نقدی برمنشور جنبش سبز و موضع اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی
عبدالستار دوشوکی

درک صحیح از خطرات بالقوه ای که جنبش سبز آزادیخواهی مردم ایران را تهدید می کند بهمراه تقدیر از مواضع مثبت و شهامت رهبران نمادین جنبش سبز از جمله موسوی و کروبی، در کنار ارائه ِ انتقادات سودمند و پیشنهادات سازنده در راستای باروری و تعمیق و توسعه مبارزه ضد استبدادی، جزوء وظایف اصلی اپـوزیـسـیـون سـکولار  می باشد. این وظیفه ما است تا با تزریق آرمانهای برگرفته از منشور جهانی حقوق بشر  و دِموکراسی مـُـدرن، و نه الهام گرفته از اصول قانون اساسی ِ قرون وسطائی، به تکمیل و رشد تکاملی منشور پیشنهادی سمت و سو بدهـیـم. منشورِ که حاوی نکات تحسین برانگیز و مثبت می باشد به مثابه یک لیوان نیمه پـُـر، طبیعتاً نیمه خالی نیز دارد که باید در طی پروسه گفتمان ملی و دمکراتیک پـُـر شود. اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی به دور از خودمحوری و تعصبات نابجا، علاوه بر تاکید راهبردی بر پتانسیل ساختار شکنی جنبش سبز باید در شرایط کنونی درک صحیحی از اجزای تشکیل دهنده ِ آن، آگـاهی به ناهمگونی و ناهماهنگی غالب مجموعه های درونی جنبش و انتظارات نامتجانس نحله های مختلف، اجتناب ناپذیری سیر تکاملی جنبش، ضرورت حضور چتر پوششی حامیان و رهبران نمادین جنبش و همچنین آسیب پذیری جنبش، داشته باشند. آقای موسوی در بند اول بخش راهکارهای بنیادین منشور هر گونه مطلق نگری را شرک آلوده دانسته اند که نگارنده نیز کاملاً با آن موافق بوده و بر این اساس با کالبد شکافی نکات مثبت و منفی منشور، راهکارها و پیشنهادات خود را ارائه خواهم داد. 

نــکـات مـثـبـت منشور :  

میر حسین موسوی در ابتدای متن اذعان دارد که "متن پيشنهادی اولین قدم است و جنبش سبز در سیر تکاملی خود متن کاملتر و زیباتری را ارائه خواهد داد، و اینکه طبیعی است که این متن پیشنهادی نمی تواند پاسخگوی همه سليقه ها و مطالبات باشد". و مهمتر از آن ایشان ظهور جنبش سبز را زائیده یک انتخاب میان بــد و بــدتـر و نه نشئت گرفته از آرمانگرائی ایده آلیسم ساختارشکنی تلقی می کنند. طبیعتاً متن تکامل یافته بعدی جنبش نیز باید منعکس کننده واقعیت تکاملی و "فرا قانون اساسی" جنبش سبز باشد. بــنـد ۳ بخش ریشه ها و اهداف منشور جنبش سبز را از منظر مبارزات آزادیخواهی و تحقق حاکمیت ملی در رده تحولاتی نظیر "انقلاب مشروطیت"، "جنبش ملی شدن نفت" و "انقلاب اسلامی ۲۲ بهمن" قلمداد می کند. هر سه آن جنبش ها تحولات تاریخی و دگرگونی های بنیادین بهمراه داشتند. در نتیجه جنبش سبز، به تحلیل آقای موسوی، نوید یک جهش تاریخی ـ سیاسی و گزار از یک مرحله تاریخی به مرحله دیگر را می دهد. این خواسته اپـوزیـسـیـون برونمرزی نیز می باشد ـ اپـوزیـسـیـونی که باید خود را بخش لاینفک این جنبش تکاملی بداند. این نکتهء مهمی است که منشور در بــنـد ۲ بخش ریشه ها و اهداف خود بر روی آن تاکید دارد. آنجایی که می گوید " جنبش سبز موافق تکثر ومخالف انحصارطلبی است" و اینکه ما همه ايرانی هستيم و ايران متعلق به همه ماست".  

بــنـد ۱ بخش گنجینه ایرانی ـ اسلامی بر نــــفــی  استفاده ابزاری از دين و حفظ استقلال نهادهای دينی و روحانی از حکومت تاکید دارد. بعقیده نگارنده در مـسـیـر گفتمان تکاملی می توان بر روی واژه هایی نظیر "چه کــُلاه به سر؛ و یا سر به کــُلاه" موافقت و یا مجادله کرد. شاید در جـوّء حاکم درونمرزی آقای موسوی نمی توانستند بگویند "حفظ استقلال نهادهای حکومتی و دولتی از دین و روحانیت". البته نگارنده قصد ندارد با استدلال خودی از مطلب، خدای ناکرده مصادره به مطلوبی در راستای تحقق سکولاریسم انجام دهد. اما حتی در شرایط بدبینانه  می توان اذعان داشت که این جهش بسیار مثبتی است در راستای وصول به سکولاریسم مــُدرن اگرچه بدیهی و مبرهن است که "نخست وزیر ِ امـام" که هنوز در قالب گفتمان جمهوری اسلامی و قانون اساسی حرکت می کند، نخواهد و یا نتواند واضح تر از این مقوله "جدایی دین از حکومت" را تـبـیـین کند. در بــنـد ۱ بخش حاکمیت مردم بر "حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش" بعنوان یک اصل خدشه ناپذیر تاکید شده است. وانگهی وعده تـلاش برای صیانت از آرای مردم تا زمان استقرار نـــظــام انـتـخـابـاتـی آزاد، رقابتی، غیر گزینشی، منصفانه، شفاف و سالم  داده شده است. 

