برگزاری جنبش عدم تعهد در تهران زنگ تفریحی برای میزبان و هیات‌های شرکت کننده است. اما یک روز بعد از پایان گرفتن تعارفات دیپلماتیک و اجلاس تشریفاتی، نگرانی‌های معیشتی مردم همچنان ادامه خواهد داشت. برای دولت جمهوری اسلامی نیز در بر همان پاشنه خواهد چرخید و تحریم‌ها و فشارها مثل گذشته دنبال خواهد شد.

جمهوری اسلامی برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران را به عنوان پادزهر تحریم های اقتصادی و جبران ساز خسارات ناشی از شکست مذاکرات اتمی تلقی کرده و اهمیت مشارکت محمد مرسی و بان‌کی مون در آنرا به عنوان مهر مشروعیت بر عملکرد سیاسی خود معرفی میکند.

بی اعتنا به کمّ و کیف برگزاری اجلاس پرهزینه تهران و یک روز بعد از آن، نگرانی‌های اصلی مردم منجمله تهدید به جنگ، سقوط آزاد ارزش ریال و افزایش لجام گسیخته قیمتها، ادامه خواهد یافت.

نگرانی بزرگ رهبران جمهوری اسلامی حضور نامها در اجلاس تهران و گرفتن عکس یادگاری در کنار رهبران کشورهای همسایه، و چند چهره فرامنطقه ای است. نگرانی های مردم ایران پرهیز از جنگ، تهدید امنیت شهرها، مشکلات خریدن دارو و تامین غذا و افزایش فشارهای زندگی است.

مردم عادی تهران در روزهای برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، برای دیدن چاوز و کرزی و رویت کاروان همراهان زرداری و طالبانی و موگابه راهی خیابان ها نمی شوند.

شانزدهمین اجلاس سران عدم تعهد در تهران یک روز بعد از برگزاری، ارزش خبری خود را در رسانه های جهانی از دست خواهد داد، حال آنکه پرونده اتمی ایران همچنان گشوده میماند، صادرات نفت خام ایران به اروپا تجدید نمیشود و روند سقوط ارزش پول ملی تغییر نمیکند.

مزیت های دو اجلاس

بسیاری از کارکنان اداری و دفتری و یا خرده سرمایه داران قادر به تحمل هزینه سفر، مزیت برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران را در فرصت استفاده از تعطیل پایتخت میبینند.

به شهادت آمار رسمی اقتصادی و نمودارهای مالی، تاثیر گذاری مذاکرات اتمی ایران با گروه 1+5 در استانبول که در سطح معاونین وزارت خارجه و نه سران کشورها برگزار شد، از اجلاس پرهزینه رهبران جنبش عدم تعهد در تهران بیشتر بود.

همزمان با برگزاری مذاکرات اتمی استانبول (2)، و به دلیل امیدواری های بازار نسبت به نتایج دست یافتن به یک توافق پایه، ارزش برابری ریال دوباره افزایش یافت و در کمتر از دو هفته 15 در صد توان از دست رفته آن جبران شد.

در کمتر از یک ماه و با شکست مذاکرات اتمی در بغداد، مسکو، و بعد مذاکرات کارشناسی استانبول (3) سقوط آزاد ریال با سرعتی بیشتر از پیش تجدید شد و گرانی کالا و خدمات ادامه یافت.

زنگ تفریح سران

برگزاری جنبش عدم تعهد در تهران زنگ تفریح هیاتهای شرکت کننده در آن است. در حاشیه جلسات رسمی دو روزه، دیدارهای غیر رسمی مابین نمایندگان حاضر با مبادله تعارفات متعارف دیپلماتیک صورت خواهد گرفت و موضوع تعارفات نیز بعد از بازگشت هیات ها فراموش میشوند.

در جلسه پایانی اجلاس، بیانیه ای صادر خواهد شد که امتیاز تنظیم مفاد آن به کشور میزبان واگذار شده است. کاسترو با استفاده از این امتیاز، هنگام میزبانی هاوانا در سال 2006 ، امپریالیسم و آمریکا و اشغال عراق به بهانه جنگ علیه تروریسم و کشف سلاحهای کشتار جمعی را به باد انتقاد گرفت.

حسنی مبارک فرصت میزبانی اجلاس سال 2009 سران "نم" در شرم الشیخ را در خدمت تیره تر کردن مناسبات خارجی مصر قرار نداد و به شعارهایی مانند : ضرورت کثرت گرایی، یافتن راه حلهای صلح آمیز برای مقابله با بحرانها، گفتگو مابین تمدنها، احترام به مذاهب و اصلاح ساختار سازمان ملل بسنده کرد.

از این لحاظ بی شک جمهوری اسلامی در سخنان افتتاحیه کنفرانس که قرار است علی خامنه ای به زبان فارسی قرائت کند، راه کوبا و کاسترو را در پیش خواهد گرفت و نه مصر و مبارک را.

بیانیه پایانی نیز سندی خواهد بود در بیش از 120 صفحه، حاوی مطالب خسته‌کننده و عموما تکراری که متن آن حتی پیش از برگزاری اجلاس وزیران که دو روز پیش از برگزاری اجلاس سران است، تهیه و آماده برای امضاء شده است. مسئولیت اجلاس وزیران، بحث و بررسی سند پایانی و آماده ساختن آن برای تائید تشریفاتی در جلسه سران است.

