دیروز با دوستی صحبت داشتم در خصوص تجاوز روسیه به اکراین و جدایی کریمه که روس  تبارها هستند .ایشان اعتقاد داشت : به دلیل مشکلات و تبعیض ها در کردستان و اذربایجان میبایست ما هم رویکردی مثل کریمه داشته باشیم .در اصل حق تعیین  سرنوشت میبایست رعایت شود .هر چند چنین افرادی که به دنبال خود مختاری و یا جدایی طلب هستند ،اما عده ایی دیگر به گونه ایی دیگر می اندیشند .سوال اول این است که ایا پیشینه تاریخی و فرهنگی شوروی سابق مثل ایران است ?ایا در  گذشته منطقه قفقاز جزء ایران بوده است یا خیر ? ایا کردستان عراق و سوریه و ترکیه جزء خاک ایران بوده است یا خیر ?همه ما میدانیم که جنگ چالدران در ۳۱ مرداد ۸۹۳ هجری خورشیدی میان سپاه قزلباش  ایران به فرماندهی شاه اسماعیل یکم صفوی با ارتش عثمانی به فرماندهی سلطان  سلیم یکم رخ داد. محّل این نبرد در دشت چالدران (در شمال آذربایجان) بود. در این جنگ نیروهای قزلباش که در حدود ۴۰ هزار تن بودند با سپاه حدود ۱۰۰  هزار نفری عثمانی جنگیدند و به دلیل کمی نفرات و نداشتن سلاح گرم از سپاه  عثمانی شکست خوردند.

 

این در حالی بود که ارتش عثمانی دارای توپخانه و  تفنگهای انفرادی بود، ولی سربازان ایرانی با شمشیر، نیزه، و تیر و کمان  می‌جنگیدند.پس از این جنگ، کردستان باختری (مناطق کردستان ترکیه، کردستان  عراق و کردستان سوریه کنونی)، از ایران جدا شد و به دست عثمانی افتاد. این  مناطق تا پیش از زمان شاه عباس کبیر از ایران جدا بود اما شاه عباس توانست  بخشی از مناطق کردستان را با جنگ پس بگیرد. سپاه عثمانی شهر تبریز را نیز  تصرف کرد اما به دلیل کمبود آذوقه مجبور به بازگشت شد و حکومت نو پای صفویه از نابودی حتمی نجات یافت. دلیل کمی شمار سپاهیان ایران در این جنگ به این خاطر بود که بیشتر آنان در خراسان بودند تا از یورش غافلگیرانهٔ ازبکان  جلوگیری کنند. دومین موضوع بحث اذریها است .مفهوم ایران بزرگ از جهات  گوناگون ریشه در تاریخ چند هزار ساله آن دارد و به دوران نخستین امپراتوری  پارس بازمی گردد. در دوران جدید، ایران بسیاری از سرزمینهای خود را از دست  داد از جمله واگذاری عراق به امپراتوری عثمانی (۱۵۳۳ میلادی)، واگذاری  افغانستان به بریتانیا طی قرار داد پاریس در ۱۸۵۷ میلادی و ۱۹۰۵ میلادی و  واگذاری سرزمینهای قفقاز به روسیه در قرن هجدهم و نوزدهم میلادی عهدنامه  ترکمانچای در سال ۱۸۲۸ و پس از نبرد روسیه و ایران، استانهای قفقازی ایران  را برای همیشه به روسیه واگذار کرد و مرزهای جدید در طول رودخانه ارس شکل  گرفت. بر طبق عهدنامه گلستان در سال ۱۸۱۳، مناطق ارمنستان، جمهوری  آذربایجان و شرق گرجستان که پیشتر بخشی از ایران بودند، به روسیه واگذار  شدند.