دو راه برای براندازی جمهوری اسلامی وجود دارد. براندازی مدنی، مسالمت آمیز و یا به اصطلاح نــرم از طریق مقاومت مدنی و رفــرانـدُ م ؛ و یا از طریق انقلاب خونین و خشن. اپـوزیـسـیـون سـکولار ِ برونمرزی طرفدار روش اول یعنی براندازی مدنی از طریق مقاومت و مبارزه مسالمت آمیز ِ جنبش سبز می باشد. زیرا تجربه انقلابهای بشری ثابت نموده که اگر معماران عقده ای و خشن یک انقلاب خشونت گرا خـِـشت خونین اول را کج بـنـهـند، تا ثـــُریا آن دیوار کج خواهد رفت. آیت الله خـمـیـنـی گفت میزان رای ملت است اگرچه درعمل میزان رای او بود. موسوی نیز می گوید میزان رای ملت است. ما نیز می گوئیم میزان رای ملت در یک انتخابات آزاد، رقابتی، غیر گزینشی، شفاف و سالم است. این خواسته های اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی به اصطلاح برانداز (و نه اصلاح طلب) در منشور آمده است. پس باید از این خواسته ها حمایت نموده و در جهت تعمیق و توسعه جنبش سبز در میان لایه های اجتماعی جامعه ایران بخصوص، اقوام، اقلیت های مذهبی، شهر ها و روستاها، کوشش کنیم. در بــنـد ۳ بخش حاکمیت مردم تصریح شده است که " قوانین کشوری و از جمله قانون اساسی متونی همیشگی و تغییر ناپذیر نیستند، هر ملتی اين حق را داراست که با تصحيح سير حرکتی خويش، به اصلاح در قوانين جاری اقدام کند."  همانگونه که ملت حق اصلاح در قوانین را دارد، حــــق نــفـی  و ردّ کامل قوانین و از جمله مردود شمردن قانون اساسی در کـُلـیّت آن را نیز دارد. نکته قابل تاکید این است که رفراندُ م و یا انتخابات آزاد در چهارچوب حاکمیت فعلی جمهوری اسلامی امکان پذیر نیست.  هدف از طرح خواسته رفراندُ م و انتخابات آزاد بعنوان حق لاینفک و دمکراتیک مردم، به معنای آن نیست که ما خواهان برگزاری رفراندُم توسط  رژیم جمهوری اسلامی هستیم. مطالبه یک خواسته بر حق بعنوان شعار محوری مبارزاتی برای جذب حداکثر و دفع حداقل، نباید بعنوان تائید ضمنی آمادگی و یا پذیرش رژیم جمهوری اسلامی برای دادن آزادی و یا برگزاری رفراندُ م و یا انتخابات آزاد تلقی شود. 

نــکـات مـنــفــی  منشور :  

اگرچه تاکتیک های مبارزاتی و مانورهای سیاسی میر حسین موسوی و کروبی در چارچوب گفتمان قانون اساسی قابل درک هستند و نباید در این برهه از زمان با تعصب بیجا بر روی این نکته پافشاری کرد، اما در حین حال ما ملتی هستیم مارگزیده که طبیعتاً نسبت به ریسمان ِ وعده های سیاه و سفید حساسیت نشان می دهیم. وانگهی  ما ۳۱ سال پیش با تمسک و چنگ زدن به ریسمان "روح الله" (واعتصموا بحبل الله)از چاله استبداد سلطنت برون آمده و با اعتبار وعده های "پـیـر جـمـاران" وارد چاه "جـمـکـران" شدیم. بقول ملک الشعرای بــهـار چه کنیم؟ آتش ما در شکم ماست؛  از ماست که بر ماست. هر بار که بپا می خیزم تا بیدار شویم ـ زهی خیال باطل ! بیداری ما انگار بیداری طفلی است که محتاج به لالاست. بهمین دلیل ناچاریم به لالایی های ظاهراً دلـنـواز با قلبی پر از امید اما ذهنی بیدار و منتقد گوش فرا دهیم. 

