهیت دوگانه و سیاست خردگریز و تجاهل محور خویش، راهبرد منسجم و یگانه در تعامل و سیاست گذاری اقتصادی و تجاری خویش با دنیا ندارد. تفکر دیرینه انگاشته بر فروش نفت و پسته و قالی و زعفران در دنیای اقتصاد پیچیده جهان امروز محلی از اعراب ندارد. مضاف بر اینکه جمهوری اسلامی از پشت عینک سیاه مذهبی و "جهان ستیزی" و آزمایشات موشکی تبلیغات ـ محور خود به دنیای مدرن امروز می نگرد. دنیایی که در آن نمی توان تار و پود سیاست را از رگه های اقتصاد جهانی جدا کرد. متاسفانه سردرگمی نظام جمهوری اسلامی با طرح شعارهایی پوچ و عوامفریبانه نظیر "اقتصادی ایزوله مقاومتی"، آمیخته با رانتخواری مفرط نهادینه شده در بدنه اقتصاد داخلی و ماجراجویی نظامی در منطقه و بی کفایتی در سطح مدیریت خرد و کلان کشور باعث شده است که ایران حتی در تعامل خویش با کشور فقیر و همسایه ای مثل پاکستان ناکام بماند. بعنوان مثال وزیران جمهوری اسلامی مدت های طولانی است که برای زمینه اجرایی کردن موافقت‌ نامه امنیتی بارها به پاکستان سفر کرده اند و عملا دست خالی بر می گردند. در اردیبهشت سال گذشته رحمانی فضلی (وزیر کشور) در سفر خود به اسلام آباد از مقامات پاکستان قول اجرای موافقت‌ نامه امنیتی را گرفته بود. دقیقا همان قول اینبار به رئیس جمهور نیز داده شده.
 
رئیس جمهور که توسط وزیر کشور و استاندار سیستان و بلوچستان نیز همرایی می شد، در ابتدای سفر خود ابراز امیدواری کرده بود موافقت‌ نامه امنیتی که بین دو کشور وجود دارد هر چه سریعتر عملیاتی شود تا امنیت مرزهای شرقی کشور تأمین و در راستای توسعه استان سیستان و بلوچستان فعالیت صورت گیرد. غافل از اینکه پاکستان در مسائل امنیتی و ادعای به اصطلاح مبارزه با تروریسم بین المللی (بخوان رشد تروریسم مذهبی) و دخالت در امور همسایگان خود ید طولانی دارد. ظاهرا بجز برخی از قول و قرارهای مرسوم و متعارف در زمینه عملیاتی نمودن  قرارداد امنیتی ایران و پاکستان، هیچگونه توافق جامع و عملی برای اجرای قراردادی که هر دو طرف آن را امضاء کرده اند صورت نگرفته است. در نتیجه از منظر عملی و بخصوص در رابطه با خط لوله گاز ایران و پاکستان (که ایران با هزینه بسیار زیادی سهم خود را ادا کرده است) و مسائل امنیتی و مبارزه با تروریسم بین المللی  و اجرایی نمودن قرارداد امنیتی، سفر هیئت بزرگ ایران به پاکستان نتیجه ملموسی نداشته است. اگرچه حرف های زیادی زده شد و نشست های فراوانی صورت گرفت. می توان در مورد این سفر پر هزینه نتیجه گیری کرد که "آمدند و نشستند و گفتند و برخاستند، پی مصلحت مجلس آراستند".