 

در اثر این تجزیه تاریخی کشورها و ملت‌های جدیدی تحت نفوذ روسیه و  انگلستان شکل گرفتند که اگرچه از طریق زبان یا فرهنگ با ایران پیوستگی  داشتند اما جوامع خاص خود را شکل دادند. در سال ۱۹۳۵ در زمان سلطنت رضا  شاه، نام ایران رسماً در مجامع بین‌المللی به عنوان نام بخش بجا مانده از  سرزمین ایران بکار رفت. در اصل ایران در دوران های مختلف با دخالت بیگانگان و ضعف دولت های مختلف چندین بار تجزیه شده است . عهدنامه قصر شیرین ۱۶۳۹: ایران رسماً بغداد و آنچه را که امروز کشور عراق خوانده می‌شود، به  امپراطوری عثمانی واگذار کرد. عهدنامه گلستان ۱۸۱۳: ایران بخش بزرگی از  سرزمینهای خود را در قفقاز از دست داد. عهدنامه ترکمنچای ۱۸۲۸: این عهدنامه به وسیله روسیه تزاری و فتحعلی شاه به امضا رسید و موجب استیلای روس‌ها بر قفقاز شد. عهدنامه پاریس ۱۸۵۷: این قرارداد توسط ناصرالدین شاه به امضا  رسید و ایران بخشی از هرات و افغانستان امروزی را در ازای تخلیه بندرگاههای جنوبی این کشور که تحت اشغال بریتانیا بود، به آن دولت واگذار کرد. عهدنامه آخال ۱۸۸۱: در این قرارداد که توسط ناصرالدین شاه به امضا رسید،  ایران مرو و بخشهایی از خوارزم را در ازای تضمین امنیت به روسیه بخشید. ۱۸۹۳: ایران بخشهای بیشتری از سرزمین خود که هنوز بر پایه قرارداد آخال  جزیی از ایران بود از جمله سرزمینهای نزدیک رود اترک را به روسیه واگذار  کرد. این قرارداد توسط ژنرال بوتسوف و میرزا علی اصغر امین السلطان در ۲۷  می۱۸۹۳ به امضا رسید. ۱۹۰۷: بر طبق قرارداد سن پترزبورگ، ۱۹۰۷ میلادی ایران به سه بخش تقسیم شد. ۱۹۷۰: بحرین که به لحاظ تاریخی بخشی از کشور ایران  بود، مستقل شد.(منبع ویکی پدیا ) با این مبحث تاریخی دو دیدگاه وجود دارد .

عده ایی هم هستند که خواستار پیوستن این ممالک به خاک ایران هستند و دوم  عده ایی هم باز خواستار جدایی بخشی از این خاک می باشندوعملا دخالت کشورها  با منفعت طلبی مشهود است .اما به اعتقاد من ،هر دو این گزینه ناشدنی است و  کشورهایی بعد از این قرادادها تبدیل به کشوری دیگر با مرزهای مشخص شده اند .اگر امروز زمزمه بخشی جدایی طلبان را میشنویم ،نه با حمایت مردم بلکه با  حمایت کشورهای دیگر برای کوچکتر کردن و کنترل و بردن منافع است .امروز  بهانه زبان و قوم نمیتواند منطقی باشد .مثلا در هند ده ها گویش فرهنگی و  زبانی وجود دارد ولی همه انها خود را هندو میدانند .اما انچه که مورد نظر  است رواج تبعیض از سوی حاکمان توتالیتر و تمامیت خواست .برخی افراد کمتر  این موضوع را برجسته مینمایند و از تبعیض زبانی سخن میگویند .انچه که در  مورد ایران صدق مینماید یک تبعیض فراگیر در سراسر ایران است .عامل این  تبعیض حکومت اسلامی است که به حقوق انسانی هیچ کدام از ایرانی ها اهمیتی  نمیدهد .در اینجا بحث حکومت فارس ها نیست .همه اقوام در ایران تحت ظلم  فزاینده این حکومت هستند .اعدام و سرکوب در همه ایران نماینگر این ادعاست .فقر ، بیکاری و نبود ازادی های سیاسی ، فردی و اجتماعی در همه ایران وجود  دارد .تنها موضوعی که میتواند ایران را به سمت و سوئی مثبت هدایت نماید  مقابله با افراط گرایی است .