منشور در بند ۴ بخش راهکارهای بنیادین در مورد عدالت، آزادی، استقلال، معنویت و کرامت انسانی و حقوق بشرسخن می گوید. بدون مقایسه تشبیهی باید گفت که ""پـیـر جـمـاران" نیز در بدو ورود خود به ایران در بهشت زهرا وعده رفاه اقتصادی و ارتقاء معنوی و آزادی و کرامت انسانی داد. منظور او از کرامت انسانی برای مرد انقیاد با زور سرنیزه و شکنجه و برای زن حجاب اجباری با "توسری" بود. متاسفانه مردی که خلف وعده کرد نمی تواند سمبل یک مبارزه آزادیخواهانه باشد. نسل جوان به این امر آگاهی کامل دارد. براستی منظور از حقوق بشر چیست؟  کدام حقوق؟ کدام بشر؟  بشر رها شده و لیبرال لامذهب دنیای غرب؟ یا بشر پارسا و موحد توحیدی؟ رافت وحقوق بشر اسلامی؟ یا مشخصاً منشور جهانی حقوق بشر (The Universal Declaration of Human Rights) نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد؟  ایشان  بجای شعار و کلی گویی در بندهای متعدد منشور می بایست التزام عملی خود را به منشور جهانی حقوق بشر اعلام می کردند. 

موضوع مبهم دیگر در بند ۴ بخش گنجینه ایرانی ـ اسلامی ِ منشور تحت عنوان توسل به خرد جمعی توحیدی آمده است. ایشان گویا فقط کسانی را در زمره فعالان جنبش سبز می پندارند که مبنای تلاش خود را بر خرد جمعی توحیدی بنا نهاده اند! براستی مفهوم و تبعیات مصادره مسلکی و ایدئولوژیکی جنبش سبز و تبعیض قائل شدن برای چیست؟ بند ۱ بخش  کرامت انسان ها و پرهيز از خشونت  صحبت از حذف هر گونه تبعیض میان شهروندان می کند. علاوه بر این  بند ۴ بخش عدالت آزادی و برابری ِِ منشور در مورد رهايی مردم از هرگونه سلطه سياسی (استبداد و انحصار طلبی)، اجتماعی (تبعيض و نابرابری های اجتماعی) و فرهنگی (وابستگی و تقيد فکری) سخن می گوید و هر گونه تبعیض و انحصارطلبی را کاملاً نفی می کند؛ اما ار سوی دیگر با شرط گذاشتن در مورد تقید فکری، جنبش سبز را منحصر و وابسته به گروه فکری مشخصی معرفی می کند. این تناقض آشکار، بعقیده نگارنده، قابل توجیه نیست و در سیر تکاملی جنبش و منشور آن باید ترمیم گردد. نارسایی ریشه ای در مورد رفع تبعیض مذهبی و قومی در همان بند یعنی بند ۴ بخش عدالت آزادی و برابری نیز عیان می باشد. منشور می گوید ". جنبش سبز بر حمايت از حقوق زنان، نفی هر گونه تبعيض جنسيتی و حمايت از حقوق اقليتها و اقوام تاکيد ويژه دارد". صحبت فقط حمایت از حقوق اقلیت ها (مذهبی) و اقوام است و نه رفع تبعیض نهادینه شده بین مسلمان و نامسلمان و یا رفع تبعیضات قومی و فرهنگی و زبانی و غیره. اگرچه خوشبختانه  تبعیض بر علیه زنان نفی شده است. تفسیر نهایی نگارنده در مورد این منشور به چگونگی ارائه آن توسط آقای موسوی به تنهایی بعنوان تنها نویسنده این منشور و ظاهراً بدون همیاری و همکاری با آقای کروبی مربوط می شود. همانگونه که موسوی حـقـاً از طرفدارن جنبش سبز انتظار همکاری، اشتراک مساعی، اتحاد و انسجام هر چه بیشتر صفوف مبارزاتی را دارد. از میر حسین موسوی نیز انتظار می رود تا در موارد حساس نظیر ارائه منشور، همانگونه که عملاً در کنفرانس خبری ـ مجازی اخیر خود نشان دادند، با آقای کــروبی نیز مشورت بیشتری کرده و در راستای "اتحاد در بالا" و انسجام رهبریت جمعی پیشقدمی و ابتکار عمل بخرج بدهند.  
 

نــتــیــجــه گــیــری :  

میر حسین موسوی علیرغم شهامت و شجاعت فراوان، بطور اجتناب ناپذیری مشروعیت و تا حدی هویت سیاسی تاریخی خود را بعنوان نخست وزیر امام از انقلاب اسلامی و دوران "نورانی" امــام می گیرد. و بهمین دلیل احساس می کند که نفی امام و دوران سیاه دهه ۶۰ گذشته و جایگاه تاریخی وی را زیر سوال ببرد، از مشروعیت و مقبولیت او بکاهد و او را در مقابل "گـُرگ های مافیای قدرت" اسیب پذیر کند. البته نگارنده معتقد است که وی می تواند، همانگونه که مصطفی تاجزاده شجاعانه در گذشته خویش منتقدانه بازنگری نمود، حداقل با نقد گزینشی از دوران سیاه دهه ۶۰ مشروعیت خود را از منظر رهبری نمادین جنبش سبز و نه بعنوان یکی از مقامات گذشته نظام در عرصه عمل نشان دهد. در نتیجه بدلیل اینگونه مـحـذوریـت ها و مـحـدودیـت های اجتناب ناپزیر، تناقض های جدی در منشور ارائه شده وجود دارد که باید رفع و رجوع شوند. اما در مجموع این یک گام بسیار مهم و مثبت می باشد و باید از این منشور استقبال کرد و در جهت رفع نارسایی ها و کمبود های آن تلاش نمود. البته اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی نباید این انتظار را از آقایان موسوی و کروبی داشته باشد که منعکس کننده و سخنگوی مطالبات حداکثری آنها در جهت براندازی و سکولاریسم باشند. باید پذیرفت که هر کسی (از جمله خود ما) از ظن خود می شود یار جنبش سبز و در نتیجه باید با طرح انتقادات سازنده اما بی تعارف و احترام متقابل و تکیه بر "مــخــرج مــشــتـرک" برای نیل به اهداف آزادیخواهانه جنبش سبز با یکدیگر همکاری و همیاری کنیم. تضعیف رهبری نمادین موسوی و کروبی کاملاً به ضرر جنبش تمام خواهد شد. باید از شجاعت و شهامت و ایستادگی آنها قدردانی کرد. 