 
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
یکشنبه ٨ فروردین ١٣٩٥

منبع:پژواک ایران


عبدالستار دوشوکی

فهرست مطالب عبدالستار دوشوکی در سایت پژواک ایران 

*آقای دکتر سروش، از ملت ایران عذرخواهی کنید  [2024 Mar] 
*مجری تلویزیون جمهوری اسلامی نماینده مجلس بریتانیا شد  [2024 Mar] 
*انتخابات؛ حکایت عبرت آموز شیر و اُلاغ و روباه مکار و سروش  [2024 Feb] 
*اکثریت ملت خواهان براندازی رژیم نیست؟  [2024 Feb] 
*حمله ناجوانمردانه «صادراتی ها» به تلویزیون من و تو  [2024 Feb] 
*بلوچ، دشمن مشترک جمهوری اسلامی و پاکستان به اربابیت چین  [2024 Jan] 
*تأملاتی در باب قربانیان حملات متقابل ایران و پاکستان  [2024 Jan] 
*موفقیت رژیم در تولید اپوزیسیون فیک (قلابی)  [2023 Dec] 
*چند سوال کوتاه از آقای تقی رحمانی  [2023 Dec] 
*معیار دوگانه تبعیض و نامردمی از بلوچستان تا فلسطین  [2023 Dec] 
*سخنی کوتاه در مورد ناآگاهی علی جوانمردی  [2023 Dec] 
*جواب ابلهان خاموشیست, اما جواب دروغگویان چی؟ در جواب شهرام همایون [2023 Nov] 
*عقده گشایی «تلویزیون کانال یک» علیه تلویزیون منو تو  [2023 Nov] 
* اقدام دموکراتیک و شفاف سازی سایت گویا قابل تحسین است  [2023 Nov] 
*یک سوال مهم از ۸۰ تن دلواپس  [2023 Nov] 
*چرا رژیم همه عوامل خود را در دفاع از حماس بسیج کرده؟  [2023 Oct] 
*عربده کشی در مقابل اسرائیل و آمریکا و تسلیم در مقابل طالبان  [2023 Oct] 
* نقد بیانیه محکومیت «دعوت به حمله نظامی به ایران»  [2023 Oct] 
*جناب آقای شریعتمداری, وادی پیموده را از سر گرفتن مشکل است   [2023 Oct] 
*چرا زخم جمعه خونین زاهدان هنوز تازه است  [2023 Sep] 
* رمز دیدار تاریخی مرد سبیلوی بلوچ با خامنه ای  [2023 Sep] 
*چند سوال از خانم سیما ثابت و ایران اینترنشنال  [2023 Sep] 
*بایکوت تلویزیون ایران اینترنشنال یک ضرورت انسانی و حقوق بشری   [2023 Aug] 
*چرا دشمنان «شاه»، حقیرانه آرزومند «محمد بن سلمان» شده‌اند  [2023 Aug] 
*میثاق حق زندگی کوهی که موش اختلاف زائید  [2023 Aug] 
*انقلاب مهسا: از سپیده قلیان تا مسیح علینژاد  [2023 Jul] 
*تبعات حمله جیش العدل به کلانتری زاهدان؟   [2023 Jul] 
*نقش ماهرانه ایران اینترنشنال در ایجاد اختلاف بین اپوزیسیون   [2023 Jun] 
*ماموریت عالی پیام (هالو) در خارج از کشور چیست؟  [2023 May] 
*جنگ نابرابر «ماردوش» و بلوچ «دار به دوش»  [2023 May] 
*ایران اینترنشنال و «راستی آزمایی» که وجود ندارد   [2023 May] 
*وحید بهشتی و داستان چاروک‎‎  [2023 May] 
*سخنی بی پرده با وحید بهشتی (قهرمان جدیدالورود)  [2023 May] 
*تظاهرات امروز لندن (پروژه مشترک فرقه رجوی, حامد اسماعیلیون, و تلویزیون ایران اینترنشنال با استفاده از وحید بهشتی)  [2023 Apr] 
*نقدی بر همایش مجازی گفتگو برای نجات ایران  [2023 Apr] 
