خلا قدرت در خاورمیانه؛ اینجا هیچکس این منطقه را گردن نمی‌گیرد
نه خبری از ائتلاف علیه ایران است نه علیه اسرائیل / دوران فترت شروع شده
تردیدی نیست که نفوذ ایالات متحده رو به افول است، اما چین و روسیه هنوز در منطقه خاورمیانه قدرت و نفوذ چندانی ندارند. واشنگتن نمی تواند اسرائیل را به تن دادن به راه حل دو کشوری یا بازگشت تشکیلات خودگردان به غزه مجاب نماید. واشنگتن این توان را دارد که دو ناو هواپیمابر به شرق مدیترانه اعزام و بمب افکن های بی یک خود را برای حمله به حوثی ها و شبه نظامیان عراقی به پرواز درآورد، اما به اندازه ای قدرتمند نیست که این گروه ها را از حمله به کشتی های تجاری یا نظامیان آمریکایی بازدارد.
گرگ کارلستورم در فارن افرز نوشت: جنگ ها می توانند موجب شفاف شدن وضعیت و یا ابهام و سردرگمی بیشتر شوند. عقل متعارف درباره جنگ شش روزه 1967 بر این نظر است که اسرائیل به سرعت موج ناسیونالیسم عربی را در خاورمیانه در هم کوبید و زمینه سرنگونی حکام عرب را فراهم ساخت. بر همین اساس در جنگ سال 2006 لبنان، حزب الله نبردی متوازن با اسرائیل داشت و تصویر شکست ناپذیری ارتش اسرائیل را در هم شکست. جنگ های اعراب و اسرائیل همواره رویدادهایی روشن کننده بوده اند. این مخاصمات ایده هایی را که برای دهه های متمادی پابرجا بوده اند از بین برده یا تغییر داده اند.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: با این حال داستان هایی که از این جنگ ها سر بر می آورند، می توانند اسطوره سازی هایی از نوع خود را نیز در پی داشته باشند. داستان جنگ 1967، هرچند کاملا غیرواقعی نیست، اما بیش از حد سطحی است. رژیم هایی نظیر جمال عبدالناصر در مصر همواره بیش از آنکه تحت تاثیر مفاهیم بلندی همچون پان عربیسم باشند، از خود محوری سطحی این حاکمان متاثر می شدند و تنها زمانی به مفاهیمی همچون پان عربیسم توسل می جستند که این مفهوم در خدمت اهداف شخصی شان باشند. چنین رهبرانی مشکلات اقتصادی و سیاسی عدیده ای را بر دولت هایشان تحمیل کرده اند که تا امروز نیز ادامه دارد. فاجعه جنگ 1967 ممکن است زوال این حکومت ها را تسریع کرده باشد، اما در هر صورت این افراد قرار بود زیر بار سنگینی تناقضات درونی شان فرو بریزند.
هنوز خیلی زود است که بخواهیم فهرست کاملی از نتیجه گیری های حاصل از جنگ اخیر عربی اسرائیلی تهیه کنیم. اما با گذشت 5 ماه از رویارویی بین اسرائیل و حماس نادرست بودن برخی از انگاره های مهم منطقه ای به اثبات رسیده است: اینکه آرمان فلسطین از بین رفته بود، اینکه ائتلاف در حال شکل گیری اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس یک وزنه تعادل بخش سنگین بر علیه ایران ایجاد خواهد کرد، اینکه منطقه خسته از جنگ و درگیری قرار است بر تنش زدایی و رشد اقتصادی تمرکز نماید و اینکه یک خاورمیانه کاملا پسا آمریکایی ظهور کرده است.
تا 7 اکتبر، استراتژی دیرین تفرقه بنداز و حکومت کن اسرائیل در قبال فلسطینیان موفق عمل می کرد. نتانیاهو هر کاری که می توانست برای تضعیف تشکیلات خودگردان کرده بود، حتی او توافقاتی با حماس صورت داده و انتقال میلیاردها دلار کمک به دولت حماس در نوار غزه را تسهیل نموده بود. او ادعا کرده بود که اسرائیل هیچ طرف مذاکره کننده ای در میان فلسطینیان ندارد زیرا حماس طرفی قدرتمندتر است. جهان دیگر علاقه ای به آرمان فلسطین نشان نمی داد. ایالات متحده دیگر نمی خواست نقش میانجی را ایفا کند. چین و هند اولویت های دیگری داشتند. حتی برخی دولت های عربی علاقه بیشتری به تعامل با شرکت های اسرائیلی فعال در حوزه های فن آوری های پیشرفته داشتند تا تلاش برای ایجاد یک دولت فلسطینی. هیچ فشاری روی اسرائیل برای پایان دادن به اشغال گری نبود، و به نظر می رسید که تل آویو قادر است هرگونه فشار نسبی را با هزینه ای جزئی مدیریت کند.