عــبــدالــســتــار دوشــوکی

۲۹خرداد ۱۳۸۹

doshoki@gmail.com

منبع:پژواک ایران


عبدالستار دوشوکی

فهرست مطالب عبدالستار دوشوکی در سایت پژواک ایران 

*آقای دکتر سروش، از ملت ایران عذرخواهی کنید  [2024 Mar] 
*مجری تلویزیون جمهوری اسلامی نماینده مجلس بریتانیا شد  [2024 Mar] 
*انتخابات؛ حکایت عبرت آموز شیر و اُلاغ و روباه مکار و سروش  [2024 Feb] 
*اکثریت ملت خواهان براندازی رژیم نیست؟  [2024 Feb] 
*حمله ناجوانمردانه «صادراتی ها» به تلویزیون من و تو  [2024 Feb] 
*بلوچ، دشمن مشترک جمهوری اسلامی و پاکستان به اربابیت چین  [2024 Jan] 
*تأملاتی در باب قربانیان حملات متقابل ایران و پاکستان  [2024 Jan] 
*موفقیت رژیم در تولید اپوزیسیون فیک (قلابی)  [2023 Dec] 
*چند سوال کوتاه از آقای تقی رحمانی  [2023 Dec] 
*معیار دوگانه تبعیض و نامردمی از بلوچستان تا فلسطین  [2023 Dec] 
*سخنی کوتاه در مورد ناآگاهی علی جوانمردی  [2023 Dec] 
*جواب ابلهان خاموشیست, اما جواب دروغگویان چی؟ در جواب شهرام همایون [2023 Nov] 
*عقده گشایی «تلویزیون کانال یک» علیه تلویزیون منو تو  [2023 Nov] 
* اقدام دموکراتیک و شفاف سازی سایت گویا قابل تحسین است  [2023 Nov] 
*یک سوال مهم از ۸۰ تن دلواپس  [2023 Nov] 
*چرا رژیم همه عوامل خود را در دفاع از حماس بسیج کرده؟  [2023 Oct] 
*عربده کشی در مقابل اسرائیل و آمریکا و تسلیم در مقابل طالبان  [2023 Oct] 
* نقد بیانیه محکومیت «دعوت به حمله نظامی به ایران»  [2023 Oct] 
*جناب آقای شریعتمداری, وادی پیموده را از سر گرفتن مشکل است   [2023 Oct] 
*چرا زخم جمعه خونین زاهدان هنوز تازه است  [2023 Sep] 
* رمز دیدار تاریخی مرد سبیلوی بلوچ با خامنه ای  [2023 Sep] 
*چند سوال از خانم سیما ثابت و ایران اینترنشنال  [2023 Sep] 
*بایکوت تلویزیون ایران اینترنشنال یک ضرورت انسانی و حقوق بشری   [2023 Aug] 
*چرا دشمنان «شاه»، حقیرانه آرزومند «محمد بن سلمان» شده‌اند  [2023 Aug] 
*میثاق حق زندگی کوهی که موش اختلاف زائید  [2023 Aug] 
*انقلاب مهسا: از سپیده قلیان تا مسیح علینژاد  [2023 Jul] 
*تبعات حمله جیش العدل به کلانتری زاهدان؟   [2023 Jul] 
*نقش ماهرانه ایران اینترنشنال در ایجاد اختلاف بین اپوزیسیون   [2023 Jun] 
*ماموریت عالی پیام (هالو) در خارج از کشور چیست؟  [2023 May] 
*جنگ نابرابر «ماردوش» و بلوچ «دار به دوش»  [2023 May] 
*ایران اینترنشنال و «راستی آزمایی» که وجود ندارد   [2023 May] 
*وحید بهشتی و داستان چاروک‎‎  [2023 May] 
*سخنی بی پرده با وحید بهشتی (قهرمان جدیدالورود)  [2023 May] 
*تظاهرات امروز لندن (پروژه مشترک فرقه رجوی, حامد اسماعیلیون, و تلویزیون ایران اینترنشنال با استفاده از وحید بهشتی)  [2023 Apr] 
*نقدی بر همایش مجازی گفتگو برای نجات ایران  [2023 Apr] 
* حکایت یک استان و دو مولوی و دو عید فطر  [2023 Apr] 
*چگونه موافقان رفراندوم فروردین ۵۸ امروز مدعی دوآتشه شده‌اند؟   [2023 Mar] 
*چرا از آمریکا درخواست تحریم زادگاهم (چابهار) را دارم؟  [2023 Mar] 
*تعطیلی ایران اینترنشنال، مغضوب افکام یا قربانی توافق عربستان و ایران؟  [2023 Mar] 
*حملات شیمیایی به دختران و خطر فرقه های آخرالزمانی  [2023 Mar] 
*سروش، بدهکار مجرمی که طلبکار شده است  [2023 Feb] 
*چرا لعنت فوتبالی و ابدی بر جمهوری اسلامی باد؟  [2023 Feb] 