* حکایت یک استان و دو مولوی و دو عید فطر  [2023 Apr] 
*چگونه موافقان رفراندوم فروردین ۵۸ امروز مدعی دوآتشه شده‌اند؟   [2023 Mar] 
*چرا از آمریکا درخواست تحریم زادگاهم (چابهار) را دارم؟  [2023 Mar] 
*تعطیلی ایران اینترنشنال، مغضوب افکام یا قربانی توافق عربستان و ایران؟  [2023 Mar] 
*حملات شیمیایی به دختران و خطر فرقه های آخرالزمانی  [2023 Mar] 
*سروش، بدهکار مجرمی که طلبکار شده است  [2023 Feb] 
*چرا لعنت فوتبالی و ابدی بر جمهوری اسلامی باد؟  [2023 Feb] 
*چرا لعنت فوتبالی و ابدی بر جمهوری اسلامی باد  [2023 Jan] 
*نقدی به «دروغ اختصاصی» ایران اینترنشنال  [2023 Jan] 
*آیا جمهوری اسلامی امام جمعه خاش را ترور کرد؟  [2022 Dec] 
*چرا مولوی عبدالحمید از «موج سواران بیگانه» اعلام برائت کرد؟  [2022 Dec] 
*حمله زشت و ناشایست ایران اینترنشنال به رقیبش بی بی سی  [2022 Nov] 
*قتل عام خاش: داستان طلاهای آغشته به خون  [2022 Nov] 
*چرا تهدید مولانا عبدالحمید توسط سپاه قدس خطرناک است  [2022 Oct] 
*نتیجه جلسه مسجد مکی زاهدان: آمدند و نشستند و گفتند و برخاستند  [2022 Oct] 
*در جمعه سیاه و خونین زاهدان دقیقا چه گذشت  [2022 Oct] 
*پژواک صدای زنان بلوچستان در محکومیت قتل مهسا باشیم  [2022 Sep] 
* چرا همه ما در قتل مهسا امینی شریک جرم هستیم  [2022 Sep] 
*عکس العمل زشت و ضد منافع ملی رژیم در قبال درگذشت ملکه  [2022 Sep] 
*کابینه جدید بریتانیا و عرق شرم بر جبین جمهوری اسلامی  [2022 Sep] 
*آخرین سخن با سخنگوی شورای ملی تصمیم و رضا پهلوی  [2022 Jul] 
*جلسه و حمایت سوال برانگیز رضا پهلوی از «شورای ملی تصمیم»  [2022 Jul] 
*دوازده ایراد اساسی و نگران کننده به «شورای ملی تصمیم»  [2022 Jul] 
*سخنی کوتاه و بی تعارف با حشمت طبرزدی  [2022 Jul] 
*در رد توهم نامه ای بنام "تدارک حمله ی نظامی به ایران و تجزیه ی آن"  [2022 Jun] 
*چه کسی به داد اعدامی های رو به افزون بلوچ می رسد؟  [2022 Jun] 
*رازگشایی نفوذ گسترده عوامل رژیم در درون اپوزیسیون و رسانه‌ها  [2022 May] 
*عفو بین الملل: بلوچها در صدر جدول اعدام  [2022 May] 
*مضحکه‌ای به نام سازمان ملل و گزارشگر ویژه تحریم‌ها  [2022 May] 
*در جواب نامه تهیه ‌کننده سریال موهن "ساخت ایران ۳"  [2022 May] 
*هدف تبلیغات منفی و تخریبی رژیم علیه بلوچها چیست؟  [2022 May] 
* هدف تبلیغات منفی و تخریبی رژیم علیه بلوچها چیست؟ عبدالستار دوشوکی  [2022 May] 
*حکایت یک شهر و دو روز و دو عید  [2022 May] 
*صدای استمرارطلبان از دهان مهرانگیز کار و پلتفرم "ایران" اینترنشنال  [2022 Apr] 
*افتضاح نظام و آبروریزی بزرگ سیسمونی قالیباف  [2022 Apr] 
*توهین تاسف بار تلویزیون ایران اینترنشنال به زنان بلوچ  [2022 Apr] 
*درس هایی از "تغییر رژیم" در پاکستان برای کشورمان ایران  [2022 Apr] 