اسرائیل تصور می کرد که حماس تمایل خود به درگیری های گسترده را از دست داده است. یک سال قبل وقتی گروه جهاد اسلامی صدها راکت به سوی سرزمین های اشغالی پرتاب کرد، حماس از ورود به ماجرا امتناع کرد. به نظر می رسید که این گروه در عوض روی تقویت حکمرانی خود در غزه متمرکز شده است. احتمالا برای خود حماس هم غیرمنتظره بود که حملاتی که در روز 7 اکتبر علیه اسرائیلی ها انجام گرفت، چنین حجم بالایی از تلفات را به همراه داشته باشد. اما هیچ کس نباید از این موضوع غافلگیر شود که طولانی ترین نزاع حل نشده منطقه خاورمیانه بالاخره مجددا به صدر فهرست بحران های خاورمیانه بازگشته است.
مقام های کشورهای عربی نیز محاسبات اشتباه خودشان را داشتند. تا 7 اکتبر، آنها مدام از خاورمیانه چندقطبی سخن می گفتند. توجه ایالات متحده به دلیل جنگ اوکراین، رقابت با چین و وضعیت آشفته سیاسی داخلی از خاورمیانه منحرف شده بود. ایالات متحده شریک ناامید کننده ای بود که در معرض نوسانات نامنظم سیاست گذاری بود. در سوی دیگر، روسیه با تلاش برای حفظ حکومت بشار اسد در سوریه در سال 2015 خود را به عنوان یک متحد قابل اتکا و موثر اثبات نموده بود. چین هم هنوز در خاورمیانه یک قدرت نظامی محسوب نمی شد، اما یک منبع عظیم سرمایه گذاری، تسلیحات و فن آوری تلقی می شد. ایالات متحده دیگر تنها گزینه در دسترس نبود.
تردیدی نیست که نفوذ ایالات متحده رو به افول است، اما چین و روسیه هنوز در منطقه خاورمیانه قدرت و نفوذ چندانی ندارند. واشنگتن نمی تواند اسرائیل را به تن دادن به راه حل دو کشوری یا بازگشت تشکیلات خودگردان به غزه مجاب نماید. واشنگتن این توان را دارد که دو ناو هواپیمابر به شرق مدیترانه اعزام و بمب افکن های بی یک خود را برای حمله به حوثی ها و شبه نظامیان عراقی به پرواز درآورد، اما به اندازه ای قدرتمند نیست که این گروه ها را از حمله به کشتی های تجاری یا نظامیان آمریکایی بازدارد.
اگر ایالات متحده به اشتباه در حال خیالبافی در خصوص یک ائتلاف ضد ایرانی بود، ائتلاف نیروهای تحت حمایت ایران خودش تحت فشار است. در مصاحبه های انجام شده در طی 4 ماه گذشته، احتمالا تنها چیزی که مقام های آمریکایی، عربی، اروپایی، ایرانی و اسرائیلی بر سر آن اتفاق نظر داشته اند این بوده که حماس بدون مشورت با تهران اقدام به حمل به اسرائیل کرده است. از آن زمان تاکنون ایران تلاش کرده جلوی اقدامات بی مهابای مهمترین نیروی نیابتی خود یعنی حزب الله لبنان را بگیرد. ایران همچنین درباره اقدامات نیروهای نیابتی خود در عراق و یمن نگران است. محور مقاومت قرار بود درگیری ها را از مرزهای ایران دور نگه دارد، اما کنون استفاده از این نیروها ریسک کشاندن جنگ به داخل خاک ایران را به دنبال دارد.
هرچند دولت های عربی منطقه علیه ایران با اسرائیل متحد نشده اند، اما در برابر اسرائیل نیز صف آرایی نکرده اند. امارات روابط دیپلماتیک و تجاری خود با اسرائیل را حفظ کره است. بحرین شاهد اعتراضات ضد اسرائیلی بوده و پارلمان بی آزار این کشور یک قطعنامه نمادین درباره قطع روابط با اسرائیل صادر کرده است، اما رژیم بحرین همه این اقدامات را نادیده گرفته است. سعودی ها همچنان برای عادی سازی روابط با اسرائیل قبل از انتخابات ماه نوامبر آمریکا عجله دارند. آرمان فلسطین بار دیگر به صدر فهرست موضوعات مهم منطقه ای باز گشته است، اما بعید به نظر می رسد که پیشرفتی داشته باشد.
منطقه خود را در یک دوره فطرت می بیند. صحبت ها درباره تک قطبی بودن یا چند قطبی بودن منطقه را فراموش کنید: خاورمیانه در حال حاضر یک منطقه بدون قطب است و هیچ قدرتی بر امور مسلط نیست. ایالات متحده یک هژمون بی علاقه و غیر موثر است و قدرت های بدیل آن نظیر چین و روسیه نیز حتی بی علاقه تر از واشنگتن. دولت های شکننده حاشیه خلیج فارس نمی توانند خلاء قدرت موجود را پر کنند. اسرائیل هم قادر به چنین کاری نیست. ایران هم تنها می تواند نقش یک تخریب کننده و مشکل ساز را ایفا کند. هر بازیگر دیگری صرفا یک تماشاچی است که گرفتار مشکلات اقتصادی و بحران های مشروعیت است. این واقعیت حتی قبل از 7 اکتبر هم برقرار بود. اما جنگ غزه توهمات و ابهامات را برطرف کرد.
منبع:انتخاب