*چرا لعنت فوتبالی و ابدی بر جمهوری اسلامی باد  [2023 Jan] 
*نقدی به «دروغ اختصاصی» ایران اینترنشنال  [2023 Jan] 
*آیا جمهوری اسلامی امام جمعه خاش را ترور کرد؟  [2022 Dec] 
*چرا مولوی عبدالحمید از «موج سواران بیگانه» اعلام برائت کرد؟  [2022 Dec] 
*حمله زشت و ناشایست ایران اینترنشنال به رقیبش بی بی سی  [2022 Nov] 
*قتل عام خاش: داستان طلاهای آغشته به خون  [2022 Nov] 
*چرا تهدید مولانا عبدالحمید توسط سپاه قدس خطرناک است  [2022 Oct] 
*نتیجه جلسه مسجد مکی زاهدان: آمدند و نشستند و گفتند و برخاستند  [2022 Oct] 
*در جمعه سیاه و خونین زاهدان دقیقا چه گذشت  [2022 Oct] 
*پژواک صدای زنان بلوچستان در محکومیت قتل مهسا باشیم  [2022 Sep] 
* چرا همه ما در قتل مهسا امینی شریک جرم هستیم  [2022 Sep] 
*عکس العمل زشت و ضد منافع ملی رژیم در قبال درگذشت ملکه  [2022 Sep] 
*کابینه جدید بریتانیا و عرق شرم بر جبین جمهوری اسلامی  [2022 Sep] 
*آخرین سخن با سخنگوی شورای ملی تصمیم و رضا پهلوی  [2022 Jul] 
*جلسه و حمایت سوال برانگیز رضا پهلوی از «شورای ملی تصمیم»  [2022 Jul] 
*دوازده ایراد اساسی و نگران کننده به «شورای ملی تصمیم»  [2022 Jul] 
*سخنی کوتاه و بی تعارف با حشمت طبرزدی  [2022 Jul] 
*در رد توهم نامه ای بنام "تدارک حمله ی نظامی به ایران و تجزیه ی آن"  [2022 Jun] 
*چه کسی به داد اعدامی های رو به افزون بلوچ می رسد؟  [2022 Jun] 
*رازگشایی نفوذ گسترده عوامل رژیم در درون اپوزیسیون و رسانه‌ها  [2022 May] 
*عفو بین الملل: بلوچها در صدر جدول اعدام  [2022 May] 
*مضحکه‌ای به نام سازمان ملل و گزارشگر ویژه تحریم‌ها  [2022 May] 
*در جواب نامه تهیه ‌کننده سریال موهن "ساخت ایران ۳"  [2022 May] 
*هدف تبلیغات منفی و تخریبی رژیم علیه بلوچها چیست؟  [2022 May] 
* هدف تبلیغات منفی و تخریبی رژیم علیه بلوچها چیست؟ عبدالستار دوشوکی  [2022 May] 
*حکایت یک شهر و دو روز و دو عید  [2022 May] 
*صدای استمرارطلبان از دهان مهرانگیز کار و پلتفرم "ایران" اینترنشنال  [2022 Apr] 
*افتضاح نظام و آبروریزی بزرگ سیسمونی قالیباف  [2022 Apr] 
*توهین تاسف بار تلویزیون ایران اینترنشنال به زنان بلوچ  [2022 Apr] 
*درس هایی از "تغییر رژیم" در پاکستان برای کشورمان ایران  [2022 Apr] 
*چرا امروز سالگرد سیاه ترین روز تاریخ بلوچستان است  [2022 Mar] 
*همسویی فریبناک و خطرناک تلویزیون کانال یک با جمهوری اسلامی  [2022 Mar] 
*چرا توافق برجام قریب‌الوقوع نیست  [2022 Mar] 
*۲۲ بهمن، سالگرد خودکشی دست جمعی یا انقلاب رهایی؟   [2022 Feb] 
*سخنی با مدافعان «معنویت» اول انقلاب و اپوزیسیون مسخ شده  [2022 Feb] 
*صبر هامون سر آمد، آب هیرمند نیامد  [2022 Jan] 
*آیا کلاب هاوس در حال بلعیدن و نابودی اپوزیسیون است؟  [2022 Jan] 
*دروغگویی این آخوند حد و مرز ندارد  [2021 Dec] 
*سخنی کوتاه با اساتید محترم و علمای اهل سنت بلوچستان  [2021 Dec] 
* حکم حکومتی یک آخوند برای عزل امام جمعه اهل سنت   [2021 Dec] 
*سخنی با علی افشاری و دیگر دوستان محترم جمهوریخواه  [2021 Sep] 
*دکتر علیرضا نوری زاده، دوزاری که ۴۳ سال دیر «افتاد»  [2021 Sep] 
*آمار رسمی وزارت رفاه: سیستان ‌و بلوچستان همچنان رکورددار فقر در کشور   [2021 Aug] 
*سوال مهم از سازمانها و احزاب و فعالین بلوچ  [2021 Aug] 
*حکایت طالبان و یک دنیا میمون، از افغانستان تا بلوچستان  [2021 Aug] 