*چرا امروز سالگرد سیاه ترین روز تاریخ بلوچستان است  [2022 Mar] 
*همسویی فریبناک و خطرناک تلویزیون کانال یک با جمهوری اسلامی  [2022 Mar] 
*چرا توافق برجام قریب‌الوقوع نیست  [2022 Mar] 
*۲۲ بهمن، سالگرد خودکشی دست جمعی یا انقلاب رهایی؟   [2022 Feb] 
*سخنی با مدافعان «معنویت» اول انقلاب و اپوزیسیون مسخ شده  [2022 Feb] 
*صبر هامون سر آمد، آب هیرمند نیامد  [2022 Jan] 
*آیا کلاب هاوس در حال بلعیدن و نابودی اپوزیسیون است؟  [2022 Jan] 
*دروغگویی این آخوند حد و مرز ندارد  [2021 Dec] 
*سخنی کوتاه با اساتید محترم و علمای اهل سنت بلوچستان  [2021 Dec] 
* حکم حکومتی یک آخوند برای عزل امام جمعه اهل سنت   [2021 Dec] 
*سخنی با علی افشاری و دیگر دوستان محترم جمهوریخواه  [2021 Sep] 
*دکتر علیرضا نوری زاده، دوزاری که ۴۳ سال دیر «افتاد»  [2021 Sep] 
*آمار رسمی وزارت رفاه: سیستان ‌و بلوچستان همچنان رکورددار فقر در کشور   [2021 Aug] 
*سوال مهم از سازمانها و احزاب و فعالین بلوچ  [2021 Aug] 
*حکایت طالبان و یک دنیا میمون، از افغانستان تا بلوچستان  [2021 Aug] 
*خشم جواد ظریف از توییت توهین آمیز سفارت روسیه در تهران  [2021 Aug] 
* هزار حقارت نهفته در یک قاب عکس  [2021 Aug] 
*شمشیر دولبه "تجزیه طلبی" و توهم دانایی و توانایی رژیم  [2021 Aug] 
*گریه مهرزاد نورا «مدیرعامل سازمان آرامستان‌های زاهدان» به دلیل پر شدن گورستانها  [2021 Jul] 
*نقش مزورانه بی بی سی و ایران اینترنشنال در سیرک انتخاباتی رژیم  [2021 Jun] 
*نامه سرگشاده عبدالستار دوشوکی به مولانا عبدالحمید در مورد حمایت از ابراهیم رئیسی   [2021 Jun] 
*علل سیر صعودی مشارکت بلوچها در فرایند انتخابات چیست؟   [2021 Jun] 
*جنجال «طوفان در فنجان» بر سر کنفرانس احزاب و سازمان‌های اتنیکی  [2021 Jun] 
*«رئیسی جمهور» توسط شورای نگهبان «انتخصاب» شد  [2021 May] 
*همسویی عجیب و غریب رادیو اسرائیل با شبکه تکفیری ضد اسرائیلی   [2021 May] 
*کلاب هاوس، زمین جدید بازی جمهوری اسلامی برای فریب اپوزیسیون  [2021 May] 
*ابعاد خیانت ناگفته و عیان مصاحبه جنجالی ظریف  [2021 Apr] 
*چرا جمهوری اسلامی امسال (سال ١٤٠٠) سقوط می کند  [2021 Apr] 
*چرا دادخواست به اصطلاح ۵٠ هزار امضایی را نباید امضاء کرد  [2021 Mar] 
*قرارداد ٢۵ ساله با چین؛ باید عزای عمومی اعلام شود  [2021 Mar] 
*تهدید حیات سیستان توسط رئیس جمهور افغانستان  [2021 Mar] 
*نقدی به توهین و توصیه اصلاح طلبانه فرخ نگهدار به شاهزاده رضا پهلوی  [2021 Mar] 
*تحسین همگرایی بلوچ و فارس در محکوم کردن کشتار سراوان  [2021 Mar] 
*خلاصه‌ای از ریشه‌یابی علل کشتار سوخت‌بران در مرز سراوان  [2021 Feb] 
*سوگواری عاشورای ما و روز جهانی زبان مادری  [2021 Feb] 
* ‎انقلاب بیست و دو بهمن: انفجار نور یا انتحار کور  [2021 Feb] 