حضور مرسی

جمهوری اسلامی حضور محمد مرسی رییس جمهور اسلام گرای مصر را در اجلاس تهران به نشانه علاقه قاهره برای عادی سازی مناسبات با تهران معرفی کرده و نسبت به آن علاقه ای وافر نشان میدهد.

برقراری یک تماس تلفنی با محمد مرسی در ماه گذشته به بهانه انجام یک دعوت شخصی توسط محمود احمدی نژاد، و متعاقباً اعزام بقایی، معاون رییس جمهور به قاهره برای تسلیم دعوتنامه رسمی به رییس جمهور مصر نشانه اهمیتی است که جمهوری اسلامی بخصوص در غیبت مشهود پادشاه عربستان، برای پذیرایی از وی قایل شده است.

جمهوری اسلامی علاقمندی برای عادی ساختن مناسبات سیاسی با قاهره را در زمان حکومت مبارک نیز نشان داد و در این راه تا آنجا پیش رفت که در زمان تصدی احمدی نژاد در شهرداری تهران، به تغییر نام خیابان خالد استانبولی، قاتل اسلامگرای انورسادات رییس جمهور وقت مصر، رضایت داد. با این وجود مبارک زیر بار عادی سازی مناسبات با تهران نرفت.

با پیروزی مرسی در انتخابات مصر، اشتیاق تهران برای نزدیک شدن به قاهره دو چندان شد. با این وجود محمد مرسی بدون تردید نزدیکی سیاسی با ریاض را به نزدیکی با تهران ترجیح میدهد. در مورد سوریه، مرسی و مصر با ادامه حکومت علویان و بشار اسد در دمشق به همان اندازه مخالف اند که ترکیه و اردوغان.

دلایل حضور

به دلیل ادامه تحریم ها و کاهش فاحش درآمد های نفت، بضاعت مالی چندانی برای جمهوری اسلامی باقی نمانده تا از راه دادن وعده کمکهای مالی قادر به ترغیب مرسی برای عادی سازی مناسبات سیاسی با تهران بشود. پیش از انقلاب اسلامی، مصر بیش از یک میلیارد دلار به ایران وام دار بود.

تهران فراموش کرده است که در طول جنگ 8 ساله، مصر با تمام امکانات در کنار عراق قرار داشت. تهران فراموش کرده است که کمتر از دو ماه قبل (ماه ژوئن) و بعد از انتشار خبری توسط خبرگزاری فارس (وابسته به سپاه پاسداران) مبنی بر انجام گفتگو با مرسی و اعلام علاقمندی او برای از سرگیری مناسبات با تهران، دفتر رییس جمهور منتخب مصر ضمن تکذیب گفتگو و موضوع علاقمندی برای عادی سازی مناسبات با تهران، خبرگزاری فارس را به پیگیری قانونی تهدید کرد.

در تهران مرسی آمادگی مصر برای عادی سازی مناسبات سیاسی با ایران را اعلام نخواهد کرد. دیدار مرسی از تهران به دو دلیل صورت می‌گیرد که هیچیک از آن دو مرتبط با علاقه قاهره به دوستی با تهران نیست.

مصر میزبان و رییس ادواری کنفرانس غیرمتعهد ها است و به صورت متعارف، رییس سابق، اداره امور غیرمتعهد ها را به کشور میزبان اجلاس سران واگذار میکند. دلیل دوم اینکه مرسی سه روز پیش از برگزاری اجلاس سران عدم تعهد در چین خواهد بود و پایان دیدار وی از چین همزمان با آغاز اجلاس جنبش در تهران است. دیدار مرسی از تهران ضمن رعایت تشریفات، یک حضور سرپایی است.

با انتقاد تند بان‌کی مون از سخنان احمدی‌نژاد در مراسم روز قدس، که طی آن وی بار دیگر از اسرائیل به عنوان غده سرطانی یاد کرده بود، اشتیاق تهران برای پذیرایی از دبیرکل سازمان ملل به نحو محسوسی کاهش یافته است.

انتظار میرود دبیر کل سازمان ملل در صورت حضور در اجلاس سران عدم تعهد، عملکرد تهران در رابطه با برنامه های اتمی را مورد انتقاد قرار داده و بار دیگر خواستار تمکین از قطعنامه های سازمان ملل بشود.

انتقاد میهمان از میزبان در کنفرانس سران عدم تعهد در تهران، تصویری نیست که رهبران جمهوری اسلامی از ترسیم پیش هنگام آن احساس رضایت کنند.

یک روز بعد از پایان اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران، مشکلات ناشی از ادامه اصرار ایران به پیگیری برنامه های مشکوک هسته ای و هزینه های شکست دیپلماسی اتمی جمهوری اسلامی ادامه خواهد یافت. زنگ تفریح میزبانی سران و نمایندگان کشورهای جنبش عدم تعهد سریعتر از انتظار رهبران تهران پایان خواهد یافت و درِ تحریم ها بر همان پاشنه ای خواهد گشت که پیش از اجلاس پر هزینه سران میگشت. 

رضا تقی زاده/رادیو فرانسه

منبع:پژواک ایران