*خشم جواد ظریف از توییت توهین آمیز سفارت روسیه در تهران  [2021 Aug] 
* هزار حقارت نهفته در یک قاب عکس  [2021 Aug] 
*شمشیر دولبه "تجزیه طلبی" و توهم دانایی و توانایی رژیم  [2021 Aug] 
*گریه مهرزاد نورا «مدیرعامل سازمان آرامستان‌های زاهدان» به دلیل پر شدن گورستانها  [2021 Jul] 
*نقش مزورانه بی بی سی و ایران اینترنشنال در سیرک انتخاباتی رژیم  [2021 Jun] 
*نامه سرگشاده عبدالستار دوشوکی به مولانا عبدالحمید در مورد حمایت از ابراهیم رئیسی   [2021 Jun] 
*علل سیر صعودی مشارکت بلوچها در فرایند انتخابات چیست؟   [2021 Jun] 
*جنجال «طوفان در فنجان» بر سر کنفرانس احزاب و سازمان‌های اتنیکی  [2021 Jun] 
*«رئیسی جمهور» توسط شورای نگهبان «انتخصاب» شد  [2021 May] 
*همسویی عجیب و غریب رادیو اسرائیل با شبکه تکفیری ضد اسرائیلی   [2021 May] 
*کلاب هاوس، زمین جدید بازی جمهوری اسلامی برای فریب اپوزیسیون  [2021 May] 
*ابعاد خیانت ناگفته و عیان مصاحبه جنجالی ظریف  [2021 Apr] 
*چرا جمهوری اسلامی امسال (سال ١٤٠٠) سقوط می کند  [2021 Apr] 
*چرا دادخواست به اصطلاح ۵٠ هزار امضایی را نباید امضاء کرد  [2021 Mar] 
*قرارداد ٢۵ ساله با چین؛ باید عزای عمومی اعلام شود  [2021 Mar] 
*تهدید حیات سیستان توسط رئیس جمهور افغانستان  [2021 Mar] 
*نقدی به توهین و توصیه اصلاح طلبانه فرخ نگهدار به شاهزاده رضا پهلوی  [2021 Mar] 
*تحسین همگرایی بلوچ و فارس در محکوم کردن کشتار سراوان  [2021 Mar] 
*خلاصه‌ای از ریشه‌یابی علل کشتار سوخت‌بران در مرز سراوان  [2021 Feb] 
*سوگواری عاشورای ما و روز جهانی زبان مادری  [2021 Feb] 
* ‎انقلاب بیست و دو بهمن: انفجار نور یا انتحار کور  [2021 Feb] 
*نقدی بر بیانیه «ایران آزاد برای همه ایرانی‌ها می‌خواهیم»  [2020 Oct] 
*آی اپوزیسیون لائیک و سکولار، آزادی ایران با داعش امکان ندارد  [2020 Oct] 
*ضرورت مبرم همگرایی و هم افزایی اپوزیسیون در شرایط فعلی   [2020 Oct] 
*چرا وزارت خارجه نمی تواند برای «صیادان» اسیر ایرانی کاری بکند   [2020 Sep] 
*چرا به مقالات اکبر گنجی بدون خواندن رأی منفی می‌دهم  [2020 Sep] 
*افزایش کشته شدگان تشنه لب در ماه محرم در بلوچستان  [2020 Aug] 
*انتقاد صریح و بی پرده از تلویزیون کانال یک شهرام همایون   [2020 Aug] 
*کالبدشکافی ریشه های تبعیض و نژادپرستی در ایران  [2020 Aug] 
*چرا امثال اکبر گنجی به نادرستی هراس افکنی می‌کنند؟  [2020 Jul] 
*غصب و تصدی مساجد اهل سنت بلوچستان توسط نماینده ولی فقیه   [2020 Jul] 
*چابهار: ١٥ هزار روز از آن روز گذشت  [2020 Jul] 
*سخنی با علمای اهل سنت بلوچستان که برای حوادث آمریکا اشک می ریزند  [2020 Jun] 
*جنجال توخالی مستند کانال ۴ و نقش ملکه بریتانیا در کودتا علیه دولت مصدق  [2020 Jun] 
*چرا نظر سازمان بهداشت جهانی در مورد ماسک تغییر کرد؟   [2020 Jun] 
*قای ف م سخن، فحاشی و توهین زیبنده جنابعالی نیست  [2020 Jun] 
* سقوط ژرف و خفت آور اردشیر زاهدی در مصاحبه با امید دانا   [2020 Apr] 
*سوالی از شاهزاده رضا پهلوی که همچنان بی جواب مانده  [2020 Apr] 
*سناریو جعلی اما هدفمند وزارت اطلاعات با انتشار بیانیه جعلی  [2020 Apr] 
*توصیه های فاجعه آمیز و نادرست سازمان جهانی بهداشت در مورد ماسک   [2020 Apr] 
*جهل مرکب شیعه و سنی از جمکران تا مکُران   [2020 Mar] 
*سخنان مولانا عبدالحمید توسط وزارت بهداشت تائید شد  [2020 Mar] 