*نقدی بر بیانیه «ایران آزاد برای همه ایرانی‌ها می‌خواهیم»  [2020 Oct] 
*آی اپوزیسیون لائیک و سکولار، آزادی ایران با داعش امکان ندارد  [2020 Oct] 
*ضرورت مبرم همگرایی و هم افزایی اپوزیسیون در شرایط فعلی   [2020 Oct] 
*چرا وزارت خارجه نمی تواند برای «صیادان» اسیر ایرانی کاری بکند   [2020 Sep] 
*چرا به مقالات اکبر گنجی بدون خواندن رأی منفی می‌دهم  [2020 Sep] 
*افزایش کشته شدگان تشنه لب در ماه محرم در بلوچستان  [2020 Aug] 
*انتقاد صریح و بی پرده از تلویزیون کانال یک شهرام همایون   [2020 Aug] 
*کالبدشکافی ریشه های تبعیض و نژادپرستی در ایران  [2020 Aug] 
*چرا امثال اکبر گنجی به نادرستی هراس افکنی می‌کنند؟  [2020 Jul] 
*غصب و تصدی مساجد اهل سنت بلوچستان توسط نماینده ولی فقیه   [2020 Jul] 
*چابهار: ١٥ هزار روز از آن روز گذشت  [2020 Jul] 
*سخنی با علمای اهل سنت بلوچستان که برای حوادث آمریکا اشک می ریزند  [2020 Jun] 
*جنجال توخالی مستند کانال ۴ و نقش ملکه بریتانیا در کودتا علیه دولت مصدق  [2020 Jun] 
*چرا نظر سازمان بهداشت جهانی در مورد ماسک تغییر کرد؟   [2020 Jun] 
*قای ف م سخن، فحاشی و توهین زیبنده جنابعالی نیست  [2020 Jun] 
* سقوط ژرف و خفت آور اردشیر زاهدی در مصاحبه با امید دانا   [2020 Apr] 
*سوالی از شاهزاده رضا پهلوی که همچنان بی جواب مانده  [2020 Apr] 
*سناریو جعلی اما هدفمند وزارت اطلاعات با انتشار بیانیه جعلی  [2020 Apr] 
*توصیه های فاجعه آمیز و نادرست سازمان جهانی بهداشت در مورد ماسک   [2020 Apr] 
*جهل مرکب شیعه و سنی از جمکران تا مکُران   [2020 Mar] 
*سخنان مولانا عبدالحمید توسط وزارت بهداشت تائید شد  [2020 Mar] 
*نقدی بر نامه اساتید دانشگاه و فعالان سیاسی به دونالد ترامپ  [2020 Mar] 
*حقایق ناخوشایند و تلخی که مولانا عبدالحمید عیان کر  [2020 Mar] 
*راه حل نظامی برای فاجعه کرونا عقلانی و علمی نیست  [2020 Mar] 
*تجاهل و ناآگاهی اکبر گنجی در مورد خطر حاد ویروس کرونا  [2020 Mar] 
* قاسم سلیمانی: طلب اشک از محرومان فراموش شده جنوب استان کرمان؟   [2020 Jan] 
*علت قطع طولانی اینترنت در سیستان و بلوچستان   [2019 Dec] 
* نقدی بر رادیو فردا: حیاط خلوت اصلاح طلبان و ملی ‏مذهبی ها   [2019 Nov] 
* سکوت در جنگ نابرابر بین ملت و رژیم جابر جایز نیست   [2019 Nov] 
*چرا بعد از ٤٢ سال از هر نوع فعالیت سیاسی کناره گیری می کنم   [2019 Nov] 
*چرا و چگونه بریتانیا در برزخ برگزیت گرفتار آمد؟   [2019 Oct] 
*توهین مدیرکل شورای مدیریت گذار به ٩٩ درصد اپوزیسیون   [2019 Oct] 
*حکایت یک شهر و دو قصهء تلخ اپوزیسیون ایرانی  [2019 Oct] 
*نقدی گذرا به شورای مدیریت گذار (از تصور تا توهم)  [2019 Sep] 
*در نقد اتهامات مطرح شده توسط رضا علیجانی و سهم خواهی بیشتر   [2019 Aug] 