 

اگر این مباحث بین الیت جامعه حل نشود ،اینده  ایران دستخوش بحران های فراوان خواهد بود .به اعتقاد من خاک و حقوق  شهروندان با هم اهمیت دارد و متمایز از یکدیگر نیستند .اگر خاکی نباشد ما  در مورد چه چیزی باید بحث نماییم و اگر حقوق شهروندی رعایت نگردد خاک یک  سرزمین تهدید میشود .موضوع خاک و سرزمین برای هر شهروندی اهمیت دارد و در  اصل هویت فرد محسوب میشود .اما در ان سرزمین همه باید از لحاظ قانون و حقوق شهروندی برابر باشند .ما باید برای برابری و رفع تبعیض در سراسر ایران  برنامه داشته باشیم .نگاه ما نباید محلی و یا قومی باشد بلکه میبایست ملی  باشد .در نتیجه منطق و برنامه درست میتواند بجای احساسات ایران را در برابر تهدید ها حفاظت نماید و حتی فدرالیزم منطقه ایی ، قومی و زبانی میتواند  باعث بروز مشکلات عدیده ایی در اینده ایران شود .چنین موضوعی شاید خواست  برخی افراد و کشورهای خاص باشد ،اما عملا تقابل و جنگ داخلی اقوام را در بر خواهد داشت و عملا هیچ کدام از گروها و خصوصا مردم ایران سود نخواهند برد .

 

اما راهکار اساسی چیست

 

?اول : عامل تبعیض را هدف قرار دهیم .در ایران این  عامل حکومت جمهوری اسلامی تمرگزگرای فاسد و توتالیتر است .دوم : عامل را  فارس یا کرد یا لر و بلوچ و عرب و اذری ندانیم،چرا که مردم ایران با فرهنگ  ها و گویش های مختلف چنان در هم تنیده شده اند که جدایی هر یک از انها،  باعث بروز مشکلات دیگری خواهد شد .سوم: نگاه خود را معطوف به مناطق خود  نکنیم، بلکه به سراسر ایران و با هر تبعیضی بر اساس حقوق شهروندی مبارزه  نماییم .چهارم : حکومت باید نامتمرکز باشد و اساسا قدرت و ثروت میبایست در  کل مناطق ایران تقسیم شود .پنجم :ایران نیازمند یک زبان اداری است ،اما همه اقوام و ملیت ها میبایست بتوانند با زبان مادری ، گویش و فرهنگ خود را  داشته باشند درس بخوانند، کتاب منتشر نمایند و رادیو و تلویزیون داشته  باشند . ششم: نمایندگان اقوام مختلف میبایست ،با حزب گرایی در مجلس ملی  حضور فعال داشته باشند و در جهت منافع ملی ایران سهیم باشند .هفتم: این  مباحث باید در مجلس موسسان به بحث گذاشته شود و اساسا حاکمیت ملی و صندوق  رای مورد توافق همه باشد .

هشتم :بحث دیالوگ و گفتمان است .تا زمانی که این گفتمان بر اساس منافع مشترک بین الیت جامعه احزاب و سازمان ها نباشد اساسا مردم نمیتوانند در این پروسه سهیم باشند .نهم : شفافیت در خواسته ها  میباشد.احزاب باید دقیقا تعاریف خود را ارائه دهند .مثلا ما با عدم تمرکز  قدرت میتوانیم به تمام این خواسته ها دست پیدا نماییم و مطالبات را در نظر  بگیریم.چرا که یکپارچگی ایران مهم است .دهم : قانون اساسی میبایست  سکولاردمکرات و بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر باشد،چرا که هیچ دینی  نمیتواند دین رسمی اینده ایران باشد و رسمی نمودن دین خود یک نوع تبعیض است .یازدهم :نهادینه کردن حقوق شهروندی و حقوق مدنی مردم ایران است . دوازدهم : احترام گذاشتن به فرهنگ های مختلف و به رسمیت شناختن قانون و قانون  گرایی است .در نتیجه میتوان با همدلی و دیالوگ در کنار هم ایرانی اباد و  ازاد و بدون تبعیض داشته باشیم .

 

منبع ….(غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، ۱۳۸۱)