*نقدی بر نامه اساتید دانشگاه و فعالان سیاسی به دونالد ترامپ  [2020 Mar] 
*حقایق ناخوشایند و تلخی که مولانا عبدالحمید عیان کر  [2020 Mar] 
*راه حل نظامی برای فاجعه کرونا عقلانی و علمی نیست  [2020 Mar] 
*تجاهل و ناآگاهی اکبر گنجی در مورد خطر حاد ویروس کرونا  [2020 Mar] 
* قاسم سلیمانی: طلب اشک از محرومان فراموش شده جنوب استان کرمان؟   [2020 Jan] 
*علت قطع طولانی اینترنت در سیستان و بلوچستان   [2019 Dec] 
* نقدی بر رادیو فردا: حیاط خلوت اصلاح طلبان و ملی ‏مذهبی ها   [2019 Nov] 
* سکوت در جنگ نابرابر بین ملت و رژیم جابر جایز نیست   [2019 Nov] 
*چرا بعد از ٤٢ سال از هر نوع فعالیت سیاسی کناره گیری می کنم   [2019 Nov] 
*چرا و چگونه بریتانیا در برزخ برگزیت گرفتار آمد؟   [2019 Oct] 
*توهین مدیرکل شورای مدیریت گذار به ٩٩ درصد اپوزیسیون   [2019 Oct] 
*حکایت یک شهر و دو قصهء تلخ اپوزیسیون ایرانی  [2019 Oct] 
*نقدی گذرا به شورای مدیریت گذار (از تصور تا توهم)  [2019 Sep] 
*در نقد اتهامات مطرح شده توسط رضا علیجانی و سهم خواهی بیشتر   [2019 Aug] 
*آیا توهین به اهل سنت بخشی از باورهای مذهب شیعه است؟  [2019 May] 
*نژادپرستی مامورین سپاه بر علیه کودکان بلوچ  [2019 May] 
*سقوط دیکتاتور سودان و درس هایی برای ایرانیان  [2019 May] 
*بازی ماهرانه عمران خان در زمین جمهوری اسلامی  [2019 Apr] 
*سقوط دیکتاتور سودان و درس‌هایی برای ایرانیان  [2019 Apr] 
*استاندار بلوچستان, گرگی در لباس میش برای دریدن استان   [2019 Mar] 
*شارلاتانیسم حشمت رئیسی و بی پرنسیبی تلویزیون کانال یک  [2019 Mar] 
*نقدی بر بیانیه رضا پهلوی در چهل‌سالگی حصر..  [2019 Feb] 
*نامه سرگشاده اپوزیسیون به وزیر خارجه آمریکا در مورد کنفرانس لهستان  [2019 Jan] 
*آیا کوه اتحاد چپ ء جمهوریخواه موش زائید؟   [2019 Jan] 
* دفاع صادق زیباکلام از شکنجه در ایران  [2019 Jan] 
* نقشه فقر استانهای کشور  [2018 Dec] 
* نقش تلویزیونهای تکفیری در بمبگزاری چابهار   [2018 Dec] 
*کالبدشکافی معضل اعتیاد در سیستان و بلوچستان   [2018 Dec] 
*سخنی صادقانه با هنرمندان دلواپس بر علیه تحریم ها  [2018 Nov] 
*گروگانگیری جیش العدل و دروغپردازی خبرگزاری جمهوری اسلامی   [2018 Oct] 
*سیاست “نسل کشی فرهنگی” عامدانه جمهوری اسلامی در بلوچستان  [2018 Oct] 
*کشتار اهواز و عکس العمل سردرگم سازمانهای اتنیکی ایران  [2018 Sep] 
* بندر چابهار تا یک ماه آینده به هند واگذار می‌شود  [2018 Sep] 
*نامه سرگشاده به مولوی عبدالحمید در مورد ضرورت اجرای شریعت اسلام  [2018 Aug] 
*حضور «استقلال طلبان» و «فدرالیست ها» در کنگره ملی ایرانیان در ساختمان کنگره آمریکا |  [2018 Jun] 
*نقدی بر نوشته دکتر علیرضا نوری‌زاده و کنفرانس واشنگتن، عبدالستار دوشوکی  [2018 Jun] 
*دلیل دشمنی و اتهام زنی اصلاح طلبان برعلیه اپوزیسیون چیست؟   [2018 Jun] 
*موضوع: توهین یک استاد دانشگاه به بلوچها و تظاهرات اعتراضی مردم   [2018 May] 
* سیاست دوگانه دولت در قبال بی آبی در سیستان و بلوچستان   [2018 May] 
*مطلبی در مورد ادعای اولیه و سپس تکذیب صادق زیبا کلام   [2018 May] 
* ارتش آزاد سوریه یا سربازان پیاده نظام ترکیه؟  [2018 Jan] 
*نباید شعارهای ملت را به نفع سلطنت مصادره یا تحریف کرد  [2018 Jan] 
* حمایت صریح و تمام قد مولوی عبدالحمید (رهبر اهل سنت ایران) از تجمعات اعتراضی مردم  [2018 Jan] 