*آیا توهین به اهل سنت بخشی از باورهای مذهب شیعه است؟  [2019 May] 
*نژادپرستی مامورین سپاه بر علیه کودکان بلوچ  [2019 May] 
*سقوط دیکتاتور سودان و درس هایی برای ایرانیان  [2019 May] 
*بازی ماهرانه عمران خان در زمین جمهوری اسلامی  [2019 Apr] 
*سقوط دیکتاتور سودان و درس‌هایی برای ایرانیان  [2019 Apr] 
*استاندار بلوچستان, گرگی در لباس میش برای دریدن استان   [2019 Mar] 
*شارلاتانیسم حشمت رئیسی و بی پرنسیبی تلویزیون کانال یک  [2019 Mar] 
*نقدی بر بیانیه رضا پهلوی در چهل‌سالگی حصر..  [2019 Feb] 
*نامه سرگشاده اپوزیسیون به وزیر خارجه آمریکا در مورد کنفرانس لهستان  [2019 Jan] 
*آیا کوه اتحاد چپ ء جمهوریخواه موش زائید؟   [2019 Jan] 
* دفاع صادق زیباکلام از شکنجه در ایران  [2019 Jan] 
* نقشه فقر استانهای کشور  [2018 Dec] 
* نقش تلویزیونهای تکفیری در بمبگزاری چابهار   [2018 Dec] 
*کالبدشکافی معضل اعتیاد در سیستان و بلوچستان   [2018 Dec] 
*سخنی صادقانه با هنرمندان دلواپس بر علیه تحریم ها  [2018 Nov] 
*گروگانگیری جیش العدل و دروغپردازی خبرگزاری جمهوری اسلامی   [2018 Oct] 
*سیاست “نسل کشی فرهنگی” عامدانه جمهوری اسلامی در بلوچستان  [2018 Oct] 
*کشتار اهواز و عکس العمل سردرگم سازمانهای اتنیکی ایران  [2018 Sep] 
* بندر چابهار تا یک ماه آینده به هند واگذار می‌شود  [2018 Sep] 
*نامه سرگشاده به مولوی عبدالحمید در مورد ضرورت اجرای شریعت اسلام  [2018 Aug] 
*حضور «استقلال طلبان» و «فدرالیست ها» در کنگره ملی ایرانیان در ساختمان کنگره آمریکا |  [2018 Jun] 
*نقدی بر نوشته دکتر علیرضا نوری‌زاده و کنفرانس واشنگتن، عبدالستار دوشوکی  [2018 Jun] 
*دلیل دشمنی و اتهام زنی اصلاح طلبان برعلیه اپوزیسیون چیست؟   [2018 Jun] 
*موضوع: توهین یک استاد دانشگاه به بلوچها و تظاهرات اعتراضی مردم   [2018 May] 
* سیاست دوگانه دولت در قبال بی آبی در سیستان و بلوچستان   [2018 May] 
*مطلبی در مورد ادعای اولیه و سپس تکذیب صادق زیبا کلام   [2018 May] 
* ارتش آزاد سوریه یا سربازان پیاده نظام ترکیه؟  [2018 Jan] 
*نباید شعارهای ملت را به نفع سلطنت مصادره یا تحریف کرد  [2018 Jan] 
* حمایت صریح و تمام قد مولوی عبدالحمید (رهبر اهل سنت ایران) از تجمعات اعتراضی مردم  [2018 Jan] 
* توهین نادرست اصلاح‌طلبان به مردم عاصی و معترض ایران  [2017 Dec] 
* مهستان یا کودکستان بزرگسالان «خبرگان رهبری سکولارها»   [2017 Dec] 
*ایران: ملتی پریشان و سرگردان بین پاسارگاد و کربلای معلی  [2017 Nov] 
* آی ملت، به داد ما برسید  [2017 Sep] 
*نامه مولوی عبدالحمید و جواب آیت‌الله خامنه‌ای  [2017 Sep] 
*چرا از سخنان حسن روحانی باید حمایت کرد  [2017 Jul] 
*طرح توسعه سواحل مکران یا نابودی بلوچستان؟  [2017 Jul] 
*شکست مفتضحانه اپوزیسیون در انتخابات   [2017 May] 