* توهین نادرست اصلاح‌طلبان به مردم عاصی و معترض ایران  [2017 Dec] 
* مهستان یا کودکستان بزرگسالان «خبرگان رهبری سکولارها»   [2017 Dec] 
*ایران: ملتی پریشان و سرگردان بین پاسارگاد و کربلای معلی  [2017 Nov] 
* آی ملت، به داد ما برسید  [2017 Sep] 
*نامه مولوی عبدالحمید و جواب آیت‌الله خامنه‌ای  [2017 Sep] 
*چرا از سخنان حسن روحانی باید حمایت کرد  [2017 Jul] 
*طرح توسعه سواحل مکران یا نابودی بلوچستان؟  [2017 Jul] 
*شکست مفتضحانه اپوزیسیون در انتخابات   [2017 May] 
*چرا اهل سنت و اقوام نباید به روحانی رای بدهند  [2017 May] 
*چرا در ایران روز جهانی زبان مادری جشن گرفته نمی شود؟   [2017 Feb] 
*بلوچها بعنوان اجنبی از حق اجاره منزل در بیدخون عسلویه محروم شدند  [2016 Dec] 
*دلیل مخالفت با فراکسیون اقوام در مجلس چیست؟  [2016 Nov] 
*چرا بلوچها با امکانات و شرایط ۱۰۰ سال قبل زندگی می‌کنند؟  [2016 Oct] 
*رفراندوم بریتانیا و رای خروج از اتحادیه اروپا   [2016 Jun] 
*نظر زیگموند فروید در مورد حسام‌الدین آشنا مشاور روحانی  [2016 Apr] 
*سفر بی ثمر رئیس جمهور به پاکستان   [2016 Mar] 
*مهندسی گسترده در انتخابات زاهدان  [2016 Feb] 
*سخنی کوتاه با معاون رئیس جمهور در مورد اعدام مردان یک روستا  [2016 Feb] 
*پایان دوران حسینعلی شهریاری در زاهدان و بهارستان  [2016 Feb] 
*چرا باید انتخابات را تحریم و حامیان آن را نفی کرد؟  [2016 Feb] 
*چرا هموطنان در مقابل «رنج بلوچستان» بی تفاوت هستند؟  [2015 Dec] 
*رانتخواری بیسابقه وزیر صنعت در پروژه های منطقه آزاد چابهار  [2015 Sep] 
*چرا توافق هسته ای به سود منافع استراتژیک ملت ایران است؟  [2015 Jul] 
*جام زهر هسته ای با نرمشی واقع بینانه  [2015 Apr] 
*روز جهانی زبان مادری: فارسی را پاس بداریم بقیه زبانها را زاپاس  [2015 Feb] 
*ترسیم فقر مطلق مردم بلوچستان در آغاز «دهه زجر»  [2015 Jan] 
*بی‌اطلاعی يا تبليغات سوء بر عليه بلوچ‌ها؟  [2014 Dec] 
*هویت ایرانی به روایت دکتر عطاالله مهاجرانی  [2014 Dec] 
*فتوای جدید جبهه ملی: تشیع از ارکان مهم ملیت ایرانی است  [2014 Nov] 
* روشنفکر ایرانی به روایت مسعود بهنود؟   [2014 Nov] 
*نقدی بر عملکرد صدا و سیما، آیا بلوچ ایرانی نیست؟  [2014 Sep] 
*بلوچ ها و روز جهانی قربانیان ناپدید شدن های اجباری  [2014 Aug] 
*احتمال تجزیه عراق، سوریه، پاکستان و افغانستان و عواقب آن برای ایران  [2014 Jun] 
*نقدی بر عملکرد و اهداف درازمدت بخش فارسی بی بی سی و صدای آمریکا  [2012 Dec] 
*نقدی بر فرهنگ بهتان و بدعت گذاری  [2011 Oct] 
*سکولاریسم نو ! نواختن شیپور از سر گشاد آن  [2011 Sep] 
*به یاد مـاشـاءالله بــامـری موسقی‌دان بلوچ که امروز به خاک سپرده شد  [2011 Jul] 
*پروژه الماس فریب، درس آموزنده ای برای اپوزیسیون  [2011 Jun] 
*در ذهـن بمبگذار انتحاری بلوچ چه میگذرد؟  [2011 May] 
*آمدند، نشستند و گفتند و رفتند !  [2011 Apr] 
*اعدام ۱۱ بلوچ و انتقامجویی جمهوری اسلامی از بمبگزاری چابهار  [2010 Dec] 
*کشتار چابهار توسط جندالله وعکس‌العمل بلوچ‌ها  [2010 Dec] 
*حقایق زندگی عبدالمالک ریگی از صعود تا سقوط   [2010 Jun] 
*نقدی برمنشور جنبش سبز و موضع اپـوزیـسـیـون سـکولار برونمرزی  [2010 Jun] 
*فتواي تكان دهنده شيخ در مورد صدها ميليون مسلمان سنی مذهب  [2009 Feb]