*چرا اهل سنت و اقوام نباید به روحانی رای بدهند  [2017 May] 
*چرا در ایران روز جهانی زبان مادری جشن گرفته نمی شود؟   [2017 Feb] 
*بلوچها بعنوان اجنبی از حق اجاره منزل در بیدخون عسلویه محروم شدند  [2016 Dec] 
*دلیل مخالفت با فراکسیون اقوام در مجلس چیست؟  [2016 Nov] 
*چرا بلوچها با امکانات و شرایط ۱۰۰ سال قبل زندگی می‌کنند؟  [2016 Oct] 
*رفراندوم بریتانیا و رای خروج از اتحادیه اروپا   [2016 Jun] 
*نظر زیگموند فروید در مورد حسام‌الدین آشنا مشاور روحانی  [2016 Apr] 
*سفر بی ثمر رئیس جمهور به پاکستان   [2016 Mar] 
*مهندسی گسترده در انتخابات زاهدان  [2016 Feb] 
*سخنی کوتاه با معاون رئیس جمهور در مورد اعدام مردان یک روستا  [2016 Feb] 
*پایان دوران حسینعلی شهریاری در زاهدان و بهارستان  [2016 Feb] 
*چرا باید انتخابات را تحریم و حامیان آن را نفی کرد؟  [2016 Feb] 
*چرا هموطنان در مقابل «رنج بلوچستان» بی تفاوت هستند؟  [2015 Dec] 
*رانتخواری بیسابقه وزیر صنعت در پروژه های منطقه آزاد چابهار  [2015 Sep] 
*چرا توافق هسته ای به سود منافع استراتژیک ملت ایران است؟  [2015 Jul] 
*جام زهر هسته ای با نرمشی واقع بینانه  [2015 Apr] 
*روز جهانی زبان مادری: فارسی را پاس بداریم بقیه زبانها را زاپاس  [2015 Feb] 
*ترسیم فقر مطلق مردم بلوچستان در آغاز «دهه زجر»  [2015 Jan] 
*بی‌اطلاعی يا تبليغات سوء بر عليه بلوچ‌ها؟  [2014 Dec] 
*هویت ایرانی به روایت دکتر عطاالله مهاجرانی  [2014 Dec] 
*فتوای جدید جبهه ملی: تشیع از ارکان مهم ملیت ایرانی است  [2014 Nov] 
* روشنفکر ایرانی به روایت مسعود بهنود؟   [2014 Nov] 
*نقدی بر عملکرد صدا و سیما، آیا بلوچ ایرانی نیست؟  [2014 Sep] 
*بلوچ ها و روز جهانی قربانیان ناپدید شدن های اجباری  [2014 Aug] 
*احتمال تجزیه عراق، سوریه، پاکستان و افغانستان و عواقب آن برای ایران  [2014 Jun] 
*نقدی بر عملکرد و اهداف درازمدت بخش فارسی بی بی سی و صدای آمریکا  [2012 Dec] 
*نقدی بر فرهنگ بهتان و بدعت گذاری  [2011 Oct] 
*سکولاریسم نو ! نواختن شیپور از سر گشاد آن  [2011 Sep] 
*به یاد مـاشـاءالله بــامـری موسقی‌دان بلوچ که امروز به خاک سپرده شد  [2011 Jul] 
*پروژه الماس فریب، درس آموزنده ای برای اپوزیسیون  [2011 Jun] 
*در ذهـن بمبگذار انتحاری بلوچ چه میگذرد؟  [2011 May] 
*آمدند، نشستند و گفتند و رفتند !  [2011 Apr] 
*اعدام ۱۱ بلوچ و انتقامجویی جمهوری اسلامی از بمبگزاری چابهار  [2010 Dec] 
*کشتار چابهار توسط جندالله وعکس‌العمل بلوچ‌ها  [2010 Dec] 
*حقایق زندگی عبدالمالک ریگی از صعود تا سقوط   [2010 Jun] 
*نقدی برمنشور جنبش سبز و موضع اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی  [2010 Jun] 
*فتواي تكان دهنده شيخ در مورد صدها ميليون مسلمان سنی مذهب  [2009 Feb]